عرضه و نقد ایدۀ علمی روش‌شناسی فقهی شهید سید محمدباقر صدر
تاریخ انتشار: ۱ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۰۶۳۹۱۳
کرسی ترویجی «عرضه و نقد ایدۀ علمی روش‌شناسی فقهی شهید سید محمدباقر صدر قدس‌سره» با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین علی رحمانی برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری شبستان، کرسی ترویجی «عرضه و نقد ایدۀ علمی روش‌شناسی فقهی شهید سید محمدباقر صدر قدس‌سره» صبح پنج‌شنبه ٣٠ بهمن١٣٩٩ با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین علی رحمانی و نقد حجت‌الاسلام والمسلمین حسنعلی علی اکبریان و حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی به همت دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، پژوهشکده اسلام تمدنی و به دبیری علمی آقای بلال شاکری برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در این جلسه حجت‌الاسلام والمسلمین رحمانی با دو مقدمه شخصیت علمی شهید صدر و جدید بودن روش‌شناسی و توجه حوزه‌های علمیه به آن گفت: در این جلسه نگاه فلسفه علمی و فلسفه فقهی موردتوجه قرار گرفته است.
ارائه دهنده این مقاله ادامه داد: شهید صدر به‌طور کامل در تفاوت روش‌شناسی در روش فلسفی و غیرفلسفی توجه داشته است و نگاه منهجی شهید صدر یک نگاه عقلانی است. شهید صدر فارغ از مسائل اصول فقه، بحث منهجی حُسن و قبح ظلم را مطرح می‌کند؛ این تفکیک نگرش منهجی از نگرش اصولی نکته‌ای است که در کلمات شهید صدر وجود دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین رحمانی، در نشست روش‌شناسی فقهی شهید سید محمدباقر صدر افزود: شهید صدر روش را به دو مرحله نظریه و تطبیق تقسیم می‌کند؛ نظریه را ماحصل دانش اصول می‌داند و «عناصر مشترک» می‌نامد و روش تطبیق نیز مرحله دوم است.
وی درباره مرحله نظریه گفت: شهید صدر پیش‌فرض‌هایی دارد که در مرحله نظریه دخالت می‌کند که در نظام ساختاری دو پیشنهاد دانش اصول و ایجاد ساختاری برای آن بدون توجه به فقه که ساختار تجریدی است و ساختار دیگر توجه به فقه و ساختار تطبیقی است.
ارائه دهنده این مقاله درباره نظام محتوایی شهید صدر ابراز داشت: دو شاخه وجود دارد که در آن باید نخست به نظریات شهید صدر توجه شود که موارد مختلفی وجود دارد و دوم دیدگاه و آرای خاصی است که شهید صدر در مقابل دیگران اختیار کردند.
حجت‌الاسلام والمسلمین رحمانی در کرسی روش‌شناسی فقهی شهید سید محمدباقر صدر با اشاره به نظریه‌هایی از شهید صدر که می‌توان از آن‌ها روش فقهی ایشان را استخراج کرد اظهار داشت: چهار بحث پیشینه، ابعاد، تأثیر بر دانش اصول و ثمره فقهی این نظریه‌ها باید مورد توجه قرار گیرد.
وی مسائل مشترک را وسیله‌ای برای پیدا کردن ابزار و ادله اثبات مسائل فقهی شهید صدر مهم ارزیابی کرد و گفت: در مرحله تطبیق، مجموعه‌ای از آرای شهید صدر در مسائل مختلف باید مورد توجه قرار گیرد؛ مسائل قرآن، علوم حدیث، سیره و دانش‌ها، نظریه‌های مبدعانه‌ای دارد که از آن‌ها استفاده کرده است.
ارائه دهنده این مقاله نکات بدیع شهید صدر را مورد توجه قرار داد و تأکید کرد: روش ورود شهید صدر به مسائل، متفاوت است؛ ماحصل مطالعات ایشان در علوم مقدماتی اجتهاد به طور بسیار دقیق و به صورت مستقیم در مرحله نظریه و تطبیق می‌تواند به شناخت روش فقهی شهید صدر منتهی شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین الهی خراسانی به عنوان ناقد کرسی ترویجی «عرضه و نقد ایدۀ علمی روش‌شناسی فقهی شهید سید محمدباقر صدر قدس‌سره» گفت: با توجه به اینکه روش‌شناسی فقهی سابقه چندانی ندارد، با این تلاش‌ها در آینده به محتوای لازم، متراکم و معتبر برای آموزش طلاب و دانشجویان ارجمند دست پیدا می‌کنیم.
وی ادامه داد: روش‌شناسی از سه روش حاصل می‌شود؛ یکی روش تجربی و اکتشافی است که با دقت در تلاش‌های استاد این روش فقهی به دست می‌آید که سال‌های سال است که مجتهدانی را پرورده و کارآمد بوده است که البته شیوه دشواری است؛ شیوه دوم تحقیقات روش‌شناسانه است که از خلال مطالعه، بررسی، استقرا و تحلیل و ارزیابی آثار فقها این روش‌شناسی را حاصل کند؛ عرصه سوم هم این است که روش‌شناسی به عنوان یک ماده درسی آموزش داده شود، که طلاب نه با تجربه و نه با تحقیق بلکه با تحصیل در دوره سطح و خارج با روش‌شناسی مورد نظر آشنا شوند که زحمات دوستان زمینه را برای تحقق عرصه سوم آماده می‌کند.
ناقد محترم روش‌شناسی را فاقد معنای عام در فقه ارزیابی و تصریح کرد: ممکن است روش شناسی به یک علم متعلق شود اما بیش از علم به عالم متعلق است؛ یعنی می‌توان درباره روش‌شناسی شهید صدر، امام خمینی یا آیت‌الله خویی سخن گفت.
حجت‌الاسلام والمسلمین الهی خراسانی روش‌شناسی در دنیا را دارای جنبه توصیفی دانست و گفت: روش‌شناسی مطالعات پسینی علم است؛ توصیف کاری است که شهید صدر در فقه انجام داده است؛ اما در کشور ما جنبه پیشینی و توسیعی آن طرفداران زیادی پیدا کرده است که شبیه متدولوژی‌ها و منطق مواد در علوم شبیه است.
وی درباره مقایسه حجت‌الاسلام والمسلمین رحمانی بین شهید صدر (ره) و عبدالهادی فضلی گفت: موارد کاملاً مشابهی بین این دو و موارد اشاره شده این افراد نیست که بتوانیم به صورت دقیق هر دو مورد را با هم مقایسه کنیم؛ آنچه شهید صدر به عنوان نظریه و تطبیق فرمودند واقعیت فقهی است و درباره روش‌شناسی نیست؛ بلکه این‌ها می‌تواند برای کشف روش‌شناسی خود شهید صدر مورد استفاده قرار گیرد.
ناقد محترم کرسی روش‌شناسی فقهی شهید سید محمدباقر صدر ادامه داد: شهید صدر نکته‌ای مانند نظریه که مورد توجه نبوده است را مورد توجه اشاره قرار داده است و شاگردان ایشان نیز سعی کرده‌اند به عنصر نظریه توجه کنند که این دیدگاه شهید صدر درباره روش‌شناسی نیست؛ شهید صدر حتی درباره پیشینی یا پسینی بودن روش‌شناسی سخن نگفته‌اند و این موارد به ما برای روش‌شناسی شهید صدر در فقه کمک نمی‌کند. مرحله نظریه شهید صدر توثیق ما در روش فقهی خود اضافه کرده است و این روش‌شناسی او را نشان نمی‌دهد.
حجت‌الاسلام والمسلمین الهی خراسانی با اشاره به بیانات شهید صدر در مقدمه حلقه اولی گفت: استخدام عناصر مشترک نیست که نظریه را می‌سازد، مراد القانون یا اصول عام شریعت را نظریه می‌گویند؛ نظریه یعنی نظر شریعت درباره مواردی مانند مال چیست. درباره فقه تطبیقی نیز مسائل تک به تک بررسی می‌شود و به دنبال تفسیر عام از کل فروع یک موضوع نیستیم.
وی تصریح کرد: شما ممکن است روش را مورد بحث قرار دهید اما باعث نمی‌شود که روش‌شناسی در دامنه معرفت‌شناسی قرار بگیرد؛ اول باید تعیین کنیم که کتاب و سنت جزو منابع فقه هست یا نه؟ بعد ببینیم چطور به سنت یا قرآن استناد می‌کند؛ حال استناد به موارد دیگر هم از روش‌ها است؛ اگر این‌ها روش است اصول فقه با روش‌شناسی فقه تداخل دارند؛ وقتی اینقدر با هم منطبق است، برخی می‌گویند که با اصول فقه چه نیازی به روش‌شناسی فقه است؟
ناقد محترم فرآیند و مراحل استنباط فقهی را با اصول فقهی متفاوت دانست و گفت: در این مقاله ما درباره مراحل و گام‌های شهید صدر که روش‌شناسی باشد چیزی نمی‌بینیم؛ این موارد بیان شده عوامل اثر گذار بر روش شهید صدر است نه خود روش.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی اکبریان به عنوان ناقد کرسی ترویجی «عرضه و نقد ایدۀ علمی روش‌شناسی فقهی شهید سید محمدباقر صدر قدس‌سره» با اشاره به مقاله اتخاذ روشی که کلیاتی را از دیدگاه‌های شهید صدر و مثال زدن درباره فعالیت‌های شهید صدر گفت: با این روش نمی‌توان روش‌شناسی شهید صدر را شناخت؛ برای مثال در بخش تطبیق کلیاتی از مباحث عناصر خاصی که شهید صدر در فقه معتقد است را بیان کنم و یک مثال از آن را آدرس بدهم، این روش‌شناسی را تبیین نمی‌کند.
وی در بیان نکته دوم خود اظهار داشت: علاوه بر دیدگاه‌های خاصی که شهید صدر در اصول فقه یا اجتهاد دارد، می‌توان نگاه کلان‌تری به روش‌شناسی کرد. نگاه کلان در روش‌شناسی شهید صدر مورد توجه قرار نگرفته است.
ناقد محترم کرسی روش‌شناسی فقهی شهید سید محمدباقر صدر افزود: شهید صدر کسی است که در خود فقه نظریه‌پردازی می‌کند، یعنی نظریه فقهی ارائه می‌دهد؛ از مسائل کلان این است که شهید صدر توجه فراوانی به عناصر ثابت و متغیر در فقه دارد؛ البته این مسأله را در کل کتاب‌های شهید صدر می‌توان برداشت کرد که در این مقاله تنها بر کتاب طهارت توجه شده است. این انحصار در انتخاب کتاب برخی از زوایای بحث پنهان مانده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی اکبریان روش‌شناسی را دشوار ارزیابی کرد و گفت: این مقاله بسیار ارزشمند است، انسجام منطقی خوبی دارد، تبیین نوآوری‌های فقهی شهید صدر انجام شده است و به حتم چهار جلد کتاب طهارت شهید صدر را به طور کامل مطالعه کرده‌اند.
پایان پیام/49
منبع: شبستان
کلیدواژه: شهید سید محمدباقر صدر شهید محمدباقر صدر حجت الاسلام والمسلمین رحمانی روش شناسی شهید صدر مورد توجه قرار والمسلمین علی شهید صدر الهی خراسانی روش شناسی روش شناسی شهید صدر مرحله نظریه کرسی ترویجی ناقد محترم روش فقهی اصول فقه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۰۶۳۹۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
لزوم توجه مسئولان به معیشت کارگران
امام جمعه قزوین گفت: باید کاری کنیم کارگران و خانواده‌های آن‌ها که درصد بالایی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، دلشان شاد باشد و از زندگی‌شان راضی باشند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از قزوین، آیت‌الله عبدالکریم عابدینی بعدازظهر امروز -جمعه هفتم اردیبهشت- در خطبه‌های نماز جمعه قزوین با تبریک روز کارگر و با تأکید بر اینکه مشکلات کارگران از سر راهشان برداشته شود، اظهار کرد: ما قدر کارگران را می‌دانیم و به تأسی از پیامبر (ص) دست کارگران را می‌بوسیم.
وی افزود: باید کاری کنیم کارگران و خانواده‌های آن‌ها که درصد بالایی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، دلشان شاد باشد و از زندگی‌شان راضی باشند و مشکلات از سر راهشان برداشته شود: رهبر معظم انقلاب فرمودند اگر این ملت بخواهند استقلال سیاسی را در مقابل سلطه گران عالم حفظ کند باید پایه‌های اقتصادی خود را محکم کند و بعد تأکید کردند رکن اساسی کارگر است.
خطیب جمعه شهر قزوین با اشاره به فرارسیدن سالروز فتح اندلس به دست مسلمانان گفت: دشمنان با حیله و نیرنگ این سرزمین را از مسلمانان پس گرفتند؛ مسلمانان در اندلس در اوج قدرت و شکوه بودند که آثار تاریخی آن دوران هنوز هم وجود دارد، دشمن نخواست عزت و اقتدار مسلمانان را ببیند و با نقشه فساد، بی‌حیایی، بی‌حجابی و بی بندوباری را در بین جوانان آن جامعه رواج داد.
آیت‌الله عابدینی افزود: از بانوانی که در امر حیا و حجاب زحمت می‌کشند، قدردانی می‌کنیم، از رئیس کل دادگستری و همراهانشان، نیروهای انتظامی، بسیج مردمی و همه مردم با غیرتی که متوجه شدند برای عفاف و حجاب باید جدی باشند.
وی ادامه داد: اینکه با رفتار همراه با احترام و کرامت حتی با بانوانی که بدحجاب هم هستند، بسیار ارزشمند و اثرگذار است و از آن‌ها حمایت کردند تا مسیر درست را انتخاب کنند. اعتقاد داریم که عفاف و حجاب نشان استقلال، عزت و سربلندی، فرهنگ متعالی، پاکدامنی و پایگاه معنوی برای پرورش نسل‌های افتخارآفرین است و همه باید جامعه خودمان را جامعه‌ای آبرومندانه قرار دهیم.
آثار شهید مطهری عقل و منطق ما را اشباع میکندنماینده ولی فقیه در استان قزوین به فرارسیدن اظهار سالروز شهادت استاد شهید مرتضی مطهری و روز معلم اشاره کرد و گفت: رمزی از رموز شخصیت علامه مطهری را از زبان امام صادق (ع) بشنویم، امام (ع) فرمودند اینکه یک نفر عالم می‌شود، همه عالم شدن مربوط به آن کتاب‌هایی که خوانده و آن اساتیدی که به او درس داده‌اند و سال‌هایی که به مدرسه و دانشگاه رفته، نیست.
آیت‌الله عابدینی اضافه کرد: خیلی‌ها دانشگاه و مدرسه رفته‌اند، خیلی‌ها درس خوانده‌اند اما آن‌هایی که مطهری شده‌اند خیلی نیستند، مطهری چه چیزی داشت که او را تبدیل به علامه مطهری کرد؟ اگر رمزهای اسرار وجودی شهید مطهری را دنبال کنیم، خیلی تماشایی است.
وی ادامه داد: اگر کسی یک مقدار از آثار شهید مطهری را مطالعه کند، نمک‌گیر و علاقه‌مند می‌شود، وقتی کتاب‌های شهید مطهری را می‌خوانیم، دیگر نمی‌توانیم آن‌ها را کنار بگذاریم، آنقدر که جاذبه معنوی دارد، این آثار هم عقل و منطق ما را اشباع می‌کند و پاسخگوی سوالات عقل و منطق است، هم قلب و درون ما را راضی و قانع می‌کند.
امام جمعه قزوین در بخش دیگری از سخنان خود با یادآوری اینکه سالروز صدور فرمان هشت ماده‌ای مبارزه با فساد از سوی رهبر حکیم انقلاب اسلامی را در این ایام داریم، گفت: اگر جامعه‌ای خدای ناخواسته به ربا، اختلاس و حرام‌خواری مبتلا شد، نمی‌تواند قرآنی شود.
آیت‌الله عابدینی افزود: بنابراین فساد اقتصادی نباید وجود داشته باشد و حلال‌خوری جدی باشد تا انسان لیاقت استفاده از کتاب، مکتب و معارف نورانی دین را داشته باشد؛ اگر رهبری مبارزه با فساد را جدی گرفتند، یعنی همه ما بسیج باشیم تا جامعه‌ای پاک داشته باشیم و زمینه پذیرش دین و قرآن در آن فراهم شود.
وی با اشاره به سفر رئیس‌جمهور به کشورهای پاکستان و سریلانکا گفت: این سفر برکات بسیاری داشت که یکی از مهم‌ترین آن‌ها در سفر به پاکستان، افزایش امنیت در مرزهای دو کشور خواهد بود و قدم‌های بلندی برای تقویت امنیت دو کشور برداشته شد.
خطیب نماز جمعه قزوین ادامه داد: در سفر رئیس‌جمهور به سریلانکا نیز غیر از مسائل تجاری و مبادلات مالی که زمینه تقویت آن فراهم شد، تولید فناوری و استفاده از متخصصان ایران در احداث سد و نیروگاه کم‌نظیر در سریلانکا از اتفاقات مهم بوده که آبرو و عزت مهندسان ایرانی را به نمایش گذاشت.
آیت‌الله عابدینی در انتهای صحبت‌هایش بیان کرد: از خدای متعال ملتمسانه می‌خواهیم این درد و رنجی که هر روز چندین بار قلب بندگان خدا را می‌آزارد و این شرایط غمگین آوارگان و مردم مظلوم غزه را پایان دهد و به زودی پیروزی و نصرت نهایی به این مردم مظلوم عنایت کند و رژیم منحوس صهیونیستی را به شکست کامل برساند.
کد خبر 748109
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»