حال خانواده ایرانی را چه کسی می‌پرسد؟
تاریخ انتشار: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۹۱۱۷۵۰
ایسنا/خراسان رضوی یک جامعه‌شناس گفت: مبلغ تخصیص داده شده وام ازدواج ، تسهیلات درنظر گرفته شده مسکن برای حفظ زندگی، افزایش افراد مجرد، طلاق، بحران اقتصادی و... از جمله مواردی است که باعث شده خانواده ایرانی حال خوبی نداشته باشد و نیازمند پرستاری است، در غیر این صورت ممکن است وضعیتش از آنچه هست بدتر شود و در این حالت دچار یک بیماری بسیار شدیدی می‌شود که دیگر علاجی برای آن نیست.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
محمدمهدی لبیبی در گفت‌وگو با ایسنا، به مناسبت روز جهانی خانواده اظهار کرد: وقتی می‌گوییم خانواده در ایران نیاز به پرستاری و مراقبت دارد، این پرستاری کردن را باید نهادهای گوناگون که در جامعه هستند و مرتبط با مسائل حوزه خانواده‌اند، انجام دهند. نهادهای مختلف بایستی در زمینه عملکرد خود و فعالیت‌هایی که در حوزه خانواده دارند، کاملا توضیح دهند دراین زمینه چه کار کرده‌اند؟ با همایش، سمینار یا نوشتن کتاب دردی درمان نمی‌شود. اینها فقط شرایط را توصیف می‌کند ولیکن در شرایط فعلی بایستی از مرحله توصیف عبور کنیم و فعالیت و کارهای اجرائی-عملی انجام دهیم.
وی افزود: به عنوان مثال چقدر وام برای ازدواج افراد تخصیص داده شده؟ آیا با این وام فرد می‌تواند ازدواج کند؟ چقدرتسهیلات برای منزل افرادی که ازدواج می‌کنند درنظر گرفته شده که صاحب منزل شوند و بتوانند زندگی‌شان را حفظ کنند؟ در همین جامعه هستند افرادی که منازل و املاک بسیاری دارند که خالی است و کسی با آنها برخوردی نمی‌کند. این بٌعد مادی است و در بعد معنوی نیز بایستی کار شود و برنامه ریزی‌های مختلفی از سمت روانشناسان، جامعه‌شناسان و علماء دین که از منظر دینی به خانواده نگاه می‌کنند، انجام شود. اینها باید در کناریکدیگر هم افزایی ایجاد کنند تا بتوانند با کنار هم بودن راه حل‌های موجود را به مرحله اجرا برسانند و افراد را دلسرد نکنند تا فضای خانواده لطیف و سرشار از آرامش باشد تا بتوان آن را حفظ کرد.
این عضو هیأت علمی دانشگاه با بیان اینکه طبق آمارها در ایران با دو پدیده همزمان یعنی کاهش نرخ ازدواج و افزایش نرخ طلاق مواجه هستیم، گفت: هردوی این موارد وضعیت خانواده ایرانی را دچار بحران می‌کند. شاید ما هنوز به مرحله بحران نرسیده باشیم، اما بسیار به این مرحله نزدیک هستیم. درصورتی که همین رویه ادامه یابد، هیچ تغییری در شرایط روی ندهد و تعداد افراد مجردی که ازدواج نکرده‌اند بیش از گذشته شود، قطعا به مرحله بحرانی نیز خواهیم رسید.
وی با بیان اینکه در وضعیت فعلی شکل‌های جدیدی از خانواده به وجود آمده که اصلا با فرهنگ ایرانی-اسلامی سازگاری ندارد؛ مانند ازدواج سفید یا در مواردی گسترش روابط فرازناشویی که آن هم می‌تواند یک آسیب و مسئله مهم در جامعه ایرانی باشد، افزود: همانطور که می‌دانیم خانواده، هستی یک جامعه را تشکیل می‌دهد و در تعریف جامعه‌شناختی می‌گویند اولین و بنیادی‌ترین نهاد در یک جامعه خانواده است. از وضعیت خانواده می‌توان وضعیت جامعه را شناخت و متقابلا شرایط جامعه بر وضعیت خانواده تاثیر می‌گذارد.
لبیبی در خصوص کاهش نرخ باروری در جامعه گفت: بحث باروری نیز به خانواده مربوط می‌شود. زمانی که افراد تمایلی به ازدواج ندارند یا ازدواج در سنین بالاتر صورت می‌گیرد و همچنین زمانی که که افراد تمایلی به فرزنددار شدن یا داشتن فرزند بیشتر نشان نمی‌دهند، نرخ باروری کاهش می‌یابد. ما درحال حاضر به سمت بحران جمعیت در حال حرکتیم. کم کم از نرخ جایگزینی به پایین‌ترین حالت و احتمال دارد روزی به نرخ صفر جمعیت و حتی با احتمال بسیار ضعیف به نرخ منفی جمعیت برسیم. اینها همه احتمالاتی است که پیش روی ما است، اما به هر حال برای چاره‌اندیشی و حل این مشکل باید از الان تمهیداتی را به کار بست که در سی-چهل سال آینده با شرایط بحرانی مواجه نشویم؛ زیرا در آن شرایط جامعه و کشور از ابعاد مختلف، مسائل و مشکلات بسیاری را تجربه خواهد کرد.
وی افزود: یکی از معروفترین کتاب‌هایی که در زمینه خانواده تالیف یا ترجمه کرده‌ام، کتاب خانواده درقرن بیست ویکم است که در آن نظریات جامعه‌شناسان ایرانی و خارجی در خصوص خانواده را در کنار هم و به صورت تطبیقی آورده‌ام و در شرایط فعلی گمان می‌کنم که ما در ایران تاسف می‌خوریم و احساس ناراحتی می‌کنیم و از اتفاقاتی که درخصوص وضعیت خانواده در جامعه ایرانی درحال رخ دادن است، نگرانیم، اما این نگرانی و ناراحتی هیچ کمکی نمی‌کند و باید یک اقدام عملی انجام شود. درحال حاضر در خیلی از کشورهای غربی به جای احساس تاسف دست به اقدام می‌زنند و مشکل را چاره اندیشی و حل می‌کنند؛ به طور مثال برای بالابردن نرخ باروری در بسیار از کشورها زمانی که فرد دارای یک فرزند است برای فرزند دوم به او امتیازاتی می‌دهند. به خانم‌ها مرخصی با حقوق و تسهیلاتی می‌دهند که اشتغال پاره وقت داشته باشند تا از فرزند خود مراقبت کنند، حتی در بسیاری از کشورها، پرستار بچه به خانواده می‌دهند و امتیازات مختلفی به لحاظ مالی-تفریحی برای خانواده درنظر گرفته می‌شود. خب ما وقتی هیچ‌کدام اینها را نداریم و انتظار داریم باروری بالا باشد، این روند غیرمنطقی است .
این جامعه‌شناس ضمن بیان اینکه در وضعیت فعلی دفاتر ثبت طلاق با تراکم مراجعه‌کننده، مواجه هستند، گفت: در شرایط فعلی درون خانواده آشفتگی‌هایی داریم؛ از یک طرف طلاق واقعی را داریم که نرخش رسما ثبت می‌شود و می‌بینیم که رو به رشد است. بسیاری از دفاتر ثبت طلاق الان با تراکم مراجعه‌کننده مواجه هستند. از طرفی افرادی که برای ازدواج می‌آیند، بسیار کم‌اند و این وضعیت مطلوبی نیست، اما راه حل دارد. این تصور که فکر کنیم خانواده در ایران به بن‌بست رسیده، کاملا غلط است و اینکه گمان کنیم آینده خانواده در ایران تیره و تار است، می‌تواند درست یا غلط باشد، اما یک سرنوشت محکوم نیست و بستگی به عملکردی دارد که ما در این زمینه انجام می‌دهیم و کارهایی که درست و به موقع انجام می‌شود.
وی افزود: خانواده در شرایط فعلی از یک‌سو با بحران اقتصادی روبه‌رو است که اکثر خانواده‌ها آن را تجربه می‌کنند. بخاطر گرانی و تورم خیلی از خانواده‌ها از حداقل‌های زندگی محرومند که همین می‌تواند عاملی برای جدایی و طلاق باشد. از سوی دیگر مسائل فرهنگی وجود دارد که زمینه‌ساز ایجاد مشکل برای خانواده‌ها است. فرض بفرمایید یک موضوع ساده مثل مهریه در جامعه ما هنوز حل نشده و قانون‌گذار تکلیف را روشن نکرده است. مردی که مهریه خانم را ۵۰۰ سکه تمام بها طلا قرار می‌دهد درحالی که موجودی‌اش حتی به دو سکه هم نمی‌رسد، چرا این مکتوب می‌شود و در سند نوشته می‌شود و فرد امضا می‌کند و خانم مهریه را به اجرا می‌گذارد و بعد درگیری‌های شدید اتفاق می‌افتد؟! درحال حاضر کلی مراجعه‌کننده به دادگاه‌های خانواده وجود دارد، کلی اطاله زمان و درگیر شدن افراد و درنهایت هم به نتیجه نمی‌رسد.
لبیبی با بیان اینکه یک سنت بسیار خوب در اسلام از زمان پیامبر (ص) درخصوص مهریه وجود داشته است، گفت: زمان پیامبر هنگامی که کسی می‌خواست ازدواج کند و مهریه‌ای تعیین می‌کردند، همان زمان مهریه را تحویل همسرش می‌دادند. ما مهریه را تبدیل کرده‌ایم به یک وعده وعید و این ضرب المثل بسیار غلط را ایجاد کرده‌ایم که مهریه را کی داده و کی گرفته، درحالی که مهریه را باید داد و باید گرفت ولی یک مهریه معقول را قانون باید مشخص کند. زمانی که فردی مهریه‌ای را تعیین می‌کند همان زمان باید آن را تحویل همسرش دهد و تمام شود. اینطوری دیگر ما دادگاهی برای مهریه در جامعه نخواهیم داشت. این راه‌حل سخت نیست. فقط همت می‌خواهد و کسی که توان مالی بالایی ندارد از ابتدا باید بگوید من فقط این مقدار را می‌توانم پرداخت کنم و همان را باید پرداخت کند و به آینده نیز موکول نکند. این یک راه‌حل درست برای مهریه است.
وی افزود: زمانی که این کار را درخصوص مهریه انجام نمی‌دهیم؛ در نتیجه در کوچکترین مسائلی که بین خانواده‌ها اتفاق می‌افتد با اجرا گذاشتن مهریه و ناتوانی همسر از پرداخت مهریه، کار به دادگاه و قسط‌بندی مهریه کشیده می‌شود و عمری از مرد و زن تلف می‌شود و بچه‌هایی که این وسط لطمه می‌بینند. در حالی که می‌توانست اینگونه نباشد. مگر قرار است ما خرید و فروش مالی در ازدواج انجام دهیم که تا این حد سراغ مسائل مالی می‌رویم. طبق آمارها یک سوم طلاق‌ها و حتی بیشتر در همان ۶ ماه اول زندگی روی می‌دهد و نشان می‌دهد این ازدواج‌ها بر مبنای عقلانیت و عاطفه و دوست داشتن لازم صورت نگرفته است. خانواده در ایران باید مطابق با شرع اسلام توام با مودت و محبت باشد.آنچه در آیات قران به آن اشاره می‌شود آیه وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً است.
این عضو هیأت علمی دانشگاه ضمن اشاره به نظریه استرنبرگ درخصوص خانواده گفت: طبق نظریه استرنبرگ در خانواده بین زن و شوهر باید سه ویژگی مهم وجود داشته باشد؛ یکی عشق و دوست داشتن، دومی تعهد و وفاداری و سوم یک رابطه جنسی منظم و مرتب است. اگر هرکدام از اینها به هم بریزد ساختار و بنیان خانواده و زن وشوهر نیز به هم خواهم ریخت و مسلما بقیه موارد تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد. جالب است که در این نظریه تاکید می‌شود که باید هر سه اینها توامان باشد و نبودن یکی از این موارد نیز باعث اختلاف در وضعیت خانواده می‌شود. اینها نظریاتی است که بارها اثبات شده و برای آن می‌توانیم چاره‌اندیشی کنیم و راه‌های مشخصی حتی برای درمان این دردها وجود دارد، اما مسئله این است که به جای حرف زدن باید وارد عمل بشویم.
وی افزود: ما در ایران به جای اینکه غصه خانواده‌ها را بخوریم و مرتبا پایان‌نامه و مقاله، کتاب‌های متعدد و مختلف بنویسیم و مرتب شرایط را توصیف کنیم که در چه وضعیتی قرار گرفته‌ایم. باید از این مرحله عبور کرده و توصیف‌ها را تجزیه و تحلیل کنیم و وارد قسمت کاربردی بشویم. الان برای هر معضل در حوزه خانواده یک راهکار اجرائی وجود دارد. کارها کاملا مشخص است ولی انجام نمی‌شود. وقتی می‌خواهیم تعداد فرزندان در خانواده زیاد شود باید به صورت معنوی و مادی از باروری و فرزندآوری حمایت شود و مجموعه‌ای از نهادها باید این حمایت را انجام دهند در غیر این صورت اتفاقی نمی‌افتد.
لبیبی ضمن بیان اقداماتی که در خصوص تشویق به فرزندآوری در کشورهایی مثل فنلاند و سوئد و اسکاندیناوری اتفاق افتاده است، گفت: در این کشورها زمانی که دیدند وضعیت خانواده‌ها به هم ریخته است و نرخ باروری پایین و نرخ طلاق بالا است. فورا دست به کار شدند و پشتیبانی‌های خاصی را انجام دادند. اقدامات بسیاری از ناحیه دولت و نهادهای مختلف انجام گرفت، هرچند هنوز کاملا به مرحله موفقیت نرسیده‌اند ولی حداقل جلوی بحران را گرفته‌اند و قدم‌هایی به جلو برداشته و به وضعیت بهتری رسیده‌اند و همچنان سعی می‌کنند در این مسیر راه را ادامه دهند تا به وضعیت مطلوب‌شان برسند.
وی افزود: باید دید که ما در ایران خانواده را چگونه نشان می‌دهیم؟ اکثر افراد زمانی که از بچه‌دار شدن صحبت می‌کنند، رابطه بسیار سخت و پیچیده و خشک بین زن و شوهر را نشان می‌دهند. در سریال‌های ما بیشتر دعوا و جنگ و درگیری‌های شدید خانوادگی نمایش داده می‌شود، زنی که سطح توقعاتش بالا است و مردی که هوسران است و بچه‌هایی که در خانواده مزاحمند و همیشه از خانواده‌هایشان طلبکارند. این تصویرسازی و گفتمان که ما از خانواده مطرح می‌کنیم، گفتمان غلطی است. خانواده با وجود مسائل و مشکلات و سختی‌هایی که دارد، لذت‌هایی نیز دارد. تولد یک فرزند در خانواده می‌تواند باعث ایجاد شادی و نشاط بسیاری در پدر و مادر شود که هیچ چیز دیگری نمی‌تواند این شادی و نشاط را ایجاد کند. این لحظات بسیار شیرینی است که بایستی درمورد اینها نیز کار شود. اگر معضلاتی وجود دارد، خوبی‌ها و مزایایی نیز وجود دارد. منتها این دو در کنار هم باید جلو بروند. بایستی مشکلات کاهش و مزایا افزایش یابد تا ما بتوانیم حداقل چشم‌اندازی که در آینده داریم، چشم‌انداز بهتری نسبت به وضعیت فعلی باشد.
این جامعه‌شناس ضمن بیان اینکه به خصوص مشکل ما در جامعه با متولدین دهه ۶۰ است، گفت: تعداد زیاد و انبوه جمعیت این دهه که در تاریخ ایران بی‌سابقه بوده است، الان به سنی رسیده‌اند که حدود ۳۵ تا ۴۰ سال را شامل می‌شوند و بخش عمده‌ای از این افراد مجردند و باید تسهیلاتی برای این افراد فراهم شود. باید برخی از آداب و رسوم را اصلاح کنیم. وقتی ویروس کرونا به کشور آمد، باوجود تمام بدی‌هایی که داشت و خساراتی که وارد کرد به ما نشان داد که دو نفر می‌توانند با هم ازدواج کنند، اما عروسی نگیرند و هیچ اتفاقی هم در این عالم هستی نمی‌افتد. در این مدت خیلی از افراد ازدواج کردند بدون اینکه کارت دعوت چاپ کنند و این همه خرج تشریفات عروسی و مجلس کنند؛ بنابراین خیلی ساده ازدواج کردند و مشکلی نیز پیش نیامد. پس بعد از کرونا نیز می‌تواند اینگونه باشد. مشکل ما این است که از لحاظ فرهنگی ضعیف عمل می‌کنیم و نمی‌آییم به قول گیدنز یک بازاندیشی در آداب و سنن و رسوم گذشته داشته باشیم و رفتارهای غلط اضافی نادرست و غیرضروری که نه دین آنها را تعیین کرده و نه عقل آن را تائید می‌کند را کنار بگذاریم و به افراد فرصت‌هایی برای تشکیل خانواده بدهیم.
وی افزود: معمولا طلاق‌هایی که اتفاق می‌افتد، به لحاظ جامعه‌شناختی عنوان فرایند طلاق بر آن اطلاق می‌شود؛ زیرا طلاق چیزی نیست که در لحظه اتفاق بیفتد و فرد در یک روز یک‌دفعه تصمیم بگیرد که می‌خواهد طلاق بگیرد. اگر فرد چنین تصمیمی گرفته این تصمیم منوط به ماه‌ها و سال‌ها قبل بوده است؛ یعنی فرآیندی صورت گرفته که مشکلاتی روی هم انباشته شده و حل نشده است و رسیده به نقطه غیرقابل تحمل و آن‌موقع جدایی اتفاق افتاده. پس بایستی از نقطه اول جلوی مشکلات را گرفت و برایش راه‌حل پیدا کرد تا به مرحله بعدی نرسد. گاهی افراد یک بهشت آرمانی از زندگی بعد از طلاق در ذهن خود می‌سازند که اگر طلاق بگیرند راحت می‌شوند و زندگی خوبی خواهند داشت و همه مشکلاتشان حل می‌شود، درحالی که اینگونه نیست و صدها مشکل به مسائل‌شان اضافه می‌شود.
این عضو هیأت علمی دانشگاه ضمن بیان اینکه من با این دیدگاه موافق نیستم که خیلی از اساتید و اندیشمندان چشم‌انداز پیش روی خانواده ایرانی را چشم انداز سیاه و تاریکی می‌بینند، گفت: ممکن است که در آینده وضعیت سیاه وتاریکی داشته باشیم، اما این فقط یک احتمال است و امکان مقابل آن نیز این است که شرایط بهبود یابد. قطعا این ما هستیم که با عملکردمان تعیین می‌کنیم که در آینده ممکن است چه اتفاقی بیفتد. در اینجا بیشتر مسئولین مخاطب من هستند. آنهایی که دلسوزند و امکانات مالی برایشان وجود دارد، بایستی بدانند این مسئله در اولویت اول ما است. قطعا بیشتر مشکلات در جامعه از خانواده‌ها نشأت می‌گیرد. یک خانواده متلاشی شده است که فرد را به اعتیاد می‌کشاند. یک خانواده فروپاشیده و نابسامان است که زمینه بزهکاری، فسادهای اخلاقی و جنسی را در جامعه ایجاد می‌کند.
وی افزود: اگر ما اصل را حفظ خانواده درنظر بگیریم، می‌توانیم آسیب‌های دیگر را تا حد زیادی جبران و معالجه کنیم. ابتدا باید ریشه درد را درمان کرد. وقتی به شاخه‌ها می‌پردازیم، مشکل حل نمی‌شود. درد واقعی را باید تشخیص درست داد و علاج کرد و درنهایت بعد از آن تمام عوارضی که ناشی از این موضوع است، حل می‌شود؛ پس اگر درست عمل کنیم، چشم‌انداز خانواده در ایران می‌تواند خیلی بهتر از وضعیت فعلی باشد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی اجتماعی خانواده خانواده در ایران خانواده ایرانی وضعیت خانواده شرایط فعلی خانواده ها وضعیت فعلی نرخ باروری چشم انداز راه حل
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۹۱۱۷۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اشتهارد؛ شهرستان بدون زندانی مهریه
حامد مومنی‌نژاد با اعلام اینکه این حوزه قضایی فاقد زندانی مهریه است گفت: در حالی که پیشر شهرستان اشتهارد دارای زندانی مهریه بود با تلاش‌های انجام شده از تیرماه ۱۴۰۱ هیچ شخصی بابت عدم تادیه مهریه محبوس نشده است و همچنین پیش از آن نیز با بررسی تک تک پرونده‌های مربوط به مهریه، هیچ شهروندی از این حوزه قضایی از این بابت در زندان نیست.
رئیس دادگستری اشتهارد با تشریح اقدامات انجام شده در زمینه پرونده‌های مهریه در این حوزه قضایی متذکر شد: با اتخاذ سیاست‌های کاهش جمعیت زندان، این موفقیت کسب شد که مرهون برنامه‌های متعدد از جمله تسریع در پذیرش اعسار و استفاده از ظرفیت‌های قانونی ذکر شده در «قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی» برای شناسایی اموال و پرداخت مهریه و در صورت احراز اعسار زوج، تقسیط آن بوده است.
وی با بیان اینکه بر اساس شیوه نامه تدوین شده در این حوزه قضایی، پرونده‌های مربوط به مهریه را رئیس دادگستری شخصا رسیدگی می‌کند تصریح کرد: با توجه به اینکه یکی از سیاست‌های قوه قضائیه کاهش زندانی مهریه است تلاش شده با رسیدگی توسط رئیس حوزه قضایی از ظرفیت موجود قانونی استفاده شود تا ضمن افزایش رضایت، بررسی درخواست‌های اعسار با سرعت بیشتری انجام شود.
باشگاه خبرنگاران جوان البرز کرج
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد