آزادراه غدیر، نقطه اتصال کریدورهای بین‌المللی ایران
تاریخ انتشار: ۵ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۱۱۱۸۰۴
به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا از وزارت راه و شهرسازی، یکی از ابزارهای مهم در تحقق توسعه پایدار، ایجاد زیرساخت‌های مناسب حمل و نقل است.
با توجه به درک اهمیت توسعه پایدار در سال‌های اخیر و رعایت شاخص‌های آن در توسعه شهرها به عنوان توسعه پایدار شهری، نقش سیستم‌های حمل و نقل، مورد توجه جدی تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان شهری و کشوری قرار گرفت و با چنین رویکردی طرح آزادراه کنارگذر جنوبی استان‌های البرز و تهران موسوم به آزادراه غدیر از سال ۱۳۹۵ مطرح شد و در دستور کار وزارت راه وشهرسازی قرار گرفت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این آزادراه به طول ۱۵۸ کیلومتر و به صورت دو باند ۶ خطه با عرض ۳۷ متر، نماد تخصص و تلاش جامعه مهندسی کشور در اجرای ابرپروژه‌های حوزه راه به شماره می‌رود و از محدوده شهر آبیک در آزادراه کرج- قزوین شروع می‌شود و تا محدوده چرمشهر در آزادراه قم- گرمسار امتداد می‌یابد.
آزادراه غدیر یا همان آزادراه کنارگذر جنوبی استان‌های البرز و تهران با رعایت کامل استانداردهای روز جهان، توانسته سطح ایمنی سفر را در طول این مسیر به میزان چشمگیری ارتقا دهد و با انتقال تردد خودروهای عبوری از کلانشهرهای کرج و تهران به خارج از محدوده این شهرها و ایجاد یک ارتباط ایمن و حیاتی بین کریدورهای منتهی به تهران، سهم زیادی در توسعه حمل و نقل سبز و کاهش آلودگی هوا و محیط زیست دارد.
آزادراه غدیر در کریدور بین‌المللی «شمال به جنوب» و «شرق به غرب» واقع شده است و از چهار استان قزوین، البرز، مرکزی و تهران عبور می‌کند؛ از این رو علاوه بر توسعه صنعت گردشگری و رونق اقتصادی ملی، در زمینه ترانزیت کالا در حوزه فراملی با تمرکز بر کشورهای همسایه نیز تاثیرگذار خواهد بود.
این آزادراه با تسهیل در ارتباط تهران با چند شهر و استان، توانسته در راستای تحقق اصل ۴۸ قانون اساسی و سیاست‌های کلی و به منظور توزیع و استفاده متوازن و عادلانه امکانات و خدمات کشور، نقش مهمی در رفع تبعیض و ارتقای سطح زندگی مناطق کمتر توسعه‌یافته و تحقق پیشرفت و عدالت در کشور داشته باشد.
از این رو، چنین پروژه‌هایی، علاوه بر توسعه مناطق محروم پیرامون استان‌های همجوار طرح، می‌توانند گام مهمی در جهت توسعه پایدار روستایی، گسترش خدمات عمومی و محرومیت‌زدایی و در نتیجه ایجاد مهاجرت معکوس باشند.
توجه به محیط زیست در ساخت آزادراه غدیر
از نکات قابل توجه در احداث آزادراه ۱۵۸ کیلومتری غدیر، توجه به محیط زیست است. با توجه به قرار داشتن این آزادراه در مناطق بیابانی حاشیه استان‌های البرز، تهران و مرکزی که کانون ایجاد ریزگردهای محلی است، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) با همکاری شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور و وزارت راه وشهرسازی مبادرت به انجام مطالعات لازم درخصوص کاشت گونه‌های دست‌کاشت و درختچه‌های کم‌آب‌دوست در حاشیه این آزادراه کرد که با کاشت این گونه‌های خاص علاوه بر منظره‌آرایی خاص پروژه، به صورت هم‌زمان طرح‌های منابع طبیعی در خصوص کاهش کربن و تثبیت خاک انجام خواهد شد.
کاهش زمان و هزینه سفر با افتتاح آزادراه غدیر
همچنین این طرح سبب کاهش هزینه و زمان سفر برای وسایل نقلیه سبک به‌طور متوسط ۹۰ دقیقه و برای خودروهای نیمه‌سنگین به طور متوسط ۱۱۰ دقیقه می‌شود که این موضوع صرفه‌جویی در سوختی معادل ۷۰۰ میلیون لیتر بنزین و یک‌هزار و ۶۰۰ میلیون لیتر گازوئیل را در بیست سال اول بهره‌برداری به همراه دارد و سبب مدیریت منابع سرمایه‌گذاری در زمینه احداث صنایع بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت و گاز از قبیل ساخت پالایشگاه و خطوط انتقال می‌شود.
این صرفه‌جویی سوخت کاهش تولید آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای به‌ویژه در اطراف کلانشهرهای کرج و تهران به میزان ۴.۵ میلیون تن دی‌اکسیدکربن را در ۲۰ سال نخست بهره‌برداری در بر دارد و تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوای این دو شهر بزرگ خواهد داشت.
این در حالی است که بخش قابل توجهی از آلودگی هوا و ترافیک کلانشهرهای کرج، تهران و شهرستان‌های تابعه، مربوط به خودروهایی می‌شود که از این شهرها عبور می‌کنند، در حالی که مبدا و مقصد سفر آنها خود این کلان‌شهرها نیستند؛ آزادراه غدیر این امکان را فراهم می‌کند تا این خودروها بدون وارد شدن به این شهرها، با ایمنی بیشتر و به دور از ترافیک به سفر خود ادامه دهند و باعث حذف گره گلوگاهی توزیع ترافیک شبکه آزادراهی غرب، جنوب، شرق و شمال به مرکزیت شهر تهران می‌شود.
این آزادراه با ۶ خط عبور و حداقل شعاع قوس افقی ۹۰۰ متر و حداکثر شیب پنج درصد و سرعتی معادل ۱۳۰ کیلومتر در ساعت طراحی و اجرا شده و دارای هشت تبادل بزرگ، ۱۰ پل تقاطع با راه‌های فرعی و راه‌آهن و همچنین سه پل بزرگ رودخانه‌ای است؛ به گونه‌ای که همه شریان‌های آزادراهی غرب، جنوب و جنوب شرق منتهی به استان‌های البرز و تهران را قطع می‌کند.
آزادراه غدیر با مشارکت ۳۰ درصدی دولت (وزارت راه وشهرسازی) و ۷۰ درصدی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) ساخته شده است و از نظر عبور از چندین آزادراه، بزرگراه، راه‌های اصلی، فرعی و راه‌های روستایی، خطوط مختلف راه‌آهن و خطوط انتقال انرژی شامل آب، گاز و نفت دارای اهمیت بالایی است. با توجه به وجود ۲۳ تبادل و تقاطع بزرگ در این پروژه، استفاده از مشاور ایمنی در مرحله مطالعات و در زمان اجرا همواره از حساسیت بالایی برخوردار بوده است.
تاسیسات جانبی این آزادراه از جمله ساختمان‌های مربوط به پلیس‌راه، راهدارخانه، ساختمان بهره‌برداری و ساختمان‌های عوارضی هم‌زمان با اجرای این پروژه ساخته شده است و مجتمع‌های خدمات رفاهی آزادراهی و تیرپارک‌ها نیز در دستور کار قرار گرفته‌اند.
تاثیرات اقتصادی پروژه آزادراه غدیر
در طول تاریخ، موقعیت راهبردی و ژئوپلتیک ایران همواره مورد توجه کشورهای بزرگ جهان بوده، به گونه‌ای که همواره از ایران به عنوان چهارراه ترانزیتی جهان و نقطه مواصلاتی شرق و غرب منطقه یاد شده است. اما در سال‌های اخیر کریدورهای جدیدی در منطقه، آغاز به کار کرده‌اند که به درآمد ترانزیت ایران به عنوان یکی از مهمترین عناصر توسعه پایدار کشور لطمه بزرگی وارد کرده‌اند و اصلی‌ترین راه احیای این موضوع، توسعه زیرساخت‌های کشور است.
توسعه زیرساخت‌های مناسب بخش حمل و نقل از این منظر که امکان دسترسی آسان به بازارهای داخلی و خارجی را ممکن و زمینه تسهیل مبادله در سطوح ملی و بین‌المللی را فراهم می‌کند از جایگاه ویژه‌ای در سیاست‌های اقتصادی کشورمان برخوردار است و می‌تواند موجب ارتقای شاخص سطح توسعه اقتصادی کشور شود.
نگاهی به سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی بیانگر این نکته است که تحقق بیشتر بندهای ذکرشده در آن، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم منوط به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل در سراسر کشور است که این امر نشان از اهمیت این عرصه دارد. وجود شبکه ایمن و سراسری راه‌ها، علاوه بر این که سبب توزیع عادلانه کالا و خدمات به همه نقاط کشور می‌شود بهره‌مندی کل کشور از توان و ظرفیت اقتصادی را در پی خواهد داشت که این موضوع باعث رونق اقتصادی و مشارکت جمعی در توسعه و پیشبرد اهداف اقتصاد ملی خواهد شد.در دید کلان نیز تقویت ارتباط و تعاملات اقتصادی با جهان، امری حیاتی محسوب می‌شود که نیازمند شبکه‌های ارتباطی ایمن و سراسری است تا صادرات و واردات کالا و خدمات با کشورهای دیگر بخصوص کشورهای همجوار به نحو مطلوب انجام شود.
یکی از پروژه‌هایی که در این عرصه از اهمیت بالایی برخوردار است پروژه آزادراه کنارگذر جنوبی استان‌های البرز و تهران موسوم به آزادراه غدیر;که باراهبری وزارت راه وشهرسازی و به همت متخصصان و تلاشگران قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) و شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور اجرا شده است.
آزادراه غدیر تکمیل کننده و نقطه اتصال کریدورهای بین المللی ایران
آزادراه غدیر به طول ۱۵۸ کیلومتر و به صورت دو باند ۶ خطه با عرض ۳۷ متر، از محدوده شهر آبیک در آزادراه کرج- قزوین شروع می‌شود و تا محدوده چرمشهر در آزادراه قم- گرمسار امتداد می‌یابد.این آزادراه تکمیل‌کننده کریدور شمال به جنوب است و در اتصال کریدور غرب به شرق نیز که از مرز بازرگان در غرب کشور شروع می‌شود و تا مرز سرخس در شرق کشور امتداد پیدا می‌کند نقش مهمی دارد. کریدور شرق به غرب همان جاده ابریشم باستانی است که می‌تواند کالاهای ترانزیتی چین و آسیای میانه در شرق و شمال شرقی را از طریق خاک ایران به حوزه‌های قفقاز، آسیای غربی و حوزه دریای مدیترانه منتقل کند. کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال به جنوب نیز از بندر بمبئی در هندوستان آغاز و پس از عبور از خاک کشورمان به دو شاخه غربی و شرقی تقسیم و به کشورهای شمالی ایران منتهی می‌شود.
مسیر این آزادراه از محدوده شهر آبیک در آزادراه کرج- قزوین شروع می‌شود و پس از ۴۲ کیلومتر به تبادل جاده اشتهارد- ماهدشت می‌رسد و در کیلومتر ۸۸ هم با آزادراه تهران- ساوه تقاطع دارد. سپس در کیلومتر ۱۲۰ با آزادراه تهران- قم تبادل پیدا می‌کند و در نهایت در کیلومتر ۱۵۸ به محدوده چرمشهر در آزادراه قم- گرمسار متصل می‌شود. آزادراه غدیر در کریدور بین‌المللی «شمال به جنوب» و «شرق به غرب» واقع شده است و از چهار استان قزوین، البرز، مرکزی و تهران عبور می‌کند.
از این رو آزادراه غدیر به عنوان تکمیل و تسهیل‌کننده این کریدورها، نقش بسزایی در توسعه مناسبات حمل و نقلی کشورهای منطقه و بالتبع توسعه اقتصادی کشورمان دارد. موضوعی که بر اهمیت آزادراه غدیر می‌افزاید، واقع شدن آن در جنوب کلانشهر تهران به عنوان پایتخت سیاسی- اجتماعی ایران است.
تهران به عنوان بزرگترین کلانشهر ایران، دومین کلانشهر بزرگ غرب آسیا و یکی از پرجمعیت‌ترین کلانشهرهای جهان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. تمرکز فعالیت‌های مختلف اقتصادی، آموزشی، فرهنگی و سیاسی در تهران، وجود بزرگترین قطب اقتصادی کشور در پیرامون آن، بر اهمیت این جایگاه افزوده است.
با تکمیل شبکه آزادراهی کشور، کلانشهر تهران محل تقاطع چند آزادراه در جنوب و غرب خود شده است که با افزایش جمعیت کشور و توسعه حمل و نقل جاده‌ای و همین‌طور بالا رفتن تعداد وسایل نقلیه که در شبکه حمل و نقل کشور به تهران می‌رسند و صرفاً از مجاورت تهران عبور می‌کنند باعث شده بار ترافیکی محورهای ورودی و خروجی تهران در سال‌های اخیر تفاوت چشمگیر داشته باشد و آلودگی‌های زیست‌محیطی و بهداشتی این کلانشهر را تهدید کند.
با در نظر گرفتن چنین شرایطی، پروژه آزادراه کنارگذر جنوبی استان‌های البرز و تهران با هدف انتقال تردد خودروهای عبوری از کلانشهرهای کرج و تهران به خارج از محدوده این شهرها و ایجاد یک ارتباط ایمن و حیاتی بین کریدورهای منتهی به تهران طراحی و اجرا شد.با توجه به اینکه این آزادراه تمام شریان‌های آزادراهی غرب، جنوب و جنوب شرق منتهی به استان‌های البرز و تهران را قطع می‌کند دارای ۸ دستگاه تبادل همراه با رمپ و لوپ‌ها، ۱۰ دستگاه تقاطع غیرهمسطح با راه‌های فرعی و راه‌آهن و همچنین سه دستگاه پل بزرگ رودخانه‌ای است.
بدون شک با راه‌اندازی آزادراه غدیر، توسعه مناسبات حمل و نقلی به منظور ساماندهی حمل و نقل کالا و مسافر در کریدور حمل و نقل بین‌المللی ارتقا خواهد یافت و افزایش درآمد ناخالص ملی، کاهش مصرف انرژی، ارتقای سهم بازار ترانزیت و کاهش سوانح و خسارت‌های مالی را به دنبال خواهد داشت.
تاثیرات سیاسی و امنیتی پروژه آزادراه غدیر
تهران به عنوان بزرگترین کلانشهر ایران، دومین کلانشهر بزرگ غرب آسیا و یکی از پرجمعیت‌ترین کلانشهرهای جهان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. تمرکز فعالیت‌های مختلف اقتصادی، آموزشی، فرهنگی و سیاسی در تهران، وجود مراکز صنعتی بزرگ در پیرامون آن، علاوه بر اینکه باعث مهاجرپذیری این کلانشهر شده، مسافرت روزانه به این شهر را مضاعف ساخته است.
اکنون شهر تهران با حدود ۹ میلیون نفر جمعیت، به تنهایی نزدیک به ۱۱ درصد جمعیت کشور را در خود جای داده است. این در حالی است که با احتساب جمعیت پیرامونی، جمعیت محدوده کلانشهری تهران، بالغ بر ۱۶ میلیون نفر و بیش از ۲۰ درصد جمعیت کشور است.
تهران شهری، با ریسک بالا در برابر مخاطرات مختلف طبیعی و انسان‌ساز است. تراکم بالای جمعیت، واقع شدن بر روی گسل‌های متعدد و احتمال بروز زلزله، آلودگی هوا، میزان بالای بافت شهری فرسوده، زیرساخت‌ها و تأسیسات حیاتی فرسوده و قدیمی، بالا بودن احتمال سیل، تندباد و آتش‌سوزی، از جمله مهمترین این خطرات هستند که تهران را تهدید می‌کنند و امنیت ملی کشور را با خطر جدی روبه‌رو می‌سازند.
بر اساس نظر آینده‌پژوهان، بزرگترین چالش تهران در دهه آینده، تامین زیرساخت‌های مورد نیاز برای زندگی و فعالیت این جمعیت انبوه در چنین محیطی است. یکی از این زیرساخت‌های اساسی برای کلانشهر تهران که تا حدود زیادی می‌تواند این تهدیدات را برای پایتخت سیاسی- اجتماعی کشور کاهش دهد، وجود شبکه آزادراهی و بزرگراهی در تهران و شهرهای بزرگ همجوار آن از جمله کرج است. اگر پدافند غیرعامل را علم به‌کارگیری عوامل محیطی در خدمت دفاع جامعه در نظر بگیریم، وجود چنین شبکه‌های ارتباطی، یکی از نخستین و اساسی‌ترین ابزارها و لوازم پدافند غیرعامل محسوب می‌شود. یکی از اهداف اساسی ساخت آزادراه غدیر یا کنارگذرجنوبی استان‌های البرز و تهران افزایش سطح امنیت و پدافند غیرعامل تهران است که در نهایت، ارتقای امنیت ملی کشور را در پی خواهد داشت.
برچسب‌ها پدافند غیر عامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور شهر تهران وزارت راه و شهرسازی جهش تولید اقتصاد مقاومتی کرج آسیای میانه البرز توسعه ایران توسعه اقتصادی استان قزوین قانون اساسیمنبع: ایرنا
کلیدواژه: پدافند غیر عامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور شهر تهران پدافند غیر عامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور شهر تهران وزارت راه و شهرسازی جهش تولید اقتصاد مقاومتی کرج آسیای میانه البرز توسعه ایران توسعه اقتصادی استان قزوین قانون اساسی اخبار کنکور آزادراه کنارگذر جنوبی استان های البرز و تهران وزارت راه وشهرسازی حمل و نقل کشور ترین کلان شهر حمل و نقل آزادراه غدیر شروع می شود توسعه پایدار اقتصادی کشور شمال به جنوب کلان شهرهای وزارت راه کلان شهرها شهرهای کرج زیرساخت ها بین المللی شهر تهران راه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۱۱۱۸۰۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حذف عملی ایران از کریدورهای تجاری
در خبرها آمده که اولین قطار ترانزیتی افغانستان-ترکیه از اول اردیبهشت در مسیر ایران متوقف شده است. این قطار که حامل سنگ کالک است، قرار بود اولین قطاری باشد که بعد از تکمیل راه‌آهن خواف-هرات در تابستان گذشته از این محور راهی ترکیه شود. درباره علت این اتفاق، اگرچه گمان‌هایی وجود دارد، اما رسما توضیحی داده نشده است. این اتفاق در بستر آنچه به «تقابل کریدورهای تجاری» شهرت یافته، درخور توجه است. با وجود اینکه به لحاظ ژئوپلیتیک و دسترسی، ایران محوری‌ترین موقعیت را در محل اتصال سه قاره جهان دارد و می‌توانست قلب ترانزیت جهان باشد، اما حضور ایران در هفت مسیری که در یکی، دو دهه اخیر برای اتصال شرق و غرب و شمال و جنوب عالم مدنظر بوده، بسیار اندک است و تقریبا همه آنها ایران را دور می‌زنند. در مسیر جاده ابریشم چین-اروپا، عمدتا استفاده از مسیر دریایی ایران در خزر مدنظر است. کریدور شمال-جنوب که قرار است از ایران بگذرد، همچنان با مشکل عدم تکمیل دو خط آهن چابهار-زاهدان و رشت-آستارا مواجه است. این در حالی است که برای مثال، ترکیه بخش اصلی در شش مسیر است و تنها در مسیر دریایی جاده ابریشم چین به اروپا نام ترکیه دیده نمی‌شود.
حذف عملی ایران از کریدورهای تجاری با وجود نزدیک‌تر و ارزان‌تر بودن ترانزیت از طریق ایران، تنها یکی از نمونه‌هایی است که حکایت از بلااستفاده‌ماندن موقعیت ژئوپلیتیک کشور دارد. در حوزه‌های دیگر نیز، به‌ویژه در خلیج فارس، مزیت‌های ژئوپلیتیک ایران در حال رنگ‌باختن است. رابرت کاپلان در کتاب مرجعش (the Revenge of Geography) از موقعیت «محوری» ایران در خاورمیانه می‌گوید و تأکید می‌کند که «امتیاز موقعیت مکانی ایران در جنوب هارتلند مکیندر و داخل ریملند سپایکمن مهم‌تر از هر عامل دیگری است». ایران بر سر راه شرق و غرب و رابط طبیعی بین آسیای میانه، شبه‌قاره هند و خاورمیانه است. دامنه‌های غربی رشته‌کوه‌های زاگرس بر بین‌النهرین مسلط است. ایران بالقوه دارای بیشترین نفوذ طبیعی بر آسیای میانه و قفقاز است. کاپلان توجه می‌دهد که تمام نفت خاورمیانه بزرگ، یا در جنوب ایران است یا در شمال ایران و ایران در بهترین موقعیت برای ترانزیت نفت و اشراف بر مسیرهای انتقال آن قرار دارد. موقعیت ایران و فلات ایران به‌عنوان «قلعه خاور نزدیک» به ایران امکان داد تا نخستین امپراتوری جهان را بنا نهد و در مقاطعی هم‌زمان در آتن و آسیای میانه حضور داشته باشد. ایران برخلاف بسیاری از کشورهای خاورمیانه، کشوری بی‌تاریخ و مصنوعی نیست و سابقه مستمر ملت-دولت‌سازی ایران بیش از هر دولت دیگری در منطقه است. به لحاظ جغرافیای فرهنگی، ایران در طول تاریخ خود همیشه جذابیت تمدنی داشته و از اروپای شرقی تا بغداد و تا کلکته به نوعی قلمرو فرهنگ فارسی بوده است.
ایران از مزیت‌های ژئوپلیتیک بی‌نظیری نیز در خلیج فارس برخوردار است. چهار جزیره ایرانی در نوار شمالی تنگه هرمز، اشراف ایران بر این آبراه حیاتی را تأمین می‌کنند. ایران بیشترین ساحل را در خلیج فارس دارد، آب در جوار سواحل ایران بیشترین عمق را دارد و خطوط تفکیک تردد دریایی ناچارا از مجاورت شش جزیره ایرانی در خروجی غربی تنگه هرمز می‌گذرند. ضمن اینکه ایران با بیش از ۵۰۰ کیلومتر مرز با دریای عمان و دریای عرب و وجود بندر چابهار، بهترین انتخاب برای دسترسی آسیای مرکزی به دریای آزاد است.
اما مزیت‌های ژئوپلیتیک می‌تواند پایدار و همیشگی نباشد. تحولات تکنولوژیک مانند دریانوردی، سلاح‌های موشکی و هسته‌ای، تغییر صف‌بندی قوا در منطقه و جهان، رونق یافتن و متروک‌شدن مسیرهای ارتباطی، افزایش یا کاهش استفاده از برخی منابع طبیعی، شکل‌گیری و فروپاشی ائتلاف‌ها و... بر موقعیت ژئوپلیتیک کشورها تأثیر دارند. بنابراین اگرچه جغرافیای مناطق تقریبا ثابت است، اما مزیت‌ها و معضلات ژئوپلیتیک تحت تأثیر تعامل بین جغرافیا، تصمیمات دولت‌ها و پیشرفت فناوری می‌توانند متحول شوند. مزیت‌های ژئوپلیتیک ایران اکنون به دو دلیل با تهدیدات جدی مواجه است: ۱- بی‌توجهی دولت ایران به کاهش مستمر اهمیت عوامل ژئوپلیتیک و ایدئولوژیک و اهمیت یافتن فزاینده عوامل ژئواکونومیک و ۲- فقدان عمل‌گرایی و انعطاف‌پذیری لازم برای تطبیق خود با تحولات اثرگذار بر نظم ژئوپلیتیک در منطقه و جهان.
دورخوردن ایران توسط کریدورهای تجاری و لوله‌های نفت و گاز، توسعه کرانه‌های جنوبی خلیج فارس در قیاس با عقب‌ماندگی کرانه‌های ایران، احتمال اتصال جاده‌ای ترکیه با آسیای میانه از طریق دالان زنگزور که از زمان صفویه خط قرمز ایران بوده و... می‌توانند آثار سوء ماندگاری بر ژئوپلیتیک ایران داشته باشند. مشکل در انتقال سنگ معدنی افغانستان به ترکیه از طریق ایران، در صورت ادامه می‌تواند افغانستان را نیز متوجه مسیر ترکمنستان آذربایجان کند. تأخیر در تکمیل راه‌آهن چابهار-زاهدان و رشت-آستارا که موجب تعلیق کریدور شمال-جنوب از طریق ایران است، نمونه دیگری از نقش دولت در زائل‌کردن مزیت‌های ژئوپلیتیک است. ضمن اینکه اثرات سوء مشکلات مزمنی مانند ادامه تحریم‌ها و سیاست خارجی ناکارآمد بیشتر است. تصمیمات درست سیاسی می‌توانند بر مزیت‌های ژئوپلیتیک بیفزایند و از معضلات ژئوپلیتیک بکاهند. ایران به خاطر قرارداشتن در منطقه‌ای که دوستان فرهنگی و مذهبی ذاتی ندارد، باید سیاست خارجی ملی‌گرایانه، عمل‌گرایانه و غیرایدئولوژیک داشته باشد، در غیر این صورت تنها می‌ماند.
*منتشر شده در شرق
۳۱۱۳۱۱
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1901351
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند