جایگاه استراتژیک ایران در روند صلح افغانستان
تاریخ انتشار: ۲۷ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۳۴۱۲۷۲
رقابت استراتژیک دو کشور هند و چین در افغانستان طی سالهای اخیر به گونهای اوج گرفته که برآیند بُردار قدرت در این کشور تنها به سود ایران خواهد بود.
به گزارش مشرق، کشور افغانستان از حدود دو دهه پیش به این سو، یکی از عرصههای مهم رقابت سیاسی – تجاری میان هند و چین بوده است. در جریان حمله نظامی آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱، هندیها بسیار از این موضوع خرسند بودند که سرانجام میتوانند بدون مزاحمتهای طالبان و با چتر حمایتی آمریکا، منافع گستردهای برای خود در افغانستان تعریف کنند، جنگی که پکن هیچگاه از آن خرسند نشده و هیچگونه همراهی با نیروهای ائتلاف تحت رهبری آمریکا در تجاوز نظامی علیه افغانستان نکرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
شرکای سیاسی متفاوت افغانستان
علیرغم وجود منافع برای دو کشور هند و چین در افغانستان، باید بدانیم که این منافع از یک جنس نیست و تفاوت معناداری با یکدیگر دارند. در حالی که هند همواره از زمان روی کار آمدن نخستین دولت موقت در افغانستان پس از اشغال این کشور که گرایشی نزدیک به واشنگتن داشت بهره میجست، اما چین اساساً از حضور ایالات متحده در افغانستان و روی کار آمدن دولتی نزدیک به واشنگتن در این کشور ناخشنود بود.
از سوی دیگر، همانطور که میدانیم چین مرز کوچکی با افغانستان از طریق ولایت بدخشان دارد که کنترل غیر رسمی این ایالت به طور سنتی در دست طالبان بوده است. ولایت بدخشان در همسایگی یکی از استانهای مسلمان نشین چین است. دولت پکن سعی کرده برای آنکه کنترل اوضاع این منطقه از دستش خارج نشود؛ به جای درگیری با طالبان، راه تعامل با این گروه را در پیش بگیرد. در مقابل، نیروهای طالبان نیز سعی کردهاند تعادل را به نحوی حفظ کنند که موجب ناآرامی در مناطق همجوار نشود.
دقیقاً از همین روی بود که چین همواره یکی از میانجیهای اصلی گفتگوهای میان دولت افغانستان و طالبان بوده و لذا جایگاه ویژهای در نقش آفرینی سیاسی در داخل این کشور دارد؛ در حالی که هند هیچگونه ارتباطی با طالبان یا شبکه حقانی پاکستان و دیگر گروههای اسلامی یا بنیادگرا در افغانستان نداشته و عملاً در عرصه کنش و نقش آفرینی سیاسی در افغانستان به گوشه رانده شده است.
از سوی دیگر، همکاری سیاسی – نظامی و اقتصادی گسترده چین با پاکستان نیز منجر به ایجاد کنترل نا ملموس شبکه حقانی در مرزهای شمالی پاکستان و در مجاورت با افغانستان شده که با این حساب، حفظ امنیت در مرزهای غربی و جنوبی افغانستان تا حد زیادی در دستان چین است.
همکاریهای اقتصادی چین و پاکستان مانند کریدور تجاری CPEC میان دو کشور و ساخت تسلیحات، موشک و سایر ادوات نظامی مشترک میان پکن و اسلام آباد و همچنین وجود رقیب مشترکی مانند هند نیز منجر به تحکیم هر چه بیشتر روابط میان چین و پاکستان شده است.
حال با اعلام رسمی واشنگتن و ناتو برای خارج کردن نیروهای خود از خاک افغانستان، هند به عنوان شریک استراتژیک آمریکا در افغانستان، بیش از هر زمان دیگری نگران حفظ منافع خود در این کشور است. این در حالیست که چینیها بنا به دلایل مذکور، قدرت چانه زنی بیشتری در برابر دولت افغانستان را داشته و حقیقت امر این است که کابل نیز بنا به همان دلایل، نیاز به مذاکرات و حفظ دولت چین را به نسبت هند بیشتر حس میکند.
جایگاه استراتژیک ایران در روند صلح افغانستان
با توجه به مطالب مذکور، به این نتیجه میرسیم که علیرغم اهمیت افغانستان به عنوان یکی از مقاصد کالاهای هندی و همچنین مسیر ترانزیتی برای دستیابی هند به آسیای میانه از طریق ازبکستان، عملاً هند و آمریکا دسترسی جغرافیایی لازم به افغانستان را ندارند. دقیقاً به همین خاطر بود که واشنگتن در زمان دولت ترامپ، بندر چابهار که هندیها مسئولیت سرمایه گذاری و ساخت آن را در اختیار داشتند را از تحریمهای اعمال شده علیه ایران معاف کرد که دولت وقت آمریکا، دلیل این اقدام را امکان ارسال کمکهای بشر دوستانه به افغانستان از طریق بندر چابهار اعلام کرد.
با نگاهی به نقشه منطقه غرب آسیا، به خوبی در مییابیم که کمکهای هند و ایالات متحده بدون عبور از خاک ایران به افغانستان منتقل نخواهد شد. چرا که به جز مسیر ایران، تنها راه باقیمانده، مسیر پاکستان خواهد بود که کوهستانی صعب العبور و از همه مهمتر، دستکم برای کالاهای هندی و آمریکایی ناامن است. لذا به نظر میرسد تصمیم واشنگتن برای اجازه معافیت بندر چابهار ایران از تحریمها امری منطقی باشد.
از سوی دیگر، ایران توانسته طی سالهای اخیر، نقش پر رنگی در روند صلح افغانستان ایفا کند که این نقش در حقیقت از روابط دوستانه میان تهران و کابل و ارتباط با گروه طالبان در راستای میانجیگری میان این گروه و دولت افغانستان نشأت میگیرد.
در حقیقت نقش ایران در افغانستان را از جنس نقش پکن در این کشور میتوان تلقی کرد که همزمان با هر دو گروه صاحب قدرت در افغانستان در ارتباط است. لذا با پشتوانه چنین موقعیتی، تهران توانایی تعیین کنندگی بسیار زیادی در ارتباط با موضوع تجارت و روابط سیاسی میان هند و افغانستان دارد. حتی مواردی مانند ساخت خط ریلی میان خواف و هرات نیز که اخیراً مورد بهره برداری قرار گرفته، قدرت چانه زنی ایران برای تعیین مناسبات تجاری کابل با کشورهای عضو جنوب را تا حد زیادی بالا خواهد برد.
از سوی دیگر، مناسبات سیاسی تهران-پکن نیز میتواند تا حد زیادی در روابط سیاسی کابل-پکن تأثیرگذار باشد. به عبارت دیگر، تهران این پتانسیل را دارد که بازیگری مؤثر و کارآمد در عرصه افغانستان باشد که مطمئناً نتایج مطلوبی در پی خواهد داشت.
افزایش قدرت چانه زنی تهران در برابر واشنگتن
علیرغم اظهارات مقامهای آمریکایی در خصوص عدم گره خوردن منافع واشنگتن با تهران، با نگاهی به شرایط ژئوپولیتیک منطقه، به خوبی در مییابیم که چنین ادعایی صحت ندارد. به عنوان مثال، بازار ایجاد شده میان متحدین آمریکا در جنوب و جنوب شرق آسیا در قالب دکترین TPP اوباما، برای دستیابی به منطقه آسیای میانه و افغانستان به عنوان حیات خلوت چین برای مراودات تجاری، راهی جز عبور از خاک ایران ندارد. با این حساب، موفقیت چنین بازار مشترک بزرگی، تنها به اصلاح مراودات سیاسی با تهران و بستگی دارد و طبیعی است که به دلیل وجود القاعده در پاکستان و همچنین نفوذ گسترده چین در زیر ساختهای این کشور، مسیر پاکستان نیز در مقابل متحدان آمریکا بسته خواهد بود. لذا تهران میتواند از این فرصت به دست آمده حاصل از ژئوپولیتیک استثنایی خود، به عنوان اهرم فشار در برابر ایالات متحده استفاده کند و در مواقع لزوم، از واشنگتن امتیاز بگیرد.
منبع: مهرمنبع: مشرق
کلیدواژه: کرونا افغانستان طالبان شبکه حقانی پاکستان ایران بندر چابهار سوی دیگر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۳۴۱۲۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ترانزیت خارجی ۷ میلیون تن کالا میان ایران و عراق در سال گذشته
رضوانیفر در این دیدار از مرزهای طولانی و همجواری ۵ استان مهم هم مرز ایران با کشور عراق یاد کرد که اهمیت تجارت ایران با عراق را دوچندان کرده است و توسعه روابط و هماهنگی و همکاری عمیقتر و همه جانبه دو کشور را ضروریتر مینماید.
وی افزود: ملاقاتهای منظم مرزی بین مدیران گمرکات مرزی دو کشور میتواند به اثربخشی این همکاری کمک کند.
معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران اظهار داشت: گمرک ایران با هدف تسهیل و توسعه تجارت برای تبادل اطلاعات گمرکی با گمرک عراق آمادگی کامل دارد.
وی ضمن اشاره به موقعیت ممتاز ایران در ترانزیت و عبور خارجی حدود ۱۷ میلیون تن کالا از مسیر ایران در سال گذشته در زمینه کامیونی و ریلی، رتبه اول ایران در کارنه تیر در دنیا را یادآور شد و در خصوص مبادله اطلاعات در راستای توسعه کارنه تیر و همچنین اجرای تیر الکترونیک در طرف عراقی اعلام آمادگی کرد.
رضوانیفر در ادامه اشتراکگذاری و هماهنگی در رویهها و سیاستها و اعمال شیوههای مشابه در مبادی مرزی مختلف و همچنین انطباق روزها و ساعات کاری گمرکات دو کشور را مفید و موجب تقویت تجارت و کاهش سردرگمی تجار و بازرگانان دو کشور دانست.
معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران در ادامه تسریع در اطلاع رسانی از تغییرات در رویهها و مقررات گمرکی دو کشور را خواستار شد.
رضوانی فر با بیان اینکه سنگ بنای سیاستهای گمرکی برای تسهیل و توسعه تجارت در سازمان جهانی گمرک نهاده می شود، اهمیت این سازمان را خاطرنشان کرد و همفکری و رایزنی کشورهای مسلمان را در پیشبرد اهداف و منافع مشترک خواستار شد.
وی همچنین از همکاری گمرک عراق در برگزاری مراسم اربعین حسینی قدردانی کرد و خواستار تشکیل یک کارگروه مشترک بین دو کشور جهت روانسازی بیشتر امور گمرکی زائران شد.
در این دیدار حمود حسانی رئیس کل گمرک عراق، جمهوری اسلامی ایران را از جمله مهمترین شرکای تجاری عراق معرفی کرد و توسعه روابط تجاری دو کشور را از اولویتهای کشورش برشمرد.
وی با اظهار خرسندی از پیشبرد همکاریهای گمرکی بین دو کشور، اظهار امیدواری کرد موضوعات مشترک با استمرار در همفکری و تبادل نظر پیگیری شود.
رئیس کل گمرک عراق وعده داد هماهنگی بیشتر دولت متبوعش با دولت اقلیم کردستان عراق را به منظور اعمال وحدت رویه گمرکی در این دو منطقه پیگیری کند.
وی همچنین از پدیده قاچاق سوخت در مبادی مرزی مشترک دو کشور اظهار تاسف کرد و افزود: گمرک عراق در رفع این معضل با طرف ایرانی همکاری خواهد کرد.
حمود حسانی ضمن اشاره به اهمیتی که کشورش در برگزاری باشکوه مراسم اربعین حسینی قائل است، بر تصمیم کشورش در تسهیل انجام امور گمرکی زائران و تجهیزات و مواکب تاکید کرد.
بر اساس این گزارش مذاکره برای امضای موافقتنامه همکاری و کمک متقابل اداری در امور گمرکی بین دولتهای دو کشور به منظور تسهیل در تبادل الکترونیکی اطلاعات گمرکی و ارائه تسهیلات در انجام رویه های گمرکی در مرزهای مشترک دو کشور، توافق بر امضای توافقنامه تسهیل ورود موقت وسایل نقلیه موتوری بین جمهوری اسلامی ایران و عراق، ایجاد تیر پارک اختصاصی در خارج از مرزهای گمرکی دو کشور به منظور پیشگیری از خطرات ناشی از توقف کامیونهای حامل مواد سوختی در محدوده مرزی، همچنین استقرار نمایندگان سازمانهای صدور مجوزهای ورود کالا از جمله استاندارد، واحدهای بهداشت و قرنطینه و سازمانهای مرتبط در گمرکات مرزی عراق، از دیگر محورهای این دیدار عنوان شده است.
در این دیدار اثیر ثامن منعم؛ مدیر حقوقی و امور گمرکی و احمد عباس موسی؛ مدیر بخش فنی هیات گذرگاههای مرزی عراق و سامی جابر معاون سفیر عراق در ایران نیز حضور داشتند.
این گزارش می افزاید، در این دیدار ابراهیم نقدی؛ معاون حقوقی و نظارت گمرک ایران، مهدی معینیان؛ مشاور رئیس کل گمرک ایران و مدیر کل حراست و امور انتظامی، مرتضی خودسیانی؛ سرپرست دفتر همکاریهای بین الملل گمرک، بهروز قرهبیگی؛ ناظر گمرکات استان خوزستان و مدیر کل گمرک اهواز و محمود حسینی؛ معاون مدیرکل دفتر همکاریهای بین الملل گمرک ایران نیز از طرف هیات ایرانی حضور داشتند.
باشگاه خبرنگاران جوان اقتصادی صنعت ، تجارت و کشاورزی