به نقل از «قدس آنلاین»

محله خوب، مسجد با صفا...

تاریخ انتشار: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۹۶۶۸۹۵

هنوز هم این رسم زیبا و حسنه در میان مشهدی‌ها رایج است و اگر کرونا بگذارد و شرش را از سر همه مردم کم کند، می‌شود دوباره آن را در گوشه و کنار شهر دید.

درباره سنت میهمان‌داری صحبت می‌کنم، پذیرایی از زائران امام رضا(ع) توسط مجاوران آن امام همام. هرچند این روزها کمتر پیش می‌آید زائری به مشهد برسد و برای تأمین جا و مکانی به‌منظور بیتوته و استراحت، با مشکلی روبه‌رو شود، اما هنوز هم در ایام خاص مانند شب‌های ولادت و شهادت حضرت ثامن‌الحجج(ع) یا مناسبت‌هایی مانند ماه محرم به‌خصوص روز عاشورا، مجاوران مضجع شریف امام هشتم(ع) میزبان زائران آن حضرت می‌شوند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برخلاف آنچه ممکن است شنیده ‌باشید، این سنت در مشهد و طی سال‌های اخیر با تأثیرپذیری از میهمان‌داری مردم خوب عراق در ایام اربعین، رایج نشده ‌است. تاریخ به ما می‌گوید مجاوران حرم رضوی با تأسی از سنت اهل‌بیت(ع)، از همان نخستین ایام، از زائران حرم رضوی بدون هیچ چشمداشت مادی، پذیرایی می‌کردند و آن را به عنوان ثواب و عمل ‌صالحی در کارنامه اعمالشان در نظر می‌گرفتند. بسیار پیش می‌آمد که در اثر رفت‌وآمد زائران به مشهد و بیتوته آن‌ها در خانه مجاوران، روابطی دوستانه پدید می‌آمد، وصلت‌هایی شکل می‌گرفت و پایه‌های ارتباطات اجتماعی که موجب پیوندهای عمیق و پیوسته در جامعه می‌شود و سهم مهمی در اتحاد مردم یک سرزمین دارد، ایجاد می‌شد. در رواق امروز و بنا به رسم همیشگی، می‌خواهم درباره تاریخ این سنت در شهر مشهد صحبت کنم.

پیشینه یک سنت زیبا

ایجاد زیرساخت‌هایی برای کمک و مساعدت به زائران حرم رضوی، تاریخی دراز دامن و دیرپا دارد؛ به واقع می‌شود ردپای چنین امور خیری را از قرن سوم هجری و پس از شکل گرفتن نخستین اماکن متبرکه، پی گرفت. در برخی گزارش‌های تاریخی به طور ضمنی از کمک و مساعدت اهالی سناباد و نوغان، دو شهر یا روستای نزدیک به حرم رضوی، به زائرانی که از راه دور و نزدیک به زیارت می‌آمدند، سخن به میان آمده است.

در کنار این فعالیت‌ها، کاروانسراهای بزرگی که در مسیر مشهد ایجاد می‌شد و موقوفه‌هایی که به آن‌ها اختصاص می‌یافت، در امر تسهیل سفر و ایجاد آسایش برای زائران بسیار مؤثر بود؛ این امر به‌ویژه از دوره تیموری به بعد با افزایش تعداد زائران، بیشتر به چشم آمد. کاروانسرای سنگ‌بست که یادگار دوره تیموری و عهد سلطان‌حسین بایقراست، نمونه‌ای از این مکان‌ها محسوب می‌شود. در دوره صفوی در کنار موقوفه‌هایی که برای نگهداری و حفظ اماکن متبرکه وقف می‌شد، موقوفه‌هایی هم برای تکریم زائران و میهمان‌داری از آن‌ها در نظر می‌گرفتند. نمونه‌ای از این‌گونه وقف‌ها را می‌توان در موقوفه محمدحسن میرزا منتصرالملک که در سال 1320ق. کاروانسرایی تازه‌تأسیس را وقف زائران حرم رضوی کرده، مشاهده کرد.

در سفرنامه‌های متقدم و متأخر نیز به سنت میهمان‌داری از زائران حرم رضوی اشاره شده ‌است. ابن‌بطوطه به طور تلویحی به وضعیت مناسب اقامت و سکونت زائران در مشهد اشاره می‌کند و نیم‌نگاهی به تکریم زائران در این شهر دارد. جهانگردان اروپایی مانند «دالمانی» که اواخر قرن نوزدهم به مشهد رسید هم به این موضوع اشاره می‌کنند.

 دالمانی در سفرنامه خود، شرح استقبال و حمایت مردم مشهد از زائرانی که در راه مانده یا سرمایه خود را به هر دلیل از دست داده‌اند، آورده ‌است. «نیکلای خانیکوف» خاورشناس، جغرافیدان و مردم‌شناس روسی نیز که آثاری چون «یادداشت‌های مردم‌شناسی ایران»  و «گزارش‌هایی درباره سفر تحقیقاتی به خراسان» را نوشته است به نذورات فراوانی که به ویژه در ایام مذهبی مانند شهادت یا ولادت امام رضا(ع) به زائران حرم رضوی اختصاص داده شده‌ بود، اشاره می‌کند. نگاهی به مستندات مربوط به موقوفات مشهدالرضا(ع) نشان می‌دهد در این ایام آن‌قدر گستردگی و کثرت مکان‌های عرضه غذای نذری و احیاناً دیگر لوازم مورد نیاز زائران وجود داشت که دیگر هیچ زائری نیاز به فکر کردن برای تأمین مایحتاج غذایی خود پیدا نمی‌کرد. این شواهد نشان می‌دهد اهتمام به تکریم زائران امام رضا(ع) در مشهد پیشینه‌ای بسیار طولانی دارد و اگر چند صباحی، طی یک قرن اخیر به دلیل تغییر شرایط، کم‌رنگ‌تر شده‌ است، دلیل بر فقدان و نبودن آن در تاریخ مشهد نیست.

در سفرنامه‌های متعدد دوره قاجار هم حکایت‌های فراوانی درباره میهمان‌پذیری ساکنان مشهد در ایام ویژه زیارتی نقل شده ‌است که نشان می‌دهد مردم این شهر پذیرایی از زائران حرم را یک فریضه و واجب می‌شمرده‌اند.

شتاب میهمان‌داری پس از پیروزی انقلاب

روند خدمت‌رسانی به زائران حرم امام رضا(ع)، با حمایت‌های همه‌جانبه آستان‌قدس و ورود افراد خیّر و واقف به این عرصه، پس از پیروزی انقلاب اسلامی وارد مرحله جدیدی شد.

از سال 1377خورشیدی به این سو، ده‌ها نمازخانه و مجتمع رفاهی امام رضا(ع) به همین منظور در جاده‌های منتهی به مشهد و در محدوده جغرافیایی خراسان بزرگ و حتی فراتر از آن، ساخته شد. دیهوک، اسلامیه، فیض‌آباد، رباط سفید، خوسف، کاهک، نهبندان، خضری، رباط پشت‌بادام، بردسکن، قائن، مزداوند، جنگل گلستان، بشرویه و ... از مکان‌هایی هستند که با همت آستان‌قدس و حمایت مردم، صاحب استراحتگاه‌های آبرومندی برای زائران امام رضا(ع) شده‌اند و پس از اقبال عمومی به پیاده‌روی ایام آخر ماه صفر برای زیارت حرم مطهر رضوی، کارایی این اماکن بیش از پیش مشخص شد. نباید از یاد ببریم که بخش مهمی از نیازهای زائران در این ایستگاه‌ها، توسط مردم همان منطقه تأمین می‌شود و این مسئله ریشه در تاریخ کهن میهمان‌داری از زائران حرم رضوی در خراسان به‌ویژه مشهدالرضا(ع) دارد.

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: میهمان داری زائر زائران حرم رضوی زائران حرم میهمان داری امام رضا ع

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۹۶۶۸۹۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کلینیک مشاوره حرم مطهر رضوی پناهگاه دوم زائران است/خدمت عاشقانه خادمیاران مشاور در حریم رضوی

آری! کلینیک تخصصی مشاوره زائرین حرم مطهر رضوی که در باب الهادی قرار دارد سال هاست به صورت رایگان به زائر و مجاور خدمت مشاوره رایگان می‌دهد و هر سال که از عمر آن گذشته، حرفه ای تر و تخصصی تر و با محوریت توجه به فرهنگ اسلامی این خدمات را ارائه می‌دهد. خبر خوش آنکه چند سالی است مشاوره حقوقی هم راه اندازی شده و این مرکز هر روز بخشی از زمانش به مشاوره حقوقی در حوزه های مختلف می‌گذرد.

تمامی خدمات مرکز مشاوره حرم مطهر رضوی رایگان است
مرکزی که تمام و کمال همه افرادی که در آن حضور دارند خادمیار محسوب می‌شوند و خدمتشان رایگان است؛ از پذیرش بگیرید تا کارشناس و مشاور و صد البته مدیر مجموعه، مهری گرامی که دکترای بالینی دارد و وقتی با او قرار ملاقات گذاشتیم به گرمی از ما استقبال کرد و بعد از سلام و علیک به بخشی از زوایای شخصیتی مان هم اشاره کرد که برایمان این نکته سنجی هایش جالب بود؛ اگرچه بیش از این هم انتظار نمی‌رفت کسی که سال هاست با مراجعین ارتباط دارد و در حوزه مشاوره و روانشناسی فعالیت می‌کند غیر این رفتار کند.

خدمت رایگان 53 مشاور
مهری گرامی، مسئول کلینیک باب الهادی مرکز جامع مشاوره آستان قدس رضوی است در گفتگو با ما در خصوص فعالیت های این مرکز می‌گوید: این کلینیک همانند دیگر مراکز خدمات مشاوره‌ای، در حوزه های مختلف بالینی، مشاوره‌های فردی و خانوادگی، زوج درمانی، ازدواج، کودک و نوجوان، تحصیلی و شغلی به زائران و مجاوران خدمت می‌کند. همچنین در حوزه روان سنجی، تست‌های مختلف روانشناختی، گفتار درمانی و درمان‌های تکنولوژیک هم فعالیت می‌کند.

گرامی ادامه می‌دهد: کلینیک باب الهادی 53 مشاور دارد و هفت روز هفته از ساعت 7 صبح الی 19 به صورت پیوسته فعالیت دارد جز روزهای جمعه که ساعت کاری آن از ساعت 7 تا 13 است.

درباره وقت دادن و رزرو نوبت از گرامی سوال می کنم که در جواب می‌گوید: ما نوبت تلفنی نداریم و افراد باید به صورت حضوری مراجعه کنند چون تلاشمان بر این است که به افرادی که به حرم مطهر رضوی رفت و آمد دارند خدمت داده شود و در کمترین زمان ممکن حتی الامکان تا زمانی که زائر در مشهد است نوبت دهی انجام شود. مجاوران نیز به همین گونه است اما ملاحظاتی که برای نوبت دادن زائران داریم بیشتر است چون ممکن است زائری چند ساعت قبل از رفتنش به اینجا مراجعه کند لذا ما تلاشمان را می کنیم وقت مشاوره برای او در نظر بگیریم.

گرامی تاکید می‌کند وقت هایی که ما به مراجعان می‌دهیم تک جلسه‌ای است و اگر فردی نیاز به ادامه مشاوره داشته باشد او را به شعبه‌های دیگر مرکز مشاوره آستان قدس در سطح شهر ارجاع می‌دهیم که آن مراکز هزینه دارد و طبق تعرفه سازمان نظام روانشناسی محاسبه می‌شود.

خادمیاران مشاور مشهدی و کشوری
کلینیک مشاوره حرم مطهر رضوی به صورت خادمیاری اداره می‌شود و تمامی افراد به عبارتی خادم حرم مطهر رضوی هستند. اینها را گرامی می‌گوید و ادامه می‌دهد: ذیل بخش خادمیاری، کلینیک در دیگر مراکز استان و سطح کشور نیز نمایندگانی دارد. اگر مراجعی به اینجا بیاید و نیاز به ادامه جلسات مشاوره داشته باشد شماره او به دبیر کانون خادمیاران مشاور استانش داده می‌شود تا از طریق آنها پیگیری شود.

یکی دیگر از خدمات جدید که مورد استقبال قرار گرفته خدمت مشاوره حقوقی به صورت خادمیاری است که هر روز هفته وجود دارد و این افراد وکلای مشهدی هستند؛ اما روزهای پنجشنبه ساعت 9 تا 13 مشاوره حقوقی خادمیاران استانی به طور ویژه برگزار می‌شود که بیشتر آنها از جمله قضات و روسای دادگستری سراسر کشور هستند تا زائران مختلف از حضور آنها بهره مند شوند. این افراد ذیل خادمیاران آستان قدس رضوی قرار دارند که با توجه به حرفه و تخصص خود در این مرکز خدمت رسانی می کنند.

مشاورانی که پشت میزهای خدمت، گوش شنوایی برای زائران بودند
کلینیک مشاوره حرم مطهر رضوی صرفا در همان محل باب الهادی خلاصه نمیشود و تلاش کرده خدمت خود را در حرم توسعه دهد اگرچه با موانع اداری روبرو می‌شود و به گفته مدیر کلینیک، دوست دارد این مرکز را در جای جای حرم مطهر رضوی همچون دفاتر پاسخگویی به مسائل شرعی گسترش دهد.
در روزهای شلوغ حرم مطهر رضوی که زائران بیشتری گرد این حریم جمع می‌شوند مانند ماه مبارک رمضانی که گذشت و با تعطیلات نوروزی همزمان بود این کلینیک میزهای خدمت مشاوره‌ای را در دارالحجه و رواق کتاب راه اندازی کرد و شب های ماه مبارک طرح افطار تا سحر را برگزار کردند که از سوی خادمیاران مشاور استقبال خوبی صورت گرفت و هر شب تا ساعت 10 شب، گوش شنوای حال دل زائران و مجاوران بودند.

پذیرش 10 هزار مراجعه کننده در سال 1402
گرامی به آماری که جلوی رویش قرار دارد نگاهی می‌اندازد و می‌گوید: ما روزانه به طور میانگین 40 نفر را پذیرش می‌کنیم و سال 1402 نیز به حدود 10 هزار و 406 زائر و مجاور خدمات مشاوره ای و حقوقی داده‌ایم که از این میان حدود 4 هزار نفر زائر و 6 هزار نفر مجاور بودند؛ همچنین 3 هزار و 723 نفر مراجعه کننده آقا و 6 هزار و 683 نفر هم خانم داشتیم. 
در طرح میز خدمت نیز که امسال در ایام ماه مبارک داشتیم میزان پذیرش به صورت روزانه تا 90 نفر افزایش پیدا کرده بود که نشان دهنده استقبال مراجعان است و ما هم از اینکه کمکی به حال خوب افراد می‌کنیم خوشحالیم. علاوه بر مشاوره فردی، مشاوره‌های گروهی با موضوعات تربیتی و فرزندپروری، وسواس، ازدواج و مشاوره پیش از ازدواج نیز از دیگر خدمات کلینیک مشاوره آستان قدس است که سال گذشته50 جلسه با حضور 660 مراجع را برگزار کردیم.

پناه دوم زائران اینجاست
اینکه نگاه زائر و مجاور به کلینیک مشاوره حرم مطهر رضوی جور دیگری است و نگاه امنی دارند در برخورد مراجعان و درخواست هایشان کاملا مشخص است. اینجا هم نوجوان 15، 16 ساله برای مشاوره تحصیلی مراجعه می‌کند؛ هم پیرمرد 60 ساله ای که در کهنسالی چراهای زیادی پیش رویش دارد، هم مردان و زنان میانسالی که با مشکلات خانوادگی دست و پنجه نرم می‌کنند و آمده‌اند اینجا تا راهی برای چاهی که در آن افتاده اند بیابند. مشاوران نیز قبل از شروع کار خود، خود را به صاحب این حریم می‌سپارند و از آقا مدد می‌گیرند تا بهترین خدمت را در زمانی که دارند به زائر ارائه دهند. اینجا قبل از آنکه روابط در اتاق درمان نقش مشاور و مراجع دیده شود، خادمیار و زائر و مجاورانی حضور دارند که یک نقطه اشتراک آنها را به هم وصل کرده است و آن هم وجود مقدس امام مهربانی هاست.

گرامی می‌گوید: بارها به چشم خود دیده ام زائری که مستاصل و از همه جا مانده و رانده شده، به اذن امام پایش به این مرکز باز شده و تنها دنبال سوسوی امیدی برای ادامه زندگی بوده است و بعد از 45 دقیقه گفتگو با مشاور، با لبی خندان اتاق را ترک کرده است و این برای ما که در این حریم خدمت می‌کنیم لذتی وصف ناشدنی است.

خانم گرامی، مدیر کلینیک مشاوره آستان قدس فهمیده کجا ایستاده است و می‌گوید: می‌دانم و باور دارم هر زائری که پا به این حریم می‌گذارد دردی در درون خود احساس کرده است و دلش می‌خواهد با امام و درد دل کند تا سبک شود. 
به گمان من زائر بعد از آنکه حال دلش را به حال این حریم گره می‌زند باز هم نیاز دارد تا خاطرش هم راحت شود و اینجا دومین پناهگاه امن زائر است که خب! حالا بیاید با مشاوری که می‌تواند او را در زندگی به صورت اصولی و تخصصی راهنمایی کند هم کلام شود و از دانسته های مشاور استفاده کند.

منبع: آستان نیوز