آیین‌های سیزده بدر پشت در کرونا
تاریخ انتشار: ۱۳ فروردین ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۴۵۴۲۴۲
در ایام نوروز به ویژه سیزدهمین روز آن جشن های مختلفی در سراسر ایران برگزار می شد که خصیصه ای از سنت ها و باورهای منطقه ای را در بر می گرفت، که اکنون ریشه ها و علل برگزاری این جشن ها اغلب به فراموشی سپرده شده است.
برخی بر این باورند که در این روز باید برای راندن نحسی، از خانه بیرون روند و نحسی را در طبیعت بدر کنند، اما برای اثبات اینکه ایرانیان قدیم هم این دیدگاه را داشتند هیچ روایت تاریخی و قابل استنادی وجود ندارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تا پیش از گسترش ویروس کرونا، صبح روز سیزدهم فروردین هر سال پس از طلوع آفتاب در جای جای استان زنجان نیز خانواده ها به مکان مورد نظر و طبیعت عازم می شدند و سپس سایر اعضا، فامیل و آشنایان که روزهای تعطیلات را به دید و بازدید نوروزی پرداخته بودند در کنار بزرگان خود جمع شده و این روز را در طبیعت و بیرون از خانه سپری می کردند.
اما با ورود میهمان ناخوانده ویروس کرونا بسیاری از آئین ها، دورهمی های باشکوه مناسبتهای مختلف به ویژه این روز خاص رنگ باخت، بهار ۱۴۰۰ دومین سالی است که متخصصان امر می گویند: این مراسم و تجمع ها به انتشار و گسترش بیماری کمکو بسیاری را مبتلا، می کند.
در این خصوص محقق و پژوهشگر زنجانی در خصوص آئین های دور و دراز حرفهایی دارد، این پژوهشگر، محقق و مدرس تئاتر در ارتباط می گوید: مردم زنجان نیز همچون دیگر مناطق ایران از خصلت سنت پذیری به دور نبودند و مراسم و جشن های بهاری و بهاریه ها، نوروزی خوانی ها و مراسم و آداب و سنن نوروزی مثل مراسم چهارشنبه سوری و سیزده بدر را از سالیان دور با زیبایی و شکوه مثال زدنی برگزار می کردند.
حسین عباسی نیا امی افزاید: بر این اساس ایرانی ها به مدت دوازده روز از اول فروردین تا ۱۲ فروردین که هر روز آن معرف، یک ماه سی روزه است، شادمانی می کردند تا ۳۶۰ روز سال خود را با شادی و شادمانی و برکت توام کنند.
وی اضافه می کند: پنج روز باقیمانده که در این ترکیب نمی گنجد، به عنوان ایام مسترقه که همان روز ۱۳ است، نحس تلقی می شود و جشن ها و مراسم های مخصوصی برای این ایام برپا کرده و با عناوین گوناگون و در اشکال مختلف، خاطره ازلی آفرینش را بازسازی می کنند.
عباسی نیا اظهار می کند: در اغلب جشن های نوروزی نوعی نهیب و هشدار نهفته که اشاره ای است به زمین، یعنی با این هشدارها که کوبیدن پا به زمین است که بیدارشو که وقت شروع زایش و رویش و این نوع حرکات به نوعی رمز گونه به این جدال ابدی زمستان و بهار می پردازد.
وی اظهار می کند: در ۱۲ روز نوروز انواع جشن ها، آئین ها و نوروزی خوانی ها مثل ناری نارکه، نوروز عمی، قاراچی، تکم گردانی(تکه اویونی)، .. برگزار می شد که امروزه همه آنها منسوخ شده و از بین رفته است.
این پژوهشگر، محقق و مدرس تئاتر ادامه داد: روز سیزده نوروز، یعنی آخرین روز نوروز، مراسم خاص خود را دارد و خانواده ها این روز را در بیرون از شهر و در باغات اطراف بسر می برند و به جشن و پایکوبی مشغول می شوند تا نحسی سیزده را برطرف کنند.
عباسی نیا تاکید می کند: روز سیزده، با پنج روز ایام مسترقه(خمسه دزدیده) مطابقت داشته و بر همین اساس این روز را روز نحس می دانند و برای رفع نحسی در بیرون از شهر به جشن مشغول می شوند.
وی اضافه می کند: روز سیزده، اهالی سبزه هایی را که رویانده اند، به آب می دهند و بدین ترتیب سبزینگی و رویش را به طبیعت تحمیل می کنند، در حالی که در گذشته سبزه ها را به آب رودخانه زنجانرود می دادند و اغلب خانواده ها نیز در باغات اطراف این رودخانه این روز را سپری می کردند.
بازیهای بومی و محلی فضای مفرح روز طبیعت آن روز
این پژوهشگر، محقق و مدرس تئاتر ادامه می دهد: یکی از بازی های بسیار باشکوه و هیجان انگیز روز سیزده نوروز، بازی الک دولک بود که بسیاری از خانواده ها به آن می پرداختند و بازی های دیگری مانند(گیزلین پانچ) و (الدن دادی) به معنی دست رشته، نیز مرسوم بود که هر ۲ از بازی های بسیار شاد و مفرح بود.
وی یادآوری می کند از مراسم دیگر روز سیزده نوروز، سبزه گره زدن بود که دخترهای دم بخت، برای باز شدن بخت، اقدام به این کار می کردند.
عباسی نیا ادامه می دهد: نوروزی خوانی مخصوص روز سیزده نوروز، مراسم 'غلیبانی' بود، غلیبانی از نوروزی خوانی های بسیار شاد مفرح و باشکوهی بود که مردم به ویژه جوانان و نوجوانان به آن علاقه نشان می دادند.
وی اظهار می کند: دسته غلیبانی مرکب از سه تیپ عمده بود، غلیبانی، که نمادی از نحسی روز سیزده بود با هیبتی ترسناک که لباسی از پوست خرس یا گرگ به تن می کرد و کلاهی را تا گردن روی سر می کشید و تنها یک چشم در وسط پیشانی داشت
این پژوهشگر، محقق و مدرس تئاتر ادامه می دد : دورچی(سینی گردان) که بعد از راندن غلیبانی توسط مردم نمایش زیبایی را با چرخاندن یک سینی روی چوب ارائه می کرد و دونیل چی(دهل زن) که همراه با شعر غلیبانی و رقص او و نمایش دورچی دهل می زد.
وی اضافه می کند: دسته غلیبانی در روز سیزده نوروز در باغات اطراف مراسم اجرا می کردند و مورد استقبال خانواده ها قرار می گرفت و مردم همراه دسته دسته غلیبانی کف می زدند و آواز می خوانند.
عباسی نیا می افزاید: هنگام غروب غلیبانی را با سنگ و کلوخ از خود می راندند و اگر بعد از غروب کسی او را می دید، با چوب و سنگ به جان او می افتاد و ابیاتی را که از راندن نحسی روز سیزده بود، می خواندند.
وی خاطرنشان می کند: غلیبانی، نمایشی مخصوص روز سیزده نوروز و نمادی از شر و بدی و نحسی، تجسمی از روز سیزده و خمسه مسترقه شاید هم با توجه به این که نماد نحسی و موذی گری بود با شروع سال نو پیدا می شده تا مردم این نحسی را احساس کنند و غروب روز سیزده با توجه به پایان روز نحس غلیبانی نیز از صحنه گیتی پاک می شد.
عباسی نیا امی افزاید: به این موضوع باید اشاره کرد که دسته غلیبانی در زمان پهلوی دوم به کلی منسوخ شد و از بین رفت که گه گاه فقط در روز سیزده آن هم نه به شکل و شمایل اولیه اجرا می شد.
وی اضافه می کند یعنی غلیبانی دیگر دو ملازم دوئیل چی و دورچی را نداشت و به تنهایی اجرای نمایشی می کرد و برای سرگرمی مردم لطیفه های سبک می گفت و گاهی رقصی سبک را نیز چاشنی کارهایش می کرد که با رقص اصلی غلیبانی که نشانگر نوعی تسلط شر بر روی زمین بود بسیار فاصله داشته و جنبه های نمایشی آن به کلی از بین رفته بود و حضور غلیبانی بدون ملازمان بیشتر مساله تکدیگری را تا اجرای ناب را در ذهن متبادر می کرد.
به گفته وی، امروزه از غلیبانی هیچ خبر و اثری نیست و مثل سایر نمایش واره ها محکوم به فنا شد و از بین رفته است.
پرتاپ هفت سنگ به رودخانه نماد دوری از نحسی
این پژوهشگر، محقق و مدرس تئاترادامه می دهد :از مراسم دیگر روز سیزده که بسیار باشکوه، مفرح و همراه با نشاط و شادابی خاصی برگزار می شد، مراسم انداختن هفت سنگ به آب رودخانه بود و این عمل نمادی از انداختن هفت نوع درد و رنج به درون آب جاری رودخانه بود.
وی اظهار می کند: مراسم سنگ انداختن بدین ترتیب بود که نزدیک غروب آفتاب خانواده ها کنار رودخانه صف می بستند و هرکدام هفت سنگ را به درون آب پرتاب می کردند و در هر نوبت شعری را زمزمه می کردند.
عباسی نیا افزود: انداختن سنگ در آب تمثیلی از انداختن بدی ها و نحسی درون آب بود تا آب جاری رودخانه را با خود ببرد و شعرهایی که حین پرتاپ سنگ می خواندند گاهی شکل همخوانی بخود می گرفت و جماعت با هماهنگی و ریتم خاصی همه باهم شعرها را زمزمه می کردند:
'سنی آتیرام درد و ورم قالیما شر شیطان، قوری بهتان، قالیما
یعنی:اینو در آب می اندازم تا درد و غم نماند شر شیطان و تهمت و دروغ نماند
'سنی آتیرام ایشیقلیقا تیشاق قارانلیقدا قورولوغدا قالیما'
یعنی: اینو می اندازم تا به روشنایی و نور برسم تاریکی و خشکی هم نماند و ...
منجوق در آب انداختن مراسم ویژه افراد مانده در منزل
وی ادامه می دهد : منجیق سواسالما(منجوق در آب انداختن) مراسم دیگری در روز سیزده نوروز مرسوم بود که بیشتر مربوط به کسانی بود که این روز را از خانه بیرون نمی آمدند و نحسی سیزده را در خانه بدر می کردند.
عباسی نیا می افزاید: این مراسم به طور معمول ویژه دخترهای جوان و دم بخت بود، چند دختر دور هم حلقه ای را تشکیل داده و در وسط این حلقه دیگ پر از آبی را قرار می دادند و یک نفر از این دخترها که تجربه و کارآیی و دانایی نسبت به دیگران داشت، انتخاب و سر دیگ می نشست.
وی اضافه می کند: او از هر یک از افراد شیئی می گرفت و در داخل دیگ می انداخت و پس از آنکه همه اشیاء را داخل دیگ می انداختند، شعری را با ریتمی آهنگین زمزمه و دیگران نیز با او همراهی می کرد.
این پژوهشگر، محقق و مدرس تئاتر ادامه می دهد: پس از لحظاتی دانای مجلس، هر کدام از اشیا را یکی یکی بیرون می آورد و با توجه به شرایط شی را تفسیر و تعبیر می کرد و وصف هایی از آن را برای حاضرین می گفت و صاحب همان شی نیز با توجه به نیتی که کرده بود، شرایط خود را در سال جدید حدس می زد و وقتی وصف حال و تفسیر اشیا به پایان می رسید، همه باهم شعر می خواندند و دست افشانی می کردند.
وی خاطر نشان می کند: در مجموع به این مهم باید اشاره کرد که جشن های نوروزی صرفا بخاطر برپایی یک جشن ساده برای نو شدن سال نبود بلکه هر کدام از این مراسم ها به نوعی فلسفه آفرینش را بیان می کرد.
منبع: ایرنا
کلیدواژه: کرونا زنجان نوروز 1400 کرونا زنجان نوروز 1400 اخبار کنکور روز سیزده نوروز نوروزی خوانی خانواده ها عباسی نیا جشن ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۴۵۴۲۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
واکسن کرونای آسترازنکا چقدر تهدیدتان می‌کند؟ / اشتباهاتی که مردم را به تزریق این واکسن ترغیب کرد
همشهری آنلاین در گزارشی به خبر غافلگیرکننده ای که چند روز قبل در مورد یکی از معروف ترین واکسن های کرونا منتشر شد پرداخت. واکسنی که در ایران هم مورد استفاده قرار گرفت و بنا به آمار وزارت بهداشت حدود 12 درصد از واکسن های وارداتی یعنی 25 میلیون دوز آسترازنکا بودند. مریم سرخوش نویسنده این گزارش نوشت: بروز عوارض نادر با تزریق واکسن آسترازنکا شامگاه دوشنبه (10 اردیبهشت 1403) مورد تایید شرکت سازنده آن هم قرار گرفت. عوارضی که پیشتر از سوی کشورهای مصرف‌کننده به ویژه اروپایی‌ها مطرح و حتی در کوران واکسیناسیون جهانی علیه پاندمی کرونا، تزریق آن را متوقف هم کرده بودند. حالا شرکت آسترازنکا گفته که این واکسن می‌تواند باعث بروز عوارض نادر جانبی از جمله لختگی خون یا کاهش پلاکت‌های خونی (TTS) شود. آنها گفته‌اند که خطر مرگ ناشی از TTS با ترزیق واکسن آسترازنکا یک در یک میلیون نفر است. این در حالی است که تقریبا 12درصد واکسن‌های وارداتی به ایران هم آسترازنکا بود، چیزی حدود 25 میلیون دوز، به همین دلیل یک نگرانی جدید از تزریق این واکسن در اذهان عمومی شکل گرفته. نگرانی‌ای که البته به گفته متخصصان تنها در صورت بروز عوارض در همان روزها و هفته‌های ابتدایی تزریق واکسن جدی است اما با گذشت دو سال از زمان تزریق و نبود علائم، دیگر خطری وجود ندارد. به جز این نگرانی، پیگیری از چند متخصص حوزه واکسن‌ها عیان‌کننده یک وضعیت عجیب دیگر هم هست، اینکه انتشار این خبر باعث شده که بسیاری از دریافت‌کنندگان آسترازنکا، اکنون سایر مشکلات جسمانی‌شان را هم با این واکسن مرتبط بدانند، اما کارشناسان حوزه سلامت می‌گویند که چنین چیزی مورد تایید نیست و در حال حاضر یک عارضه درباره این واکسن مورد تایید قرار گرفته؛ لختگی خون یا کاهش پلاکت‌های خونی. هر چند که فواید تزریق واکسن‌ها نسبت به عوارض آن آنقدر بالاست که در بحران پاندمی‌ها نادیده گرفته می‌شوند. صبج امروز هم بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت در پاسخ به خبرنگاران درباره عوارض واکسن‌های کرونا گفته «واکسن‌ها از روش‌های مختلف تامین شد و از عمده‌ترین واکسن‌ها سینوفارم چینی بود که نزدیک به 155 میلیون دوز در کشور تزریق شد و کم‌عارضه‌ترین هم بود. کمیته واکسن هم عوارض را رصد می‌کند و حداقل ضایعات را در کشور داشتیم.» خطر مرگ ناشی از TTS با ترزیق واکسن آسترازنکا یک در یک میلیون نفر استاولین مرگ‌های آسترازنکایی موج توقف تزریق واکسن‌های آسترازنکا در اروپا از اسفند 99 آغاز شد، ابتلا نروژ، ایسلند، بلغارستان، اتریش، هلند، دانمارک و ایرلند و پس از آنها، فرانسه، آلمان و بریتانیا، استونیا، لیتوانی، لوکزامبورگ، رومانی و لاتویا دستور توقف واکسیناسیون با این واکسن را دادند. همان زمان اتریشی‌ها از مرگ یک پرستار به دلیل اختلال انعقاد خون بعد از تزریق آسترازنکا خبر دادند، پس از آن هم مصرف‌کننده دیگری در این کشور دچار آمبولی ریه شد. همزمان در دانمارک هم یک مرگ و بروز خونریزی مغزی در بیمار دیگر ناشی از تزریق واکسن ثبت شد. مرگ‌هایی که به صورت موردی در دیگر کشورها هم گزارش می‌شد و توقف واکسیناسیون با آسترازنکا. آکادمی علمی استرازنکا البته از همان زمان که بحث عوارض قلبی و مرگ‌های ناشی از ترزیق واکسن آسترازنکا مطرح شد، اعلام کرد خطر مرگ ناشی از TTS (ایجاد لخته خون و کاهش تعداد پلاکت‌های خون) یک در یک میلیون نفر است و خطر ریسک ابتلا به TTS هم در کل جهان کمتر از 30 در یک میلیون نفر. این در حالی است که تا پاییز 1402 و بر اساس آمارهای جهانی ۱۳ میلیارد و ۲۷۰ میلیون و ۱۷۰ هزار و ۳۳۲ واکسن کرونا در کشورهای مختلف تزریق شده که بخش زیادی از آنها را سینوفارم چین و رتبه دوم هم به آسترازنکا تعلق دارد. البته آسترازنکا رتبه‌دار توزیع واکسن در کشورهای مختلف (185 کشور) است و پس از آن فایزر، مدرنا، جانسون‌جانسون و سینوفارم قرار دارند. هشدار تزریق واکسن در ایران در ایران هم در ماه‌های نخست شروع واکسیناسیون و ارزیابی‌های اولیه توصیه‌هایی به عدم تزریق واکسن آسترازنکا برای گروه‌های سنی خاص -افراد زیر 40 تا 50 سال به ویژه زنان مطرح شد. البته که با توجه به واردات قابل توجه واکسن چینی (سینوفارم) و بدقولی سازمان جهانی بهداشت در اعطای واکسن‌های سبد کووکس (عمده آنها واکسن آسترازنکا بود) به ایران باعث شد که نزدیک به 70 درصد مردم ایران واکسن چینی را تزریق کنند و آسترازنکا در رتبه دوم قرار بگیرد. کیانوش جهانپور، سخنگوی سابق وزارت بهداشت در این باره به همشهری توضیح بیشتری می‌دهد و می‌گوید: شرکت آسترازنکا به بروز عوارض نادر جانبی از جمله لختگی خون یا کاهش پلاکت‌های خونی با تزریق این واکسن اشاره کرده که مساله جدیدی هم نیست. این موضوع در ماه‌های نخست شروع واکسیناسیون و ارزیابی‌های اولیه در برخی افراد به ویژه در گروه‌های سنی و جنسیتی خاص مطرح شد. او ادامه می‌دهد: اساسا مجوز تلقیح این واکسن و سایر واکسن‌های کرونا در بدو امر تا ماه‌ها چه در بریتانیا چه اروپا و آمریکا، حتی سایر کشورها مجوز مصرف اضطراری بود که شرایط خود را دارد. همان زمان هم کمیته ملی وقت واکسیناسیون علیه کووید19 در ایران هشدارهایی به ویژه برای افراد زیر 40 سال را مطرح کرد. چون واکسن آسترازنکا به دلیل همین عوارض ولو نادر در همان ماه‌های نخست در کشورهای اروپایی نیز با فراز و نشیب‌هایی روبرو شد و در بسباری از کشورها برای گروه‌های سنی زیر 40 بعضا 50 سال هشدار داده شده بود. آثار یک سیاست اشتباه جهانپور در این باره به یک سیاست‌گذاری اشتباه هم اشاره می‌کند و می‌گوید: فضای غبارآلود رسانه‌ای و تلاش برخی افراد برای وارونه‌نمایی موضوع، برخی سوء‌برداشت‌ها را در پی داشت. چنان که حتی برخی افراد را به سمت تزریق این واکسن در کشورهای همجوار با صرف هزینه بالا کشاند. از سوی دیگر برخی افراد برای اینکه آسترازنکا تقریبا در فهرست مورد تایید اغلب کشورها برای مسافرت قرار داشت، حتی در گروه‌های سنی زیر 50 یا 40 سال داوطلبانه و مصرانه مبادرت به تهیه این واکسن و تلقیح آن کردند. او درباره میزان تزریق این واکسن در کشور هم بیان می‌کند: حدود 10درصد واکسن‌های تزریق شده در کشور به آسترازنکا تعلق داشت. مبدا این واکسن شرکت آسترازنکا در بریتانیا بود و به نوعی ابتدا تحت عنوان آکسفورد-آسترازنکا مشهور بود. در کشورهای مختلف بیش از یک میلیارد دوز از این واکسن تولید و ترزیق شده. کشورهای اروپای شرقی و جنوبی حتی جنوب شرقی آسیا هم این واکسن تولید کرده‌اند. سهمیه ایران از کووکس هم عمدتا آسترازنکا بود که محموله‌های آن از ایتالیا و مجارستان و ژاپن و کره‌جنوبی وارد ایران شد. فواید واکسن‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت این پزشک تاکید می‌کند: نباید از نظر دور داشت که هر واکسنی می‌تواند، عوارضی جانبی داشته باشد اما در عین حال باید بپذیریم، همین واکسن‌ها بسیاری از اپیدمی‌های مزمن را نابود کرده‌اند، این عوارض نه چندان شایع، خاص این واکسن نبوده چنانکه در مورد واکسن آمریکایی جانسون و جانسون هم بروز عوارض بیشتری مطرح شد و این واکسن عملا در خود ایالات متحده محدود و متوقف شد. تبعا مجوز مصرف اضطراری در شرایط خاص و اضطراری پاندمی و همه‌گیری کرونا صادر شده و این قابل قیاس با وضعیت عادی یا مطالعات پسینی در مورد یک واکسن نیست. جهانپور با بیان این که مقایسه میزان حفاظت ایجاد شده از این واکسن‌ها با عوارض احتمالی آن همچنان برای استفاده از این واکسن‌ها ولو مشروط، گریزناپذیر است و باید آن را با اطلاعات و یافته‌های آن زمان باید سنجید، ادامه می‌دهد: اما همین اطلاعات هم حکایت از آن داشت و دارد که اولا واکسن آسترازنکا و جانسون و جانسون به ویژه برای گروه‌های سنی زیر 40 سال پرعارضه‌تر از واکسن‌های ایرانی ارزیابی می‌شدند، چنانکه شواهد و یافته‌های بعدی واکسیناسیون با این واکسن و واکسن‌های ایرانی مانند کووایران برکت، پاستوکووک، فخرا، اسپایکوژن و... که با فناوری‌های متفاوتی تهیه شده بودند نشان از آن داشت و دارد که واکسن‌های ایرانی به مراتب کم عارضه‌تر و چه بسا با قبلیت مصون‌سازی بالاتری بودند. او البته تاکید می‌کند که هنوز هم واکسن آسترازنکا به رغم عوارض جانبی نادر آن یکی از موثرترین واکسن‌ها در محافظت از جان میلیون‌ها نفر به‌شمار می‌رود و با توجه به گستره تولید و توزیع انبوه آن در 5قاره نقش موثری در مهار همه‌گیری کرونا در بسیاری از کشورها داشته است. آسترازنکا رتبه‌دار توزیع واکسن در 185 کشور جهان است و پس از آن فایزر، مدرنا، جانسون و جانسون و سینوفارم قرار دارند نگران باشیم؟ جهانپور به یک نکته دیگر درباره بروز نگرانی در تزریق‌کنندگان این واکسن‌ها هم اشاره می‌کند و می‌گوید: عمده عوارض نادر آسترازنکا محدود به ساعات، روزها و هفته‌های نزدیک به تلقیح بروز کرده و تقریبا برای عموم افرادی که دچار عوارض احتمالی نشده‌اند بعد از ماه‌ها و نزدیک دو سال از زمان تزریق جای نگرانی وجود ندارد. اگر کسی این واکسن را ترزیق کرده و طی ماه‌های گذشته عوارضی نداشته، انتظار بروز عوارض خاص نمی‌رود. معدود موارد عوارض که در ایران به ویژه در جوانان مشاهده شده هم مانع از آن نیست که کماکان این واکسن را واکسنی موفق در پیشگیری از کرونا و مقابله با کوید19 ندانیم. البته به گفته این پزشک در حال حاضر واکسن‌های مؤثر، بروزرسانی شده و با عوارض کمتری مثل برکت پلاس در ایران داریم که می‌تواند رافع ایمن‌تر و مؤثرتری برای مشکلات بعدی و احتمالی ناشی از سویه‌های جدید کرونا داشته باشد. در عین اینکه باید این روند بروزرسانی و حمایت از استمرار توسعه و تحقیق واکسن‌های ایرانی کرونا حمایت شود و ادامه داشته باشد. او درباره این که گفته می‌شود، برخی کشورها این واکسن را برای مردم خودشان استفاده نکردند و به ایران هدیه دادند هم می‌گوید: به هیچ عنوان درست نیست، آسترازنکا بعد از سینوفارم چین، دومین واکسنی بود که در بسیاری از کشورها تولید و مصرف شد. سایت‌های متعدد تولید این واکسن در کشورهای مختلف وجود داشت، از جمله ژاپن، کره جنوبی و حتی هند. در اروپا هم علاوه بر بریتانیا در کشورهایی از جمله ایتالیا، مجارستان و آلمان هم تولید این واکسن صورت گرفت. در آمریکای شمالی و لاتین هم به شدت مورد استفاده بود و آمار تزریق آن در هند هم بالا بود. کانال عصر ایران در تلگرام
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان