مدیریت درازمدت خشکسالی؛ برنامه‌ای ملی یا محلی‌گرا؟
تاریخ انتشار: ۱۹ فروردین ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۵۱۸۸۱۳
تا چند وقت دیگر کفگیر سدها به کف زمین خواهد خورد و تازه آن زمان همه از خواب بیدار خواهند شد.
به گزارش ایسنا، روزنامه ایران نوشت: «دو سال پیش بود که عکس‌هایی از دشت‌های سرسبز و باران‌خورده فلات ایران دست‌به‌دست می‌شد؛ دشت‌هایی که چند سالی بود رنگ روشن بهار را به خود ندیده بودند و به لطف بارندگی سیل آسا نوید روزهای بهتری می‌دادند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
خبر خشکسالی برای کشوری که روی کمربند خشک کره زمین قرار گرفته خبر تازه‌ای نیست. تاریخ ایران پر از سال‌هایی است که آسمانش دست آشتی به زمین نداده و این اتفاق باعث خسارت‌ها و تغییراتی بنیادین در زندگی مردم شده است؛ کوچ‌های دسته‌جمعی، جابه‌جایی جمعیت، خالی‌شدن روستاها و تنش‌های آبی بین شهرهای همسایه، بخشی از اثرات خشکسالی است. عزت‌الله رئیسی اردکانی، استاد رشته هیدروژئولوژی بخش علوم زمین دانشگاه شیراز معتقد است: «حتی در دوره‌های ترسالی هم امکان وقوع خشکسالی وجود دارد.»
او از فرهنگ مردم در مقابله با خشکسالی در سالهای دور می‌گوید؛ از روزگاری که مردم برای فرار از قحطی در دوران کم‌آبی گندم را در ظرف‌هایی بزرگ نگهداری و سعی می‌کردند از ولخرجی و مهمانی‌دادن و عروسی‌گرفتن خودداری کنند: «حالا مردم انتظار دارند در دوران خشکسالی و ترسالی به یک اندازه درآمد داشته باشند. خشکسالی باعث شده در کشورهای دیگر مردم به سمت بیمه‌کردن زمین‌های خود بروند تا در دوران کم‌آبی به مشکلات شدید اقتصادی برخورد نکنند.»
او معتقد است یکی از راه‌های زیربنایی مقابله با خشکسالی مدیریت آب‌های زیرزمینی است؛ آب‌هایی که در ۳۰ سال گذشته به‌صورت غیر متعارفی به‌وسیله چاه‌های بی‌شماری در سطح کشور مصرف شده است: «باید در دوره‌های ترسالی هم به فکر باشیم و مصرف را معقول نگه داریم. متأسفانه در کشور ما یک مدیریت پایدار و همه‌جانبه وجود ندارد و این امر باعث می‌شود که ذینفعان مجبور باشند در این شرایط کشت خود را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهند. اگر یک وزارتخانه مسئول آب بود انجام سیاستی یکپارچه کار سختی نبود اما وجود نهادها و سازمان‌های مختلف از یک طرف و ذینفعان از طرف دیگر باعث شده کار برای یک مدیریت منسجم و طولانی‌مدت، سخت شود.»
رئیسی اردکانی معتقد است یکی از راه‌هایی که می‌تواند مصرف را در خشکسالی و ترسالی کنترل کند، گذاشتن کنتور روی تمامی چاه‌های آب است: «۲ سال پیش محاسبه شد اگر روی همه چاه‌ها کنتور بگذاریم اندازه ساخت یک سد هم هزینه برنمی‌دارد. با این همه می‌گوییم کنتور را خود زارع بگذارد؛ در حالی که معلوم است زارع علاقه‌ای به این کار ندارد. با این روش حتی کسی که در کنار منبع آب است هم نمی‌تواند به‌صورت بی‌رویه از آب برداشت کند؛ کاری که باعث می‌شود آب به پایین‌دست نرسد. با این روش حتی در دوره‌های پر آب هم می‌توان مصرف آب را کنترل و از برداشت بی‌رویه آن جلوگیری کرد.»
او یکی از اشتباهات مدیریت آب را استانی‌کردن سازمان‌های آب منطقه‌ای می‌داند: «متأسفانه این کار غیر علمی به علت فشارهای سیاسی انجام شد اما خوشبختانه در حال تغییر رویه است. ما باید در مدیریت آب نگاه حوزه‌ای داشته باشیم.»
خشکسالی بلایی خزنده و آرام است که باعث ویرانی و خسارت اقتصادی و اجتماعی می‌شود اما بدون سر و صدا و لرزه و غرش. شاید همین مسأله باعث می‌شود که مسئولان آن توجهی را که به بلاهای دیگر دارند معطوف به خشکسالی نکنند. برای فهمیدن حرکت آرام این پدیده بد نیست به آماری که احد وظیفه، رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی، به رسانه‌ها داده نگاهی بیندازیم: «از ابتدای مهرماه تاکنون در کشور حدود ۱۱۰ میلی‌متر بارش داشته‌ایم که این میزان نسبت به سال گذشته ۴۹ درصد کمتر بوده و از مهرماه تاکنون تنها ۴۸ درصد از آب سالانه حاصل از بارش‌ها تأمین شده است.» با توجه به این آمار و شروع کشاورزی در کشور، تا چند وقت دیگر کفگیر سدها به کف زمین خواهد خورد و تازه آن زمان همه از خواب بیدار خواهند شد.
ندا رحیم‌پور، دکترای عمران مهندسی و مدیریت منابع آب معتقد است: «باید در این شرایط مدیریت ریسک و بحران را جدی بگیریم. باید جلساتی کاربردی برای سازگاری با کم‌آبی تشکیل شود. ما مدیریت ریسک نداریم و اگر مدیریتی باشد فقط معطوف به مدیریت بحران است.»
او با اشاره به تأسیس برخی مراکز تحقیقاتی در این زمینه می‌گوید: «تأسیس مراکز پژوهشی و کار مطالعاتی به‌تنهایی کافی نیست. باید این نتایج به اطلاع مردم برسد تا آگاهی‌بخشی انجام شود و حساسیت مردم بالا برود. از این طریق است که کشاورز ما متوجه ارزش هر قطره آبی می‌شود که مصرف می‌کند و اگر کشاورز ما قیمت واقعی آب را بداند مطمئناً مشکلات کمتری خواهیم داشت.»
رحیم‌پور هم مانند رئیسی معتقد است مدیریت یکپارچه‌ای در مدیریت آب وجود ندارد تا هم منابع و هم مصارف را درست و بهینه مدیریت کند. او با اشاره به مصرف بالای بخش کشاورزی می‌گوید: «در کشاورزی با توجه به راندمان پایینی که ما داریم یا باید راندمان را بالا ببریم که آب مصرفی مفید باشد یا این که محدوده‌های کشاورزی را کم کنیم. ما باید از برداشت بی‌رویه منابع آب زیرزمینی جلوگیری کنیم، چاه‌های غیر قانونی را ببندیم و به چاه‌های مجوزدار هم از طریق نصب کنتور، اجازه میزان مصرف مشخصی را بدهیم. همه اینها اگر انجام بشود می‌توانیم از بحران عبور کنیم.»
رحیم‌پور عواقب رهاشدن مدیریت آب را فاجعه‌بار می‌داند و از تجارب کشورهای پیشرفته می‌گوید.
رحیم‌پور تدوین سندهای ملی و بعد از آن اجرای درست آنها را لازمه کم‌شدن آسیب‌های خشکسالی می‌داند: «یکی از مهمترین مسائل در تدوین سندهای ملی مشارکت خود ذینفعان در تدوین سند است. در پروژه تالاب جازموریان که من مدیریت علمی طرح را داشتم قرار بود با اقداماتی این تالاب را از وضعیت موجود و خشک‌شدن نجات بدهیم. در سند جامع مدیریت تالاب جازموریان وقتی ما از مشارکت ذینفعان در تدوین سند استفاده کردیم به نتایج خوبی رسیدیم چون افراد بومی، جهاد کشاورزی، آب منطقه‌ای و محیط زیست در این کار مشارکت کردند و وقتی خودشان دخیل هستند مطمئناً احساس مسئولیت بیشتری دارند.»
برای درک تبعات خشکسالی باید سری به حاشیه شهرهای بزرگ زد؛ جایی که مردمی روستایی مجبور به ترک زمین‌های آبا و اجدادی شده‌اند و تن به قواعد شهرنشینی داده‌اند. آنها را می‌توان از تهران تا مشهد و بیرجند و زابل دید؛ کشاورزانی که حالا سرخورده و رهاشده دور میدان‌های شهر می‌ایستند تا به کارگری روزمزد بروند؛ مردان و زنانی که نه در شهر که در رؤیای روزی زندگی می‌کنند که دوباره برگردند به زمین‌های کشاورزی و بوی خاک باران‌خورده در سرشان بپیچد و عصر خسته به خانه برگردند.»
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: خشكسالي سال گذشته مدیریت آب رحیم پور چاه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۵۱۸۸۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
استاندار اصفهان: امسال باید سال امیدآفرینی در استان باشد
استاندار اصفهان تاکید کرد: اعضای شوراهای اسلامی و شهرداران باید کاری کنند که امسال سال امیدآفرینی در سراسر استان باشد و از هرگونه تنش و اختلافی که سودی به مردم نمی‌رساند، دوری کنند. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، سیدرضا مرتضوی در همایش فرهنگی و آموزشی شوراهای اسلامی استان اصفهان ضمن گرامیداشت روز ملی شوراها، گفت: نخستین اصل یک حرکت تشکیلاتی رصد مستمر مسیر حرکت با درنظر گرفتن اهداف اولیه است.
وی ادامه داد: با تشکیل شوراهای اسلامی اتفاقات مبارکی در حوزه ظرفیت‌سازی در امور مختلف حکمرانی رقم خورد از جمله اینکه در نگاه اول کار مردم به آنان واگذار شد.
استاندار اصفهان با اشاره به اینکه شوراها تجلی حضور مردم در حکمرانی هستند، گفت: کلیات نظام جمهوری اسلامی در چارچوب نگاه مردم‌سالاری دینی تدبیر شده و حرکت می‌کند.
وی ادامه داد: با تشکیل شوراها ظرفیتی ایجاد شد تا مردم بتوانند در امور مربوط به خود ورود کنند و همین موضوع نقطه عطفی در جمهوری اسلامی محسوب می‌شود، از این رو تجلی حکمرانی مردمی در شوراها کار اشتباه و بیهوده‌ای نیست.
مرتضوی خاطرنشان کرد: با روی کار آمدن شوراها مردم نسبت به مسائلی که در حوزه زندگی آنها اتفاق می‌افتد احساس مسئولیت بیشتری دارند که ارزشمند است.
استاندار اصفهان با بیان اینکه با حضور شوراها تصمیمات دقیق‌تر و کاربردی‌تر شده است، بیان کرد: جذب سرمایه‌گذار و مشارکت دادن سرمایه‌های مردم در مدیریت شهری یکی از مسائلی است که نباید از آن غفلت شود و شوراها در این خصوص می‌توانند نقش‌آفرینی کنند.
وی یادآور شد: در حوزه ارتباط مردم با حاکمیت نیز شوراها نقش ویژه و حلقه میانی این ارتباط هستند، این حلقه نقش دوسویه‌ای دارد که سبب برقراری ارتباط مناسب‌تر میان مردم و حاکمیت خواهد شد.
مرتضوی گفت: البته زمانی شاهد حضور مؤثر شوراها هستیم که در مجموعه تصمیماتی که در نظام شورایی گرفته می‌شود اصول و نکاتی مد نظر قرار بگیرد که مهمترین آنها مدیریت جهادی است.
وی با تأکید بر شاخصه‌های مدیریت جهادی، عنوان کرد: وقتی در مورد مدیریت جهادی در حوزه شوراها و مدیریت شهری صحبت می‌کنیم، باید ارکان نگاه مجاهدانه را در نظر داشته باشیم. نمی‌توانیم دم از مدیریت جهادی بزنیم اما یأس و ناامیدی را به جامعه القاء کنیم.
استاندار اصفهان افزود: مادام به یاد خداوند متعال بودن یکی از اصول اساسی نگاه مجاهدانه است، در کنار توکل به خداوند و نگاه توحیدی در مسیر حرکت، موضوع اعتماد به نفس و خودباوری نیز بسیار بااهمیت است.
وی خاطرنشان کرد: پرکاری، تلاش شبانه روزی و همت مضاعف از الزامات نگاه و رویکرد جهادی است، مجاهد کسی است که به دنبال ظرفیت‌سازی و باز کردن گره‌ها باشد.
مرتضوی ادامه داد: دشمن شناسی و بصیرت نیز بسیار مهم است تا جهت‌گیری مدیریت شهری بر همین اصل هدف‌گذاری شود زیرا دوری از بصیرت به معنای حرکت در اردوگاه دشمن است.
وی با تأکید براینکه با تصمیم غیرمدبرانه امید جامعه از بین خواهد رفت، عنوان کرد: از این رو باید از نگاه اختلافی دوری کنیم، با نگاهی به تجربیات ادوار گذشته شوراها متوجه می‌شویم که در سال پایانی خدمت، اختلاف در مدیریت شهری اوج گرفته است. نتیجه این اختلافات از دست رفتن فرصت خدمت به مردم و ایجاد جو سنگین ناامیدی در جامعه است. از این رو در این دوره بایستی تلاش شود تا سال پایانی خدمت، به سال اختلاف و از دست رفتن فرصت‌ها تبدیل نشود.
استاندار اصفهان نگاه منتقدانه اعضای شورای شهر در تصمیم‌گیری ها را ضروری دانست و گفت: مدیریت شهری در تصمیم گیری‌ها منتقدانه و در اجرای اهداف متحدانه عمل کنند.
وی در مورد سیاست دولت در برابر شوراهای اسلامی، افزود: در سالهای گذشته سیاست دولت حمایت جامع و کامل از مدیریت شهری و روستایی بوده است. این رویکرد در قالب تأمین ماشین‌آلات، تجهیزات، امکانات و قیر مورد نیاز در راهسازی متبلور و بسیار متفاوت تر از سالهای گذشته بوده است.
مرتضوی عنوان کرد: در استان اصفهان در سه سال گذشته 659 دستگاه ماشین آلات و تجهیزات خدمت شهرداران و مدیریت شهری توزیع شده است که قابل قیاس با دوره‌های گذشته نیست.
وی خاطرنشان کرد: اعضای شوراهای اسلامی و شهرداران کاری کنند که امسال سال امیدآفرینی در سراسر استان باشد و از هرگونه تنش واختلافی که سودی به مردم نمی‌رساند دوری کنند.
انتهای پیام/163
رضا زرندی رییس کل دادگستری استان خراسان رضوی شد