نگاهی به کتاب «اخبار جعلی و اطلاعات»

اخبار تبدیل به یک جریان مسلط و اثرگذار در زندگی روزمره ما شده‌اند و هر روز به صورت یک برنامه روتین و از پیش تعیین شده، اخبار را مصرف می‌کنیم؛ بله به راستی در حال مصرف اخبار همچون یک کالا هستیم به این معنا که اگر روزی پای خبر و رسانه ننشینیم مانند این است که پازلی مهم از اجزای تشکیل‌دهنده ذهن خود را از دست داده‌ایم و حتی ممکن است در طول آن روز از تعادل روانی و ذهنی لازم نیز برخوردار نباشیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما جدا از بحث ارزش‌گذاری در مورد اینکه اساساً خبر خوب است یا نه، باید بدانیم در میان اخبار نیز با سیل وسیعی از اخبار فریبکارانه و یا جعلی روبه رو هستیم که همچون ناسره‌ای در میان سره اخبار خود را به ما قالب می‌کنند و بعضاً جزئی از سیاست‌گذاری‌هایی است که صاحبان رسانه‌ها با سوء و نیت قبلی دست به این اقدام می‌زنند.

کتاب «اخبار جعلی، روزنامه‌نگاری و اطلاعات فریبکارانه» که توسط انتشارات ثانیه روانه بازار شده، تلاش دارد بخشی از دغدغه‌ای را که در مقدمه بیان شد پوشش دهد. کتاب در بخش عظیم خود البته حالت یک راهنمای عملیاتی را نیز به خود می‌گیرد به این معنا که تلاش می‌کند به تمام افرادی که با خبر سروکار دارند، به صورت عام و دانشجویان حوزه روزنامه‌نگاری به صورت خاص راهکاری عملیاتی برای تشخیص اخبار جعلی ارائه دهد.

چالش‌های اطلاعات فریبکارانه، اطلاعات غلط و حتی اطلاعات مضر امروز تبدیل به یک رویه عام در جریان اخبار شده و تشخیص اینکه کدام خبر صحیح است و کدام یک مضر و غلط است بسیار سخت شده؛ از این حیث باید نگارش مشترک شریلین ایرتون و جولی پوزیتی در این کتاب را نوعی تلاش برای ارتقای سواد رسانه‌ای نیز قلمداد کرد؛ مسئله‌ای که در جامعه و نظام آموزشی خودمان به عنوان یک امر مغفول مورد بی‌توجهی قرار گرفته و تنها در سالیان اخیر بوده که تلاش‌هایی در راستای آموزش سواد رسانه‌ای در سطوح پایین آموزشی آغاز شده است.

نویسندگان کتاب معتقدند«خبر» باید به عنوان مجموعه‌ای از اطلاعات فراوری شده قابلیت راستی‌آزمایی داشته باشد؛ علاوه بر این خبر باید منفعت عمومی و مصلحت جامعه را در نظر داشته باشد و اگر این معیارها را رعایت نکند، قطعاً واجد ارزش و اهمیت نیست و می‌توان آن را در رده اخبار جعلی رده‌بندی کرد. از سوی دیگر کتاب به عنوان یک راهنمای عملیاتی سواد رسانه‌ای تلاش می‌کند به مخاطب عصر جدید یادآور شود که با وجود تمام سلاح‌های جدیدی که در حوزه آگاهی بدان مسلط شده اما باید مراقب باشد؛ زیرا جریان تمامی اخبار با منفعت عامه سازگاری ندارد و بسیاری از اخبار به صورت متعمدانه و آگاهانه از سوی سیاست‌گذاران دستکاری می‌شوند.

کتاب اشاره می‌کند که بعضاً شاهد هستیم همین دست اخبار جعلی و غیرواقعی که در زبان عامیانه با شایعات پیوند بیشتری دارند، مشتریان خوبی نیز دارند و البته که در بلندمدت بسیار مضر هستند؛ زیرا سطح اعتماد و سرمایه اجتماعی را کاهش داده و به همین نسبت ضریب همبستگی اجتماعی نیز پایین می‌آید.

کتاب علاوه بر اینکه به مخاطبان تجویز سواد رسانه‌ای و تلاش برای ارتقای آن دارد به سیاست‌گذاران رسانه‌ای نیز توصیه‌هایی اخلاقی دارد و معتقد است خبر را باید به عنوان خوراک فکری و ذهنی جامعه در نظر گرفت و ضروری است که پیش فرض‌های اخلاقی در نشر و فراوری اخبار لحاظ شود.

این کتاب توسط جواد دلیری ترجمه و روانه بازار نشر شده است.

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: سواد رسانه اخبار جعلی سواد رسانه ای اخبار جعلی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۷۱۰۶۳۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نمایشگاه کتاب به مثابه پارک برای گشت‌وگذار نیست!

احمد شاکری، نویسنده و منتقد ادبی درباره به خدمت گرفتن رسانه در ایام برگزاری نمایشگاه کتاب تهران گفت: یکی از وجوه نمایشگاهی و نه فروشگاهی نمایشگاه کتاب می‌تواند ضریب دادن به رسانه یا به خدمت گرفتن رسانه برای کسانی باشد، که در تولید کتاب موثر هستند. سال‌های گذشته تلویزیون، شبکه تلوبیونی کتاب و دیگر رسانه‌ها به صورت فعال در نمایشگاه حضور داشتند. آن‌ها تلاش کردند فضای جامعه در ایام برگزاری نمایشگاه کتاب رنگ و بوی کتاب و کتاب‌خوانی بگیرد. 

شاکری ادامه داد: لازم است برنامه‌ریزی هنرمندانه صورت بگیرد تا از عموم برای حضور در نمایشگاه دعوت شود. از طرفی، باید کسی که وارد نمایشگاه کتاب می‌شود، نسبت به قبلش متفاوت شده باشد. اینطور نباشد که به پارک رفته است. 

این نویسنده افزود: ممکن است امسال در نمایشگاه کتاب تهران درباره «طوفان الاقصی» یا «وعده صادق» غرفه‌هایی تدارک شود. زمانی این برنامه‌ها می‌تواند از آمار کمی یک‌ طرفه خارج شود، که بتوان ارزیابی دقیق از نحوه برنامه‌ها داشت. مهم این نیست چند برنامه برگزار می‌کنیم، مهم این است برگزاری برنامه‌ها چه کاری می‌تواند انجام دهد. 

وی در پاسخ به این سوال که ما چه تعریفی از نمایشگاه کتاب تهران داریم، گفت: در گذشته یک نگاه اقتصادی و بازار فروش کلان در حوزه کتاب بر نمایشگاه حاکم بود. یعنی مجموعه‌ای از ناشران و غرفه‌داران بیشتر برای فروش کتاب به نمایشگاه مراجعه می‌کردند و فضا رنگ و بوی اقتصادی داشت. هرچه به زمان کنونی نزدیک می‌شویم، چون ابزارهای جدیدی برای خرید و معرفی کتاب به وجود آمده، جنبه اقتصادی بودن نمایشگاه کتاب تضعیف شده است.   

شاکری با بیان اینکه الان به راحتی می‌توان در سایت‌ها و مجاری مختلف کتاب را معرفی کرد، گفت: دولت پایگاه نمایشگاه مجازی کتاب را ایجاد کرده، که در اقصی نقاط کشور انتخاب، خرید و فروش و معرفی کتاب انجام می‌شود. باید نمایشگاه کتاب تهران به سمت بُعد تعاملی حرکت کند و بجای بخش اقتصادی به نفع بخش فرهنگ، تعامل، ارتقای عملکرد ناشران و ... حرکت کند. یعنی ماهیت فرهنگی نمایشگاه کتاب بر ماهیت اقتصادی‌اش غلبه کند.

این نویسنده در پاسخ به این سوال که آیا اعلام روزانه میزان فروش در نمایشگاه کتاب مصداق اقتصادی بودن نمایشگاه است؟ توضیح داد: بله، البته متولیان نمایشگاه کتاب در گزارش‌های خود فقط به میزان فروش اکتفا نمی‌کنند و مولفه‌های مختلفی نظیر میزان فروش، میزان بازدیدکنندگان از نمایشگاه، رونمایی کتاب و ... را در گزارش‌های خود دخیل می‌کنند. 

وی با بیان اینکه ما هنوز به جنس مطلوب تعاملات نرسیدیم، افزود: مثلاً در نمایشگاه کتاب تهران شاهد برگزاری کلاس آموزشی هستیم. در حالی که در هر جا می‌توان این کلاس را برگزار کرد. سوال این است که این جلسات چه تناسبی با زمان و مکان نمایشگاه کتاب دارد. ما جلسه نقد کتاب برگزار می‌کنیم، در حالی که می‌توان همیشه این نوع جلسات را برگزار کرد. ما هنوز نتوانستیم اتصال بین برنامه‌های فرهنگی و نمایشگاه کتاب را برگزار کنیم. برآوردم این است که هنوز این جلسات سنخیتی با نمایشگاه کتاب ندارد. 

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات