به نقل از «عصر ایران»

70 سال بر سر سفره‌ای که مصدق گسترد/ بی‌نفت افغانستان می‌شدیم یا ترکیه؟!

تاریخ انتشار: ۲۹ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۳۵۹۷۴۷

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- امروز – 29 اسفند 1399- اگر جمعه هم نبود، تعطیل رسمی بود. اما اگر از خیلی‌ها بپرسیم چرا 29 اسفند، تعطیل است، چه بسا به عید نوروز نسبت دهند و ندانند روز ملی شدن صنعت نفت است. چرا که هیچ آیینی به این مناسبت برگزار نمی‌شود و اگر هم یادی شود در حد مناسبت تقویمی است مثل این که فلان سال پیش در چنین روزی این اتفاق افتاد و انگار نه انگار که صحبت از نفت است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

  بله، نفت؛ طلای سیاه که زندگی ایرانیان را از این رو به آن رو کرد و مثل خون در رگ‌های اقتصاد ما دوید. 50 سال است که می دود و 70 سال است که بر سر سفرۀ نفت نشسته‌ایم. سفره ای که دکتر محمد مصدق گسترد و امروز 29 اسفند 1399 این گسترانیدن 70 ساله می‌شود.

  تا می‌گویی طلای سیاه برخی می‌گویند طلا نگو، بلا بگو که هر چه می‌کشیم از این بلاست و اگر نبود صنعتی می‌شدیم یا قطب گردشگری می‌شدیم یا فلان و بهمان دیگر.

  مگر نمی‌گویند بلاست و اگر نباشد چه‌ها که نمی‌شدیم؟ خوب در این دو سه سال که ترامپ پای خود را روی این شریان حیاتی گذاشت و فروش نفت در برخی روزها تنها 300 هزار بشکه در روز شد چرا نشدیم پس؟!

  می‌گویند نفت اقتصاد ما را معتاد کرد. آری! اما با پول همین نفت زیرساخت‌ها شکل گرفت و بی نفت این تعداد سد و نیروگاه و فرودگاه و آزمایشگاه و دانشگاه و زایشگاه و بزرگراه و آزاد راه چگونه ساخته می‌شد؟

  تا پیش از مصدق هم نفت می فروختیم اما چگونه؟ سهم بیشتر را انگلیسی‌ها برمی‌داشتند و سهم کمتر را برای ایرانی ها می‌گذاشتند. مصدق اما از انرژی نهفته ایرانیان در مخالفت با انگلستان که حتی یک بار در از استقبال از انقلاب بلشویکی در روسیه خود را نشان داده بود و مرتبۀ دیگر در اظهار علاقه به پیروزی هیتلر برای ملی شدن نفت که در واقع همان خلع ید بود بهره برد مثل بانک شاهنشاهی (و بعدتر بانک ملی) به جای بانک ایران و انگلیس. ملی شدن به این معنی بود که از شرکت نفت ایران و انگلیس خلع ید شود و حمایت ملت و تهییج و بسیج آنها و همراهی آغازین نیروهای مذهبی به او یاری رساند و در 29 اسفند 1329 نفت، ملی شد.

  با این همه چون تاریخ را فاتحان می نویسند برخی ادعا می کنند که نفت در واقع دولتی شد نه ملی یا می‌گویند مصدق از فهم واقعیت‌های بین‌المللی صنعت نفت عاجز بود.

  سومین ابهام یا اتهام هم این است که استخراج و استحصال نفت باید با مشارکت خارجی باشد و مگر همین حالا این مشارکت صورت نمی‌پذیرد.

  چهارمین نکته نیز همان است که در صدر گفتار آمد. این که نفت، طلا نیست، بلاست.

  در پاسخ به مورد اول چنان که قبلا هم نوشته‌ام منظور از ملی شدن همان «خلع ید» است و در واقع باید تعبیر «خلع ید» را به کار ببریم. در این صورت دوگانۀ ملی/ دولتی هم شکل نمی‌گیرد.

  تازه اگر هم ملی نکرد و دولتی کرد چون دولت خود او ملی بود، پس باز ملی شده بود و اتفاقا اگر دولت‌های بعد از کودتا مشروعیت نداشتند و همین نامشروعی دست آخر کار دست شاه داد و او را ساقط کرد و هر چه به تصویر مصدق و ستایندۀ مصدق چنگ زد افاقه نکرد به سبب آن بود که احساس می کردند مال آنها دست دولت است و چون این گونه است باید منتخب آنان باشد و چون نبود درصدد خلع برآمدند.

  پس اولا ملی شدن به معنی خلع ید است. ثانیا دولت خود مصدق، ملی بود و به موازات ملی شدن صنعت نفت، پروژۀ انتخابات را هم پیش می‌برد تا دولت ملی بر سر کار باشد.

  سوم این که در دولت های غیر ملی هم اگرچه نفت، سوخت استبداد شد اما مگر قبل از کشف نفت در مسجد سلیمان به دست عوامل دارسی این سرزمین استبداد به خود ندیده بود و با آب و زمین و انحصارهای دیگر استبداد برقرار نبوده است؟ جدای این، همۀ پول نفت را که دولت ها نمی توانند حیف و میل کنند. این همه کار عمرانی جز با پول نفت میسر است؟

  اتهام دوم یا این ادعا که مصدق با واقعیت های بین‌المللی نفت بیگانه بود از زبان برخی نویسندگان غربی و مشخصا «مری آن هایس» نویسندۀ کتاب «بریتانیای کبیر و نفت ایرانیان» مطرح شده و استاد محمد علی موحد در اثر درخشان خود - خواب آشفتۀ نفت - به آن پاسخ داده و یادآورشده است: «مگر در همان سال‌ها خود انگلستان صنایع زغال سنگ و برق خود را ملی نکرد؟

  می گفتند ملی کردن مستلزم پرداخت غرامت است و مصدق گفت می دهیم و وقتی گفتند با کدام پول؟ پاسخ داد: 25 درصد از درآمد نفت را برای غرامت شما کنار می گذاریم.

  گفتند نمی گذاریم به دیگری بفروشید. گفت باشد به خود شما می فروشیم اما ما می‌فروشیم.

  گفتند کارشناس ندارید. گفت از کارشناسان شما استفاده می‌کنیم. گفتند کارشناسان ما حاضر نیستند زیر دست کار کنند. گفت: پست های درجه اول را در اختیار شما می گذاریم اما نفت خودمان را خودمان می‌فروشیم.»

  دردشان اما این نبود. این بود که قرارداد قبلی ادامه پیدا کند و مصدق توانست به لحاظ حقوقی ثابت کند دعوای ایران با یک شرکت است و ربطی به دولت ندارد و صلاحیت دادگاه رد شد.

  سوم این که مگر حالا هم با مشارکت خارجی ها نیست؟ بله. اما خارجی ها و انتخاب می شوند نه این که تنها با یکی برای همیشه ادامه پیدا کند و کنترل و مدیریت هم دست خودشان باشد.

  سرانجام این سخن که کاش نفت نداشتیم. این حرف اما از آن حرف هاست و این سه سال که پول نفت کم شد دیدیم و می بینیم چه بلایی بر سر اقتصادمان آمده است.

  چرا مرغ گران شده چون دولت پول ندارد ارز به بازار بریزد و دلار را پایین بیاورد تا قیمت نهاده ها پایین بیاید یا به قدر کافی وارد کند. چرا پول ندارد؟ چون نفت نمی فروشیم. ما که آقای قالیباف نیستیم که مدیریت جهادی جای پول را می‌گیرد که اگر می‌گرفت شهرداری تهران را با ده‌ها هزار میلیارد تومان بدهی تحویل نمی‌داد.

  پول نفت اگر نبود کجا در دهه 50 ایرانیان می‌توانستند رهسپار اروپا شوند؟ حکومت و دولت و ملت که همان حکومت و ملت و دولت 10 سال قبل بود.

  می توان خیال پردازانه گفت نفت اگر نداشتیم صنعتی می‌شدیم. اما یگانه صنعت مطرح ما نساجی بود و بی نفت بعید بود کارخانه های صنعتی راه بیفتد.

  نفت نبود البته نمی‌مردیم. زندگی می‌کردیم. اما افغانستان شدن و در واقع افغانستان ماندن ما محتمل تر بود تا ترکیه شدن مان.

  همین امروز هم اگر بایدن به برجام برگردد و دوباره روزی دو ونیم میلیون بشکه نفت بفروشیم رشد اقتصادی ما مثبت می شود. چرا؟ چون نفت در اقتصاد ما مثل خون روان است. به تعبیر کیارستمی فقید البته هر چیز اگر فراوان شود تباهی می آورد چندان که عشق که فراوانی دوستی است. نفت هم اگر زیاد مصرف شود مست می کند و نکرد مگر؟

  اینها به این معنی نیست که از جنبه های دیگر اقتصادی غافل شویم و بیش از این که هستیم به نفت وابسته شویم. برای آن است که قدر بدانیم و 70 ساله شدن سفره ای که البته برای بعضی ها ران مرغ دارد و برای کثیری پای مرغ، گرامی بداریم. نه به خاطر پای مرغ که به هر حال سفره‌ای هست و سه نسل را سیر کرده است و اگر خوب توزیع نشده گناه آنی نیست که سفره را برای ما گسترد.

  مصدق با نفت، سیاست را در زندگی مردم ترجمه کرد. استقلال را عینیت بخشید و الگوی سیاست ورزی ایران گرایانه را پیش چشم ایرانیان قرار داد.

  حسن کامشاد در خاطرات خود می نویسد: در هند به دیدار جواهر لعل نهرو شتافتم و گفتم کاش ما هم مثل شما رهبری چون گاندی داشتیم و او بی درنگ گفت: داشتید اما قدر ندانستید.

  این ادعا که اگر نفت نداشتیم چنین و چنان می شدیم مرا به یاد سی و چند سال پیش و درس دانشگاه می اندازد که وقتی استادی تحقیقی را مربوط به چند قرن قبل خواست دانشجویی گفت در دنیای امروز به جای کند و کاو گذشته سرگرم اختراع و ابتکارند و استاد بلافاصله گفت: شما انجام ندهید. از همین حالا تا پایان ترم فرصت دارید اختراع و ابتکارتان را ثبت و ارایه کنید. حیف از وقت ارزشمند شماست که صرف این امور شود!

  البته که اختراع و ابتکاری در کار نبود. حالا هم برخی می گویند اگر نفت نداشتیم چه و چه می شدیم که انگار نفت مانع پیشرفت ما شده است.

  11 سال پیش پاسخ این سؤال را در سفر افغانستان یافتم که اگر نفت نداشتیم چه می شدیم و در واقع چه بودیم.
این که پول نفت را صرف کارهای عمرانی کنیم یا هزینه جاری البته بحث دیگری است. مثل فرزندی که میراث کلانی به او می رسد و به جای سرمایه گذاری صرف عیش و عشرت و باری به هر جهت می کند.

  گناه از گسترانندۀ سفره نیست که خوان را به یغما برده یا استفادۀ درست را وانهاده اند.

  مصدق نفت را ملی کرد و اگر بسیاری از خدمات به رغم تورم و گرانی هنوز در دست رس است به لطف نفت است.

  70 سال است که بر سر سفره ای نشسته ایم که مصدق گسترد. سهم خود او چه بود؟ سه سال حبس و 10 سال حصر و دختری که در 5تیر 1319 داشت دوچرخه سواری می کرد و از نوع رفتار مأموران با پدر چنان شوکه شد که تا پایان عمر بهبود نیافت و در آسایشگاهی در سوییس زندگی را می گذراند و دستاورد همان زندان برای خودش روماتیسم بود و از آن پس عصا بر دست شدن.

  حالا عده ای که با پول نفت تحصیل کرده اند می نویسند دولتی شد و ملی نشد و انگار ملی شدن یعنی هر ماه به جیب مردم پول بریزند و راه و جاده و بیمارستان و مدرسه و فرودگاه که با پول نفت ساخته شده و می شود ملی شدن نیست و انگار تمام مشکلات ما به خاطر نفت است و قبل از نفت گرفتار استبداد نبودیم.

  به جای این همه ناشکری 29 اسفند روز ملی شدن صنعت نفت به رهبری دکتر محمد مصدق را گرامی بداریم.

راستی هیچ فکر کرده اید که اگر به روال امروز می خواستند ملی شدن صنعت نفت را رسیدگی کنند باید به سال بعد موکول می کردند نه آن که در واپسین وز سال رسیدگی کنند؟

لینک کوتاه: asriran.com/003FrL

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: ملی شدن صنعت نفت نفت نداشتیم پول نفت سفره ای ملی شد خلع ید

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۳۵۹۷۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کاکائو: مدرسه فوتسال ایران را می‌ستایم/با یک اشتباه حذف شدیم

سرمربی تیم ملی فوتسال عراق اعتقاد دارد، اشتباه از تیمش در دیدار با تایلند سبب حذف عراق از مرحله یک چهارم نهایی جام ملت‌های آسیا شده است. - اخبار ورزشی -

ریکاردو سوبرال (ملقب به کاکائو) درباره ناکامی تیم ملی فوتسال عراق در راهیابی به نیمه نهایی جام ملت‌های آسیا 2024، به خبرنگار ورزشی خبرگزاری تسنیم گفت: پیش از شروع بازی‌ها، دو دیدار دوستانه با مراکش داشتیم و سپس برای پنج بازی دوستانه، به مدت 21 روز در کرواسی ماندیم. با این حال، نبود بازی دوستانه در عملکردمان مؤثر بود. جام ملت‌ها سطح بالایی داشت و عراق بیشترین گل را در مرحله گروهی به ثمر رساند.

انتظار می‌رفت ژاپن متفاوت با سال‌های قبل باشد
وی درباره حذف زودهنگام ژاپن و صعود افغانستان و تاجیکستان به جام جهانی 2024 اظهار داشت: انتظار می‌رفت که ژاپن متفاوت با دوره‌های گذشته باشد. این تیم در دیدارهای دوستانه با استرالیا مساوی کرد و به قرقیزستان باخت. افغانستان هم به خوبی آماده جام شد و 14 بازی دوستانه پیش از شروع مسابقات داشت. تاجیکستان نیز شگفتی رقابت‌ها بود و علاوه بر ارائه بازی‌های خوب، شرایط فیزیکی خوبی داشت. به اعتقاد من دروازه‌بان تاجیکستان تفاوت را رقم زد.

ضعف‌هایی که نباید پشت قهرمانی فوتسال ایران در آسیا پنهان شود

اوایل بازی با استرالیا ترسو بودیم
سرمربی تیم ملی فوتسال عراق با اشاره به نتایج تیمش در دور گروهی جام ملت‌های آسیا خاطرنشان کرد: مقابل عربستان که آماده‌سازی بسیار خوبی را در برزیل و اروپا پشت سر گذاشته بود، کیفیت بالایی از خودمان نشان دادیم و 5 بر یک پیروز شدیم. برابر ازبکستان خوب نبودیم و اگر کمتر اشتباه می‌کردیم، اختلاف دو تیم به سه گل نمی‌رسید (ازبکستان 4 بر یک پیروز شد). در نیمه اول دیدار با استرالیا بسیار عصبی و ترسو بودیم، اما در نیمه دوم فوق‌العاده عمل کردیم و 6 بر 2 پیروز شدیم.

یک اشتباه به قیمت حذف عراق تمام شد
کاکائو در مورد دیدار نفس‌گیر عراق برابر میزبان جام ملت‌های آسیا عنوان کرد: دیدار عراق - تایلند در تاریخ ما می‌ماند. دقایق زیادی بود که سرتر از حریف بودیم و هنگامی که یک بازیکن بیشتر از تایلند داشتیم، سه موقعیت محرز گلزنی را هدر دادیم. زمانی که بازی 2-2 بود و هنگامی که آماده وقت‌های اضافه می‌شدیم، اشتباهی کردیم که به قیمت حذف عراق تمام شد. استعدادهای زیادی کشف کردیم که بدون ترس بازی می‌کردند و تفاوت ما نسبت به گذشته مشهود بود.

جام ملت‌های فوتسال آسیا 4 سال یک بار می‌شود؟

همیشه مدرسه فوتسال ایران را ستایش می‌کنم
وی درباره قهرمانی تیم ملی فوتسال کشورمان در جام ملت‌های آسیا تصریح کرد: بعضی از دیدارهای ایران را تماشا کردم و دیدم که این تیم برای قهرمانی به تایلند آمده بود. ایران بهترین بازی خودش را در فینال مقابل تایلند ارائه کرد. این تیم بازیکنانی دارد که می‌توانند در هر لیگ دنیا بازی کنند. من از مدرسه فوتسال ایران همیشه تمجید می‌کنم و این قهرمانی را به همه مربیان و بازیکنانی که روی قهرمانی تمرکز کرده بودند، تبریک می‌گویم.

4 سال یک بار شدن جام ملت‌ها خیلی بد است
سرمربی تیم ملی عراق در مورد شنیده شدن زمزمه‌هایی پیرامون برگزاری مسابقات جام ملت‌های آسیا با بازه زمانی چهار ساله بیان کرد: این اتفاق بسیار بد است. در تقویم باید رقابت‌های بیشتری داشته باشیم تا با سایر تیم‌های ملی آسیایی رقابت کنیم و کیفیت خودمان را بالاتر ببریم. می‌بینیم که در قاره اروپا، جام باشگاه‌ها هر سال و جام ملت‌های اروپا نیز هر دو سال یک بار برگزار می‌شود.

انتهای پیام/