به نقل از «جماران»

جدیدترین فاجعه محیط زیستی در ایران: کاهش چشمگیر حجم آب های زیرزمینی/ نگرانی یک فعال محیط زیست

تاریخ انتشار: ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۷۵۸۱۸۸

جی پلاس؛ اخیراً سه تن از محققان ایرانی به نام‌های "سمانه اشرفی"، "علی ناظمی" و "امیرآقاکوچک" مقاله‌ای نوشته‌اند که در مجله "نیچر" منتشر شده و در آن به بررسی حجم آب‌های زیرزمینی طی چند سال اخیر در ایران پرداخته‌اند که ما به طور خلاصه در این گزارش به آن پرداخته‌ایم.

ایسنا به نقل از نیچر نوشت: با استفاده از داده‌های متوسط ​​ماهانه سطح آب زیرزمینی موجود در دسترس عموم در ۴۷۸ زیر حوضه و ۳۰ حوضه در ایران، محققان میزان از دست رفتن آب‌های زیرزمینی در سطح کشور ایران را از نظر کمی بررسی کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

طی این مطالعه عناصر طبیعی و انسانی تأثیرگذار بر پویایی ذخیره آب‌های زیرزمینی طی دوره ۲۰۰۲-۲۰۱۵ در نظر گرفته و بررسی شده است.

محققان تخمین می‌زنند که کل میزان آب‌های زیرزمینی از دست رفته در ایران طی این دوره با در نظر گرفتن نرخ تغییرات در مقیاس‌های حوضه و زیر حوضه  ۷۴ کیلومتر مکعب باشد. تأثیر تخلیه و ازدست رفتن ذخایر آب زیرزمینی ایران در حال حاضر تاثیر کاهش در ذخایر آب زیرزمینی با بیش برداشت بیش از حد در ۷۷ درصد سطح زمین ایران، رشد شوری خاک در کل کشور و افزایش فرکانس و میزان فرونشست زمین در ایران آشکار شده است.

در حالی که خشکسالی‌های هواشناسی/ هیدرولوژیکی به عنوان محرکی در افزایش سرعت تخلیه آب‌های زیرزمینی ذخیره شده در سطح کشور عمل می‌کنند، اما کاهش آب‌های زیرزمینی در مقیاس حوضه عمدتاً به دلیل برداشت گسترده آب توسط انسان ایجاد می‌شود.

آب‌های زیرزمینی با تأمین ۳۶ درصد آب آشامیدنی و ۴۲ درصد آب کشاورزی، منبع اصلی آب شیرین در سطح جهانی است. در طول وضعیت فعلی "آنتروپوسین" ذخایر آب زیرزمینی به دلیل فشارهای طبیعی و فشارهای انسانی تحت فشار زیادی قرار دارند. آنتروپوسین پیشنهادی برای آغاز یک عصر جدید است. دورانی که سرآغاز تأثیر عمده فعالیت‌های انسان بر اکوسیستم و ساختار زمین‌شناختی سیاره است.

 به طور طبیعی آب‌های زیرزمینی به تنوع و تغییر در شرایط آب و هوایی حساس هستند. به عنوان مثال افزایش تبخیر به دلیل آب و هوای گرم باعث کاهش تغذیه آب‌های زیرزمینی می‌شود.

علیرغم فشارهای موجود بر منابع آب زیرزمینی، آنها نقش مهمی در حفظ امنیت آب دارند. در حال حاضر یک سوم جمعیت جهان در مناطق تحت تنش آبی به ویژه در مناطق نیمه خشک و خشک آسیا، خاورمیانه و شمال آفریقا و همچنین کشورهای مدیترانه زندگی می‌کنند. در بسیاری از این مناطق آب زیرزمینی تنها منبع قابل اطمینان آب است. زیرا آب‌های سطحی به صورت فصلی یا دائمی وجود ندارند. از آنجا که تقاضای آب در این مناطق عمدتاً بر تولیدات مواد غذایی متمرکز است (به عنوان مثال ۸۵ درصد از آب در خاورمیانه به طور انحصاری برای آبیاری استفاده می‌شود) در دسترس بودن آب‌های زیرزمینی و امنیت غذایی به طور گسترده‌ای مرتبط و در هم آمیخته با امنیت ملی و منطقه‌ای هستند. در دسترس بودن منابع آب زیرزمینی در یک جهان گرمتر و پرجمعیت بسیار مهمتر می‌شود، زیرا منابع آب سطحی در اثر افزایش دما حتی بیشتر تخلیه می‌شوند.

 بر اساس میانگین سطح آب زیرزمینی تخمین زده شده در مقیاس حوضه، طی سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ حدود ۷۴ کیلومتر مکعب آب‌های زیرزمینی ایران تحلیل و از دست رفته است. این مقدار ۱.۶ برابر حجم‌ آب دریاچه ارومیه در پُر آب‌ترین حالت (۴۶ کیلومتر مکعب در سال ۱۹۹۶)  که بزرگترین دریاچه در خاورمیانه و ششمین دریاچه آب‌شور روی زمین است، بوده است.

اگرچه در طول دوره مطالعه، زیر حوضه‌های محدودی بوده‌اند که ذخیره آب زیرزمینی در آنها افزایش یافته، اما همه حوضه‌های اصلی درجاتی از تخلیه و تحلیل آب‌های زیرزمینی را تجربه کرده‌اند که نرخ آن از ۲۰ تا ۲۶۰۰ درصد کاهش در دوره ۱۴ ساله است.

بیشترین میزان تخلیه در حوضه دریاچه نمک مشاهده می‌شود که بیش از ۲۶درصد از جمعیت ایران را پشتیبانی می‌کند و ۲۰ کیلومتر مکعب در طی این ۱۴ سال تحلیل رفته است. این کاهش، ۸۱ درصد از کل تخلیه در دشت‌های مرتفع ایالات متحده، خالی‌ترین آبخوان در ایالات متحده در طی شدیدترین خشکسالی تاریخی ۱۹۷۶–۱۹۷۱ است.

حوضه طشک بختگان با پشتیبانی از ۳.۵ درصد از جمعیت ایران، بالاترین تغییر نسبی را در ذخیره آب زیرزمینی نشان می‌دهد که حدود ۲۶۰۰ درصد کاهش است. کمترین میزان تخلیه (۰.۰۱ کیلومتر مکعب) و کمترین تغییر نسبی در ذخیره آب‌های زیرزمینی (۲۰درصد) در حوضه هراز - قره‌سو در شمال کشور مشاهده می‌شود که ۴ درصد از کل جمعیت ایران را تأمین می‌کند. در مقیاس کشوری ذخایر آب زیرزمینی ایران با کاهش ۵.۲۵ کیلومتر مکعب در سال از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ (با رشد کلی ۱۷۵۲ درصد) در ۱۴ سال مواجه بوده‌اند.

 

 

با توجه به این نمودار مشخص شده است که کاهش آب زیرزمینی در حوضه‌های پرجمعیت در غرب، جنوب غربی و شمال شرقی ایران (جایی که بزرگترین زمین‌های آبیاری گندم و جو ) است، بسیار شدیدتر است. به عنوان مثال حوضه کرخه (سبد غذایی ایران و محل ۹درصد از کل زمین‌های آبیاری ایران و ۱۱ درصد از کل تولید گندم کشور از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ میزان تخلیه ۰.۰۸ کیلومتر مکعب در سال را تجربه کرده است. علاوه بر این آب‌های زیرزمینی منبع عمده‌ای برای نیازهای آب خانگی و آبیاری در حوضه کارون است که با سرعت ۰.۰۶ کیلومتر مکعب در سال از ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ تخلیه شده است. با توجه به سطح فعلی تخلیه آب‌های زیرزمینی و کمبود فزاینده منابع آب سطحی در هر دو حوضه، در سال‌های آینده نگرانی‌های عمده‌ای برای حفظ آب به منظور آبیاری زمین کشاورزی و استفاده از آب خانگی وجود خواهد داشت.

 

یا این سه دانشمند ایرانی در نیچر حرف جدیدی زده‌اند؟!

محمد درویش، فعال محیط زیست نوشت: چهارشنبه گذشته - ۲۸ آوریل ۲۰۲۱ - مقاله‌ای به قلم: سمانه اشرف، علی ناظمی - از دانشگاه کنکوردیای مونترآل کانادا - و امیر آقاکوچک از دانشگاه کالیفرنیا در ارواین در ژورنال «گزارش‌های علمی» از نشریات گروه معتبر Nature منتشر شد که خوشبختانه بازتاب‌های گسترده‌ای را در محافل علمی و شبکه‌های اجتماعی برانگیخته است. به همین مناسبت گفتگوی مفصلی با ابوالقاسم رحمانی - دبیر اجتماعی روزنامه فرهیختگان - داشتم که فردا منتشر خواهد شد. امیدوارم این بحث‌ها و هشدارها سبب شود تا اندکی از توجه نمایندگان در صحن بهارستان - اگر البته نوار صوتی ظریف اجازه داد - به این موضوعات بسیار بی‌اهمیت که ممکن است منجر به فروپاشی سرزمینی کشور شود، جلب گردد!

در این مقاله وضعیت سفره‌های آب زیرزمینی ایران در یک مقطع چهارده‌ساله - از ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ - مورد بررسی قرار گرفته و با عدد و رقم و تحلیل‌هایی کاملاً مستند نشان داده شده از بین سی محدوده مورد مطالعه - اسلاید سوم - کدامیک وضعیتی وخیم‌تر - اسلاید دوم - دارند.

این مطالعه در نهایت نشان می‌دهد که در طول چهارده‌سال مورد اشاره حدود هفتاد و چهار میلیارد متر مکعب اضافه برداشت - بیست و دو میلیارد متر مکعب بیشتر از حجم کل مخازن سدهای کشور - از آبخوان‌ها داشته‌ایم که تبعاتش فاجعه‌بار است.

اما آیا این هشدارها جدید است؟ در اسلاید چهارم می‌بینید که نگارنده یازده سال پیش چنین هشداری را داده بود و البته بزرگان دیگری چون مرتضی فرهادی، سیدآهنگ کوثر، محمد بایبوردی، حسن احمدی و ... نیز چنین هشدارهایی را به دفعات طرح کرده بودند. پرسش اما این است که چرا مدیران سازمان متولی آب کشور خود به تحلیل و انتشار چنین گزارش‌هایی اقدام نکرده که هیچ، اغلب اطلاعات مورد نیاز برای پژوهشگران داخلی را با مهر محرمانه از دسترس خارج می‌کند؟! آیا فکر می‌کنید با پاک‌کردن صورت مساله مردم متوجه کف‌شکنی، خشک‌شدن تالاب‌ها و افزایش چشمه‌های تولید گرد و خاک و در نهایت پیدایش فروچاله‌ها نمی‌شوند؟

متاسفم که عمر خدمتی‌ام به پایان رسید، اما همچنان از شمار مغزهای زنگ‌زده‌ای که هر نوع هشدار نسبت به تشدید وابستگی معیشتی به منابع آب و خاک را مترادف خدمت به دشمنان اسلام و مسلمین دانسته و می‌دانند و عملاً جامعه را از اظهارنظرهای شفاف علمی تهی کرده‌اند، کاسته نشد!

یادمان باشد آنچه در میانه این دعواهای سیاسی و سهم‌خواهی‌های انتخاباتی دارد از میان می‌رود، طبیعتِ وطن است که بستر تولید و ژینایی را می‌آفریند.

#تبعات_گزارش_نیچر

 

 

 

 

 

 

 

منبع: جماران

کلیدواژه: سهام عدالت انتخابات 1400 ویروس کرونا لایحه بودجه 1400 لیگ برتر 99 آب های زیرزمینی آب های زیرزمینی ایران خشک شدن آب های زیرزمینی سهام عدالت انتخابات 1400 ویروس کرونا لایحه بودجه 1400 لیگ برتر 99 کیلومتر مکعب در سال ذخایر آب زیرزمینی آب های زیرزمینی زیرزمینی ایران زیرزمینی ای درصد از کل منابع آب ذخیره آب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۷۵۸۱۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

میزان تفکیک از مبدا پسماندها به بالای ۱۰ درصد رسید/ مصمم هستیم کار نیمه تمامی باقی نماند

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان گفت: میزان تفکیک از مبدا بخش پسماند در سال‌های قبل کاهش پیدا کرده بود، اما در سه سال قبل با اقدامات ویژه‌ای که در این زمینه صورت گرفت، عدد آن به بالای ۱۰ درصد رسید.

سیدامیر سامع در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: از مهم‌ترین دستاوردهای کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان در سه سال اخیر، تدوین منشوری در دوره ششم شورای اسلامی شهر بود که طبق آن نقاط مهم شهر که باید به آن‌ها پرداخته شود، مشخص شد.

وی با بیان اینکه معاونت خدمات شهری یکی از ارگان‌هایی است که حدود ۱۰ کسب‌کار را مدیریت می‌کند، افزود: این معاونت باید در بخش‌های مختلف به شهروندان خدمت‌رسانی کند که این خدمات شامل ساماندهی فضای سبز، زیباسازی شهر، ساماندهی مشاغل شهر، مدیریت پسماند، آتش‌نشانی و ایمنی و مدیریت بحران است.

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح کرد: کمیسیون سلامت محیط زیست با همکاری معاونت خدمات شهری از سه سال پیش ۲۲ بند را به‌عنوان اولویت اصلی عملکرد خود قرار داد و سعی کرد آن‌ها را دنبال کند، البته در ارزیابی سال جاری مشخص شد، برنامه‌هایی که برای هر حوزه برنامه‌ریزی شده بود، به‌طور کامل انجام شده است.

سامع با بیان اینکه یکی از دستاوردهای این سه سال، پیشبرد عملکرد طبق برنامه مشخص شده است، ادامه داد: این کمیسیون با همکاری معاونت خدمات شهری با یک شاخص و برنامه مشخص به فعالیت خود پرداختند و رعایت نظم در این مسیر یک موفقیت بزرگ محسوب می‌شود.

وی با اشاره به سازماندهی فضای سبز اصفهان خاطر نشان کرد: افزایش سرانه فضای سبز یکی دیگر از دستاوردهای کمیسیون سلامت محیط زیست خدمات شهری شورای اسلامی است، البته در این کلان شهر اقدامات خوبی صورت گرفته است و فضای سبز هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی افزایش پیدا کرده است، اما سختی کار این کمیسیون با افزایش ساخت‌وسازها، محدود شدن فضای شهر، کمبود آب، خشکی زاینده‌رود بیشتر شده است.

از مجموع حدود ۹۰۰ تن پسماندی که تولید می‌شود، بیش از ۱۰۰ تن در مبدا تفکیک می‌شود

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به مدیریت پسماند اضافه کرد: در این بخش باید اقداماتی از جمله توجه به موضوع کاهش تولید پسماند، اجتناب از تولید، تفکیک از مبدا، استفاده مجدد و تبدیل به ماده و انرژی مورد توجه قرار گیرد.

وی بیان کرد: میزان تفکیک از مبدا بخش پسماند در سال‌های قبل کاهش پیدا کرده بود، اما در سه سال قبل با اقدامات ویژه‌ای که در این زمینه صورت گرفت، عدد آن به بالای ۱۰ درصد رسید.

سامع گفت: از مجموع حدود ۹۰۰ تن پسماندی که تولید می‌شود، بیش از ۱۰۰ تن در مبدا، بعضی در چرخه‌های دیگر و بعضی توسط موارد غیر رسمی تفکیک می‌شود و پسماندهای تفکیک شده در کارخانه‌های مختلف استفاده می‌شود؛ به‌طور مثال کاغذ آن برای کارخانه کاغذسازی، پلاستیک برای کارخانه‌های پلاستیک استفاده می‌شود.

وی بیان کرد: در حوزه تبدیل به ماده و انرژی، ۱۰ تن پیرولیز در چند سال پیش و ۱۰ تن نیز در سال گذشته راه‌اندازی شد که این اقدام برای تبدیل مواد پلاستیکی به فرآورده سوخت است، در این مورد ما نیازمند کارخانه هاضم و زباله‌سوز هستیم که امیدواریم قرارداد آن به‌زودی با بخش خصوصی منعقد شود.

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به بازیافت دو هزار تن پسماند ساختمانی ادامه داد: قرارداد این موضوع منعقد شده است و سرمایه‌گذار آن حدود دو هزار تن پسماندی که در حاشیه شهر جمع‌آوردی شده و گردو غبار ایجاد کرده بود را بازیافت کرده است.

وی با اشاره به حوزه شیرابه اضافه کرد: این حوزه نیز با همکاری شرکت دانش‌بنیان آغاز به‌کار کرده است و حدود دو ماه دیگر اقدامات خود را به روش بیولوژیکی آغاز می‌کند.

سامع گفت: سامانه اصپاک یکی از دستاوردهای مهم است که شهروندان می‌توانند با بهره‌وری از آن به جمع‌آوری زباله بپردازند.

وی گفت: اعضای شورا تصمیم دارند تا آخرین روزی که خدمت‌رسان مردم هستند، با سرعت و دقت به امور شهر بپردازند و هیچ کار نیمه تمامی باقی نماند و تمام فعالیت‌ها در یک نظم خاصی به دوره بعد تحویل داده شود.

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان اضافه کرد: کار در شورای اسلامی شهر محل پذیرفتن و تفکر است، پذیرفتن این مسئولیت بسیار سخت نیازمند تجربه دقت و نظم در فعالیت است.

کد خبر 748053