به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

نسخ خطی موزه مردم‌شناسی ارومیه گنجینه‌ای از فرهنگ و هنر

تاریخ انتشار: ۲۹ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۳۶۱۲۷۰

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ارومیه، در موزه بزرگ مردم‌شناسی ارومیه، بخشی وجود دارد که در آن کتب، مرقعات و اسناد قدیمی نگهداری می‌شود، آثار فرهنگی موجود، طیف متنوعی را شامل قرآن، تفاسیر و کتب ادعیه، تاریخ و ادبیات، قطعات خوش‌نویسی و عقدنامه‌ها را در بر می‌گیرد که به دست خطاطان هنرمند عصر خویش و به شیوه‌ای زیبا به قلم تحریر درآمده و برخی نیز با استفاده از شیوه چاپ سنگی در شمارگانی محدود به چاپ رسیده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

جلد اکثر کتاب‌ها مخصوصا همه مصاحف قرآنی، از جنس پوست و چرم بوده و در قطعه ها‌ی بزرگ و کوچک هستند که عموما به زبان عربی است و در برخی از آن‌ها حواشی و ترجمه‌های فارسی نیز به چشم می‌آید.

در بین این آثار، کتب، تفاسیر و ادعیه معروف علوم دینی وجود دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به شرح باب‌الحادی عشر، مجمع‌البیان فی علوم قرآن، تحفه‌المومنین، زیارت جامعه و صحیفه سجادیه اشاره کرد.

آثار غیردینی با موضوعات تاریخ و ادبیات و دیگر موضوعات نیز در این گالری وجود دارند، یکی از آنها، زبده‌التواریخ است که در مورد وقایع‌نگاری و شرح حوادث دوره ایل‌خانان، اتابکان و حکومت‌های کوچ محلی اطلاعات مبسوطی را ذکر کرده است.

تزوک تیموری، از دیگر آثار این موزه است که منسوب به تیمور لنگ بوده و شرح سیاست‌ورزی‌ها و حکومت‌داری او را تشریح کرده است.

در مورد شیوه شکار و نگهداری پرندگان شکاری و همچنین طب سنتی و سلامتی نیز دو نمونه کتاب معروف شامل بازنامه ناصری نوشته میرزاحسام‌الدوله و صحت ناصری از دیگر آثار موجود در این مجموعه هستند.

در زمینه شعر و ادبیات داستانی و حماسی نیز آثار معروفی همچون دیوان حافظ، بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فرودسی و لیلی و مجنون به چشم می‌خورد.

نمونه‌هایی از عقدنامه‌های ازدواج و خرید و فروش ملک و زمین مربوط به خوانین و افراد بومی، از دیگر بخش‌های این موزه است که ضمن اینکه همه آن‌ها با خطی زیبا نگاشته شده و ممهور به مهر و نشان چندین شاهد است بخشی از روش معاملات قرون گذشته مردم را نشان می‌دهد.

به عنوان مثال، براساس عقدنامه‌های ازدواج آن دوره، مهریه زوجه علاوه بر مقداری مشخص پول نقد، زمین، باغ و دیگر دارایی‌های سرمایه‌ای را نیز شامل می‌شده است.

تک‌برگه‌ها و آلبوم‌های مرقع خوش‌نویسی نمونه‌های دیگری از نسخ موجود هستند که اکثرا با خط نستعلیق و نسخ یا ترکیبی از هر دو با حواشی‌های نگارگری به شیوه زیبا و هنرمندانه به دست هنرمندان چیره‌دست خلق شده‌اند و قدمت آنها، قرن دهم هجری قمری است.

تاریخ نگارش این آثار متفاوت بوده و از قرن هفتم تا سیزدهم هجری قمری را شامل می‌شود، قدیمی‌ترین آن نسخه قرآنی بوده که در اواخر قرن ششم قمری نگاشته شده است.

قدمت بیشتر این آثار مربوط به سده‌های دوزاده تا سیرده قمری بوده و نوع خط به کار رفته نیز متنوع بوده و شامل خطوط نسخ معرب، شکسته نستعلیق، تعلیق کم‌نقطه، نسخ و تعلیق است.

آثار فرهنگی موجود در این موزه ۷۰ عنوان است که تعدادی از آن‌ها جزو اموال شخصی شهروندان بوده و برای حفظ و نگهداری به این مکان اهدا شده است، تعدادی نیز از قبل جزو اموال بایگانی موزه بوده که بعد از ساماندهی و تهیه شناسه آثار و مرمت برخی از آنها، به صورت یکجا تجمیع شده و در معرض دید علاقه‌مندان و فرهنگن‌دوستان قرار گرفته است.

هرچند که در حال حاضر به منظور رعایت اصول نگهداری و پیشگیری از آسیب، تورق و مطالعه آزاد این کتاب‌ها و نسخ برای علاقه‌مندان و پژوهشگران مقدور نیست، ولی دیدن و دقت نظر در آن‌ها برای اهل فن، حتی اگراز پشت ویترین‌های شیشه‌ای باشد، خالی از لطف نیست.

گزارش از عیسی عزیزنژاد، پژوهشگر مردم‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی

انتهای پیام/

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: نسخ خطی میراث فرهنگی موزه ارومیه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۳۶۱۲۷۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فرهنگ مصرف نان مردم باید تغییر کند

ایسنا/قم مدیرکل غله و خدمات بازرگانی استان قم بیان کرد: متأسفانه طی سه دهه گذشته فرهنگ مصرف نان مردم تغییر کرده است؛ به این معنا که طبع مردم را به سمت مصرف نان‌های سفید رنگ سوق دادند.

سعید محمدی در گفت‌وگو با ایسنا، عنوان کرد: طرح استفاده از نان کامل از قم آغاز شد و امروز در برخی استان‌ها این طرح به خوبی در حال اجرا است.

مدیرکل غله و خدمات بازرگانی استان قم با بیان اینکه از نظر عامه مردم یکی از مهم‌ترین آیتم‌های نان باکیفیت، رنگ سفید نان است، ادامه داد: متأسفانه طی سه دهه گذشته فرهنگ مصرف نان مردم تغییر کرده است؛ به این معنا که طبع مردم را به سمت مصرف نان‌های سفید رنگ سوق دادند.

وی اضافه کرد: طبق گزارشات دانشگاه علوم پزشکی یکی از دلایل اصلی بیماری‌هایی همچون کم خونی، کبد چرب، یبوست، سکته‌های قلبی و مغزی ناشی از عدم تأمین فیبر و املاح مورد نیاز بدن است که این مواد در نان سبوس دار، میوه و کلم بروکلی وجود دارد.

محمدی اظهار کرد: نان از جمله مواد غذایی در دسترس است لذا سبوس دار بودن نان در تأمین فیبر مورد نیاز برای بدن موثر خواهد بود؛ به همین جهت در ابتدا باید فرهنگ مصرف نان مردم را تغییر دهیم، البته طی دو سال اخیر به واسطه فعالیت رسانه‌ها در حوزه نان سبوس‌دار مردم با این نان آشنا شدند.

وی با بیان اینکه امیدواریم بتوانیم فرهنگ‌سازی مصرف نان کامل را در استان ترویج کنیم، تاکید کرد: در حال حاضر بیش از ۳ واحد نانوایی در استان در حوزه پخت نان کامل فعالیت می‌کنند و زیرساخت تأمین آرد کامل را با همان نرخ دولتی مهیا کردیم، بنابراین قرار نیست هنگام خرید یک نان با آرد کامل مبلغ بیشتری را پرداخت کنید.

مدیرکل غله و خدمات بازرگانی استان قم، با اشاره به سه هدف نان کامل، یادآور شد: هر چه درصد سبوس آرد بیشتر باشد مطمئنا انگیزه عرضه خارج از شبکه آرد کمتر می‌شود چرا که اکثر آردهای قاچاق شده از نانوایی‌ها به واحدهای صنعتی است که نیاز به آرد سفید دارند، لذا با سبوس دار کردن در وهله اول سلامت مردم را تأمین کردیم و بعد از آن منجر به جلوگیری از قاچاق کالا و صرفه جویی می‌شود.

محمدی افزود: با توجه به اهداف نان کامل این طرح با استقبال در سطح کشور مواجه شد و با ورود کمیسون اصل ۹۰ مجلس اتفاقات خوبی رقم خورد و منجر به این شد که استاندارد ۱۰۳ آرد در سطح کشور بازبینی شود و درصد سبوس‌گیری‌ها کمتر شود.

وی با بیان اینکه افتخار می‌کنیم که طرح نان کامل از قم آغاز شد و اکنون در برخی از استان‌ها بسیار موفق بوده است، اظهار کرد: در استان قم به لحاظ تعداد نانوایی‌ها وضعیت مطلوبی داریم اما جانمایی نانوایی‌ها اصولی نبوده و لازم است که یک بازنگری در چینش نانوایی‌ها انجام شود.

انتهای پیام