«علی‌نامه خوانی»؛ آیینی نمایشی از نخستین روایت شیعی مناقب حضرت علی(ع)
تاریخ انتشار: ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۸۱۱۹۰۰
تاریخ، پیشینه و به بیان ساده‌تر اگر نگوییم عامیانه‌تر، سن و سال آیین و کنش‌های آیین‌مند با کتاب قطور تاریخ تمدن بشر یکسان و هم‌تراز است. در حقیقت در طول شکل‌گیری و تکوینِ فرهنگ و تمدن بشر از نخستین گام‌های پیمایش مسیر توسعه و پیشرفت، خرده فرهنگ‌ها و در ادامه کنش‌های فرهنگی و رفتارهای آیینی، بخشی جدایی‌ناپذیر از نحوه زیست و زندگی انسان در تواتر تاریخ بوده‌است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
با شکل‌گیری مفهوم پژوهش و جایگاه نگاه‌های علمی و آکادمیک در حوزه شکل‌گیری و تکوین مفهوم فرهنگ و تمدن که یکی از اصلی‌ترین انگاره‌های آن بر مفهوم دین استوار است، ثابت شده شکل‌گیری رفتارهای آیینی و کنش‌مند دینی ریشه‌ای عمیق در نخستین گام‌های بشر در حوزه شکل‌دهی فرهنگ و تمدن در قالب خرده فرهنگ‌های آیینی داشته‌است.
به همین سبب با ظهور و بروز ادیان و آموزه‌های خداوند در قالب وحی و سخنان رسولان هدایت‌بخشش برای تبیین مسیر سعادت و رستگاری انسان‌ها، در اغلب مناسک دینی، شاهد رفتار آیین‌مند از سوی مردمان دین‌باور در طول تاریخ بشر بوده‌ایم.
ایران به‌عنوان یکی از کشورهای شکل‌دهنده تمدن جهانی دارای یکی از غنی‌ترین رفتارهای آیین‌مند در تمامی مناسبت‌های ملی و مذهبی است. حتی پیش‌از شکل‌گیری مفاهیم ملی و مذهبی، با مداقه در رفتارها و کنش‌های منطبق با نحوه زیست نیاکان و پیشینیان‌مان در این سرزمین پهناور و گسترده به‌ویژه در ارتباط با مفهوم طبیعت و ستایش پروردگار شاهد کنش‌های آیینی و شکل گیری خرده فرهنگ‌های آیین‌مند بودیم.
به‌گونه‌ای که در گران‌سنگ‌ترین کتاب‌های تاریخ تمدن جهان نیز می‌توان ریشه رفتارهای آیینی بیش‌از پنج هزار ساله (تا ۶ هزار سال) را در رفتار ایرانیان آیین‌مند به‌خوبی رصد کرد.
تطبیق آیین‌ها و رفتارهای آیین‌مند ایرانیان همزمان با پذیرش اسلام
همزمان با ورود اسلام و پذیرش این دین هدایتگر و مبین توسط ایرانیان، بسیاری رفتارهای آیینی با رویکرد مذهبی راه خود را به سمت باورها و بنیان‌های آداب، رسوم و شعائر دین مبین اسلام در زیست ایرانیان باز کرد. به گونه‌ای که غنی‌ترین تجلی آن رفتارهای آیینی را می‌توان در دو ماه محرم و رمضان به‌عنوان ماه‌های بسیار مهم برای مسلمانان و شیعیان به‌خوبی مشاهده کرد.
رمضان ۱۴۰۰ خورشیدی مطابق با ۱۴۴۲ قمری دومین سالی است که ایرانیان همسو با تمام مسلمانان جهان روزه خود را در سایه ویروس کرونا به افطار می‌رسانند. این بحران، بخش مهمی از رفتارهای آیینی مردمان مسلمان ایران‌زمین در این ماه را دست‌خوش تغییر کرد.
شاید مهمترین آنها آیین‌های مرتبط با پهن کردن سفره‌های نذری و افطاری برای اقوام، خانواده، دوستان و نیازمندان است. همچنین مفهوم صله رحم نیز در سایه قرنطینه خانگی فصلی دیگر از آیین‌های ایرانیان باورمند به سیر و سلوک عارفانه ماه صیام را دست‌خوش تغییر قرار داد.
اما تعدد و تکثر آیین‌های مرتبط با ماه رمضان آن‌چنان زیاد است که با فروکاست تعدادی از آنها شاهد پررنگ شدن برخی دیگر هستیم. برخی دیگر که در سلسله گزارش‌هایی در ایام ماه مبارک رمضان به بازتاب آنها می‌پردازیم به آن دست از رفتارهای آیینی اختصاص دارد که این روزها در سایه خانه‌نشینی و قرنطینه خانگی می‌تواند رهیافتی برای بهره بردن از فرصت و زمانی باشد که مؤمنان روزه‌دار این‌بار فصلی از لحظات و دقایق حاضر در منزل خود و پای سفره‌های سحری و افطار را با همان کنش‌های آیین‌مندی گره بزنند که پیش‌از این پدران و مادران و نیاکانمان بر آن نمط استوار بودند.
در این سلسله گزارش‌ها در کنار رصد آیین‌ها به بازتاب آن دسته از آیین‌های نمایشی ماه رمضان خواهیم پرداخت که امکان انجام آن، امروز نیز توسط خانواده‌ها در محیط خانوادگی‌شان مقدور باشد.
«علی نامه خوانی» سرچشمه دو هنر آیینی و نمایشی نقالی و تعزیه خوانی
مولای متقیان حضرت علی(ع) به عنوان امام اول شیعیان همواره نزد مسلمانان از جایگاه بلند و رفیعی چه از نظر مقام، شخصیت فردی و اجتماعی و چه از نظر اسوه ای بی مثال؛ به تمام معنا الگویی نمونه‌گون و نادر به شمار می رود. به همین سبب است که چه به مناسبت تولد او و چه به گاه شهادت مظلومانه‌اش، شاهد رفتارهای آیینی و نمایشی متعددی میان مردمان مسلمان کشورمان هستیم که جملگی آنها با نام حضرت علی(ع) گره خورده است.
یکی از همین دست رفتارهای فراگیر که به ویژه جلوه باشکوه اجرای آن را در ایام ماه مبارک رمضان از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب کشورمان می توانیم مشاهده کنیم به آیین نمایشی «علی نامه‌خوانی» باز می گردد.
«علی‌نامه» عنوان کتابی است به سرایش شاعر گمنامی با تخلص «ربیع» که در سال ۴۸۰ هجری قمری سروده شده است. هر چند اطلاعات کمی از سراینده این اثر موجود است؛ اما او شیعه اثنا عشری بوده و چیزی حدود یک دهه بعد از مرگ فردوسی در کشورمان زندگی می کرده است.
سراینده کتاب «علی نامه» در سن ۶۲ سالگی و در سال ۴۸۲ هجری قمری این اثر را در قالب مثنوی در حدود ۱۲ هزار بیت به نظم در آورده است. محتوای این کتاب در منقبت حضرت علی(ع) است و بخش‌های متعددی از این منظومه به توصیف حوادث، رویدادها و اتفاقاتی حضرت می پردازد که در جنگ هایی چون «جمل»، «صفین» و دیگر نبردهای حضرت علی(ع) به وقوع پیوسته است.
در خلال این کتاب فرازهایی از زندگی فرزندان ایشان - حضرت امام حسن(ع) و حضرت امام حسین(ع)- و همچنین حضرت ابوالفضل عباس(ع) نیز روایت شده است.
بنا به اقوال بسیاری از پژوهشگران ادبیات مذهبی در کشورمان از جمله علی موسوی گرمارودی، «علی نامه» نخستین تجربه شعر حماسی شیعه است که هم از نظر قدمت تاریخی در قالب حماسه‌های شیعی و هم از نظر ماهیت ادبی آن در استفاده از ترکیبات و لغات موجود به سنت ادبیات کهن ایران، رنگی متفاوت بخشیده است.
گرمارودی شاعر، پژوهشگر و منتقد ادبی نامدار کشورمان درباره ویژگی های مهم «علی نامه» آورده است: ویژگی مهم «علی نامه» آن است که سابقه سرودن حماسه دینی را نزدیک به چهار قرن به عقب برده است در حالی که پیش از آن «خاوران نامه» سروده «ابن حسام خسفی» به عنوان نخستین اثر حماسه دینی در قرن هجری قمری شناخته می شد. ارزش زبان شناسی «علی نامه» در حدی است که می توان گفت که بر غنای زبان فارسی افزوده است. این مثنوی ارزشمند تقریبا بر وزن شاهنامه فردوسی سروده شده و در آن مناقبی برای برانگیختن احساسات دینی مردم سروده شده است.
«علی نامه» تنها اثری است که از «مناقب‌نامه‌های» دوره سلجوقی تاکنون به دست آمده و به ویژه برای روشن ساختن تاریخ اجتماعی ایران در آن دوره اهمیت دارد، زیرا «مناقب خوانی» از یک سو همچون رسانه‌های جمعی امروز عمل می‌کرده و از سوی دیگر بازتاب افکار عمومی و کشاکش‌های اجتماعی بوده است.
این اثر زمینه پیدایش و گسترش جریان تاثیرگزار «نقالان»، «قصه خوانان» و به ویژه «تعزیه‌خوانی» است که برای عامه مردم و برانگیختن احساسات آنها نوشته و یا بیان می‌شده است و در راه یافتن مخاطب عام اهمیت بسیار دارد. به ویژه از این حیث، اثری ارجمند در حوزه زبان فارسی و تحولات اجتماعی است.
اجراهای نمایشی به شیوه «نقالی»، «شبیه خوانی» و «پرده خوانی» از این منظومه بزرگ شیعی طی سالیان اخیر در ایام ماه مبارک رمضان رونق فراوانی گرفته و مخاطبان نمایش های آیینی در هر منطقه‌ای، مشتاقانه به پای نقال «برخوانان» و «گوسانان» روایت کننده دلاورمردی های علی(ع) می نشینند.
بازتاب ۹ قرن قدمت تاریخ ادبیت ادبیات دینی ایران در «علی نامه»
زنده یاد استاد جابر عناصری پژوهشگر نامدار ادبیات کهن ایرانی که فصل مهمی از پژوهش‌های خود را در حوزه آثار منظوم و مرتبط با رفتارهای نمایشی و آیینی ایرانیان استوار کرده است در کتاب ماندگارش با عنوان کتاب فرهنگ ایران و آیین های تشیع درباره «علی نامه» آورده است: یکی از ارزش‌ها و ویژگی‌های مهم «علی نامه» ارزش های ادبی آن است و البته ناگفته پیداست که دیگر آثار باقی مانده از قرن پنجم با هر موضوعی، به خودی خود حائز کمال اهمیت هستند، چه رسد به اثری شیعی با این حجم قابل توجه از قرن پنجم.
«علی نامه» از جهت اشتمال بر لغات، عبارات و اصطلاحات کهن، ثبت موارد گویشی و مانند اینها از اهمیت بسیار برخوردار است، اهمیت بیشتر برخی از لغات این متن در این است که در هیچ فرهنگی بدان‌ها اشاره نشده است.
این اثر سروده یک شیعی پاک نهاد است که هدف وی از سرایش این اثر بیشتر پاسخ دادن به مغفول ماندگی موضوعاتی است که علی‌رغم تمامی اهمیت‌شان از نظر دور مانده‌اند. نکته دیگر اینکه طرفدارانی مشتاق، منظومه او را به زبان نزدیک به گفتار درک کنند و اقبال بیشتری برای بازخوانی کردار و رفتار بزرگانی چون حضرت علی(ع) پیدا کنند.
به نظر می رسد بر همین اساس بود که به زعم قاطبه کارشناسان این شاهد دوران کهن از بابت گزاردن چنین رسائلی خود را به طرز کامل گرفتار قوانین دست و پاگیر وزن و قافیه و عروض نکرده است، هر چند مقدار زیادی از مشکلات موجود در متن این اثر را باید به پای کاتب یا کاتبانی نوشت که این اثر را احتمالا از روی نسخه اصلی استنساخ کرده اند.
و کلام آخر اینکه وجه مشترک قابل توجه دو منظومه شاهنامه و علی نامه توجه به پند و اندرز و ستایش خرد و ترغیب روحیه حماسی ایرانیان است، تا در برابر ظلم عباسی و ستمگران زمانه ایستادگی کند.
برچسب‌ها تئاتر نمایش پروندهٔ خبری ماه مبارک رمضان؛ روزگار کروناییمنبع: ایرنا
کلیدواژه: تئاتر نمایش تئاتر نمایش اخبار کنکور ماه مبارک رمضان رفتارهای آیینی رفتارهای آیین آیین مند حضرت علی ع علی نامه شکل گیری آیین ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۸۱۱۹۰۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مهمترین مانع اجرای عدالت، دنیاطلبی و دنیاگرایی است
خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه-مصطفی شاکری گرکانی: تحقق عدالت، آرمانی است که سابقه‌ای به قدمت عمر بشر دارد و از سپیده دم آفرینش، بشر این عنصر حیاتی را به عنوان یک گرایش باطنی شناخته، به آن روی آورده، درصدد دستیابی به آن تلاش کرده و آن را مبنای قوانین و قضاوت قرار داده است. به واقع که هیچ چیز به اندازه پایمال شدن حق ضعیف و مظلوم برای فطرت بشر زجرآور و نفرت انگیز نیست و هیچ چیز به اندازه بی عدالتی، کینه و دشمنی را در قلب‌ها پدید نمی‌آورد. وقتی به تاریخ می‌نگریم، علت بسیاری از دگرگونی ها، فقدان عدالت اجتماعی در جامعه بوده است و به همین رو تمام مصلحان بشری و انسان‌های آزاده تاریخ با اندیشه و شعار عدالت، حرکت‌های اصلاحی خود را آغاز نموده و یکی از اهداف اصلی انقلاب و تحرکات اجتماعی خود را رفع تبعیض و برقراری عدالت اجتماعی قرار داده اند. انسان‌هایی که مخاطب این حکیمان و مصلحان واقع شده اند، در واقع تشنگان عدالت بودند که سراپاگوش به فرمان و چشم به راه تحقق این بالاترین فضیلت انسانی و گمشده فطرت خود بوده اند.
فراتر از این، عدالت آرمانی دینی و الهی است که تمام پیامبران برای تحقق آن رسالت یافته و بسیاری نیز در راه عدالت جان خود را فدا کرده‌اند. از منظر دین اسلام، قوام حقیقت حیات انسانی به اصل عدالت است و دادگری همانند اصل توحید ریشه در نظام تکوین دارد. بر این اساس پیامبر اکرم (ع) فرمودند: «بِالْعدْلِ قامتِ السّماواتُ و الارْض» یعنی آسمان‌ها و زمین، با عدالت، پا برجا می‌مانند. بنابراین نادیده انگاشتن قسط و عدل، نه تنها با طبیعت بشر مخالفت و مغایرت دارد، بلکه مخالفت با نظام طبیعت است و در مقابل، اهتمام به آن هماهنگی با نظام هستی است.
اندیشه در حقیقت و ماهیت عدل و عدالت ما را به این نکته واقف می‌سازد که عدل دارای جاذبه‌ای فطری است و نزد وجدان عمومی بشریت، ارزش گرانقدر دارد زیرا در سایه عدل، هر کسی به حق خویش می‌رسد، تعدّی و تجاوز از جامعه رخت بر می‌بندد و امنیت و آرامش بر همه جا حاکم میشود. به همین جهت مردم، بی‌عدالتی را نکوهش می‌کنند و عدالت را می‌ستایند. این نکته مورد تأیید و توجه پیشوایان دین نیز قرار گرفته است. امام صادق (ع) درباره این حقیقت که بی‌عدالتی عیب و عدالت خوشایند همگان است فرموده است: «از خداوند پروا کنید و به عدالت رفتار کنید، چرا که شما به قومی که عدالت نکند خرده می‌گیرید». به همین سبب است که از آغاز زندگی بشر، همواره ظلم و بی عدالتی روح بشر را آزرده و او را تشنه جهانی عاری از هر تبعیض و تعدی ساخته است. در طول تاریخ، همه افراد و اقشار و جوامع اعم از کوچک و بزرگ، مؤمن و کافر، مرد و زن، حتی ستمکار و ستمدیده، دانا و نادان خواهان اجرای عدالت، این صفت انسانی بوده و از نقض آن متنفر بوده و می‌باشند.
بر این اساس با اندک تأملی در کلمات و بیانات امیرالمومنین (ع) به روشنی این نکته به دست می‌آید که مساله «عدالت و حکومت»، جایگاه خاص و اهمیت ویژه‌ای نزد آن امام بزرگوار داشته است. این دو مقوله به حدی مهم است که اگر تمام تلاش‌ها و مجاهدات علی (ع) را در راه تحقق آن بدانیم سخنی به گزاف نگفته ایم. در همین رابطه و با محوریت نشان دادن ارزش و اهمیت عدالت در حکمرانی بر پایه اندیشه علوی (ع) با حجت‌الاسلام و المسلمین نجف لک‌زایی استاد تمام گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم و رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت‌وگو کردیم که حاصل آن را در ادامه می‌خوانید؛
* عدالت در اندیشه امیرالمومنین (ع) یک فضیلتی است که اگر حکومت آن را داشته باشد برایش یک امتیاز و ارزش محسوب میشود یا اصلاً اساس و ارزش حکومت به برقراری عدالت است و حکومتی که در راه عدالت گام ننهد فاقد ارزش ذاتی است؟
در نهج‌البلاغه و سیره عملی امیرالمومنین (ع) به عدالت توجه بسیار زیادی شده به گونه‌ای که جرج جرداق مسیحی اسم کتابش را این گذاشته که امام علی (ع) صدای عدالت انسانی است. همچنین گفته شده «قتل فی محراب عبادته لشده عدله» یعنی ایشان به خاطر شدت عملش نسبت به عدالت به شهادت رسید لذا در جای جای نهج‌البلاغه می‌توانیم فرمایشات حضرت درباره عدالت را ببینیم ولی من به یک موردش اشاره می‌کنم و آن نامه ۳۱ نهج‌البلاغه است. امام علی (ع) نامه ۳۱ را برای امام حسن مجتبی (ع) نوشتند و چون این نامه از منظر یک پدر برای تمام فرزندان معنوی آن حضرت نوشته شده است با این تعبیر شروع میشود که «من الوالد الی المولود» یعنی نامه پدری به فرزند. اگر ما خودمان را فرزند معنوی آن حضرت می‌دانیم مخاطب این نامه هستیم.
*نامه ۳۱ نهج‌البلاغه عدالت را چگونه معرفی می‌کند؟
آنجا حضرت یکسری سیاست‌های کلان و راهبردهای کلان را ابلاغ فرمودند از جمله اینکه می‌فرمایند فرزندم تو خودت را در ارتباط با دیگران میزان قرار بده، هرچه برای خودت می‌پسندی برای دیگران هم بپسند. بعد یکسری مصادیق را ذکر کردند مثلاً فرمودند اگر دوست نداری به تو ظلم شود به دیگران هم ظلم نکن، اگر دوست داری به تو احسان شود به دیگران احسان کن و همینطور موارد دیگری را برشمردند. به همین خاطر عدالت در اندیشه امام علی (ع) یک میزان کلیدی و اساسی و مهم است که مبنای تنظیم روابط ما با دیگران، روابط ما با خودمان، روابط ما با محیط زیست و روابطمان با خدای متعال است.
خدای متعال در ارتباط با ما به عدالت عمل می‌کند، ما هم در ارتباط با خودمان و دیگران و خدا و طبیعت باید به عدالت رفتار کنیم. در حدیث نبوی می‌خوانیم که با عدالت است که آسمان‌ها و زمین بر پا شده است. در قرآن کریم خداوند به پیامبر (ص) دستور می‌دهد «قل امر ربی بالقسط» یعنی بگو پروردگار من مرا فرمان داده به قسط عمل کنم. باز در سوره حدید می‌فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» یعنی ما پیامبران را به سوی مردم فرستادیم تا آنها مردم را تربیت کنند، تزکیه کنند و مردم بر پادارنده قسط شوند. از این جهت امیرالمومنین (ع) به عنوان تربیت شده رسول اکرم (ص) کسی است که همان مسیر را دنبال می‌کند و همچون رسول مکرم اسلام بر پا دارنده عدل و قسط است. لذا اگر ما عدالت را در ردیف فضائل هم ذکر کنیم بالاترین فضائل است و اگر به عنوان رکن در نظر بگیریم می‌بینیم عدل در اندیشه و مذهب امامیه جز اصول مذهب و جز ارکان تلقی شده است بنابراین از هر منظری نگاه کنیم، چه از منظر فقهی، چه از منظر اخلاقی، چه از منظر اعتقادی، چه از منظر فلسفی و … می‌بینیم عدالت عنصر کلیدی است و باید مورد توجه رهبران و کارگزاران حکومتی و آحاد مردم قرار بگیرد.
*همه مردم به ارزش و اهمیت مساله عدالت اقرار دارند ولی می‌بینیم جوامع بشری و حکومت‌ها در محقق کردن عدالت با مشکلاتی روبرو هستند. به نظر شما مهمترین موانعی که نمی‌گذارد مساله عدالت در یک جامعه محقق شود با توجه به منویات حضرت امیر (ع)، چیست؟
امیرالمومنین (ع) مهمترین مانع اجرای عدالت را در همین نامه ۳۱ دنیاطلبی و دنیاگرایی می‌داند. حضرت می‌فرماید آنچه باعث شده انسان‌ها از صراط مستقیم عدالت منحرف شوند و به ظلم دست بزنند این است که فکر می‌کنند برای دنیا آفریده شدند در حالی که آن حضرت می‌فرمایند فرزندم بدان که تو برای آخرت آفریده شدی. دنیا قرار است مقدمه‌ای باشد و مزرعه‌ای باشد که ما از زندگی کوتاهی که در دنیا داریم برای آخرت خودمان زاد و توشه برداریم و اگر هر کسی اندکی تأملی در زندگی خودش و زندگی امروز در دنیا بکند، اهمیت این فرمایش امیرالمومنین (ع) را متوجه میشود که واقعاً هر جا ظلم و بی‌عدالتی صورت می‌گیرد ناشی از این است که آن افراد خیال می‌کنند برای دنیا آمدند و بعد از دنیا آخرتی نیست و الا اگر انسان‌ها به یاد مرگ باشند یاد آخرت و قیامت باشند متوجه می‌شوند اصالت را باید به آخرت بدهند. قاعدتاً کسی که یاد مرگ و قیامت هست دست به ظلم نمی‌زند چون می‌داند یک ایستگاهی هست که باید در آنجا پاسخگو باشد.
*گاهی بین عدالت و مسائل دیگری تزاحم برقرار میشود؛ مثل تزاحم بین برقراری عدالت و رعایت مصلحت. به نظر شما در این موارد باید جانب کدام را گرفت و کدام اهمیت بیشتری دارد؟
ببینید، مصلحت یعنی عدالت. اصلاً مصلحت جایی مطرح میشود که اگر ما به یک قانونی یا دستوری عمل کنیم موجب ظلم میشود لذا می‌گوئیم مصلحت ایجاب می‌کند آن کار را انجام ندهیم. در اینجا تمرین و امتحان مصلحت باید با مساله عدالت انجام شود؛ یعنی هر جا می‌گوئیم مصلحت اقتضا می‌کند باید بتوانیم به جایش کلمه عدالت را بگذاریم و بگوییم عدالت اقتضا می‌کند. لذا نمی‌شود مصلحت مخالف عدالت باشد چون فرض ما فرض تزاحمات است یعنی دو چیز با هم متزاحم می‌شوند و ما آنی که عادلانه‌تر است را بر آنی که مطابق عدالت نیست اولویت می‌دهیم. بنابراین هر جا گفتند مصلحت ایجاب می‌کند، شما باید به جایش کلمه عدالت را بگذارید. اگر باز هم جمله شما درست بود، آن از نظر اسلام مورد قبول است ولی اگر جمله درست نبود آن مطلب مورد قبول اسلام نیست. در واقع مصلحت نیامده است که منافع را توجیه کند و الا منتهی به ظلم میشود.
کد خبر 6086156
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد