به نقل از «جماران»

خودسامانی و استقلال حوزه های علمیه

تاریخ انتشار: ۹ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۱۴۷۷۴۶

پایگاه خبری جماران: در قرنی که هفته ها و روزهای پایانی آن در حال اتمام است و جهان اسلام و جوامع شیعی اتفاقات، حوادث و تحولات گوناگونی را از سر گذرانده و تجربه کرده اند، حوزه های علمیه شیعه که مرکز و مسئول اسلام شناسی و تبلیغ و ترویج معارف و احکام اسلام بوده نیز، برای خود تاریخ وقایع و اتفاقات و کارنامه ای دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حوزه علمیه قم به دست فقیه و زعیم خبیر آیت الله حائری یزدی(رضوان الله علیه) تجدید بنایی تأسیس گونه داشت و نتایج و ثمرات عینی و علمی این حوزه نه تنها در گستره ایران، که در جهان تأثیرگذار گردید. این حوزه در این دوره مدیریت ها و برنامه هایی متنوع را تجربه کرد، چنانکه در همین قرن در حوزه هزار ساله نجف برای سامان مندتر کردن و روز آمد شدن حوزه علمیه برای تحصیل ثمرات بهتر و بیشتر و توان پاسخگویی افزون‌تر به نیازها و پرسش‌ها، نیز قدمهای ارزشمندی برداشته شده است.

شیخ عبدالکریم حائری در حالی که با تهدید سنگین رضاخانی مواجه و اساس حوزه علمیه را با خطر مواجه میدید، از نگاه اصلاحی و روز آمدسازی حوزه غافل نبود و مشخصاً برنامه تخصصی شدن فقه و فراگیری زبانهای خارجی توسط طلاب را مطرح کرد. گرچه این اندیشه سازنده تحقق نیافت! ولی در تلاش برای فراهم کردن زمینه لازم برای فراگیری علوم عقلی در کنار علوم نقلی و دعوت و استقبال از اساتیدی که به قم می آمدند و پذیرایی از آنها با آغوش باز، فی الجمله کامیاب بود، چنان‌که تدریس و تحقیق فلسفه و عرفان در حاشیه فقه و اصول رونق نسبی داشت.

زمینه سازی و دعوت مصرانه از فقیه و زعیم بزرگ آیت الله بروجردی(قدس سره) برای این بود که بر بنیاد استوار  مؤسس حوزه، قدمهای بزرگتر و مؤثرتری برداشته شود. امام خمینی و تعدادی دیگر از فضلا و اساتید بزرگ آن دوره تلاشهایی برای نظم بخشیدن به حوزه ها و ساماندهی آن، انجام دادند که متأسفانه چندان قرین توفیق نبود. اما فکر اصلاح و روزآمد کردن حوزه های علمیه چه در عرصه تحصیل و چه در ساحت تبلیغ و تبیین حقایق اسلامی، همچنان باقی و جدی بوده است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تأسیس نظام جمهوری اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(س)، شاگردان و یاران ایشان و اساتید و فضلای حوزه علمیه قم، مسئله سامان دهی و نظم بخشی و کارآمدتر کردن حوزه ها را پیگیری کردند که اولین نشانه آن در نامه پنجم اسفند 1359  آیت الله منتظری خطاب به حضرت امام و پاسخ ایشان ظاهر گردید. آیت الله منتظری خطاب به امام نوشته‌اند:

«مدتی پیش حضوراً امور مربوط به حوزه علمیه قم و لزوم ایجاد نظم و رسیدگی به اوضاع درسی و اخلاقی و جریانات داخلی آن به عرض حضرتعالی رسید و رهنمودهایی فرمودید و بنا شد برای انجام این مسئولیت شورایی از فضلای مدرسین حوزه علمیه قم تشکیل شود. برحسب نظر حضرتعالی و مشورت و نظرخواهی از حضرت آیت الله العظمی آقای گلپایگانی ـ دامت برکاته ـ شورایی مرکب از آقایان حجج اسلام: راستی، کریمی، طاهر شمس، دوزدوزانی،صابری و افتخاری ـ دامت افاضاتهم ـ تشکیل گردید و قدمهای مؤثری تا حال برداشته اند. چنانچه رهنمودهای جدیدی دارید مرقوم فرمایید.»

حضرت امام ذیل نامه ایشان مرقوم داشتند:

«شورای مزبور کارهایی را که میخواهند انجام دهند، پس از نظرخواهی در امور مهمه از حضرت آیت الله گلپایگانی ـ دامت برکاته ـ مانعی ندارد. انشا الله موفق باشید.»(صحیفه امام، ج 14، ص 160)

با دقت در نامه ای که به حضرت امام نوشته شد و تحلیل مراحل و عناصر آن و نیز پاسخ ایشان به آن نامه، نکته های ارزشمندی برای اداره حوزه و بالندگی آن قابل استفاده میباشد.

اولاً یکی از اساتید طراز اول و شناخته شده به علم و فضل، با سابقه مبارزاتی و همراهی دائمی با نهضت امام خمینی، برای هدف مورد نظر با امام مشورت میکند و رهنمودهای ایشان را میشنود و ثانیاً در گام بعدی در عمل به یکی از رهنمودهای حضرت امام با مرجع منتفذ عصر آیت الله گلپایگانی نیز دیدار و گفتگو میکند و ثالثاً محصول این دیدارها ومشورتها و رهنمود زعمای حوزه، طرح ایجاد شورای مدیریت حوزه گردید و رابعا تشکیل وترکیب اعضای شورای مدیریت است که بیش از یک دهه وظیفه سنگین مدیریت حوزه را برعهده داشته است. توجه به روند کار و مسیری که طی کرده جالب و آموزنده می‌باشد.

سه نفر از اعضای این شورای فضلا و اساتید، نزدیک به حضرت امام و از شاگردان ایشان بوده اند، چنانکه سه تن از آنها نمایندگی آیت‌الله گلپایگانی را می نمودند و سه عضو دیگر به نمایندگی از جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بوده‌اند.

اگر این حق و سهم مساوی حضرت امام با آیت الله گلپایگانی را با محبوبیت و مقبولیت و نفوذ کلمه فوق العاده ایشان در نظر بگیریم نتیجه ای جز احترام به عقل جمعی و ساماندهی درون زا برای حوزه ها استفاده نمیشود. معنای دیگر این سیره امام خمینی نفی و رد مدیریت آمرانه و دستوری میباشد و این در حالی است که ایشان از دهه بیست و در آغاز مرجعیت آیت الله بروجردی دارای فکر و طرح اصلاحی برای حوزه های علمیه برای هرچه کارآمدتر کردن و پاسخگو نمودن حوزه ها بوده است.

پاسخی که حضرت امام به نامه و گزارش آیت الله منتظری میدهد، مجدداً تأکید بر تصمیم گیری «پس از نظرخواهی در امور مهمه از حضرت آیت الله گلپایگانی» بوده است.

ایشان این دیدگاه مدیریت درون زا و مستقل حوزه ها را تا سالهای پایانی عمر شریف خود پیگیر و پایبند و بدان توصیه می‌کردند. در پیامی که به مناسبت چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی صادر کرده متذکر شدند: «یکی از امور مهمی که مورد توجه بزرگان و علمای حوزه علمیه قم بوده است... ایجاد نظم و انضباط در حوزه‌هاست... که به عهده همه خصوصاً فضلا و علما و مدرسین میباشد و با همکاری جدی همگان و با تأیید مراجع معظم میتواند جامه عمل پوشد.»(همان، ج 16، ص 46)

خوانندگان گرامی توجه دارند که ایشان در این پیام بر ایجاد نظم و انضباط در امور حوزه های علمیه تأکید دارند، ولی ساختاری که باید به این مهم اقدام کند، مرکب از عناصر و نیروهای داخل حوزه میباشد نه اراده یا عوامل بیرون از حوزه! بنابراین باید گفت فضلا و مدرسین درحوزهای علمیه همواره از ارکان اصلی و ستونهای استوار آن بوده اند که حلقه اتصال بدنه حوزه ها با زعما و مراجع عالی بوده اند.

همین خط فکری در وصیت نامه امام خمینی نیز توصیه شده است:

«وصیت اینجانب آن است که در همۀ اعصار خصوصاً در عصر‌‎ ‎‌حاضر که نقشه ها و توطئه ها سرعت و قوّت گرفته است، قیام برای نظام دادن به‌‎ ‎‌حوزه ها لازم و ضروری است؛ که علما و مدرسین و افاضل عظیم الشأن صرف‌‎ ‎‌وقت نموده و با برنامۀ دقیق صحیح حوزه ها را و خصوصاً حوزۀ علمیۀ قم و سایر‌‎ ‎‌حوزه های بزرگ و با اهمیت را در این مقطع از زمان از آسیب حفظ نمایند. ‌»(همان، ج 21، ص 425)

تأکید بر محوریت «علمای اعلام و مدرسین محترم» در مناسبتهای دیگر نیز در بیان یا پیام حضرت امام تکرار شده که معنای آن این است که از نظر ایشان، نه تنها «علمای اعلام و مدرسین محترم» مخاطب توصیه ها میباشند که تنها اینان مجاز به انجام این مهم میباشند و مراکز یا افراد دیگری غیر از این بزرگان چنین حق و اجازه‌ای را ندارند. ایشان حتی برای چگونگی برنامه تحصیلی و دیدگاه همه سو نگر در برنامه ریزی آموزشی حوزه ها و توجه به همه رشته های علوم اسلامی، مخاطب چنین خواسته ای را «علما و مدرسین محترم» حوزه ها میداند و میگوید:

«لازم است علما و مدرسین محترم نگذارند در درسهایی که مربوط به‌‎ ‎‌فقاهت است و حوزه های فقهی و اصولی از طریقۀ مشایخ معظم که تنها راه برای‌‎ ‎‌حفظ فقه اسلامی است منحرف شوند، و کوشش نمایند که هر روز بر دقتها و‌‎ ‎‌بحث و نظرها و ابتکار و تحقیقها افزوده شود؛ و فقه سنتی که ارث سلف صالح‌‎ ‎‌است و انحراف از آن سست شدن ارکان تحقیق و تدقیق است، محفوظ بماند و‌ ‎‌تحقیقات بر تحقیقات اضافه گردد. و البته در رشته های دیگر علوم به مناسبت‌‎ ‎‌احتیاجات کشور و اسلام برنامه هایی تهیه خواهد شد و رجالی در آن رشته‌‎ ‎‌تربیت باید شود.»(همان، ج 21، ص 426 ـ 425)

بنابر آنچه بیان شد نتیجه می‌گیریم که: حوزه مطلوب در اندیشه امام خمینی، حوزه ای است که توسط علما و مدرسین بزرگ به «خودسامانی» برسد و بر اساس نظمی از درون اداره شود و اراده های بیرون از حوزه ـ ولو خیرخواهانه ـ نتواند در سرنوشت این شجره هزار ساله تأثیرگذار باشد و البته با تکیه بر منبع سرشار و همیشه جوشنده قرآن و عترت و به کار بستن شیوه و روش علمی سلف صالح در تحصیل و تحقیق و عدم تخطی از روش تحقیق ریشه دار و تجربه شده و امتحان پس داده حوزه ها؛ تا اجتهادی روز آمد و پاسخگو و عالمانی مهذب و خدمتگزار به جامعه عرضه نماید.

منبع: جماران

کلیدواژه: جشنواره فیلم فجر سهام عدالت انتخابات 1400 ویروس کرونا لایحه بودجه 1400 لیگ برتر 99 امام خمینی حوزه های علمیه جشنواره فیلم فجر سهام عدالت انتخابات 1400 ویروس کرونا لایحه بودجه 1400 لیگ برتر 99 آیت الله گلپایگانی حوزه های علمیه مدرسین محترم علما و مدرسین حوزه علمیه قم امام خمینی حضرت امام بوده اند حوزه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۱۴۷۷۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیت‌الله کعبی: طرح نور باید با قاطعیت تداوم پیدا کند

نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: طرح نور در چارچوب قوانین و مقررات و با حمایت همه دستگاه‌ها باید با قاطعیت تداوم پیدا کند. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، آیت‌الله عباس کعبی در نشست فصلی سازمان عقیدتی سیاسی انتظامی که در مرکز تربیت و تعالی ثامن الحجج (ع) عقیدتی سیاسی انتظامی در قم برگزار شد،  با توصیه به حاضرین برای خواندن مکرر سوره‌های فتح، محمد(ص)، صف و جمعه اظهار داشت: این سوره ها سوره های جهاد ، ایثار و شهادت و حضور در میدان و در کنار ولایت رسول الله و ولایت ائمه اطهار(ع) بودن است و اگر الهام بگیریم در کنار ولایت ولی فقیه ماندن است.

وی با عنوان کردن مصائب و سختی های رسالت نبی مکرم اسلام(ص) افزود:  جهاد رسول خدا در هفت مرحله 1-جهاد دعوت2-جهاد مقاومت3-جهاد بسیج نیرو برای تشکیل دولت اسلامی4-جهاد تشکیل دولت اسلامی5-جهاد حفظ نظام اسلامی6-جهاد فتح اسلامی7-جهاد روابط بین الملل دولت اسلامی یود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: سنگ زیرین رسالت های بزرگ خودسازی است و در انقلاب ما نیز مراحل جهاد با رهبری بنیانگذار انقلاب اسلامی این مرجع بی نظیر تقلید آیت الله امام خمینی (ره) در دوران معاصر آغاز و هم اکنون در حال رسیدن به اوج است و دارد به یک قدرت بین المللی نوین تبدیل می گردد که ضربه "وعده صادق" نقطه عطفی در این عرصه بین المللی است.

عضو مجلس خبرگان رهبری، رکن اصلی عملیات غرور آفرین "وعده صادق" را هدایت ها و رهنمایی ها و رهبری شایسته رهبر فرزانه انقلاب اسلامی دانست و تصریح کرد: رهبری عظیم الشأن فرمودند وعده صادق عزت عظمت شکوه جلال و اقتدار ملت ایران را نشان داد و اراده ملت ایران را به نمایش گذاشت.

وی خطاب به مدیران سازمان عقیدتی سیاسی انتظامی تاکید کرد: جهاد شما حفظ صیانت و ایجاد تحول معنوی و بصیرتی در کارکنان و خانواده ها در جهت تحقق اهداف عالیه نظام مقدس اسلامی است.

نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: جهاد یعنی تبدیل ضعف به قدرت، تهدید به فرصت، کارنامه موفق عقیدتی سیاسی آنگاه بالنده‌تر می‌شود که ببینیم در هر کدام از عقیدتی سیاسی ها چقدر مجاهدانه ضعف ها به قدرت و تهدیدها به فرصت تبدیل شده است و خلاقیت و ابتکارشان چقدر بوده است.

آیت الله کعبی تصریح کرد: هتک حریم اخلاقی جامعه و سهل انگاری درباره حجاب بستر‌ساز تضعیف فرهنگ دینی جامعه و مسبب ایجاد انحرافات گسترده است.

وی با تاکید به داشتن روحیه جهادی اظهار داشت: روحیه جهادی می تواند عقیدتی سیاسی انتظامی را متحول کند و ماموریت های تاریخی آن را به سرانجام برساند پس باید از این روحیه جهادی محافظت کرد و آن را ارتقاء داد.

نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: طرح نور در چارچوب قوانین و مقررات و با حمایت همه دستگاه‌ها باید با قاطعیت تداوم پیدا کند و مورد حمایت همه دستگاه‌ها، نهادها و اقشار گوناگون جامعه قرار گیرد.

آیت‌الله کعبی با اشاره به بیانات صریح رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه داشتن حجاب حکم قانون و هم حکم شرع است، گفت: قوه قضائیه و فراجا باید به مسئولیت‌های قانونی و شرعی خود به شکل کامل عمل کنند.

نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پایان ضمن حمایت از اجرای طرح نور، خواهان تبیین ابعاد گسترده آن شد و افزود: همگی باید در کنار فرماندهی انتظامی، حساب شده و با حمایت مردمی این طرح را اجرا کنید و انتظامی تحت هر شرایطی نباید از این طرح عقب نشینی کند.

انتهای پیام/