فقدان نقد از دلایل اثرگذاری کوتاه مدت جوایز ادبی است/ پرفروش بودن به معنای برتر بودن نیست
تاریخ انتشار: ۱۹ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۲۵۹۰۹۳
گلشیری: پرفروش بودن نه به معنای برتر بودن اثر است نه به معنای تاثیرگذار بودن آن. اتفاقی که حال حاضر در عرصه تبلیغات کتاب صورت گرفته همان چیزی است که در عرصه مد دارد اتفاق می‌افتد و محصولات فرهنگی اعم از کتاب هم دارد با همان جنس اتفاقات و رفتار‌ها مواجه میشود.
گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- راضیه صیادی؛ یکی از کارکردهایی که جوایز ادبی برای شرکت کنندگان آن به ارمغان می آورند مطرح شدن اثر برگزیده و نام خالق آن است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
سلسه مراتبی پیش می آید که ممکن است اثر به مرحله ی پرفروشی در بازار کتاب و مانایی طی چند دهه برسد.
با این وجود اما در چند دوره گذشته جوایز مهم ادبی شاهد بودیم که کتب برگزیده در این جشنواره‌ها به فروش خوب و حضور پررنگ در بازار نشر و خوانندگان و اهالی ادبیات نمی‌رسند. برای کندو کاو بیشتر موضوع جوایز ادبی با آقای سیاوش گلشیری که داوری جایزه مهرگان ادب و دبیری جایزه داستان کوتاه زاینده رود را در کارنامه دارند، به گفت و گو نشستیم؛
دانشجو: فرمول پرفروش شدن آثار ادبی در ایران چیست؟
گلشیری: پاسخ به این سوال، ساده نیست؛ به این دلیل که این سوال در دهه‌های مختلف پاسخ‌های مختص به خود را دارد. اگر بخواهیم در حال حاضر در خصوص این موضوع صحبت کنیم به خاطر رشد و فراگیری فزاینده‌ای که فضای مجازی در جامعه داشته است، تبلیغات متعدی برای خبر چاپ کتاب و ارائه جلساتی که منجر به نقد و بررسی اثر میشود، صورت میگیرد. در حالیکه در زمان نویسندگانی بزرگی همچون گلشیری، ساعدی و بهرام صادقی چنین امکانات و شرایطی فرهم نبوده است.
ابزار تبلیغاتی گسترده که در حال حاضر در اختیار داریم در قیاس با دوران گذشته مسبب تفاوت شگرفی شده است. پس برای پاسخ به این پرسش باید توجه داشته باشیم که چه حدود زمانی را مدنظر داریم. از طرف دیگر، در این بین، ناشر چگونه اثر را ارائه و پرزنت میکند قطعا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
از طرفی اگر بخواهیم فروش کتاب در انتشارات مختلف را با همدیگر مقایسه بکنیم می‌بینیم که میان فروش اثری در یک نشر با نشری دیگر، تفاوت‌های فاحشی وجود دارد حتی با وجود اینکه اثر متعلق به نویسنده‌ی شناخته شده‌ای میان اهالی کتاب است. دلیل این موضوع باز هم مربوط میشود به علم تبلیغات و چگونگی پرزنت اثر که تفاوت ایجاد میکند. قطعا نشری که با دنیا تبلیغات و شیوه‌های مختلف پرزنت اثر آشنا باشد و دارای پخشی منسجم برای گسترش این موضوع باشد در کنار برگزاری جلسات متعدد نقد و بررسی می‌تواند در این زمینه موفق‌تر عمل کند.
اما یادمان نرود پرفروش بودن به معنای بهتر بودن نیست کما اینکه ما متاسفانه خیلی از این مسئله فاصله گرفتیم که اثری که پرفروش و پر مخاطب هست لزوما اثر موجهی نیست. ما در سینما لااقل به این فهم رسیدیم. برای مثال بحث فیلم‌های عامه پسند و زردی که در دهه هشتاد وارد بازار شد و فروش‌های عجیب و غریب آنها در مقابل فیلم‌های متفاوت آن زمان.
در عرصه کتاب هم می‌توان چنین مثال‌هایی را زد. در حال حاضر آثار بسیاری وجود دارد که بیهوده به فروش میرسند آن هم صرفا به دلیل تبلیغات و مسائل بنگاه‌هایی که به خوبی دارند اثر را پرزنت میکنند. آقای گلشیری در آن زمانی که زنده بودند می‌گفتند که من نهایتا به تعداد تیراژ کتابهایم خواننده دارم؛ نهایتا بین ۴۰۰۰-۵۰۰۰ نفر که میدانم مخاطب اصلی من هستند.
اثر خوب مشمول انقاضای زمان و کهنگی زمان نمی‌شود و در زمان جریان پیدا میکند. کمااینکه وقتی که ادبیات ایران و ادبیات جهان را بررسی می‌کنیم، وقتی کارهای دایستایوفسکی را برررسی می‌کنیم، وقتی که آثار مهم را در نظر می‌گیریم می‌بینیم که در عمق این آثار چیزی وجود دارد که به زعم من تا زمانی که کلام و کلمه است این آثار هم وجود خواهند داشت. آن آثار پرفروشی که به فاصله‌ی یکی دوسه سال تعداد چاپ‌های زیادی هم میگیرند، ولی بعد آرام آرام از یاد‌ها می‌روند حتی اگرهم بسیار پرفروش باشند باز هم به این معنی نیست که تاثیر گذار خواهند بود.
بنابراین پرفروش بودن نه به معنای برتر بودن اثر است نه به معنای تاثیرگذار بودن آن. این اتفاقی که حال حاضر در عرصه تبلیغات کتاب صورت گرفته همان چیزی است که در عرصه مد دارد اتفاق می‌افتد و محصولات فرهنگی اعم از کتاب هم دارد با همان جنس اتفاقات و رفتار‌ها مواجه میشود. همان بلایی که مد، سر پوشاک می‌آورد همان بلا را دارد سر محصولات فرهنگی می‌آورد.
ترویج هر چه بیشتر این موضوع، مخاطب را گمراه میکند، یکی از ویژگی‌ها و اثرات تبلیغات اینچنینی اینست که با تحت تاثیر قرار دادن مخاطب به انواع روش‌های مختلف توجه او را به سمت مد جلب از موارد دیگر منحرف کنید. بنابراین به نظر من ما به یک نشانه شناسی تبلیغات در عرصه محصولات فرهنگی و ادبیات و سینما نیاز داریم.
دانشجو: سهم جوایز ادبی در فروش آثار چقدر است؟
گلشیری: امروز با گونه‌ای از جوایز ادبی روبروییم که در دهه هفتاد بدین شکل با آن مواجه نبوده ایم. امروزه می‌توانیم در خصوص دو دسته از جوایز صحبت بکنیم. یکی جوایزی که منحصر کتاب هستند و به کتب جایزه می‌دهند که یا خصوصی هستند و یا دولتی.
یک سری جوایز دیگر هم هستند که به داستان‌های کوتاه اختصاص دارند؛ که جایزه‌هایی هستند در مورد موضوعات مختلف و احتمالا برخی از دانشگاه‌ها یا بعضی از شهرداری‌ها متولی برگزاریشان هستند و به گونه‌ای فراگیر و متعددند که هر روزه متوجه میشیم که یک شهری جشنواره ادبی برگزار میکند.
قبلا جایزه‌ها در حد بومی برگزار می‌شدند مثلا جایزه‌هایی در حد استان، ولی اکنون جوایز در مقیاس ملی و کشوری هستند که ایرادی در این قضیه نمی‌بینم. اینگونه جوایز سبب رشد و ترویج داستان نویسی و کمک به شناخت چهره‌های جوان میشود به خصوص افرادی که دارند کار نویسندگی را به طور جدی دنبال میکنند تا از این طریق بتوانند آثارشان را چاپ کنند یا از این طریق لااقل بتوانند نظر ناشران را برای چاپ کتابشان جلب بکنند؛ بنابراین این جوایز برای این اشخاص به مثابه ورودی‌ای برای این عرصه محسوب میشود.
این جوایز باید شکل حرفه‌ای تری بگیرند، در انتخاب داور و گزینش آثار با اهداف مشخصی حرکت کنند البته نمی‌گویم که رشد قارچ گونه‌ی کمی داشته باشند. همه این‌ها می‌تواند سبب شود تا آن چیزی که ارائه می‌دهند، از اهمیت برخوردار شود و ما بهتر بتوانیم سره را از ناسره تشخیص بدهیم و انتخاب هایشان خیلی می‌تواند انتخاب‌های سازنده‌ای باشد.
ایرادی که می‌تواند به تعداد بسیار زیادی از این جوایز وجود داشته باشد اینست که عموما در آنها، انتخاب‌ها و گزینش‌های درستی صورت نمی‌گیرد و اهدافی که براساس وجوه شناخت ادبیات امروزمان و تعهدی که نویسنده باید از ادبیات امروز خودمان نسبت به جامعه دارد را دنبال نمی‌کنند و موارد اینچنینی در نظر گرفته نمی‌شود و در نتیجه ما گاهی با آثاری مواجه میشویم که این آثار و نویسندگانشان معیار‌های مناسبی را برای مانا بودن ندارند.
درمورد جوایز ادبی با محوریت کتاب طی این سالها، آماری از فروش آثار برگزیده جوایز مختلف چاپ شد. مثلا جایزه مهرگان تاثیر بسزایی بر فروش برگزیدگانش از قبیل کتاب آتش زندان نوشته آقای دم شناس و کتاب خم نوشته آقای سیف الدینی و مجموعه داستان‌های برگزیده این دوره و دوره‌های قبل داشته است که به اعتبار این جایزه مربوط است.
اما بحث سر این است که چقدر اعتماد به فلان جایزه وجود دارد و شما قرار است چه کسانی را ترغیب کنید و این اعتماد چگونه قرار است ایجاد شود.
کمااینکه یه سری از جوایز نام و اعتبار مهمی هم داشتند و در ابتدا هم بسیار درست عمل کردند، ولی رفته رفته به جایی کشیده شد که متوقف شدند البته دلیل توقف ممکن است موردی هم که عرض کردم نباشد و دلایل مالی قطعا اثرگذار بوده است. اما بحث بر سر این است که واقعا آن اهداف و انتخاب‌ها باعث انحراف میشود و ما شاهد این مسئله هم بودیم.
در اینجا هم بسیار مهم است که چه اثری قرار است انتخاب شود و روی چه کسانی قرار است تاثیرگذار باشد.
من فکر می‌کنم باز اگر برای این جوایز مانند همان پرزنت‌هایی که برای محصولات فرهنگی به مثابه مد شاهد هستیم، صورت بگیرد در این صورت بعضی از جوایز در راس قرار میگیرند و بر اثر نوع حمایت‌هایی که توسط بنگاه‌های نشر صورت میگیرد یا استفاده از امکانات تبلیغی دولتی یا خصوصی، بعضی از آثار مورد اقبال قرار میگیرد و باعث میشود که همان آثار فروش نسبتا خوبی داشته باشد. به دلیل همین قضیه می‌خواهم عرض کنم که پرفروش شدن ملاک درستی نیست.
قطعا جامعه‌ی فرهنگی و جامعه کتابخوان و کسی که براساس تجربه خودش و دانشی که در طی سالها کسب کرده و به آن اندازه از آگاهی رسیده است که خودش انتخاب کند تکلیفش روشن است و براساس انتخاب و آگاهی خودش کتابی را می‌خواند. این جامعه حتما بر فروش آثار خوب اثرگذار خواهد بود، چون در مورد آنها می‌نویسد، تحقیق میکند و نظرش را بیان میکند. این اتفاق، سبب ساز جریان مناسبی هم خواهد شد.
یکی دیگر از دلایل اثرگذاری‌های کوتاه مدت در خصوص جشنواره‌ها و آثار برگزیده در آنها به علت فقدان جایگاه نقدی است که با آن مواجه هستیم. اگر برای این آثار، نقد‌های مناسبی نوشته می‌شد و یا جایگاه مناسبی برای نقد داشتیم که فارغ از هرگونه تعریف و تمجیدی یا هرگونه غرض ورزی حرکت میکرد مسلما می‌توانستیم بگوییم که فضای سالم تری داشتیم.
منبع: خبرگزاری دانشجو
کلیدواژه: پرونده نشر جشنواره ادبی جایزه ادبی جایزه جلال گلشیری محصولات فرهنگی نه به معنای حال حاضر جوایز ادبی انتخاب ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۲۵۹۰۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چاپ کتابی درباره سکوت و پایبندی در آثار آلبر کامو
به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «زندگی‌ای که ارزش زیستن دارد؛ آلبر کامو و تمنای معنا» نوشته رابرت زارتسکی به‌تازگی با ترجمه محمدرضا عشوری توسط انتشارات ققنوس منتشر و راهی بازار نشر شده است. نسخه اصلی این‌کتاب سال ۲۰۱۳ توسط انتشارات بِلْکنپ چاپ شده است.
«زندگی‌ای که ارزش زیستن دارد» به دو موضوع سکوت و پایبندی که به‌عقیده رابرت زارتسکی، کمتر در آثار کامو دیده شده‌اند، اختصاص دارد. سکوت مد نظر، سکوتی است که بر اثر حضور ساکت و خاموش مادر در آثار کامو بازتاب پیدا کرده است. تنها آرزو و حسرت کامو این بود که مادرش نوشته‌هایش را می‌خواند. مساله پایبندی هم به تأثیر پدر در زندگی کامو اشاره دارد. او هیچ‌وقت فرصت نکرد پدرش را بشناسد اما در تمام عمر به تنها آموزه‌اش وفادار ماند؛ پایبندی به انسان و ذات انسانی.
البته به‌جز سکوت و پایبندی، سه‌موضوع ثابت آثار کامو یعنی عصیان، میانه‌روی و پوچی هم در این‌کتاب مورد بررسی قرار گرفته‌اند. چون این‌اعتقاد وجود دارد که اندیشه و تفکرات کامو بر این‌سه‌اصل استوار بوده است.
محمدرضا عشوری مترجم این‌کتاب درباره لفظ ابسورد که در مطالعه کامو بسیار بسامد دارد، می‌گوید در اغلب فرازهای این‌اثر، absurd را ابسورد ترجمه کرده نه پوچی. چون پوچی بیشتر به نیهیلیسم نزدیک است تا ابسورد و در نظر کامو، بین ابسورد و نیهیلسم تفاوت وجود دارد؛ همان‌طور که بین عصیان و انقلاب هم تفاوت قائل است.
کتاب پیش‌رو به‌جز سخن آغازین و سخن پایانی، ۵ فصل دارد. عناوین ۵ فصل مورد اشاره به این‌ترتیب‌اند: ابسورد، سکوت، میانه‌روی، پایبندی، عصیان.
در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:
اولریش فن ویلامویتش پژوهشگر آثار کلاسیک زمانی گفته بود: «برای به سخن واداشتن مردم باستان، باید از خون خود تغذیه‌شان کنیم.» کامو هم همین را می‌گوید: «اسطوره‌ها به‌خودی‌خود حیات ندارند. منتظرند تا ما به آنها حیات ببخشیم.» و زمانی که زنده می‌شوند رشد میکنند و تکامل می‌یابند. اندکی پس از انتشار اسطوره سیزیف در سال ۱۹۴۲، کامو به این‌نتیجه رسیده بود که باید از ابسورد فراتر برود. با این‌تشخیص درستی از وضع بشر داشت آگاه بود که این آموزه راهنمای مناسبی برای شرایط ناامیدکننده فرانسه تحت اشغال نازی‌ها نیست. کامو، قبل از آنکه به جنبش مقاومت بپیوندد و نهایتا ویراستار روزنامه زیرزمینی کُمبا شود، مشغول برنامه‌ریزی برای نوشتن دوره دوم آثارش بود با مضموم عصیان.
این‌تغییر دیدگاه به خلق طاعون، صالحان و عصیانگر منجر شد: سه‌گانه جدیدی که کامو آن را پرومته نامید.
این‌کتاب با ۲۱۶ صفحه، شمارگان ۷۷۰ نسخه و قیمت ۱۵۰ هزار تومان منتشر شده است.
کد خبر 6092063
به بهانه تقابل بایرن مونیخ و رئال مادرید؛ گل های کریستیانو رونالدو در آلیانز آرنا / فیلم