خروش ملت علیه امتیاز استعماری تنباکو
تاریخ انتشار: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۹۰۶۹۷۹
ناظم الاسلام کرمانی در کتاب تاریخ بیداری ایرانیان می نویسد که «در سنه ۱۳۰۹ کمپانی رژی امتیاز دخانیات را از ناصرالدین شاه گرفت ... و در عوض چند کرور به شاه و درباریان داد ... بزرگان ایران از علماء و غیرهم بر معایب و وخامت این عمل واقف شدن که امروز دخانیات محدود شد فردا نمک و روز دیگر هیزم و ذغال و آب و غیره و به ازای آن مبالغی گرفته خواهد شد و صرف آبادی مملکت نخواهد شد یا تفاوت مواجب فلان شاهزاده است، ملت متضرر شده و نفع را خارجه برده و بر مملکت هم تسلط و نفوذ تامی حاصل خواهند کرد» و ماجرا اینگونه بود که در سومین سفر ناصرالدین شاه به فرنگ و توقف او در انگلیس پیشنهاد اعطای امتیاز توتون و تنباکوی ایران به انگلیس مطرح شده و قرار آن نیز گذاشته می شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
شیراز؛ آغازگر مخالفت علیه امتیاز تنباکو
انعقاد قرارداد رژی و انتشار خبر آن باعث شد تا موجی از مخالفت ها در کشور از فارس شروع شود و در ادامه به تهران، اصفهان، تبریز و ... برسد. این مخالفت ها به گونه ای بود که «علی اکبر فال اسیری» یکی از مجتهدان در شیراز بر بالای منبر از زیر عبا به نشانه جهاد شمشیر بیرون کشید و فریاد برآورد: موقع جهاد عمومی است. ای مردم بکوشید تا جامه زنان نپوشید. من یک شمشیر و دو قطره خون دارم هر بیگانه ای را که برای انحصار دخانیات به شیراز بیاید شکمش را با این شمشیر پاره خواهم کرد.
در حالی که ماموران انگلیسی در نزدیکی شیراز اقامت داشتند، شور و هیجان به اوج خود رسید. جمع زیادی از مردم مغازه های خود را تعطیل کردند و تحت رهبری آیت‌الله سیدعلی‌اکبر فال اسیری در مسجد وکیل جمع شدند و اعمال دولت مرکزی را تقبیح کردند. سید در سخنانی پرشور، مخالفت خود را با ورود هیات انگلیسی به شیراز اعلام کرد. این اعتراض، امری بی‌سابقه بود. سیدعلی‌اکبر را از راه بوشهر به بصره منتقل کردند. به این ترتیب بهانه‌ای دیگر به دست بازاریان افتاد. آنها بازار را تعطیل و در صحن احمدبن موسی(ع) اجتماع کردند.
تظاهرات مردم در مخالفت با انعقاد قرارداد رژی در شیراز بسیار گسترده بود. به این صورت که حدود چهار هزار شهروند از زنان و مردان این شهر در تلگرافخانه و مرقد شاهچراغ در اعتراض به ورود نماینده رژی به شیراز تجمع کردند اما به طرف آنها تیراندازی شد که در این تیراندازی چند تن از جمله یک زن و دختر بچه به ضرب گلوله پلیس کشته شدند.
زنان مسلح تبریز علیه امتیاز تنباکو
در تبریز وقتی مردم از انعقاد قرارداد آگاه شدند، دست به اعتراض زدند. بیشتر قیام کنندگان تبریزی از طبقات پایین جامعه بودند. در این شهر زنان به رهبری زینت پاشا در این قیام حضور داشتند.
در جریان قیام، مردم تبریز برای نشان دادن اعتراض خود به انعقاد این امتیاز اقتصادی اقدام به بستن بازار کردند زیرا بستن بازار به عنوان یک مرکز تجاری در پیروزی جنبش اهمیت بسیاری داشت. پس از چند روز نیروهای دولت در صدد گشودن بازار برآمدند و با ایجاد رعب و وحشت در میان بازاریان مردم موفق به این امر شدند. در چنین روزگاری زنان مسلح و با چادر نماز که گوشه های آن را به کمر بسته بودند در بازار ظاهر شده دست به اسلحه برده و بازار را مجدداً بستند.
یکی دیگر از اقدامات زنان تبریز در جنبش تنباکو به هنگام ورود علی آقا آشتیانی ملقب به امین به تبریز بود که ناصرالدین شاه او را برای آرام کردن اوضاع به همراه هدایایی برای جلب توجه مجتهدان و علمای تبریز به این شهر فرستاده بود اما زنان انجمن بزرگی تشکیل دادند و اعلام داشتند که اگر امین حضور وارد تبریز شود، او را خواهند کشت.
همچنین حاج‌میرزا جواد آقای مجتهد تبریزی در صدر علمای تبریز، تحرک ویژه‌ای علیه امتیاز توتون و تنباکو از خود نشان داد و در مقام خیرخواهی، زعمای دولت را از عمل به تعهدات در برابر رژی بر حذر داشت و امتیاز تنباکو را منافی اهداف دین و دولت تلقی کرد. مردم تبریز در تلگرافی به شاه نوشتند: ۴۲سال است سلطنت می کنی، محض طمع مملکت خودت را قطعه قطعه به فرنگی فروخته ای. خود دانی اما مااهالی آذربایجان خودمان را به فرنگی نمی فروشیم.
شب‌نامه‌ها و اعلامیه‌هایی که در شهر پراکنده شده بود رعب و وحشتی بر دل ماموران انگلیسی می‌افکند. امیر نظام گروسی (پیشکار آذربایجان) حاضر نبود، علیه مردم اقدامی انجام دهد و به سرکوب جنبش دست زند؛ بنابراین از مقام خود استعفا کرد و به تهران بازگشت. قیام مردم، ماموران دولت را مستاصل کرده بود و بیش از همه، ولیعهد (مظفرالدین‌میرزا) در بلاتکلیفی عجیبی به سر می‌برد.
تهران یکپارچه علیه امتیاز تنباکو
تهران نیز مصادف با ایام شهادت حضرت فاطمه(ع)، وقتی مردم برای حضور در مراسم عزاداری و روضه خوانی آماده می‌شدند با آگاه شدن از دستور شاه مبنی بر تبعید آشتیانی دسته دسته به طرف خانه او در محله سنگلج شرکت کردند. زنانی نیز که برای شرکت در مراسم سوگواری روانه منزل آشتیانی شده بودند در طول مسیر خود به طرف بازار سرازیر شدند و دکان ها گشوده را بستند. پس از بستن بازار، در حرکت بعدی خود سرها را از روی چادر گل مالی کردند و با گریه و ناله به سوی ارگ سلطنتی حرکت کردند. مردان نیز به دنبال زنان روانه شدند و شرایطی را به وجود آورد که دولت و حرم سلطنتی را دچار وحشت کرد. پس از بازگشت از ارگ سلطنتی زنان در مسجد شاه تجمع کردند.
علما و رهبری مردم در اصفهان
در اصفهان مردم به رهبری سه عالم مجاهد یعنی حاج شیخ محمدتقی معروف به آقا نجفی شیخ محمدعلی و ملا باقر فشارکی در برابر کمپانی رژی جمع شدند. شاه ضمن دستورات اکید به کارگزاران خود در اصفهان برای مقابله با علماء و مردم ضمن تلگرافی به آقا نجفی می نویسد: بی جهت عالم آسوده را آشفته نکنید و مردم با خون خود بازی نکنند و آسوده مشغول دعاگویی و رعیتی باشند، اما علمای اصفهان با بی اعتنایی به تهدیدات شاه به مقاومت خود ادامه داده و استعمال دخانیات را تحریم کردند.
لغو امتیاز
شاه و دربار با سیاست وقت کشی، تلاش داشتند به‌تدریج مردم و علما را از توجه به مساله تنباکو منصرف کنند تا اینکه در اواخر ربیع‌الثانی ۱۳۰۹ قمری در تهران شایع شد که حکمی از میرزای شیرازی در خصوص تحریم استعمال دخانیات صادر و به اصفهان مخابره شده است. متن حکم چنین بود: «بسم‌الله الرحمن الرحیم الیوم استعمال تنباکو و توتون بای نحو کان در حکم محاربه با امام زمان علیه‌السلام است. حرره الاقل محمدحسن الحسینی». در حدود صدهزار نسخه از حکم نوشته و در سراسر کشور پخش شده بود. با صدور این فتوا، مردم از همه اصناف، مبارزه سیاسی علیه قرارداد استعماری امتیاز تنباکو را یک وظیفه شرعی و تکلیفی الهی دانستند و قلیان‌ها را شکسته و توتون و تنباکو را به آتش کشیدند.
امین السلطان صدراعظم با مشاهده این اعتراض ها در نامه ای به میرزا حسن شیرازی، علت اعطای امتیاز را جبران لغو قرارداد تمدید راه آهن بوشهر ـ گیلان اعلام کرد اما با قانع نشدن او، شاه از بیم شورش مردم و اعلام جهاد عمومی، امتیاز این قرارداد را در ۲۴ اردیبهشت ۱۲۷۰ خورشیدی لغو و امین السلطان در تلگرافی، الغای قرارداد تنباکو و آزادی کشت و تجارت توتون و تنباکو را اعلام کرد.
برچسب‌ها سفارت انگلیس تبریز شیراز اصفهان ناصرالدین شاه قاجار گیلان تاریخ ایران ایران فارسمنبع: ایرنا
کلیدواژه: سفارت انگلیس تبریز شیراز سفارت انگلیس تبریز شیراز اصفهان ناصرالدین شاه قاجار گیلان تاریخ ایران ایران فارس اخبار کنکور توتون و تنباکو ناصرالدین شاه امتیاز تنباکو علیه امتیاز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۹۰۶۹۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دولت مشارکت مردم در تولید را تسهیل کند
به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ مرکز آذربایجان شرقی حجت الاسلام و المسلمین آل‌هاشم در خطبه‌های نماز جمعه این هفته تبریز با بیان اینکه عملیاتی کردن شعار سال جز با نظر کارشناسی و بهره مندی از صاحب نظران میسر نیست گفت: بر این اساس بررسی جهات و جوانب مختلف برای مشارکت دادن مردم در تولید باید مدنظر دولتمردان قرار بگیرد تا توصیه‌ها و دغدغه‌های مقام معظم رهبری برای گشایش‌های اقتصادی در کشور محقق شود.
وی بهره مندی از نقطه نظرات صاحبان تولید و صنعت، توجه به نگرانی‌ها و مطالبات اقتصادی مردم و استفاده از دانشگاه‌ها و مجامع علمی و تحقیقاتی برای افزایش مشارکت مردم در تولید و به تبع آن افزایش ثروت را از جمله راهکار‌های مهم برای تحقق شعار سال عنوان کرد.
حجت الاسلام و المسلمین آل هاشم با اشاره به توانمندی‌های ایران اسلامی در حوزه دفاعی و موشکی یادآور شد: همچنان که با بهره گیری از جوانان متعهد و متخصص به دستاورد‌های بسیار بزرگ همچون عملیات صادق دست یافتیم در حوزه اقتصادی نیز باید چنین کرد.
امام جمعه تبریز به اعترضات اخیر دانشجویان در آمریکا و اروپا نیز اشاره و اظهار کرد: این خیزش‌ها به معنی دفاع از عقلانیت و انسانیت علیه شرارت‌های بی حد و حصر رژیم غاصب اسرائیل است و امروز این موضوع به مراکز علمی ایالات متحده کشیده شده است.
حجت الاسلام و المسلمین آل هاشم دستگیری و ضرب و شتم استادان و دانشجویان در آمریکا را نشانه‌ای از بزدلی و رفتار‌های متناقض مدعیان حقوق بشر دانست و ادامه داد: سران آمریکا و اسرئیل باید این واقعیت انکار ناپذیر را قبول کنند که نفرت عمومی از جنایات رژیم صهیونیستی و حامیان آنها در جهان گسترش می‌باید و مقابله با ظلم و ستم یک موضوع فطری در بشر است.
وی تحولات اخیر در آمریکا را نشانه‌ای آشکار از اضمحلال و نابودی صهیونیست ارزیابی کرد و گفت: تظاهرات ضد لیبرال دموکراسی در غرب به مرز بحران نزدیک شده و نظم ادعایی لیبرالیسم جهانی در حال فروپاشی است.
حجت الاسلام و المسلمین آل هاشم افزود: در حال حاضر جوانان آمریکا طرفدار فلسطین و دولتمردان حامی رژیم اسرائیل بیدار شده و هرگز از آرمان‌های ضد استعماری خود عدول نخواهند کرد و با گذشت زمان این موضوع بیش از همیشه برای فکار عمومی جهان شفاف‌تر خواهد شد.
امام جمعه تبریز به انتخابات مرحله دوم مجلس شورای اسلامی در آذربایجان شرقی نیز اشاره و اضافه کرد: این انتخابات در سه حوزه تبریز، آذرشهر و اسکو، میانه و شبستر در استان برگزار می‌شود که انتظار داریم مردم این حوزه‌ها با احساس مسئولیت بیشتر و با مشارکت حداکثری در پای صندوق‌های رای حاضر شده و به نامزد‌های مورد علاقه خود رای دهند.
آل هاشم مشارکت گسترده و بالا را ضامن برخوراری از مجلسی قوی دانست و یادآور شد: همه اقشار، گروه‌های مرجع و طیف‌های گوناگون سیاسی و اجتماعی باید مردم را به شرکت در انتخابات هفته آینده تشویق و ترغیب کنند.
وی از نامزد‌های راه یافته به دور دوم خواست تا در جریان تبلیغات انتخاباتی مسایل اخلاقی را به دقت رعایت کنند و از تخریب یکدیگر به شدت پرهیز کنند، چون چنین برخورد‌ها و رفتار‌هایی زیبنده نظام اسلامی نیست.
حجت الاسلام و المسلمین آل هاشم توطئه‌ها و ترفند‌های رسانه‌ای دشمنان برای ایجاد فاصله بین مردم و حکومت را مورد اشاره قرار داد و گفت: آنها با انواع روش‌ها به دنبال بازسازی اغتشاش و آشوب‌های مختلف در کشور هستند که هوشیاری و بصیرت مردم در این زمینه لازم و ضروری است.
حادثه تلخ برای جوان معلول ساروی که نخبه دانشگاه بود