به نقل از «ایسنا»

عروسکی چوبی که رو به فراموشی است

تاریخ انتشار: ۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۶۵۹۵۵۸

ایسنا/گلستان ایران با جغرافیای متنوع خود، قومیت‌های متنوع را شامل می‌شود که این خود منجر به تولید اشکال متنوعی از عروسک‌های سنتی شده است. «عاروس‌ کله» عروسکی سنتی است که ساخت آن در بین مردم روستای سیاه رودبار شهرستان علی‌آبادکتول استان گلستان مرسوم است.

روستای سیاه رودبار از توابع شهرستان علی‌آبادکتول و در ۲۲ کیلومتری جنوب شرقی این شهرستان در بخش مرکزی دهستان زرین گل در ارتفاعات شرقی البرز قرار دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مردم روستای سیاه رودبار از قوم تات و قزلباش بوده و به لحاظ فرهنگی، زبان، پوشش و آداب‌ورسوم تا حد زیادی از فرهنگ علی‌آبادکتول و رامیان تأثیر گرفته‌اند.

در این روستا رشته‌های صنایع‌دستی شامل قالی‌بافی، پارچه‌بافی، خراطی، توف بافی (نوار بافی کتول)، سوزن‌ دوزی، نمدمالی، چادرشب بافی و عروسک محلی رواج دارد.

«عاروس ‌کله» یک عروسک پارچه‌ای چوبی است که ساخت آن در بین مردم روستای سیاه رودبار مرسوم است. این عروسک بنا به شرایط با چند حالت مختلف ساخته می‌شود که در شب عروسی دارای روبند بوده و بعد از عروسی و قبل از بچه‌دار شدن، دارای تک‌بند (دستمالی برای بستن جلوی دهان) و بعد از بچه‌دار شدن هم شکل آن تغییر کرده و به پشت مادر، کودکی بسته ‌می‌شود که به آن ماروچه می‌گویند.

عاروس ‌کله به معنی عروس کوچک، عروسکی پارچه‌ای با بدنی چوبی و بدون دست بوده که صورت آن را با پنبه سفید درست می‌کردند و برای نمایش چشم و دهان، یک مثلث با نخ مشکی بر روی صورت می‌دوختند.

این عروسک با توجه به شرایط عروس، با حالت‌های مختلف ساخته می‌شود که دارای تک‌بند و چارشو (چادرشب) بوده و در شب عروسی دارای روبند توری است.

در میان مردم روستا رسم است که عروس بعد از شب عروسی و قبل از بچه‌دار شدن، جلوی دهانش را با پارچه‌ای عموماً دست‌بافت می‌بسته که به این پارچه تِک‌بند می‌گفتند و عروس تا قبل از بچه‌دار شدن به حرمت پدرشوهر، برادرشوهر، مادر شوهر و ... سکوت می‌کرده و سلام و احترام را با تکان دادن سر، به بزرگ‌ترها انتقال می‌داده است.

عروس روستای سیاه رودبار در صورت به دنیا آوردن اولاد پسر اجازه داشت تا تک‌بند را از جلوی دهانش باز کند و با برادرشوهر و پدرشوهر صحبت کند ولی اگر فرزندش دختر بود همچنان تک‌بند بر روی دهانش باقی می‌ماند. ولی عروسکی که بعد از بچه‌دار شدن عروس ساخته می‌شد با همان شرایط ساخت عاروس ‌کله بدون تک‌بند بوده که یک عروسک نوزاد هم با چادرشب به پشتش بسته می‌شد و این عروسک به نام ماروچه نامیده می‌شد.

در زمان‌های گذشته ساخت این نوع عروسک رواج بیشتری داشته اما امروزه تنها تعداد انگشت‌شماری از خانواده‌ها این نوع عروسک را برای دختران خود می‌سازند. با توجه به گسترش روزافزون تکنولوژی و محدود شدن ارتباطات جوامع شهری و روستایی در قاب تکنولوژی فراگیر امروزی، متأسفانه خطر انحراف از اصالت، ‌فرهنگ‌ و آئین‌های کهن گذشتگان بیشتر شده است و بیم آن است که با درگذشت آخرین نسل باقی‌مانده از فرهنگ گذشته، شاید برای همیشه برخی رسوم کهن، رو به انزوا و فراموشی رود.

عروسک سیاه رودبار با توجه به داشتن اصالت بومی‌-محلی، داستان و قدمت آن در منطقه و استفاده از مواد اولیه بومی برای ساخت آن، با ارزش غنی فرهنگی ثبت ملی شده است.

زهرا مهدی ‌زاده، کارشناس صنایع‌دستی و هنرهای سنتی گلستان

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری علی آباد کتول روستای سیاه رودبار روستای سیاه رودبار بچه دار شدن تک بند

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۶۵۹۵۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

(تصاویر) آستیپالیا؛ جزیره‌ای دیدنی در یونان با ۳ هزار نفر جمعیت

جزیره آستیپالیا (Astypalea) یکی از زیباترین مکان‌ها در گروه جزایر دودکانیز (Dodecanese) در جنوب شرقی دریای اژه محسوب می‌شود. این یک جزیره کوچک، اما دوست داشتنی یونانی است. حدود سه هزار نفر در جزیره آستیپالیا ساکن هستند که بیشتر از طریق کشاورزی، ماهیگیری و گردشگری زندگی خود را سپری می‌کنند.

تاریخ جزیره آستیپالیا از دوران ماقبل تاریخ آغاز می‌شود. این جزیره به ویژه در دوران هلنیستی به لطف فعالیت ماهیگیری ساکنان آن توسعه یافت. در دوران رومیان، جزیره توسط دزدان دریایی به عنوان پایگاهی برای عملیات خود استفاده می‌شد. سپس، نژاد‌های بسیاری مانند ونیزی ها، ترک‌ها و ایتالیایی‌ها آن را فتح کردند تا اینکه در نهایت در سال ۱۹۴۸ به کشور یونان ملحق شد.

جزیره آستیپالیا یونان دارای چهار روستای کوچک، اما دیدنی است که شامل کورا، آنالیپسی یا مالتزانا، واتهی و لیوادیا می‌شوند. مشخص‌ترین ویژگی این جزیره کلیسا‌های کوچک یا بزرگتری هستند که در سراسر آن پراکنده شده اند. معروف‌ترین کلیسا به نام پاناگیا پروتتیسا (Panagia Portaitissa) شناخته می‌شود که کاملا به رنگ سفید با یک نماد چوبی زیبا و یک برج ناقوس بزرگ است.

به لطف مکان بکر و دنج خود، آستیپالیا دارای فضایی آرام است و به یک استراحتگاه گردشگری شلوغ تبدیل نشده است. اگرچه به گروه جزایر دودکانیز تعلق دارد، اما آستیپالیا دارای معماری سیکلادیک است. خانه‌ها و کلیسا‌هایی به رنگ سفید، کوچه‌های باریک، پنجره‌های آبی رنگ و بالکن‌های چوبی فضایی بی نظیر را در جزیره ایجاد می‌کنند.