به نقل از «ایرنا»

محله سرخاب قلب تپنده قیام ۲۹ بهمن تبریز بود

تاریخ انتشار: ۲۹ بهمن ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۰۴۱۰۲۲

به گزارش ایرنا،  تاریخ پرفراز و نشیب آذربایجان در طول قرن­ های متمادی و نقش تاثیرگذار آن در حوزه های سیاسی، اقتصادی، تجاری و فرهنگی ایران که همواره این خطه را به منطقه تحول خواه، تجدد طلب و هویت طلب دینی و ملی تبدیل کرده است، باعث شد تا در دوران خفقان پهلوی نیز این برجستگی با سرعت بیشتری در آذربایجان و تبریز پیگیری شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

قیام ۲۹ بهمن تبریز علیه خودکامگی و دین ستیزی رژیم پهلوی از ابعاد و زوایای گوناگون قابل بررسی است که بهترین و مستندترین راوی این حادثه کسانی هستند که در آن روز مشارکت داشته و صحنه های مختلف را در اذهان خود ثبت و ضبط کرده اند.  

"حاج کریم بهروزی" یکی از افراد انقلابی و مبارز تبریز از محله سرخاب و از فعالین مسجد المهدی این محله در دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی است که خاطرات بسیار جالب و شنیدنی از روز ۲۹ بهمن تبریز دارد؛ با او در مسجد حسن درزی قرار گذاشتیم تا این روز مهم را مرور کرده و برخی از زوایای پنهان و پیدای آن را بررسی کنیم.

وی متولد سال ۱۳۲۸ در یکی از کوچه های محله سرخاب به نام مسجدمیرآقا است که از همان دوران نوجوانی به دلیل داشتن اصالت و خانواده دینی،  همراه با تعدادی از اهالی محله همچون حاج کریم ارسلانی وارد فعالیت های انقلابی علیه رژیم طاغوت شد تا اینکه این فعالیت ها منجر به قیام ۲۹ بهمن سال ۱۳۵۶ و در نهایت پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ گردید.

خبرگزاری ایرنا در ادامه سلسله مصاحبه های ویژه دهه فجر،   گفت وگویی با این مبارز دوران انقلاب انجام داده است که ماحصل آن در ذیل می آید.

س) ابتدا درباره نحوه آشنایی تان با مبارزان انقلابی و قرار گرفتن در صف انقلابیون برایمان صحبت کنید.

ج) برخلاف عده ای که تصور می کنند قیام ۲۹ بهمن تبریز نقطه شروع حرکت های انقلابی بود، این مبارزات از همان ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ در تبریز آغاز شده بود و در این میان تعدادی از علما و افراد روشنفکر و تحصیل کرده نقش محوری در تهییج و بصریت افزایی مردم داشتند که در این میان فردی مومن، انقلابی، عارف و شاعر به نام " حاج عباسقلی وقایعی " در محله سرخاب از منبری های غیرمعمم مسجد میرآقا بود که من همراه با تعدادی از دوستان از مشتریان پر و پاقرص سخنرانی های این عالم فقید بودیم. وی که معروف به عباسقلی خان بود و دوست داشت او را به همین نام صدا کنند، تنها فرزند ذکورش به نام علی اکبر را در جریان قیام ۱۵ خرداد مردم در تهران از دست داده بود.

س) آیا قیام ۱۵ خرداد در تبریز بازتاب خاصی داشت؟

ج) آنگونه که باید بازتاب گسترده نداشت، اما با شهادت فرزند حاج عباسقلی خان این واقعه در شهر صدا و صدا کرد؛ آن موقع رسانه ای وجود نداشت و ما پس از چند روز متوجه شهادت فرزند ایشان شدیم و قرار گذاشتیم در مسجد میراقا مجلس ترحیمی برگزار کنیم در حالی که خود پدر شهید خبری از آن نداشت اما زمانی که در مسجد حاضر شد گفتیم آستانه درب ورودی مسجد بنشیند که با این کار او را متوجه شهادت فرزندش کردیم و لازم است یاد و خاطره  این استاد عالی مقام و فرزند شهیدش که تنها شهید ۱۵ خرداد آذربایجان است، گرامی داشته شود. حاج عباسقلی خان که مدرس زبان فرانسوی و عربی بود، در حقیقت تربیت کننده و الهام بخش انقلابیون و مبارزان محله سرخاب بود که در سال ۱۳۶۳ فوت کردند. او در واقع پدر معنوی ما بود هرچند آیت الله قاضی در کل محلات تبریز نفوذ داشت.  

س) روز تاریخی ۲۹ بهمن تبریز چگونه  شکل گرفت؟

ج) بی تردید این روز تاریخی جزو ایام الله ها بوده و پیروزی انقلاب اسلامی از برکات آن است که در به وجود آمدن این قیام، افراد بسیاری دخیل بودند که طی ۱۷ سال پس از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ زیر سخت ترین شکنجه های ساواک شهید شدند و یا دستگیر و  تحت شدیدترین شکنجه ها قرار گرفتند که البته علما، روحانیون و سخنورانی همچون حاج عباسقلی خان نیز نقش بسیار مهم در آگاه سازی مردم داشتند تا با روشنگری های خود کارنامه سیاه و ضد دینی رژیم شاه برملا شود. درحقیقت ۲۹ بهمن تبریز مردم به طور کامل آماده قیام علیه رژیم شده بودند.

س) نحوه آماده سازی مردم برای قیام چگونه بود؟

ج) پس از سپری شدن چند روز از قیام ۱۹ دی مردم قم، مساجد تبریز به رهبری  آیت الله قاضی طباطبائی به تدریج برای برگزاری مراسم چهلم این شهدا آماده می شدند و طی این روزها چندین نوار کاست گلسرخی و نیز اعلامیه های امام خمینی از تهران به تبریز رسید و ما هم در مسجد المهدی اقدام به تکثیر این اعلامیه ها و نوارها می کردیم و چون رژیم به هیچ عنوان فکر نمی کرد در تبریز اتفاقی روی دهد، چندان حساسیت نشان نمی داد تا اینکه اعلامیه معروف علمای تبریز با امضای حضرات انگجی، حکم آبادی، دینه وری و قاضی طباطبائی جهت برگزاری مراسم اربعین شهدای قم در مسجد قزللی از ساعت ۱۰ تا ۱۲ روز شنبه منتشر شد.

س) آیا شب قبل از ۲۹ بهمن وضعیت شهر طبیعی بود؟

ج) نه خیر، چون اغلب مردم از صدور اعلامیه علمای تبریز باخبر شده بودند و تعدادی از مساجد نیز تا پاسی از شب زیرنظر مبارزان و انقلابیون فعالیت می کردند.  به طور مثال خود ما در مسجد المهدی تا نیمه های شب فعال بودیم و همان شب شهید محمد تجلا اولین شهید قیام ۲۹ بهمن آمد و به بنده و حاج کریم ارسلانی گفت من غسل شهادت کرده ام برای فردا و سپس تعدادی کتاب و وصیت نامه خود را تحویل داد و رفت. بنده تا صبح نخوابیدم و فقط در فکر فردا بودم و در ذهن خود تصویرسازی می کردم.

س) و صبح ۲۹ بهمن چگونه شروع شد؟

ج) به جرات می توانم ادعا کنم که جزو اولین نفرها بودم که صبح ساعت ۷.۵ روز شنبه ۲۹ بهمن سال ۱۳۵۶ در بازار تبریز و مقابل مسجد قزللی حاضر شدم و دیدم که کلانتری دستور داده است تمامی تیمچه های بازار مسقف را باز کرده و آب و جارو کرده بودند که این برایم خیلی تعجب برانگیز بود چون بازاریان تبریز به هیچ عنوان در این ساعت مغازه های خود را باز نمی کنند و بعدها فهمیدم که این دستور حق شناس بوده است. من مقابل مسجد قزللی ایستادم و به تدریج مردم از نقاط مختلف شهر به این محل آمدند به طوری که تا ساعت ۱۰ انبوه جمعیت مقابل مسجد موج می زد اما درب مسجد همچنان بسته بود. مردم گفتند چرا در را باز نمی کنید که در این هنگام حق شناس جواب داد «درب این طویله امروز بسته است و بروید از اینجا».

س) عکس العمل مردم به حق شناس چه بود؟   

ج) این حرف حق شناس مردم را منفجر کرد و صدای صلوات بلند شد که در این هنگام دو مامور دیگر کلانتری به نام های سرهنگ دهقان و سرگرد نظری نیز به کمک حق شناس آمدند که به مردم حمله کنند اما مردم نیز از خود دفاع می کردند؛ در حالیکه ماموران مردم را از مقابل مسجد متفرق می کردند به فاصله چند متر طلبه ای جوان و باریک اندام نشسته بود که سراغ او رفتند و باتوم را که بلند کردند، او هیچ عکس العملی از خود نشان نداد و در همان جای خود نشست که همین صحنه مردم معترض را که در حال پراکنده شدن بودند به تهییج واداشت و در حقیقت این طلبه جوان الهام بخش مردم مقابل مسجد قزللی بود.

آن موقع مردم هیچ شعاری بلد نبودند و فقط پشت سر هم صلوات می فرستادند که من هم سریع به جلوی مسجد رفتم و با صدای بلند صلوات فرستادم. در همین هنگام تعدادی از مردم که به خیابان دارایی رفته بودند تظاهرات کردند، ماموران مقابل حمام رضوی به محمد تجلا شلیک کرده و او را شهید کردند که بلافاصله مردم جنازه او را در دست گرفته و حرکت اصلی قیام ۲۹ بهمن آغاز شد. در این هنگام حق شناس فرار کرده بود و سرگرد نظری جریان را از طرف رژیم مدیریت می کرد که وسیله نقلیه او را مردم آتش زدند و او نیز پا به فرار گذاشت.

س) آیا تمامی اتفاقات ۲۹ بهمن از سوی انقلابیون برنامه ریزی شده بود؟

ج) تا حد زیادی بله و در این میان نقش دانشجویان دانشگاه تبریز بسیار بارز و مهم بود، آنها برعکس توده مردم بسیار با برنامه و با تاکتیک های خاص به خیابان آمده بودند که تمام آنها جزو شاگردان علی شریعتی بودند. مواد محترقه ای که ۲۹ بهمن داخل بانک ها و سینماها اندخته می شد از سوی دانشجویان تهیه شده بود و با روش های خاصی اقدام به این کار می کردند.

س) قیام تا چند ساعت ادامه داشت؟

ج) این قیام تاریخی تا ساعت ۱۴ تمام شهر را در بر گرفت و همه محلات در آن حضور داشتند اما محله سرخاب به دلیل  داشتن صبغه های سیاسی و مبارزاتی در حقیقت قلب تپنده قیام تاریخی ۲۹ بهمن تبریز بود. سه راه امین و چهارراه شهناز و مقابل مصلای کنونی شدیدترین درگیری ها به وجود آمد و درست یادم هست که همراه حاج کریم ارسلانی و در مقابل سینما آسیا به خوبی مشاهده می کردیم که از طرف خیابان امین و بالای ساختمانی در مقابل مصلا به سمت مردم تیراندازی می شود که در این هنگام یکی از تظاهرکنندگان جلوی چشم من تیر خورد و پشتش خونی شد که او را به بیمارستان آذر رساندند اما شهید شد.

س) ویژگی خاص قیام ۲۹ بهمن تبریز چه بود؟

ج) این قیام به معنی واقعی کلمه اسلامی بود و در آن هیچ حرکت غیردینی و حتی غیر انسانی دیده نشد. هرچند بسیاری از اماکن به آتش کشیده شد اما اگر توجه کافی به این موضوع شود می بینیم که این اماکن شامل مراکز فساد، سینماها، بانک های وابسته به کشورهای خارجی بود. حتی این حرکت به قدری عالمانه و دینی بود که وقتی مردم به بانک ها هجوم آورده و آتش می زدند پول هایی که کف خیابان ها پراکنده بود دست نمی زدند.  

بدون تردید این قیام کمر رژیم را شکست و مردمی که چندین دهه از جنایت ها و فشارهای روحی و معنوی رژیم منحوس پهلوی به ستوه آمده بودند این امکان را در خود دیدند که علیه رژیم به پا خاسته و مطالبات به حق خود را اعلام کنند و این مهم با ۲۹ بهمن تبریز شروع شد تا کل جمعیت ایران علیه شاه بشورند.

س) پیامدهای قیام ۲۹ بهمن تبریز چه بود؟

ج) بعد از این واقعه تاریخی مهم تحولات بسیار عمیق و بزرگی در شرایط سیاسی و مبارزاتی مردم ایران ایجاد شد و آحاد مردم نسبت به جنایات و خیانت های رژیم بیش از پیش آگاه شده و بصیرت آنها ارتقا یافت و در حالی که تا آن روز ساواک با شدیدترین نظارت ها حتی اجازه نمی داد تصاویر امام خمینی  بین مردم توزیع شود، از آن تاریخ به بعد عکس های امام به راحتی در بین مردم دست به دست می شد. پس از این واقعه تصاویری جدید از امام خمینی مقابل مسجد جامع تبریز توزیع شد که تا پیش از آن چنین امری بعید و دور از ذهن به نظر می رسید. به واقع ۲۹ بهمن تبریز مردم ایران را طرفدار خمینی کرد تا به فاصله کمتر از یک سال طومار رژیم در هم پیچیده شده و انقلاب اسلامی به پیروزی برسد. بدون تردید این قیام تاریخی جهش سیاسی را موجب شد.  

س) واکنش ساواک به این قیام چه بود؟

ج) ساواک در حقیقت از این قیام درمانده بود و نتوانست عوامل اصلی قیام را دستگیر کند و اغلب کسانی که از سوی رژیم دستگیر شده بودند مردم عادی و رهگذران معمولی بودند  که به هیچ عنوان جزو انقلابیون نبودند چون عوامل اصلی بسیار زرنگ تر از آن بودند که ساواک تصور می کرد. اما پس از ۲۹ بهمن تدابیر امنیتی در تبریز به شدت افزایش یافت و کوچکترین حرکت های مردم را زیرنظر گرفته بودند. به یاد دارم که یکی دو روز پس از  ۲۹ بهمن با یکی از دوستانم در خیابان دارایی گرفتار ماموران شدیم که چون جوان و تیپ دینی داشتیم مشکوک شده و دنبالمان کردند که متاسفانه دوستم به دام افتاد. اورا داخلی خودروی زرهی بردند و به شدت کتک زدند که در این هنگام مقابل مسجد صاحب الامر حجت الاسلام انزابی  را دیدم و جریان را به گفتم. ایشان به محل توقف خودروی ماموران رفت و درخواست آزادی دوستم را کرد که سرهنگی که آنجا بود درخواست مرحوم انزابی را اجابت کرد و دوستم آزاد شد.

س) ارزیابی شما پس از گذشت ۴۲ سال از انقلاب اسلامی چیست؟

ج) من بین انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی تفاوت قائلم. بدون تردید انقلاب اسلامی مردم ایران با قدرت و صلابت بیشتر به راه خود ادامه می دهد و امروز الهام بخش مسلمانان جهان شده است، اما باید اذعان کنیم که جمهوری اسلامی از اهداف اولیه خود دور شده است. البته مردم با بصیرت ایران حساب خود و انقلاب خود را با کسانی که دزدان بیت المال هستند جدا کرده اند و به هیچ عنوان اجازه نمی دهند خون پاک شهدایی که پای انقلاب ریخته شده است به هدر رود.

به گزارش ایرنا،   بیشتر منابع خبری تعداد شهدای این قیام را ۱۴ نفر و مجروحان را ۱۲۵ نفر ذکر کردند که البته نباید از نظر دور داشت که بسیاری از مردم به دلیل هراس از اینکه مجروحانشان به دست ساواک بیافتد، از انتقال آنان به بیمارستان خودداری کرده بودند.

تعداد دستگیر شدگان قیام ۲۹ بهمن تبریز نیز بین ۵۰۴ تا ۶۰۸ نفر متغییر بوده است.

اسامی شهدای قیام خونین ۲۹ بهمن تبریز که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دست آمد،  عبارتند از: محرم جبراییلی، سیدحسن جدیری رنجبرآذرفام، پرویز حسن زاده، بهمن اره چی، حبیب تقی نژاد شتربانی، ضربعلی فتحی، محمد تجلایی، جعفر درگاهی، اصغر علیزاده شیخ احمدلو، قربانعلی شاکری، بالاآقا کشاورزی، سیدفیض صالح الوندی و غلامعلی نجفیان پور.

گفت وگو از: سیدیحیی مرتضائی

برچسب‌ها پیروزی انقلاب اسلامی ایران تبریز آذربایجان شرقی اختصاصی ایرنا

منبع: ایرنا

کلیدواژه: پیروزی انقلاب اسلامی ایران تبریز آذربایجان شرقی پیروزی انقلاب اسلامی ایران تبریز آذربایجان شرقی اختصاصی ایرنا اخبار کنکور قیام ۲۹ بهمن تبریز پیروزی انقلاب انقلاب اسلامی هیچ عنوان حاج عباسقلی عباسقلی خان محله سرخاب مسجد قزللی مقابل مسجد ۱۵ خرداد حاج کریم حق شناس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۰۴۱۰۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

امیر واحدی: پایگاه «نوژه» قلب تپنده نیروی هوایی ارتش است

به گزارش گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری آنا، امیر حمید واحدی فرمانده نیروی هوایی ارتش در مراسم تکریم و معارفه فرماندهان قدیم و جدید پایگاه شکاری خلبان شهید محمد نوژه همدان که با حضور استاندار همدان، مسئولان لشکری و کشوری و جمعی از فرماندهان یگان‌های مستقر در شهرستان کبودرآهنگ برگزار شد، اظهار داشت: هر یک از فرماندهان ولایی و انقلابی ما نگین زینت‌بخش نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران هستند و کارنامه درخشان این عزیزان نیاز به توصیف و تعریف ندارد.

امیر سرتیپ واحدی با بیان اینکه قلب تپنده رزمی و عملیاتی پایگاه‌های نیروی هوایی ارتش، پایگاه مقتدر و دلاور شهید محمد نوژه همدان است، گفت: نیروی هوایی ارتش تمام توان و تلاش خود را بکار گرفته تا نیرویی در تراز انقلاب اسلامی در راستای تدابیر فرمانده معظم کل قوا (مدظله‌العالی) باشد.

در ادامه، «علیرضا قاسمی‌فرزاد» استاندار همدان نیز اظهار داشت: آنچه که در جمع ارتشیان غیور و سرافراز می‌بینم، چیزی جز جهاد، اخلاص، عمل و تلاش شبانه‌روزی نیست.

استاندار همدان با بیان اینکه امروز کشور و میهن عزیزمان به همت و توانمندی‌های نیروهای مسلح در اوج عزت، اقتدار، بالندگی و بازدارندگی است، خاطرنشان کرد: تیزپروازان ما همیشه در همه جا و در هر زمان، حافظ امنیت و استقلال ملت عزیزمان بوده و هستند.

امیر سرتیپ دوم خلبان «پرویز مرادبکی» فرمانده اسبق پایگاه شکاری شهید نوژه نیز در این مراسم عنوان کرد: خداوند متعال را سپاسگزار و شاکر هستم که توفیق خدمتگزاری به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را به بنده عنایت داشته، اقدامات عملیاتی رزمی و عملیاتی پایگاه استراتژیک خلبان شهید محمد نوژه بر همگان آشکار است و این اقتدار و توان از افتخارات نیروی هوایی ارتش است.

در این مراسم، امیر سرتیپ دوم خلبان «مهدی کرمی» به سِمت فرماندهی پایگاه شکاری شهید محمد نوژه و ارشد نظامی ارتش در استان همدان منصوب و از خدمات و تلاش‌های امیر «مرادبکی» تقدیر شد.

فرمانده نیروی هوایی ارتش همچنین در ادامه، از بخش‌های مختلف این یگان بازدید و توانمندی‌های رزمی و عملیاتی پایگاه شکاری خلبان شهید محمد نوژه را ارزیابی کرد.

انتهای پیام/