«گُل‌آقا» به روایت «بی‌بی‌گُل»! / گفت‌وگو با ستون‌نویس «گل‌آقا» درباره مرحوم صابری فومنی
تاریخ انتشار: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۷۶۰۱۵۸
«خنده‌رو هر که نیست از ما نیست / اخم در چنته گل‌آقا نیست». این بیت معروف که روی جلد هفته‌نامه «گل آقا» خودنمایی می‌کرد، شناسنامه‌اش هم بود؛ هفته‌نامه‌ای که از اول آبان سال 1369 تا دوم آبان 1381، به مدت 12 سال منتشر شد. گل آقا از صدقه سرِ پایه‌گذارش، همیشه حرف دل مردم را می‌زد و بر دل‌ها می‌نشست. مردی که همیشه دو کلمه حرف حساب بر زبان داشت، حق بزرگی به گردن نسل جدید طنزنویسان و طنزپردازان ایرانی دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از سابقه آشنایی‌تان با کیومرث صابری و همکاری با بگویید.
سال 1370 بود، بدون اینکه سابقه همکاری با آقای صابری را داشته باشم، به نشریه گل‌آقا تقاضای همکاری دادم. آقای صابری هم گفتند از همکارانِ خانمی که در حوزه مسائل زنان فعالیت می‌کنند، استقبال می‌کنیم. نمونه کار فرستادم و پنج، شش‌ماه بعد که به گمانم اردیبهشت 71 بود، اولین اثرم به عنوان یک ستون ثابت طنز زنانه چاپ شد. من در گل‌آقا با اسامی مستعار «بی‌بی گل»، «زعفرون باجی» و «گل‌شاد خاتون» می‌نوشتم. «بی‌بی گل» و «زعفرون باجی» را زنده‌یاد مرتضی فرجیان پیشنهاد داد.
ویژگی‌های مهم شخصیت و منش گل‌آقا از نظر شما چه بودند؟
گل‌آقا همیشه از ایده‌ها و فکرهای نو استقبال می‌کرد و این خیلی در شکستن جریان رسمی طنز که تا آن زمان باب بود و مانع رشد در نشریات می‌شد، تأثیرگذار بود. فکر می‌کنم اواخر دهه هفتاد یا اوایل دهه هشتاد بود که یکی از دوستان گرافیست، فرم مجله گل‌آقا را زیر و رو کرد و این در سایه میدان دادنِ کیومرث صابری به ایده‌های نو بود. او همیشه برخوردش با نوآوری‌ها خوب بود؛ مثلاً من خودم زمانی مسائلی را در قالب‌های نو نوشتم و نقیضه‌سازی کردم و خودم بعد از ارائه به سردبیر گفتم نمی‌دانم این‌ها طنز است، طنز نیست؟! بعد آقای صابری خیلی استقبال کرد و دلگرمی داد و گفت تو نقیضه‌ساز هستی. جالب اینکه همان مطلب برنده جایزه جشنواره مطبوعات سال 77 شد. آقای صابری سابقه معلمی هم داشت و این در برخوردش دیده می‌شد. او اجازه رشد به افراد می‌داد و کمک می‌کرد خودشان را پیدا کنند. دیگر اینکه گل‌آقا بر وجه ادبیِ طنز تأکید داشت. او طنز را ابزار و وسیله‌ای برای کوبیدن طرف مقابل نمی‌دید، بلکه معتقد بود طنز به منزله یک ژانر و گونه ادبی است و این نوع نگاه در تمام نشریات گل‌آقا، حتی در سال‌های 77-76 که طنزها بیشتر سیاسی بودند، دیده می‌شد.
شما کتابی هم درباره زنده‌یاد صابری نوشته‌اید. درباره آن توضیح می‌دهید؟
مؤسسه گل‌آقا مجموعه کتاب‌هایی را با عنوان طنزپردازان معاصر منتشر می‌کرد که هر جلد آن مربوط به یک چهره درگذشته طنز بود، مانند ابوالقاسم حالت، محمدعلی گویا و... . کتاب مربوط به آقای کیومرث صابری را من نوشتم که شامل تحلیل زندگی‌نامه ایشان، به همراه تعدادی از آثارشان در ضمیمه کتاب است.
نشریه طنز گل‌آقا بر روند طنزپردازی و طنزنویسی چه تأثیری گذاشت؟
گل‌آقا در سال‌هایی که تصویرسازی و کاریکاتور خیلی رواج نداشت، در هر شماره کاریکاتور یکی از مسئولان را روی جلد می‌برد. اگر اشتباه نکنم در اولین شماره‌اش، کاریکاتور وزیر آموزش و پرورش آمده بود. این یک نوع خط‌شکنی بود که بعدها دیگر نشریات هم در همین مسیر حرکت کردند. دیگر اینکه گل‌آقا در «دو کلمه حرف حساب» روزنامه اطلاعات الگویی در ارتباط با طنز سیاسی ایجاد کرده بود که بعدها آن را در هفته‌نامه گل‌آقا عمق بخشید؛ به‌طوری‌که همه می‌گفتند حرف دل مردم را می‌زند. گل‌آقا با شناختی که از جامعه داشت بدون اینکه حریم‌شکنی کند، در چارچوب خودش حرکت و نقد می‌کرد. از این رو مخاطبان گل‌آقا طیف گسترده‌ای داشتند. محتوای نشریه هم شامل مطالب عامه‌پسند و نخبه‌پسند بود و خیلی از ستون‌ها به سبک نشریه توفیق نوشته می‌شد و طرفداران زیادی داشت. گل‌آقا در شناسایی نیروهای جوان هم نقش زیادی ایفا کرد. این نیروها بعدها وارد فضای رسمی طنز و رسانه شدند.
این روزها با گسترش شبکه‌های اجتماعی، طنزپردازی شکل دیگری به خود گرفته و از حالت رسمی خارج شده است؛ این خوب است یا بد؟
صراحت، روزآمدی، تجربه‌گرایی و پراکندگی از ویژگی‌های فضای مجازی هستند. با بسته‌شدن فضای طنز رسمی، سرعت و تأکید بر صراحت، سلیقه مخاطب را شکل داده و به دلیل حجم وسیع آثار طنز، دیگر برخورد با آثار پیچیده طنز، در حوصله مخاطب نیست. از طرفی این سرعت، امکانِ درنگ و توقف را روی یک موضوع، از نویسنده می‌گیرد؛ مثلاً خود من تا می‌آیم درباره یک موضوع بنویسم، می‌بینم یک موضوع دیگر آن را تحت‌الشعاع قرار داده‌است. بنابراین، احساس می‌کنم این روزها جای طنز ادبی و عمیقی که با ذهن مخاطب بازی کند، به‌شدت خالی است. مخاطب عصبیِ امروز، به این نوع طنز احتیاج دارد. امیدوارم حالِ فضای طنز رسمی که با آمدن کرونا و پایین آمدن شمارگان نشریات خیلی خوب نیست، بهبود یابد.
23302
کد خبر 1510199منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: گل آقا کیومرث صابری آقای صابری هفته نامه گل آقا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۷۶۰۱۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
صابری فومنی طنز را با رعایت مرزهای اخلاقی وارد جریان رسانه‌ای کرد
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیامی به هشتمین جشنواره «طنز پهلو» نوشت: صابری فومنی با قوت و با ایمان توانست ضمن رعایت مرزهای اخلاقی، طنز را به ویژه در حوزه سیاسی و اجتماعی وارد جریان رسانه‌ای کشور کند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدمهدی اسماعیلی به هشتمین جشنواره «طنز پهلو» پیامی صادر کرد که متن آن بدین شرح است:
«خدمت عزیزان شرکت کننده در این همایش فاخر عرض سلام، ادب و احترام دارم.
سال گذشته توفیق داشتم به صورت حضوری خدمت مردم شریف فومن و مسئولان فرهنگی و هنری استان در این جشنواره رسیدم ولی امسال این توفیق به دلیل تقارن آن با مأموریت‌های کاری از من سلب شد.
در ابتدا جا دارد یاد و خاطره مرحوم صابری فومنی را گرامی بدارم که انصافاً این شخصیت بزرگ در طول حیات پر برکت خویش روزنامه‌نگار و فرد رسانه‌ای مولف بود.
فرق یک فرد رسانه‌ای یا یک فرد مولف با غیرمولف در این است که فرد مولف حوزه جدیدی را تعریف می‌کند و فصل نوینی را در فعالیت‌های آن بخش آغاز می‌کند ولی فرد غیر مولف در نهایت موفقیتش در ادامه یک مسیر است.
مرحوم کیومرث صابری فومنی را هنرمند و روزنامه‌نگاری مولف می‌دانیم چراکه با قوت و با ایمان توانست ضمن رعایت مرزهای اخلاقی، طنز را به ویژه در حوزه سیاسی و اجتماعی وارد جریان رسانه‌ای کشور کند.
یادم نمی‌رود در ابتدای دهه شصت و اوایل دهه هفتاد هر جا می رفتیم صحبت از طنزهای گل آقا بود. این طنز ضمن اینکه مرزهای اخلاق را رعایت می‌کرد با استفاده مبتکرانه از تصویر و جملات نغز، مسائل و مشکلات اجتماعی را گوشزد می‌کرد و این توفیق بزرگی بود که مرحوم فومنی به دست آورد.
صابری فومنی روزنامه‌نگار انقلابی، هم نفس با شهید والا مقام شهید رجایی و مورد عنایت ویژه رهبری عزیز انقلاب حضرت آیت الله خامنه‌ای بود. مرحوم گل آقا از موقعیت سیاسی ویژه‌ای که در حاکمیت از آن برخوردار بود به هیچ وجه در کار حرفه‌ای خود استفاده نکرد بلکه به عنوان یک روزنامه‌نگار و هنرمند به ارائه هنر خودش پرداخت.
حوزه طنز را می‌شود به قبل و بعد از دوره حضور این مرد بزرگ تقسیم کرد یعنی طنز قبل از ظهورصابری فومنی و طنز بعد از ظهور صابری فومنی. باید اذعان کنیم بعد از صابری فومنی هنوز طنز در کشور ما تقویت نشده است و به جایگاهی که صابری طنز را رساند فاصله زیادی دارد. امیدوار هستم همایشی که در حال برگزاری است بتواند به این جریان کمک کند.
ضمن تشکر از همکارانم در معاونت رسانه‌ای باید این اعتراف تلخ را مطرح کنم که هنوز از اقدامات وزارت فرهنگ و معاونت رسانه‌ای در حوزه تقویت طنز راضی نیستم و این را نقص می‌دانم.
دوستان من حتماً برای رفع این نقص تلاش کنند، از روزنامه گران و فعالان حوزه طنز باید حمایت کنیم به هر حال فضای مکتوب محدودیت هایی دارد و باید در راهبردهای سال ۱۴۰۳ در حوزه رسانه‌ای تلاش کنیم که به شکلی جدی‌تر به حوزه طنز بپردازیم.
از همین سخنگاه این مطالبه را به عنوان مطالبه‌ای اداری به دوستان خودم مطرح می‌کنم و امیدوار هستم بتوانند گزارش های فصلی خوبی را به من در مورد پیشرفت کار در این حوزه تخصصی بسیار مورد نیاز جامعه ایرانی ارائه دهند که حاکی از پیشرفت کار باشد.
طنز، بیان واقعیت‌های تلخ جامعه به صورتی که مخاطب را درگیر کند، است: خنده تلخ من از گریه غم‌انگیزتر است. می‌خواهد با نشاندن خنده بر لب مخاطب آسیبی را مطرح کند که مورد نیاز است از طرفی جامعه دچار مشکلات اقتصادی است و موجب شده است جامعه گاهی اوقات خود را عبوس نشان دهد طنز این حسن را دارد در عین حالی که در مورد آسیب تذکر می‌دهد اخم ها را هم از چهره جامعه باز می‌کند.
از همکاران رسانه‌ای خواهش می‌کنم به این مطلب بپردازند. در وزارت فرهنگ و معاونت رسانه‌ای آماده پشتیبانی کامل از طنازان، روزنامه‌نگاران و هنرمندان این عرصه و منتظر پیشنهادات خوب شما هستیم.
علاوه بر اینکه از همکارانم مطالبه بهبود کار را دارم به سمت شما عزیزان متخصص در این حوزه دست تمنا و درخواست برای یاری جهت ارتقای وضعیت فعلی دراز می‌کنم.
ان شاءالله در پناه خداوند باشید و ما را از دعای خیرتان محروم نفرمائید.»
هشتمین جشنواره طنز و رسانه «طنزپهلو» با همکاری معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان در حال برگزاری است و عباس حسین‌نژاد دبیری این دوره را به عهده دارد.
کد خبر 749490
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت