حاصل عُمر آن دم است، باقی ایام رفت
تاریخ انتشار: ۲ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۶۷۱۸۴۷
زیارت که تمام می‌شود و زائر پس از اقامه نماز آن، فراغت می‌یابد، موقع گوشه‌نشینی و ذکر و آرامشی است که شاید تجربه‌اش کرده باشید؛ یعنی توفیق یارتان می‌شود تا به قول جلال آل‌احمد «توجهی در زیارتگاهی یا تفکری در ساعات تنهایی» را حس کنید.
آدم همیشه به عبادت و ارتباط با خدا نیاز دارد؛ هر کس در حد خودش، به اندازه وسعت و ظرفیت روحی و معرفتی که دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
غرض از گوشه‌نشینی و عبادت، فقط انجام واجبات نیست؛ می‌خواهیم دمی از دنیا و زرق و برق آن جدا شویم و زنگار از قلبمان بزداییم، با استغفار و بازگشت به سوی خدا. روایتی از معصوم(ع) است که می‌فرماید: «إِنَّ لِلْقُلُوبِ صَدَاً کَصَدَإِ النُّحَاسِ، فَاجْلُوهَا بِالِاسْتِغْفَار»؛ دل‌ها همچون مِس، زنگار می‌بندند، پس آن‌ها را با استغفار صیقل دهید.
به همین دلیل انسانِ راغب به گوشه‌نشینی و عبادت، درصدد یافتن مکانی برمی‌آید که معنویت آن، او را در این مسیر یاری دهد و فضا را برای احساسی که به آن نیاز دارد، مهیا کند و چه جایی بهتر از حرم مطهر امام رضا(ع) که قطعه‌ای از بهشت و محل آمد و شد ملائک است.
این ویژگی حرم رضوی و حس آرامشی که می‌توان در سایه‌سار آن بدست آورد، از دیرباز میان همه زائران و مجاوران، محل توجه بوده و حتی برخی بزرگان عرصه سیاست را نیز از اقصی‌نقاط جهان اسلام به سوی خود جذب می‌کرده تا دمی در خلوت و گوشه‌نشینی بارگاه ثامن‌الحجج(ع)، به خود و آنچه قرار است انجام دهند، بیندیشند. در رواق امروز، می‌خواهم برایتان به اختصار از تاریخ این گوشه‌نشینی بگویم؛ تعجب نکنید! رسم عبادت و خلوت کردن‌های زاهدانه هم در حرم مطهر تاریخی دارد که خواندنش شیرین و دانستنش جذاب است.
گزارشی از شیخ صدوق
رد پای گوشه‌نشینی به‌ویژه اعتکاف در حرم رضوی را می‌توان از نخستین قرن پس از شهادت امام رضا(ع) جست‌وجو کرد. شیخ صدوق در کتاب «عیون اخبارالرضا(ع)» که در قرن چهارم هجری قمری به رشته تحریر درآمده است، از اعتکاف فردی از اهالی مصر سخن به میان می‌آورد که با طی طریق طولانی، خود را به خراسان رساند تا چند صباحی در گوشه‌ای از حرم به عبادت مشغول باشد و خادمان نیز اسباب اقامت شبانه او را در آستان فراهم کردند. احتمالاً توجه به همین رسم بود که سبب ایجاد نخستین مجموعه‌های مسکونی مجاوران امام رضا(ع) شد؛ یعنی پایه‌های شهر مشهد را همین عبادت‌کنندگان و علاقه‌مندان به گوشه‌نشینی در مضجع شریف رضوی گذاشتند.
تصویر تهجد و اعتکاف در اسناد حکومتی
هرچند گزارش‌های دقیقی درباره انجام تهجد در حرم رضوی توسط مردم عادی در دست نیست، اما مستندات مربوط به حضور اُمرا و حاکمان وقت در حرم مطهر و انجام این مراسم، نشان‌دهنده رونق و توجه ویژه زائران علی‌بن موسی‌الرضا(ع) به این مقوله مهم عبادی و تربیتی بوده است. براساس گزارش عُتبی در کتاب «تاریخ یمینی»، محمود غزنوی پس از ورود به مشهد، شبی را در حرم امام رضا(ع) بیتوته کرد. در روایت‌های تاریخی از حضور ملکشاه سلجوقی با همراهی خواجه نظام‌الملک طوسی، وزیر دانشمند او، در حرم مطهر یاد شده است. حتی در دوره ایلخانی و در کشاکش درگیری‌ها و غارت‌ها هنگامی که در عهد غازان‌خان، مغولان اسلام آوردند و حکومت ایلخانی رنگ مسلمانی به خود گرفت، مشهدالرضا(ع) و حرم مطهر رضوی، یکی از مکان‌هایی بود که ایلخان مغول و اُمرایش برای ابراز علاقه به اسلام و عبادت و شب‌زنده‌داری چند روزه، برمی‌گزیدند. در عصر تیموری که مشهد از نظر ابنیه و زیرساخت‌ها شاهد پیشرفتی سریع و گسترده بود، باز هم شاهد حضور خیل کثیری از اهل زهد و عبادت در حرم مطهر بود؛ آن‌گونه که در برخی موقوفات، برای رسیدگی به امور آن‌ها، مقرری و امکاناتی پیش‌بینی شد.
در عصر صفوی با عنایت بیشتر حکمرانان این دودمان، صحن عتیق شکل و شمایل تازه‌ای یافت و ایجاد حجره‌ها، فرصتی برای اهل گوشه‌نشینی و عبادت فراهم آورد تا از فیض حضور در حرم رضوی برخوردار شوند. از جمله بزرگانی که در این دوره به چنین مقامی نائل آمدند، می‌توان به شیخ بهایی اشاره کرد که محل تدریس و عبادت وی، سرانجام به مدفنش تبدیل شد یا شیخ حر عاملی که از اجله محدثان بود و امروزه مقبره او که از پیش در مدرسه میرزاجعفر قرار داشت، از طریق صحن عتیق قابل دسترسی است. امرا و حکمرانان وقت نیز می‌کوشیدند تا در این عرصه حضور داشته باشند؛ البته درباره نیت آن‌ها از این اقدام، حرفی نمی‌زنیم؛ اما گزارش‌های متعدد تاریخی درباره گوشه‌نشینی آن‌ها در حرم رضوی وجود دارد؛ از شاه عباس بگیرید تا برسید به ناصرالدین‌شاه.
رنگ خوش دهه‌های اخیر
سنت اعتکاف که در لغت به معنای گوشه‌نشینی و در اسلام عبادتی مستحب به شمار می‌آید، از دیرباز فرصتی برای حضور و تهجد در حرم بوده است. این سنت، به ویژه در ماه مبارک رمضان و در ایام‌البیض ماه رجب مورد تأکید و توجه بسیار از سوی زعمای دین و معصومین(ع) قرار گرفته است. به همین دلیل از زمان‌های دور، حرم رضوی در ماه رمضان شاهد حضور گسترده کسانی بود که برای خلوت کردن با خدا و بیتوته در این مکان مقدس، به آن مراجعه می‌کردند. با این حال، درباره انتظام بخشیدن به این امر و مدیریت امور مربوط به آن طی سده‌های گذشته، اطلاعات دقیقی در اختیار نداریم. شاید دلیل این مسئله آن بود که باوجود تعداد زیاد عبادت‌کنندگان و گوشه‌نشینان، کمتر اتفاق می‌افتاد یکی از آن‌ها بتواند نظر مسئولان امر را برای بیتوته شبانه در حرم مطهر جلب کند. می‌دانیم که تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی درهای حرم مطهر شب‌ها بسته و اماکن متبرکه خالی از جمعیت بود. از سال ۱۳۷۲ش. به بعد، موضوع اعتکاف در حرم رضوی به صورت رسمی مورد توجه قرار گرفت و در ایام خاص سال به‌ویژه ایام‌البیض، مسجدجامع گوهرشاد میزبان معتکفانی شد که سال به سال بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود. این برنامه تا سال ۱۳۸۵ش، با مشارکت نهادهای مختلف شهر مشهد اجرا می‌شد اما از آن سال به بعد، آستان قدس رضوی خود برگزاری آن را برعهده گرفت و به استثنای یکی دو سال اخیر که به دلیل شیوع کرونا، انجام این سنت عبادی موقت تعطیل شد، با نظم و انتظام خاصی برگزار شده است. در دهه گذشته و همزمان با ماه مبارک رمضان به‌ویژه دهه سوم آن، برنامه اعتکاف دانشجویی در حرم مطهر برگزار می‌شود که با اقبال فراوان دانشجویان دانشگاه‌های مشهد مواجه شده است.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: حرم مطهر رضوی اعتکاف گوشه نشینی حرم رضوی حرم مطهر امام رضا ع
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۶۷۱۸۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اعلام ویژه‌برنامه‌های حرم مطهر رضوی به مناسبت شهادت امام‌جعفرصادق(ع)
معاونت تبلیغات اسلامی حرم رضوی به مناسبت فرارسیدن شهادت رئیس مذهب شیعه، حضرت امام جعفرصادق (ع)، ویژه‌برنامه‌هایی را در آستان ملکوتی امام رضا (ع) تدارک دیده است.
حجت‌الاسلام حسین شریعتی‌نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خراسان رضوی اظهارکرد: ویژه برنامه‌های شهادت امام جعفر صادق (ع) با محوریت رواق بزرگ امام خمینی (ره) از شامگاه جمعه و همزمان با شب شهادت این امام همام با قرائت زیارت امین‌الله و مرثیه‌سرایی توسط مداح و ذاکر نام‌آشنای اهل بیت (ع)، آقای احمد واعظی، بعد از اقامه نماز جماعت مغرب و عشا آغاز می‌شود.
وی افزود: سخنرانی پیرامون شخصیت ششمین امام شیعیان توسط حجت‌الاسلام والمسلمین علی اوسطی، مرثیه‌سرایی و عزاداری با نوای ذاکران اهل بیت (ع)، آقایان سید محمود علوی و مرتضی اسلامی‌نژاد، از دیگر برنامه‌های شب شهادت این امام همام خواهد بود.
معاون تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی بیان کرد: در شامگاه شهادت امام جعفر صادق (ع) همچنین زائران و مجاوران حریم ملکوتی رضوی میهمان محفل شعرخوانی با حضور جمعی از شاعران آئینی از جمله حجج‌الاسلام سید ابوالفضل مبارز، سید رضا یعقوبی آل، علیرضا خاکساری و علی مقدم خواهند شد.
حجت‌الاسلام شریعتی‌نژاد در ادامه به تشریح ویژه برنامه صبح شهادت امام صادق (ع) پرداخت و اظهار کرد: این مراسم روز شنبه پانزده اردیبهشت، ساعتی قبل از اذان ظهر با قرائت زیارت امین‌الله و عرض سلام و ارادت به محضر امام مهربانی‌ها با صدای کبیر قلندرزاده آغاز می‌شود و با بیان احکام دینی توسط حجت‌الاسلام مصطفی رنجبر ادامه می‌یابد.
وی عنوان کرد: اجرای برنامه سرود و همخوانی توسط گروه گلدسته‌های حرم، شعرخوانی آئینی با نوای شاعر و مدیحه‌سرای اهل بیت (ع)، آقای مصطفی جلیلیان مصلحی، و مرثیه‌سرایی و عزاداری در سوگ شهادت صادق آل محمد (ع) از دیگر برنامه‌های روز شهادت امام صادق (ع) خواهد بود.
معاون تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی اضافه کرد: در این مراسم، آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی به ایراد سخنرانی می‌پردازد و سپس زائران حریم ملکوتی رضوی با قرائت زیارت‌نامه امام صادق (ع) که توسط آقای قاسم پناهی قرائت می‌شود، به محضر این امام همام عرض ارادت خواهند کرد.
وی اظهارکرد: ویژه برنامه‌های شهادت امام صادق (ع) در شامگاه شهادت این امام بزرگوار نیز ادامه دارد و این مراسم بعد از اقامه نماز مغرب و عشا با قرائت زیارت امین‌الله با نوای احمد واعظی، شعرخوانی شاعر آئینی، آقای علی زمانیان، سخنرانی آیت‌الله سید علیرضا صدر حسینی و عزاداری و مرثیه‌سرایی آقایان جعفر ملائکه و امیر عارف همراه خواهد بود.
کد خبر 750157
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان