آب به کام ۱۱ تالاب فارس نمیرسد / «کمجان» همچنان کم جان
تاریخ انتشار: ۲۰ بهمن ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۹۴۱۵۹۸
خبرگزاری مهر- گروه استانها: دست کم ۷ تالاب و دریاچه استان فارس در طول سالهای اخیر به دلیل کمی بارش و خشکسالی از چرخه طبیعی خود بیرون رفته و عوامل انسانی و استفاده بی رویه از سفرههای آب زیرزمینی موجب تشدید این بحران زیست محیطی شده است.
علیرغم اینکه انتظار میرفت با وجود بارشهای سال ۱۳۹۸ و افزایش بارندگیها این تالابها و دریاچهها جان تازه ای بگیرند، اما به عقیده کارشناسان عمق فاجعه به حدی است که تا مدتها ممکن است جبران این آسیبها به درازا بکشد و حتی اگر در خوشبینانه ترین حالت که همانا بارندگیهای مستمر است روی خوش به دهان خشک این اکوسیستمها نشان دهد باز هم با وجود عوامل انسانی و کشت و زرع های بی اندازه باز این جغرافیا را دچار بحران خواهد کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در سال جاری به واسطه برگزاری هفته گرامیداشت تالابها برنامههای پرشماری برای یادآوری اینکه تالابها نقش مؤثری در زیست بوم مناطق جغرافیایی دارند برگزار شد و بسیاری از دلسوزان این زیست بومها به یادآوری این نقش پرداختند اما آنچه هنوز از نظر دور است نقش مردمی است که در همزیستی با طبیعت همچنان پایبند سنتها هستند و امرار معاش خویش را در استفاده از این پدیدههای طبیعی میدانند.
دریاچه پریشان در حال حاضر خشک و بی آب است و علیرغم بارندگیها و افزایش ۲۰ درصدی بارندگی نسبت به میانگین سالانه در سالهای خشک هیچ تغییری در سطح آب ایجاد نشده که بیشترین دلیل آن برداشت بیش از حد آب از چاههای غیرمجاز است.
دریاچه بختگان نیز با رهاسازی ۵۵ میلیون متر مکعب از سد درودزن و بارندگیهای اخیر ۳۷ درصد آبگیری شده است، تالاب کمجان حدوداً ۱۰ درصد و اما تالاب طشک به میزان ۴۷ درصد آبگیری شده به دلایل متعدد که یکی بارندگی و دیگری آبگیری از طریق رهاسازی آب از سد و همچنین فعالیت چشمه گمبان است، دریاچه مهارلو وضعیت بهتری دارد و گرچه ۴۵ درصد آبگیری داشته اما همچنان در حال تغذیه است و انتظار میرود سطح آب آن افزایش یابد، دریاچه کافتر نیز علی رغم تمام تلاشهای که برای رفع موانعی که باعث مسدود شدن آب شده است به دلیل عدم بارندگیهای منجر به سیلاب در منطقه تغییر چندانی نداشته است و تالابهای کوچکی چون برم شور و هفت برم درصد کمی آب گرفته اند، تالاب هیرم بصورت جزئی آبگیری شده است و نهایتاً تالاب هرم و کاریون به دلیل عدم بارندگی در جنوب استان فارس تغییرات خاصی نداشته اند.
استحصال نمک از بستر تالاب آلودگی در پی دارد
عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز در گفت و گو با خبرنگار مهر، گفت: به منظور جلوگیری از فرسایش بیشتر بستر رودخانه و تالاب بختگان برای برقراری ارتباط و تردد ماشینها به جای عبور از بستر رودخانه باید از حاشیه رودخانه جادههایی طراحی و راه دسترسی مردم و محیط بانان از کنار تالاب و بالاتر از سطح دریاچه باشد.
عزت الله رئیسی همچنین در بخش پیشنهادات مطالعه خود، جلوگیری از برداشت نمک توسط برخی از افراد بی اطلاع به ویژه جوامع محلی را ارائه و ادامه داد: این نمکها بسیار آلوده و مضر هستند که متأسفانه برخی دامداریها استفاده میکنند همچنین جلوگیری از حضور دامها به درون دریاچه نیز مهم است.
وی در مورد ذرات معلق جامد و مایع در جو بیان کرد: ذرات ریزی که قطری کمتر از ۲.۵ میکرون دارند با وجود اینکه مقدار آنها از ذرات درشت کمتراست اما به شدت خطرناکتر هستند به ویژه در بروز بیماریهای مختلف قلبی، عروقی و تنفسی چون آسم. بیماریهای ویروسی را به شدت افزایش داده و از طریق انتقال میکروب و عوامل بیماری زا از یک منطقه به منطقه دیگر برده و احتمال بیماریها را افزایش میدهند.
وی، افزود: ریزگردها بر روی فیزیولوژیک گیاهان، انعکاس، نور و سیستم فتوسنتز گیاهان تأثیر گذار هستند منشأ اصلی ریزگردها رسوبات حاوی نمک است که در رخسارههای تالاب ۸۰ درصد از رخسارهها حاوی نمک و ذرات ریز خطرناکی هستند. این ذرات حاوی کلراید سولفات و فلزات سنگین چون جیوه، سرب، ارسنیک و غیره هستند که ناشی از رسوبات آب دریاچه است و بر اکولوژی محیط زیست و تمام جانداران اثرات مخربی خواهد داشت.
هزاران چاه غیر مجاز در حوضه آبریز دریاچههای طشک و بختگان احداث شده است که باعث کاهش آب رودخانه کر شده است رئیسی یادآوری کرد: خشکی تالابها را نباید به گردن خشکسالی بیندازیم پیشتر از این هم خشکسالی هایی اتفاق افتاده اما در شرایط مشابه تمام آبی که وارد دریاچه میشد صرفاً از بارش نبوده و اقداماتی که ما انجام دادیم خشکی کامل دریاچه را رقم زده است، به طور مثال هزاران چاه غیر مجاز در حوضه آبریز دریاچههای طشک و بختگان احداث شده است که باعث کاهش آب رودخانه کر شده است.
وی ادامه داد: قبلاً سیلابهایی که دشت مرودشت را در بر میگرفت دریاچه را پر میکرد اما از سال ۸۶ که سد سیوند و سد ملاصدرا احداث شد، هدف سد سیوند جلوگیری از غرقاب شدن مرودشت بود و باید بعد از هر سیلاب آب آن برای دریاچهها تخلیه میشد.
به گفته این کارشناس و استاد دانشگاه، سد ملاصدرا نیز با هدف برقابی احداث شده و پس از تأمین برق آب، بخشی از آب آن باید برای دریاچهها رهاسازی شود.
این در حالیست که چندی پیش رئیس اداره محیط زیست شهرستان بختگان برداشت بی رویه آب از منابع آب زیرزمینی و افت شدید سفرهها، مدیریت بهینه و هدایت روانابها به سمت تالاب، ایجاد کمربند سبز به منظور پیشگیری از انتشار ذرات گرد و غبار در حاشیه تالاب بختگان را مورد اشاره قرار داد و بر لزوم پیگیری رهاسازی مجدد حقابه در سال جاری و بررسی وضعیت اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی حاشیه نشینان پس از خشکیدگی این تالابها پرداخت.
طباطبایی همچنین با اشاره به جامعیت و پویایی چرخه طبیعت، بر لزوم مدیریت جامع و یکپارچه از بالادست حوضه آبخیز این تالابها یادآور شد.
با این حال مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس پیش از این ضمن اشاره به اختلاف نظرهای موجود در تعریف تالابها در برخی از دستگاهها معتقد است که جدا کردن تالابها تحت عناوین مرداب و لجنزار و غیره درست نیست و در آئین نامه اجرایی تبصره ۲- ماده ۲ قانون اراضی مستحدث و ساحلی تعریفی از تالابها آمده که دقیقاً با تعریف کنوانسیون رامسر مطابقت دارد و تعریف جامعی است. همچنین به صراحت در بند الف ماده ۱ گفته شده حریم عبارتست از اراضی که از یک سمت به دریاچه و یا تالاب محدود است که البته خود تالاب در برگیرنده مفهوم دریاچه هم هست و آوردن کلمه دریاچه برای تاکید بوده لذا این که گاهی در تعیین بستر و حریم تالابها تفاسیری ارائه میشود که در بر گیرنده سایر انواع تالابها نیست کاملاً اشتباه و مغایر قانون است.
ظهرابی کارکردهای تالابها را برشمرد و با اشاره به تأثیرات آن بر تعدیل شرایط آب و هوایی گفت دیر زمانی است در حاشیه تالاب بختگان انجیرستان های دیم بدون ذرهای آبیاری به ثمر مینشست اما امروز میبینیم که این انجیرستان ها اگر آبیاری نشوند خشک خواهند شد.
وی همچنین کارکردهای تالاب را کنترل سیل، حفاظت از تنوع زیستی، تفرج گردشگری، تأمین غذا ذخیره کربن، تجزیه و جمع آوری جذب و نگهداشت آلایندهها برشمرد و افزود: در رابطه با حفظ تنوع زیستی امروز با خشک شدن تالابها شاهد کاهش جمعیت پرندگان آبزی و کنار آبزی هستیم و همچنین دریاچه بختگان و تالاب مهارلو مثال بارز و جذب و نگهداشت آلایندهها هستند و این موضوع مشهود است در سایر تالابهایی که در بالادست آن فعالیتهای انسانی در حال وقوع است نیز اینچنین است و با حذف دریاچه آسیبهای بسیار جدی میتواند برای سلامتی مردم و سایر اجزای محیط زیست به وجود آید.
وی از دیگر کارکردهای تالاب تغذیه آبهای زیرزمینی، جلوگیری از شور شدن اراضی کشاورزی و شور شدن چاههای آب کشاورزی که در این مورد نیز برای مثال واضح می میتوان به شوری اراضی و چاههای آب حاشیه تالاب بختگان اشاره کرد.
فرونشست زمین از نتایج کم آبی و خشک شدن تالابها
وی ادامه داد: از بین رفتن آبخوانها، فرونشست آنها که اخیراً در شرق دریاچه مهارلو اتفاق افتاده و از نتایج کم آبی و خشک شدن تالاب هاست.
ظهرابی در ادامه اظهار کرد: استان فارس از دیرباز اهمیت ویژهای برای تنوع زیستی قائل بوده و حفاظت از تنوع زیستی یکی از مهمترین مأموریتهای محیط زیست فارس بوده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس خلاصهای از اقدامات حفاظتی انجام شده برای احیای تالابها را برشمرد و گفت: برای احیای تالابها ابتدا نیاز به سیاستگذاری، برنامه ریزی و انجام مطالعاتی بود که باید مبنای کار قرار میگرفت، این اقدامات شروع شد و تدوین برنامه مدیریت زیست بومی که خود از ضروریات بود در سطح ملی در قالب برنامههای چهارم تا ششم توسعه انجام شد و بر اساس آن برنامههای احیای تالاب توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه شد مطالعه آب مورد نیاز محیط زیستی برای تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالاب نیز در دست اقدام است.
ظهرابی افزود: تهیه برنامههای آموزشی فرهنگ سازی و آماده سازی اذهان عمومی برای انجام اقدامات احیایی نیز ضروری بود که برنامه ریزی های لازم انجام و فعالیتهای چون آمادهسازی بسترهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در قالب این برنامهها انجام خواهد شد.
تدوین برنامههای عملیاتی و مطالعاتی طی ۲ طرح مختلف در دست اجرا
طرحی ملی و استانی تحت عنوان طرح ملی حفاظت و احیای تالابهای فارس تهیه شده که از سال ۹۵ آغاز شده و اعتبار آن نیز در سال ۹۶ تأمین شده و در این سالها ادامه یافته است، همچنین طی طرحی با همکاری دانشگاه شیراز برنامه عملیاتی ساختار احیای تالابها تهیه شده و ستاد احیای تالابها نیز در استان تشکیل شده و برای اجرایی شدن برنامههای ستاد و احیای تالاب قراردادی با دانشگاه شیراز به عنوان دبیرخانه احیای تالابها تدوین شده است.
ظهرابی گفت: قرار است برنامه مدیریت زیست بومی برای احیای تالاب به روز رسانی شده و مطالعات علمی مورد نیاز به منظور اجرای راهکارها و تهیه پلان اجرایی انجام شود و میزان اثربخشی هر یک از این فعالیتها و میزان هزینه مورد نیاز برآورد شود و در صورت نیاز اقدامات تکمیلی نیز به آن افزوده و اعلام شود و در نهایت به تصویب ستاد احیای تالابهای استان رسانده شود.
این مسئول ادامه داد: خوشبختانه سیاستها و برنامه ریزی های استراتژیک برای احیای تالابها در سطح سازمان حفاظت محیط زیست با زحمات بسیار زیاد همکارانمان انجام و قانون حفاظت از تالابها و آئین نامه اجرایی نیز تهیه شده و به تصویب هیئت دولت رسیده است. ساختارهای لازم چه در سطح محلی به عنوان کمیتههای محلی، در سطح استانی به عنوان ستاد احیای تالابهای استانی و در سطح ملی و در بالاترین سطح مدیریتی کشور شکل گرفته است. برنامههای مدیریت زیست بومی پریشان و بختگان تهیه شده است، برنامه پریشان بازنگری شده و هم اکنون توسط دانشگاه شیراز در حال نهایی شدن است و پلان اجرایی آن به زودی به ستاد اجرایی تحویل خواهد شد.
مدیر کل محیط زیست فارس بیان کرد: برای تالابهای مهارلو و کافتر نیز با توجه به برنامه مدیریت زیست بومی بیشتر اقدامات از جمله برگزاری کارگاههای مورد نیاز انجام و برنامه آن در دست نگارش است و نیاز آبی زیست محیطی آن نیز برآورد شده است.
به گفته مدیرکل محیط زیست استان فارس، نیاز آبی تالاب پریشان در دست اجرا بوده که به علت عدم توانایی مجری به سال آینده موکول شده است، ازسویی آلودگی تالاب مهارلو نیز یکی از اولویتهای اداره حفاظت محیط زیست فارس بود که به جدیت پیگیری شد و تا حدود زیادی از اقدامات لازم انجام شد و بخشی از آن نیز به زودی اجرایی خواهد شد.
ظهرابی عنوان کرد: در بستر حریم تالاب کافتر نیز متأسفانه حریم و بستر ورودی رودخانه شادکام به طور کامل مورد تصرف قرار گرفته بود که با همکاریهای مردم و مسئولان شهرستانی توانستیم این بخشی از اراضی را خلع ید و دایک هایی را که ایجاد شده بود تخریب کنیم، گرچه این اقدام بسیار پیچیده و سخت بود اما خوشبختانه در سایه همت همکاران اتفاق افتاد در طی دو سال گذشته نیز موفق شده ایم این حق آبه بختگان را اخذ، حفاظت و به سالمترین فرایند به تالاب برسانیم. برنامه کشاورزی پایدار نیز از اولویتهای آتی این اداره کل است که در سال جاری برای حوزههای آبخیز در حال تدوین و اجرایی شدن است.
او تصریح کرد: اقدام مهم و ارزشمند دیگری که انجام شده تعیین حریم و بستر تالاب پریشان و اخذ سند بوده است که میتوان گفت در سطح کشور این اقدام بی سابقه و نمونه بوده است. لایروبیهای آن نیز انجام شده و اثرات زیست محیطی انتقال آب از سد نرگسی نیز توسط دانشگاه تهران در دست مطالعه و بررسی است که بر اساس گزارش نهایی و با توجه به جمع بندیهای انجام شده اعلام کرده اند فعلاً از لحاظ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مشکلی برای انتقال آب از این سد وجود ندارد.
به هر حال تالابهای استان فارس هنوز تا احیا فاصله زیادی دارند، فاصلهای که فقط با دغدغه مندی مردم و در عین حال تصمیمات ملی و کاربردی قابل کاستن است. این روزها تالابهای فارس کم جان هستند و صدایشان هم کمتر به گوش متولیان امر در سطح کشور میرسد.
کد خبر 5140970منبع: مهر
کلیدواژه: شیراز محیط زیست فارس تالاب تالاب کمجان حمید ظهرابی دریاچه پریشان تالاب بختگان دریاچه کافتر دریاچه مهارلو دهه فجر ویروس کرونا چهل و دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی کرمانشاه خطبه های نماز جمعه آمار کرونا بوشهر گرگان عکس استانها شیراز انقلاب اسلامی ایران شهرستان کرج سی و نهمین جشنواره فیلم فجر ایلام برنامه مدیریت زیست بومی برای احیای تالاب حفاظت محیط زیست محیط زیست فارس احیای تالاب ها دانشگاه شیراز تالاب بختگان تنوع زیستی بارندگی ها استان فارس انجام شده برنامه ها دریاچه ها مورد نیاز تهیه شده انجام شد احداث شد تهیه شد آن نیز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۹۴۱۵۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دمیده شدن دوباره امید در کالبد دریاچه ارومیه/ حال خوش این روزهای نگین فیروزهای آذربایجان
دریاچه ارومیه به عنوان نگین منطقه آذربایجان پس از یک دوره خشکسالی و کاهش وسعت آبی، این روزها جان دوبارهای گرفته و امیدها برای احیای بزرگترین دریاچه داخلی ایران را زنده کرده است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از آذربایجان شرقی، دریاچه ارومیه به عنوان بزرگترین دریاچه داخلی ایران، بزرگترین دریاچه آب شور در خاورمیانه و ششمین دریاچه بزرگ آب شور دنیا، روزگاری زیستگاه ۲۱۲ گونه پرنده، ۴۱ گونه خزنده، ۲۷ گونه پستاندار، ۲۶ گونه ماهی و هفت گونه دوزیست بود، اما همچون بسیاری از رودخانهها و تالابهای کشور در پی تغییرات اقلیمی و برداشت بیرویه از حوضههای آبریز از وسعت آن کاسته شد.
دریاچه ارومیه در سال ۱۳۴۶ بر اساس مصوبه شماره یک شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور، به عنوان منطقه حفاظت شده و طبق مصوبه شماره ۶۳ شورای عالی در سال ۱۳۵۴، به عنوان پارک ملی شناخته شد.
نگین فیروزهای آذربایجان در سال ۱۳۵۶ در زمره مناطق بینالمللی ذخیرهگاههای زیستکره جهانی به ثبت رسید و سال ۱۳۵۴ با ۱۰۲ جزیره که از سوی سازمان یونسکو ذخیرهگاه طبیعی جهان شناخته شده بود در کنوانسیون رامسر بهعنوان یکی از تالابهای بینالمللی به ثبت رسید و مؤسسه بینالمللی تالابها آن را به عنوان یکی از مهمترین زیستگاههای پرندگان معرفی کرده است.
دریاچه ارومیه جدای از تأثیرات زیستمحیطی، پیوند عمیق و ناگسستنی با احساسات و علایق مردم منطقه آذربایجان دارد، خواهرخواندگی تبریز و ارومیه را به اثبات میرساند و روزهای پرشور این دریاچه، روزهای خوش مردمان منطقه نیز خواهد بود.
طی سالهای اخیر، خشک شدن دریاچه ارومیه و تلاشهای ناکام سیاستگذاریهای زیستمحیطی، بحران خشکسالی نگین آبی آذربایجان را تبدیل به یک تهدید جدی کرده بود تا جایی که خبرهایی از مالچپاشی، استخراج نمک، تیتانیوم و لیتیوم به گوش میرسید که پس از مدتی تکذیب شد.
خشک شدن دریاچه شایعههای بزرگی با خود به همراه میآورد و اندوه خشکسالی دریاچه، به حدی جدی بود که تبدیل به یکی از دغدغههای اصلی روزمره مردم شده بود. این نگین آبی که از نظر سطح آبهای آزاد، بیستمین دریاچه جهان و به لحاظ وسعت و شوری پس از بحرالمیت قرار گرفته است، به شورهزاری هشت میلیارد تنی تبدیل شده بود که تهدیدی بزرگ برای زیستبوم منطقه بود و به خطر افتادن بهداشت و سلامتی مردم و نابودی کشاورزی را در پی داشت.
دریاچه ارومیه، پروندهای با جنبههای حقوقی، اجتماعی، سیاسی و حتی امنیتی است که بهدلیل مدیریت نادرست، حاشیههای زیادی را پشت سر گذاشته و به علت نبود اطلاعرسانی و شفافیت، با شایعات، تحلیلهای نادرست و نقدهای غیرمنصفانه زیادی مواجه بوده است.
اقدامات نرمافزاری و سختافزاری دولت، دو جنبه مکمل اقدامات پیشگیرانه خشکسالی دریاچهی ارومیه بودهاند که چالشهایی با خود به همراه داشتهاند و به نظر میرسد که اقدامات نرمافزاری در برخورد با مسئله دریاچه ارومیه باید از اهمیت بیشتری برخوردار باشد.
حوضه آبریز ۵۲ هزار و ۴۷ کیلومتر مربعی دریاچه ارومیه که از ۶۰ رودخانهی فصلی، دائمی و دورهای سیراب میشود در استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، کردستان و کشور ترکیه قرار دارد. استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان به ترتیب باید سالانه یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون مترمکعب، ۳۹۴ میلیون مترمکعب و ۹۵۱ میلیون مترمکعب از حقابهی دریاچه ارومیه را تأمین کنند.
رودخانههای زولاچای، نازلوچای، روضهچای، شهرچای، باراندوزچای، گدارچای، مهابادچای، سیمینهرود، زرینهرود، لیلانچای، مردقچای، صوفیچای، قلعهچای، آذرشهرچای و آجیچای تأمین کننده نیاز دریاچه ارومیه است.
ارزشهای بومشناختی اهمیت ویژهای به موجودیت دریاچه ارومیه بخشیده و احیای آن چالشی فرامنطقهای است؛ این دریاچه این روزها و پس از یک دوره طولانی خشکسالی، همزمان با بارشهای زمستانه و بهاره جان دوباره گرفته و دلشورههای مردم را تا حد زیادی با آغوش گرم آب شورش به پایان رسانده است، اما این پایان ماجرا نیست و احیای دریاچه نیازمند راهکارهای طولانی مدت است.
انسداد چاههای غیرمجاز با هدف احیای دریاچه ارومیهچاههای غیرمجاز، تهدید جدی برای آبهای زیرزمینی تلقی میشود و یکی از دلایل اصلی خشکسالی در حوضه آبریز دریاچهی ارومیه است. آمار چاههای مجاز و غیرمجاز، همواره در هالهای از ابهام به سر میبرد و تنها راه احیای منابع آبهای زیرزمینی اعمال مقررات سختگیرانه در حفر و استفاده از این چاهها است.
با توجه به اظهارات دبیر کارگروه ملی نجات دریاچهی ارومیه، ۷۳ هزار حلقه چاه غیرمجاز و ۴۰ هزار حلقه چاه مجاز در حوضهی آبخیزداری دریاچه ارومیه وجود دارد.
یوسف غفارزاده، مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان آذربایجانشرقی انسداد چاههای غیرمجاز را ضرورت احیای دریاچه ارومیه میداند و میگوید: در حوزه استحفاظی استان، ۱۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در حوضه آبریز دریاچه ارومیه وجود دارد که تاکنون انسداد ۸۶۵۲ حلقه چاه با هماهنگی دادستانی مرکز استان و نیروی انتظامی اجرایی شده است.
وی با اشاره به مسدودسازی ۹۱۲ حلقه چاه غیرمجاز در سال گذشته، ادامه میدهد: تاکنون ۴۶ درصد چاههای غیرمجاز حوضه آبریز دریاچه ارومیه با حکم قضائی مسدود شده و لازم است نسبت به مسدودسازی سالانه ۲۰۰۰ حلقه چاه غیرمجاز اقدام شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان آذربایجانشرقی تصریح میکند: صرفهجویی ۴۰ میلیون مترمکعبی آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از مهر سال گذشته و بر اساس تصمیم ستاد احیای دریاچه ارومیه بوده که با قطع اضافه برداشتهای چاههای دارای کنتورهای هوشمند عملی شده است.
غفارزاده همکاری سازمان جهاد کشاورزی را در این زمینه ضروری میداند و خاطرنشان میکند: احیای دریاچه ارومیه نیازمند عملکرد جدی دستگاههای اجرایی و نظارتی با هدف مسدودسازی چاههای غیرمجاز حوضه آبریز دریاچه ارومیه است.
وی با اشاره نصب کنتورهای هوشمند در چاههای مجاز اطراف دریاچه ارومیه، اظهار میکند: فرهنگسازی و پرهیز از حفر چاههای غیرمجاز چه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و چه در مناطق دیگر با هدف جلوگیری از هدررفت آبهای زیرزمینی نیازمند یک حرکت اجتماعی است تا ضریب خطر بحرانهای خشکسالی در آینده کاهش پیدا کند.
مجتبی ذوالجودی، معاون محیطزیست دریایی سازمان حفاظت محیطزیست نیز با اشاره به چاههای غیرمجاز حوضه آبریز دریاچه ارومیه، تاکید میکند: کشاورزی در این منطقه با برداشت غیرمجاز آب از منابع زیرزمینی انجام میشود و تعداد زیادی چاه غیرمجاز در این منطقه حفر شده است.
وی با اشاره به اما و اگرهای وجود چاههای مجاز، میگوید: برداشت آب توسط پمپ و ایجاد کانال برای انتقال آب به زمینهای کشاورزی در این منطقه انجام و تا حد امکان از این کار ممانعت میشود.
خط قرمز تهدید کمربند سبز اطراف دریاچهیکی دیگر از عوامل کم آب شدن دریاچه ارومیه، توسعه بی رویه بخش کشاورزی است؛ توسعه ۱۴۰ هزار هکتاری باغات استان آذربایجان غربی به جای مدیریت مصرف، روند مصرف آب در باغات استان افزایش داشته است و ۵۷ درصد منابع آبی کشاورزی توسط سه محصول سیب، یونجه و چغندرقند مصرف میشود.
مجتبی ذوالجودی، معاون محیطزیست دریایی سازمان حفاظت محیطزیست با ابراز نگرانی از توسعه کمربند سبز پیرامون دریاچه ارومیه، تاکید میکند: با وجود شرایط بسیار بدِ آبی و خشکسالی طی سالهای اخیر، توسعه کشاورزی در باغاتی که در اطراف دریاچهی ارومیه با بیشترین مصرف آب کمترین بهرهوری قرار دارند، ادامه داشته است.
وی اضافه میکند: وزارتخانههای ذیربط از وزارت نیرو و وزارت کشاورزی گرفته تا مردم، باید در این زمینه احساس تکلیف کنند، چراکه شرایط کنونی منجر به احیای دریاچه ارومیه نخواهد شد.
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به ضرورت طرح رویکرد علمی در خصوص دریاچه ارومیه، اظهار میکند: وزارت کشاورزی مکلف شده است تا این موضوعات را دنبال و سند الگوی کشت را برای تمام حوضهها عملیاتی کند. وزارت نیرو نیز باید برای تأمین منابع آبی کشاورزی قانون را مدنظر قرار دهد.
ذوالجودی ادامه میدهد: وزارت کشاورزی، اولین وزارتخانهای است که تأثیرات مثبتی در حوضه آبخیزداری دریاچهی ارومیه دارد و با سیاستگذاریهای علمی باید کشاورز را به خودداری از کشت بعضی محصولات یا اجتناب از توسعه کشت تشویق کند.
وی میگوید: احیای دریاچه ارومیه به مرور زمان محقق خواهد شد و شرایط همه تالابها از جمله دریاچه ارومیه تا شش سال دیگر و به مرور بهتر خواهد شد.
وضعیت فعلی، نتیجه دو دهه غفلت استحداکثر تراز مشاهداتی دریاچه ارومیه به سال ۱۳۷۴ بازمیگردد که تراز آب دریاچه از سطح آبهای آزاد به بیش از یک هزار و ۲۷۸ متر میرسید و با مساحت ۵۷۳۰ کیلومترمربعی دریاچه و بر اساس برداشت ماهوارهای بیش از ۳۶ میلیارد مترمکعب آب در دریاچه وجود داشت.
حداقل تراز برای بقای دریاچه یک هزار و ۲۷۴ متر از سطح آبهای آزاد است که برای رسیدن به این تراز به حجمی معادل ۱۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب نیاز است.
مالک رحمتی، استاندار آذربایجانشرقی در خصوص اهمیت احیای دریاچه ارومیه بهعنوان مسئلهای ملی، میگوید: نگاه ما برای احیای دریاچه ارومیه، رویکرد و نگاهی ملی است و با تمام توان برای احیای آن تلاش میکنیم تا با مشکلات زیستمحیطی مواجه نشویم.
وی وضعیت کنونی دریاچه ارومیه را نتیجه دو دهه غفلت میداند و عنوان میکند: احیای دریاچه زمانبر خواهد بود و در این راستا افتتاح و بهرهبرداری انتقال آب سد کانی سیب و تکمیل خط انتقال پساب تصفیهخانه تبریز که حیات تازهای به دریاچه بخشیده، عملی شده است.
استاندار آذربایجان شرقی با اشاره به لزوم شتابدهی به پروژههای در حال اجرا، تاکید میکند: تمام امکانات دانشگاههای دو استان آذربایجانشرقی و آذربایجانغربی و دانشکدههای علمی ملی پای کار است تا با بهرهمندی از خرد جمعی برای احیای دریاچه ارومیه موفقتر عمل کنیم.
رحمتی با تاکید بر مدیریت منابع آبی، اظهار میکند: با توجه به لزوم تغییر الگوی کشت، متناسب با اقلیم طبیعی و منابع آبی، کشاورزی سنتی دیگر کارساز نیست و اصلاح الگوی کشت، استفاده از آبیاریهای نوین، اصلاح بذر و استفاده از دانش و علوم روز در حوضه آبریز دریاچه ارومیه باید مدنظر باشد.
سهم پایدار تبریز در تأمین حقابه دریاچه ارومیهانتقال پساب تصفیهخانهها، راهکاری پایدار برای تأمین حقابه دریاچه ارومیه است و تمرکز بر تصفیه فاضلاب در مصوبات احیای دریاچه ارومیه مورد تأکید بوده است. مطابق طرح ستاد احیای دریاچه ارومیه، ۱۲ تصفیهخانه با حجم تولید پساب ۳۰۲ میلیون و ۳۰۰ هزار متر مکعب در احیای دریاچه نقش خواهد داشت.
پسابها یا به صورت مستقیم به دریاچه سرریز میشود یا با هدف تعادلبخشی و جایگزینی منابع آب زیرزمینی استفاده میشود و یا به مصرف صنایع میرسد تا جایگزین مصرفی صنایع از رودخانهها باشد و آب رودخانهها به دریاچه منتقل شود.
محمد خانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی تاکید میکند: سالانه ۸۵ میلیون مترمکعب پساب تصفیهشده شهر تبریز به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی میشود.
وی ۹۰ درصد پساب تصفیه شده تبریز را سهم دریاچه ارومیه میداند و ادامه میدهد: پساب تصفیه شده تبریز سهم بسیار ناچیزی در احیای دریاچه ارومیه دارد.
رهاسازی روزانه ۲۰ میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه ارومیهمحمدصادق معتمدیان، دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه با اشاره به بارشهای اخیر و رهاسازیهای آب سدها، میگوید: وضعیت دریاچه ارومیه رو به بهبود است.
وی تصریح میکند: تراز فعلی دریاچه ارومیه به یک هزار و ۲۷۰ متر و ۳۸ سانتیمتر رسیده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، افزایش هفت سانتیمتری داشته و این تراز نسبت به آغاز سال آبی جاری (اول مهر ۱۴۰۲) ۵۵ سانتیمتر بیشتر است.
دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه از افزایش ۳۵۰ کیلومترمربعی وسعت دریاچه نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر میدهد و اضافه میکند: وسعت دریاچه ارومیه در حال حاضر یک هزار و ۵۰۰ کیلومترمربع است.
معتمدیان خاطرنشان میکند: دریاچه ارومیه، یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون مترمکعب آب دارد که بیش از ۲۵۰ میلیون مترمکعب بیشتر از زمان مشابه سال گذشته است و ورودی آب به دریاچه ارومیه در حال حاضر ۴۱۱ مترمکعب در ثانیه است.
وی در خصوص آغاز رهاسازی آب از سدهای استان آذربایجانغربی از آذر سال گذشته، میگوید: روزانه حدود ۲۰ میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه رهاسازی میشود.
اینروزها، دریاچه ارومیه به مردم لبخند میزند و با رهاسازی آبها و حقابهها، میزبان مردم در آبهای شور خود شده است و ساکنان شهرهای دور و نزدیک برای دیدنش لحظهشماری میکنند.
سیاستهای احیای دریاچه نه به صورت موقت، بلکه باید به عنوان راهکاری مداوم و مستمر دنبال شود تا نمک بر زخمهای دریاچه نپاشند و ارومیه پناهگاه مردمی باشد که با خشکسالیاش اندوهگین و با جانگرفتنش سرزنده میشوند و به ساحلش پناه میآورند.
چنانچه سیاستهای فعلی که منجر به احیای دریاچه شده است، ادامه نداشته باشد، باز هم خشکسالی و دیگر تهدیدات زیستمحیطی گریبانگیر منطقه آذربایجان خواهد بود و زخمهای بیشمار بر تن عریان دریاچه ارومیه خواهد نشست.
کد خبر 743948