به نقل از «تسنیم»

تصاعد بحران بین غرب و شرق و تکاپوی آمریکا برای توقف شکل گیری نظم نوین جهانی

تاریخ انتشار: ۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۶۶۵۰۰۷

زمانی استاد دانشگاه تگزاس در بسط نظریه افول موریانه‌ای اشاره به رقابت قدرت‌های نوظهور با آمریکا داشت که در آن، چین، مأمور مهار قدرت اقتصادی آمریکا و روسیه مأمور رقابت تسلیحاتی این کشور قلمداد می‌شد، موضوعی که رنگ واقعیت به خود گرفته است. - اخبار بین الملل -

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، زمانیکه «کریستوفر لین» استاد دانشگاه تگزاس با بهره‌گیری از تئوری «افول موریانه‌ای» آمریکا به تبیین 4 شاخص قدرت آمریکا یعنی «قدرت اقتصادی، قدرت نظامی، قدرت نرم و قدرت سازمانی آمریکا» پرداخت که هر کدام آنها در حال افول و کاهش توان شاخصی بودند، کمتر کسی به موضوع ایجاد نظم نوین جدید در دنیا اهمیت می‌داد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

لین در بسط نظریه افول موریانه‌ای اشاره به رقابت قدرت‌های نوظهور با آمریکا دارد و چین را مأمور مهار قدرت اقتصادی آمریکا عنوان و روسیه را مأمور رقابت تسلیحاتی با آمریکا قلمداد کرد.

وی معتقد بود که مهار قدرت اقتصادی و نظامی آمریکا، موجب تزلزل قدرت نرم و قدرت نهادی آمریکا خواهد شد.

این ایده خیلی زود عملیاتی شد. امروز دنیا شاهد ایجاد و شکل‌گیری نظم نوینی است که از شاخصه‌های غربی پیروی نمی‌کند.

چین توانسته، با ایجاد پیمان‌های اقتصادی و تجاری منطقه‌ای مانند پیمان (RCEP)، سازمان همکاری شانگهای و بریکس، اتحادهای اقتصادی را شکل دهد که آمریکا در هیچ کدام آنها حضور ندارد.

پکن در همه این پیمان‌ها ابزار قدرت آمریکا یعنی «دلار» را هدف قرار داده و در تبادلات دو جانبه و چندجانبه، تلاش کرده که سهم دلار از مبادلات را به زیر 50 درصد برساند که ضربه سنگینی بر پیکره قدرت اقتصادی آمریکا و هم‌پیمانان سنتی این کشور است.

روسیه و فرسایش آمریکا

اما روسیه در این نظم نوین جهانی که به نظم نوین شرقی هم می‌توان از آن یاد کرد، در یک تقسیم کاری آشکار، موظف به فرسایش تسلیحاتی آمریکا شده است.

آمریکا که از مشکلات زیرساختی داخلی و ضعف هم‌پیمانان سنتی بشدت رنج می‌برد، ناخواسته به ورطه یک جنگ تسلیحاتی فرسایشی کشیده می‌شود.

آمریکایی‌ها که همیشه از هم‌پیمانان سنتی به عنوان بازوان عملیاتی خود در مناطق مختلف دنیا بهره می‌برند، در سالیان اخیر آنها را درگیر مشکلات عدیده مالی و امنیتی می‌بینند و مجبور هستند، برای حفظ جایگاه هژمونیک خود، به تنهایی به رقابت با رقبای نوظهور و این نظم نوین در حال شکل‌گیری بپردازند اما ناخواسته درگیر یک رقابت فرسایشی برنامه‌ریزی شده می‌شوند که روند افول آمریکا را تسریع می‌کند.

روسیه برای ایفای نقش خود، کاملاً آماده است. روس‌ها اخیراً از سلاحی با نام «روز قیامت» رونمایی کرده‌اند که توانایی غرق کردن شهرهای ساحلی و بزرگ را دارد.

این سلاح باعث ایجاد سونامی‌های رادیواکتیوی می‌شود که می‌تواند شهرهای ساحلی دشمن را غرق کند و آنها را برای دهه‌ها خالی و غیرمسکونی سازد.

نام این سلاح و نوع کارکردش، ذهن هر مخاطبی را به یک سو و آنهم رقیب سنتی این کشور یعنی آمریکا سوق می‌دهد. علی‌القاعده، آمریکا برای حفظ وجهه هژمونیک خود باید به ساخت تسلیحاتی در یک کلاس و توان برابر با این سلاح مبادرت ورزد که همین مهم آغاز ورود آمریکا به رقابت فرسایشی تسلیحاتی است.

آمریکا که روزی، شوروی را با استحاله فرهنگی، مصرف‌گرایی و رقابت تسلیحاتی به ورطه فروپاشی کشاند، خود درگیر همان ابزارهاست.

به اعتراف دونالد ترامپ، صنایع و زیرساخت‌های بهداشتی و حمل‌ونقلی آمریکا بسیار فرسوده است و آمار کشته‌های کرونا و مدیریت کرونایی، وضوح این نقصان را در آمریکا هویدا کرد، ولی درگیر شدن در یک رقابت تسلیحاتی شاید نسخه افول آمریکا را خیلی زودتر از موعد و پیش‌بینی پژوهشگران بپیچد.

روند توسعه در دنیا چرخشی است. شاید اروپای تازه صنعتی شده در برهه‌ای هژمون بود ولی پس از جنگ جهانی اول و به‌خصوص بعد از جنگ جهانی دوم، اروپا جایگاهش را به آمریکا تقدیم کرد، اما تغییر بافت جمعیتی در آمریکا از محل مهاجرپذیری، نگرش امپریالیستی آمریکا را هم دچار دگرگونی کرده است. همه اینها باعث خواهد شد، افول قدرت هژمونیک آمریکا تسریع شود.

اخراج در برابر اخراج!

این افول باعث شده، که نظم نوین و جدید جهانی به راحتی در مقابل زیاده‌خواهی و حرکت زیاده‌خواهانه آمریکا بایستد و قدرت ایستادگی پیدا کرده است.

وقتی در برابر جنگ تجاری آمریکا علیه چین، چین مقابله به مثل می‌کند، روسیه هم در برابر اخراج سفرای خود از خاک آمریکا مقابله به مثل می‌کند. این اقدام مسکو شامل تتمه کشورهای حامی نظم غربی نیز می‌شود.

اخیراً جمهوری چک اعلام کرد که در تحقیقات خود، رد عوامل روسی را در انفجار انبار مهمات در سال 2014 پیدا کرده و برای همین 48 ساعت به 18 دیپلمات این کشور فرصت خروج داد.

به ادعای پراگ این افراد عمدتاً در نقش دیپلمات حاضر می‌شوند، اما جاسوس‌های اطلاعاتی روسیه هستند. متقابلاً روسیه نیز تعدادی از دپیلمات‌های چک را از این کشور اخراج کرد.

روسیه دستور به اخراج 20 دیپلمات چک را داد. این اخراج‌ها نشانگر بالا گرفتن تنش‌ها بین کرملین و دولت‌های غربی است که از زمان جنگ سرد به این سو مشاهده نشده است. این تنش‌ها بین روسیه و چک در حالی شدت گرفته که اخیراً آمریکا، تحریم‌های جدیدی علیه روسیه وضع کرده است.

پیش‌بینی نویسنده این است که این اقدامات از سوی برخی کشورهای مورد حمایت واشنگتن و با تحریک مستقیم آمریکا، بخصوص در دوران بایدن، شدت بیشتری می‌گیرد و باید منتظر اقدامات دیپلماتیک بیشتری علیه روسیه و حتی چین باشیم، اما آمریکایی ها که تصور می‌کنند با ادامه این تنش‌های سیاسی و سطحی می‌توانند نظم نوین جهانی را کنترل و حتی به ورطه نابودی بکشانند، سخت در اشتباهند زیرا به دلیل قدرت‌گیری بی‌اندازه بازیگران نظم نوین جهانی، آمریکا و هم‌پیمانانش چاره‌ای جز سپردن زمین بازی به این نظم جدید ندارند.

مهدی خورسند- کارشناس مسائل چین و اوراسیا

یادداشت| اوکراین آخرین چنگ و دندان آمریکا برای جهان در حال تغییر است؟

 

انتهای پیام/

منبع: تسنیم

کلیدواژه: اخبار چین اخبار آمریکا اخبار چین اخبار آمریکا رقابت تسلیحاتی نظم نوین جهانی قدرت اقتصادی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۶۶۵۰۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حکایت آمریکایی که دیگر «آمریکا» نیست

تاریخ پر است از سرگذشت ابرقدرت‌هایی که دیگر قدرتی برایشان باقی نمانده و سرزمین‌هایی که از شوکت و ثروتشان تلی از خاک به یادگار مانده است و این حکایتی است که به نظر میرسد این روز‌ها نیز در حال تکرار شدن است.

فروپاشی ابرقدرتی آمریکا سخت است؟

پیش از جنگ سرد آمریکا و شوروی به عنوان رهبران دو بلوک غرب و شرق قدرت و یا همان هژمونی جهان را در دست داشتند؛ با شروع جنگ سرد، اما یکی از این قدرت‌ها از بین رفت و جهان به عنوان جهانی تک قطبی به راه خود ادامه داد.

نشریه «فارن افرز» سال ۹۹ در زمان هیاهوی برجام نوشت  تمامی عواملی که روزی باعث قدرت جهانی آمریکا شده بودند، امروز در حال دگرگونی است و به سویی می‌رود که به هژمونی آمریکا پایان دهد. فروپاشی ابرقدرتی آمریکا سخت است، اما با تحولات جهانی استحکام گذشته خود را از دست داده است.

 سال ۲۰۲۲ هم راشا تودی گزارش داد:  سال ۲۰۲۲ رو به پایان است. این سال، سالی بود که پیامد‌های مهمی برای آینده ژئوپلیتیک جهانی داشت و در کتاب‌های تاریخ از آن یاد خواهد شد. به طور خاص، این سال نشانگر پایان سه دهه تک قطبی آمریکا بود که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ آغاز و سبب ایجاد جهان چند قطبی جدید متشکل از قدرت‌های بزرگ رقیب متعدد  شد. ۱۲ ماه گذشته اگرچه مدت‌ها قبل در حال شکل گیری بود، اما تثبیت نهایی دوره ژئوپلیتیکی جدید را رقم زد. عملیات نظامی روسیه در اوکراین نقطه عطف تعیین کننده بود، که نمایانگر گسست نهایی از جهانی بود که با سقوط اتحاد جماهیر شوروی ایجاد شد. کاتالیزور اصلی این تغییر، خود آمریکا بود، که دیگر از  جهانی شدن که زمانی از آن حمایت می‌کرد، خوشش نمی‌آمد. کاهش هژمونی آمریکا از طریق احیای مجدد دولت‌های رقیب که به میل آمریکا اصلاحات انجام نمی‌دهند (روسیه و چین) انجام شده است.

حمید صالحی کارشناس مسائل منطقه در این زمینه معتقد است: شکی نیست که قدرت و نفوذ آمریکا در طی این چند سال اخیر رو به افول است به این معنی که هیمنه و هژمونی آمریکا در دستگاه‌ها و نهاد‌های بین المللی کمتر شده است. کاهش قدرت آمریکا در نهاد‌های بین المللی دلایل متعددی دارد که بخشی از آن قدرت گرفتن چین و همچنین روسیه است و بخش دیگر مربوط به تحولاتی است که در منطقه رخ می‌دهد و نیز اتفاقات درون ایالات متحده از جمله عواملی است که بر کاهش قدرت آمریکا تاثیر گذاشته است. براساس قرارداد بین المللی ۱۹۲۵ ژنو که استفاده، تولید و انباشت سلاح شیمیایی ممنوع است، اما آمریکایی‌ها در لائوس و... استفاده کردند، این مساله نشان می‌دهد آمریکایی‌ها هر چه به نفع‌شان باشد حمایت و ضمانت کرده و آن را دنبال می‌کنند.

صالحی خاطرنشان کرد: آمریکایی‌ها در دو سه موضوع دارای قدرت هستند از جمله دلار،   اما در شرایط کنونی و تحولات اخیر این قدرت آنان رو به افول است. تحولات منطقه‌ای و جهانی هم در این مساله تاثیر گذار است؛ بنابراین عوامل مختلفی دست به دست هم داده تا شاهد روند کاهش قدرت آمریکا باشیم که نتایج مثبتی در به نتیجه رسیدن معاهدات بین المللی و رأی دادگاه لاهه دارد، البته یکسری تحولات بین المللی مانند جنگ روسیه و اوکراین هم در این موضوع موثر هستند.

مقاومتی که باعث شکست آمریکا شد

اما یکی از عواملی که بسیاری معتقدند روند سقوط این هژمون سابق را تسریع کرده محور مقاومت است.

حسین کنعانی مقدم کارشناس سیاست خارجی در این باره گفته است: آمریکا در ماجرای طوفان الاقصی به طور تمام قد درکنار رژیم صهیونیستی قرار رفت و این جمله معروف بایدن که ما درحمایت از رژیم صهیونیستی ایستاده ایم عملا شراکت در جنایات نسل کشی، کودک کشی و اقدامات دد منشانه رژیم صهیوینستی در برابر ملت فلسطین و علیه صلح و امنیت جهانی شد. تصور آمریکا هم این بود که رژیم صهیونیستی در میدان با نبرد میتواند بر مردم فلسطین غلبه کند. همچنین با توج به اینکه خود رژیم صهیونیستی مولود نامشروع پیوند آمریکا و انگلیس بود خیلی تلاش داشتند تا این طفل نامشروع را حفظ کنند، اما در طوفان الاقصی اراده ملت فلسطین پیروز شد و عملا آمریکا نتوانست در میدان و صحنه بین المللی و حتی در موضوع رسانه‌ای اقدامی را در جهت بقای صهیونیست‌ها انجام دهد تا حدی که خودش هم اکنون در گیر یک جبش اجتماعی و دانشجویی است که در حال جهانی شدن است.

مقاومت معادلات قدرت را در دنیا برهم زده است

وی ادامه داد:  باتوجه به گذشته جنبش دانشجویی در آمریکا در سال ۱۹۶۰ که در مقابله با بحث مداخلات آمریکا در ویتنام بود و باعث شد که آمریکا عقب نشینی کند و تسلیم اراده دانشجویان شود میتوان الان هم گفت که آمریکا در درون خود هم دچار شکست شده است. زیرا الان به جای اینکه یک آمریکایی بگوید که من در کنار اسرائیل ایستاده ام شاهد این است که حتی مردم و نخبگان خود را هم از دست داده است؛ بنابراین شکست خورده قطعی میدان و دیپلماسی رژیم صهیونیستی است با توجه به اینکه الان هم در صحنه بین المللی شاهد قطعنامه ۲۷۲۸ برعلیه رژیم صهیونیستی بودیم تا حدی که خود آمریکا هم رای ممتنع داد و نتوانست این قطعنامه را وتو کند. در حال حاضر هم بسیاری از کشور‌ها در پی این هستند که روابط سیاسی و دیپلماتیک و اقتصادی خود را با صهیونیست‌ها قطع کنند و در هیچ یک از حنه‌هایی که برایشان متصور بود پیروز نشدند و محور مقاومت از همیشه پیروزتر است و در معادلات بین المللی و منطقه‌ای هم بعد از عملیات وعده صادق حرف اول را در مناسبات میزند.

این کارشناس معتقد است: همه میدانند که مقاومت معادلات قدرت را در دنیا برهم زده است و الان میتوان گفت که یکی از محور‌های شکل گرفته در جهان چند قطبی محور مقاومت و از جمله جمهوری اسلامی است که این محور را حمایت میکند. ایران در بریکس و شانگهای و در معاملات منطقه‌ای در مناسبات قفقاز و سایر کشور‌ها اثر موثری داشته است چه از نظر سیاسی چه امنیتی و چه اقتادی بنابراین قطب سوم جهان در حال شکل گیری با بازیگران مطرح است.

 

باشگاه خبرنگاران جوان سیاسی سیاست خارجی