آسیب‌شناسی بحران مهاجرت نخبگان

طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، ایران با صدور سالانه ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار نفر نخبه به لحاظ مهاجرت نخبگان، در میان ۹۱ کشور درحال توسعه مقام نخست را دارد.

دنیای اقتصاد در ادامه نوشت: این صندوق عواملی همچون بیکاری، سطح پایین درآمد استادان، نخبگان، ورزشکاران، هنرمندان، پزشکان و کادر درمانی و...، نارسایی‌های مالی و اداری، کمبود امکانات تخصصی، علمی، نبود امنیت شغلی و اجتماعی، گسترش بیش از حد تورم، نا امیدی و سرخوردگی از اصلاح امور، توزیع ناعادلانه ثروت و دانش، عدم دستیابی به پست و منصب‌های مناسب، مشارکت نابرابر در مدیریت کلان، نبود سیستم آموزشی کارآمد و عدالت‌محور، عدم ارتباط علمی و بین‌المللی با دنیای آزاد، نبود مشاغل مناسب با سطح انتظارات و شأن و جایگاه آنان در کشور، درآمد اندک و تصدی سمت‌های پایین‌دستی و دور از انتظار، دور نگه داشتن آنان از عرصه‌های تصمیم‌گیری و عدم برنامه‌ریزی‌های استراتژیک و هدفمند در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی، اقتصادی، پدیده نامفهوم تصمیم‌های آنی و سلیقه‌ای و کوتاه‌مدت را از مهم‌ترین دلایل واخوردگی این عزیزان در‌مدت زمانی که در کشور حضور داشته و از مهم‌ترین دلایل مهاجرت آن‌ها ذکر کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

معضلات اجتماعی، آموزشی، اقتصادی و... موجود روزبه‌روز حادتر می‌شود و اگر به علت‌العلل این فاجعه در تربیت نیروی انسانی کشورمان بپردازیم موارد متعددی را می‌توان یافت که از حوصله این مبحث خارج است، ولی نگارنده سعی می‌کند به‌صورت اجمالی به مهم‌ترین آن‌ها بپردازد.

مهم‌ترین علت مهاجرت یا فرار نخبگان از بازار گرفته تا دانشگاه، وجود مدیرانی است که به هیچ‌وجه حاضر به ترک جایگاه خود در هیچ رده سنی و علمی نیستند و سعی می‌کنند آنچه را که به نام سمت برای خود کسب کرده‌اند، به هر قیمت سیری‌ناپذیری حفظ کنند.

در چنین شرایطی جوانان نخبه، باانگیزه و پر انرژی در مسیر رشد خود ناگزیر می‌شوند سرعت‌شان را در حوزه تخصصی خویش با توجه به ظرفیت محدود مدیران بالادستی و همچنین به‌دلیل ترس از دست دادن موقعیت شغلی خود کم کنند. زیرا این مدیران به هیچ‌وجه رشد و سرعت زیردستان خود را تاب نمی‌آورند و به نوعی از فناوری و نوآوری در فعالیت بنگاه‌های خود بیزارند و همین امر موجب می‌شود نخبگان قابلیت‌های گسترده خود را از دید آن‌ها پنهان کنند.

از گذشته تاکنون وجود فرهنگ و رابطه استاد شاگردی و سنت‌های رایج بازار مانع عرض اندام واقعی جوانان بوده و هست و به همین دلیل آن‌ها هیچ‌گاه نتوانستند ایده‌ها و اندیشه‌های خلاقانه و نوآورانه خود را به اجرا بگذارند، چراکه به گواه تجارب گذشته، استادان و صاحبان کسب‌وکار همواره در صورت بروز چنین درخواست‌هایی از خود واکنش منفی نشان داده و بر پایبندی به روش‌های سنتی و دیرینه پیشینیان اصرار ورزیده‌اند؛ بنابراین با نگاهی اجمالی به فرآیند حوزه مدیریت و شایسته‌سالاری در چند دهه گذشته به وضوح شاهد هستیم که همواره در تربیت، تفویض اختیار و گماردن مدیران نسل بعدی در عرصه اقتصاد، سیاست، فرهنگ و... به‌عنوان فرد جایگزین مناسب، ناکام بوده‌ایم و نسل جدید نیز در این میان کماکان در حاشیه رانده شده و سهمی از منصب‌ها و جایگاه‌های مهم علمی، مدیریتی، سیاسی و... نداشته و ندارد.

با نگاهی گذرا به سرنوشت نخبگانی که درحال‌حاضر در کشور مانده‌اند و آنانی که جلای وطن کرده‌اند به خوبی این واقعیت آشکار می‌شود که مجموعه سیاست‌های اجرایی نتوانسته در مورد آنان عدالت‌محور عمل کند. هر چند عمده نخبگان حاضر در وطن هیچ‌گاه به نسبت درآمد در مقایسه با کشور‌های مهاجرپذیر توقع زیادی هم نداشته و ندارند. این را هم نباید از نظر‌ها دور بداریم که نخبگان فقط شامل افراد تحصیل‌کرده نیستند. آن‌ها علاوه بر تحصیل‌کرد‌گان موفق شامل طیفی از متخصصان، سرمایه‌داران، سرمایه‌گذاران، مدیران باتجربه و کاربلد، هنرمندان، ورزشکاران و... نیز می‌شوند.

شاید خیلی ازمدیران فعلی باور ندارند یا نمی‌خواهند باور کنند که در دنیای معاصر از مهاجرت نخبگان به‌عنوان مخرب‌ترین بحران اجتماعی یاد می‌شود. چرا باید طبق آمار‌های رسمی، از هر ۱۲۵ دانش‌آموز المپیادی ایرانی ۹۰ نفر در دانشگاه‌های آمریکا، کانادا و... جذب و مشغول تحصیل شوند؟

قابل توجه اینکه برابر آمار‌های موجود حدود ۲۰۰ نفر از استادان دانشگاه‌های آمریکا، ایرانی هستند. بیش از ۵ هزار نفر ایرانی در آمریکا دارای مدرک دکترا هستند و با این پتانسیل، ایرانی‌ها جزو باسواد‌ترین اقلیت‌ها در جامعه آمریکا و در بعضی موارد در اروپا محسوب می‌شوند. این یعنی کم‌توجهی عمومی و مدیریتی به این پدیده و آثار مخرب این پدیده شوم. آمار‌های رسمی در این مورد حیرت‌انگیز است از جمله: با خروج هر نخبه از کشور حداقل یک میلیون دلار عاید کشور میزبان می‌شود و در مقابل کشور ما از خروج نخبگان خود مبلغ ۱۵۰ میلیارد دلار زیان می‌بیند و شوربختانه هم‌اکنون حدود ۲ میلیون ایرانی نیز در صف مهاجرت به خصوص به کشور‌های کانادا و استرالیا قرار دارند.

در بازتعریف و اصلاح پدیده مهاجرت نخبگان در دنیای کنونی از این پدیده به‌عنوان فرار ژن‌ها نیز صحبت به میان می‌آید که درحال‌حاضر نه‌تن‌ها موجب از بین رفتن سرمایه ملی برای کشور خواهد بود، بلکه پس از گذشت چند دهه، کشور‌های نخبه‌پذیر صاحب ژن‌های متعدد هوشمندی خواهند شد که در زمینه‌های علمی، فرهنگی، هنری، اقتصادی و... در جهان پیشتازی خواهند کرد و ما در این حوزه روزبه‌روز فقیرتر و ناتوان‌تر خواهیم شد. به همین دلیل کشور‌های مبدأ برای همیشه از قافله فناوری و رشد عقب خواهند افتاد و کشور‌های مقصد با کمترین هزینه به ثروت‌های بی‌بدیل دست خواهند یافت.

اگر برابر آمار صندوق بین‌المللی پول خروج سالانه نخبگان ایرانی را ۱۵۰ هزار نفر در نظر بگیریم، این یعنی معادل خروج سالانه ۵۰ میلیارد دلار سرمایه از کشور و خبر نه‌چندان خوش دیگر اینکه مجموعه کشور‌های عضو اتحادیه اروپا نیاز خود تا پایان سال‌جاری میلادی به نیروی کار متخصص را ۸ میلیون نفر اعلام کرده‌اند و در این چند ماه اولیه سال نیز موفق به جذب حدود ۴ میلیون نخبه از سراسر جهان شده‌اند.

شوربختانه خروج این عزیزان علاوه بر خروج میلیارد‌ها دلار از کشور، شکاف شدید در تربیت منابع انسانی و علمی، کاهش تولید سرانه، رفاه و رشد اقتصادی و... را به همراه خواهد داشت و در این میان اگر ما ایرانیان از این تفکر زودبازده و کوتاه‌مدت که قرن‌هاست به‌صورت بدخیم به آن مبتلا شده‌ایم خارج نشویم و تغییر رویه ندهیم، دیری نمی‌پاید که هیچ چیزی برای ارزش‌آفرینی نخواهیم داشت و شرمگین دائمی فرزندان و نسل‌های بعدی‌مان خواهیم شد.

فراموش نکنیم در دنیای پر رمز و راز کنونی هیچ منبعی باارزش‌تر از منابع نیروی انسانی ماهر نیست. ماشین‌آلات، مساحت کارخانه‌ها، تجهیزات و امکانات لجستیک، سرمایه، تکنولوژی و فناوری‌های روز؛ بدون داشتن مدیر و نیرو‌های حرفه‌ای هیچ بهره‌وری و کارآیی مفیدی نخواهند داشت.

منبع: فرارو

کلیدواژه: مهاجرت نخبگان فرار مغزها مهاجرت نخبگان مهم ترین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۴۸۳۵۹۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

یادداشت| اینوتکس؛ صحنه‌ای جهانی برای نوآوری ایرانی

خبرگزاری علمی و فناوری آنا، نوید فرخی؛ رویداد بین‌المللی اینوتکس هر ساله در پارک فناوری پردیس برگزار می‌شود. این نمایشگاه (در کنار رویدادهایی از این دست) می‌تواند نقش مهمی در شکل‌دهی آینده ایران به ‌عنوان یک قطب علمی جهانی ایفا کند. اهمیت این رویداد از جنبه‌های مختلف قابل بررسی است زیرا فرصتی دست می‌دهد تا محققان، کارآفرینان و نوآوران برای تبادل ایده‌ها گرد هم ‌آیند.

اینوتکس به عنوان یکی از رویدادهای بزرگ فناوری کشور، صرفاً نمایش آخرین پیشرفت‌های فناوری داخلی نیست. این رویداد با مجموعه‌ای از کارگاه‌ها، سمینارها و پانل‌ها، بر انتقال دانش و ارتقای مهارت‌های جامعه علمی ایران اثرگذار است و تعاملات کارشناسان داخلی و بین‌المللی به واسطه آن تسهیل می‌شود. از سوی دیگر این نمایشگاه نه تنها تعهد ایران را به نوآوری علمی به نمایش می‌گذارد، بلکه می‌تواند نقش مهمی در توسعه اقتصاد کشور ایفا کند. ازاین‌رو باید اینوتکس را یک عامل راهبردی برای تحقق جاه‌طلبی‌هایِ به‌حقِ علمی کشور تلقی کرد.

اهمیت علمی اینوتکس برای ایران

اینوتکس در حال با حضور صدها شرکت دانش‌بنیان و برگزاری ده‌ها رویداد جانبی در حال برگزاری است. این نمایشگاه نه تنها آخرین پیشرفت‌های فناوری را به نمایش می‌گذارد، بلکه در ذات خود به عنوان یک کاتالیزور برای رشد جامعه علمی ایران عمل می‌کند و به تقویت پژوهش، همکاری و فرصت‌های آموزشی در قلمرو علم منتهی می‌شود.

اینوتکس می‌تواند در پیشبرد تحقیق و توسعه داخل کشور نقش‌آفرین باشد زیرا با فراهم کردن بستری برای نمایش دستاوردهای علمی و فنی، دانشمندان و محققان داخلی را تشویق می‌کند تا مرزهای آنچه را که از نظر علمی امکان‌پذیر است به جلو سوق دهند. از سوی دیگر پژوهشگران با حضور در این نمایشگاه می‌توانند آخرین دستاوردها در زمینه‌هایی مانند نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی، فناوری اطلاعات و.... را که برای پیشرفت علمی هر کشوری بسیار مهم هستند دنبال کنند و با مدل‌های نظری مرتبط آشنا شوند.

این رویداد سالانه ضمناً فناوران را قادر می‌سازد تا دستاورد خود را به مخاطبان گسترده‌تری از جمله همکاران بین المللی به نمایش بگذارند. قرار گرفتن در معرض دید جهانیان امکان بازخورد گرفتن (برای بهبود نوآوری‌ها) و تعاملات بین المللی مقدور می‌سازد.

آموزش و توسعه مهارت‌ها

مؤلفه آموزشی اینوتکس به همان اندازه جنبه نمایشگاهی آن قابل توجه است. این رویداد از طریق برنامه جامع کارگاه‌ها و سمینارها، نقش مهمی در آموزش علاقه‌مندان و جامعه علمی ایران ایفا می‌کند. موضوعات نشست‌ها اغلب شامل آخرین یافته‌های تحقیقاتی، فناوری‌های نوظهور و تکنیک‌های جدید در تحقیقات آزمایشگاهی و میدانی است.

این جلسات آموزشی به پر کردن شکاف بین دانش نظری و کاربردی کمک می‌کند و برای دانشجویان و متخصصان جوانی که به دنبال ورود به حوزه‌های تحقیقاتی هستند سودمند است. کارشناسان تجربیات عملی خود را آموزش می‌دهند. محتوایی که در اینوتکس رد و بدل می‌شود عموماً به راحتی در محیط‌های آموزشی سنتی در دسترس نیست، در نتیجه کیفیت کلی آموزش علمی در ایران نیز افزایش پیدا می‌کند.

افزایش همکاری بین دانشمندان

یکی از کمک‌های اینوتکس به سپهر علمی در ایران، گرد هم آوردنِ مغزهای متفکر رشته‌های مختلف علمی است. در کارگاه‌ها، سمینارها و میزگردهای این رویداد افراد شاخص و کارشناسان داخلی و بین‌المللی حضور دارند که فرصت خوبی را برای علاقه‌مندان فراهم می‌کند تا مستقیماً با همکاران خود در زمینه‌های علمی ارتباط بگیرند.

چنین تعاملاتی برای تبادل ایده‌ها کلیدی است و می‌تواند منجر به پروژه‌های تحقیقاتی پیشگامانه شود. برای مثال سمیناری راجع به فناوری‌های تجدیدپذیر می‌تواند محققان انرژی خورشیدی را با کارشناسان دیگر مرتبط کند و منجر به همکاری‌هایی شود که بهره‌وری این فناوری را متناسب با شرایط آب‌وهوایی کشور افزایش دهد.

نمایش نوآوری‌های داخلی

اینوتکس همچنین به عنوان کانونی برای نمایش استعدادها و نوآوری‌های علمی کشور به جهانیان عمل می‌کند. این رویداد با منعکس کردن فناوری‌ها و تحقیقات داخلی، به بهبود دیدگاه بین‌المللی نسبت توانمندی‌های علمی ایران می‌تواند کمک کند. این امر نه تنها برای جذب علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاری جهانی ضروری است، بلکه به ایجاد غرور ملی و انگیزه در میان دانشمندان جوان کشور کمک می‌کند.

دستاوردهای به نمایش درآمده در اینوتکس می‌تواند به راه‌حل‌های عملی برای رسیدگی به چالش‌های ملی و منطقه‌ای، مانند کمبود آب و بهره‌وری انرژی منجر شود. این راهکارها نه تنها به پاسخ‌دهی علمی به نیازهای بومی می‌انجامد، بلکه سهم ایران را در بحث‌های فناورانه جهانی مسجل می‌کند.

حمایت از فرهنگ علم و نوآوری

اینوتکس می‌تواند فرهنگ علم و نوآوری را در ایران بپروراند و روحیه تحقیق و حل مسئله را در بین محققان و عموم مردم شدت بخشد. رویدادهایی از این دست از چهره خشک علم آشنا‌زدایی می‌کنند و آن را برای جوانان جذاب جلوه می‌دهد. همچنین به پرورش نسل بعدی دانشمندان ایرانی کمک می‌کنند.

در مجموع این رویداد یک کاتالیزور برای پیشرفت علمی در ایران است که تحقیق و توسعه را شتاب می‌دهد، همکاری‌ها را می‌افزاید، آموزش را تقویت می‌کند، مهارت‌ها را بهبود می‌بخشد، نوآوری‌های ایرانی را به نمایش می‌گذارد و در نهایت از فرهنگ پویای علم و نوآوری حمایت می‌کند.  

 

انتهای پیام/