به نقل از «ایسنا»

هر ۲۰ دقیقه یک گونه جانوری منقرض می‌شود

تاریخ انتشار: ۱ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۹۸۰۸۷۹

ایسنا/خراسان جنوبی مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: گونه‌ها با آهنگی بسیار سریع که در تاریخ زمین شناسی بی سابقه است در حال از بین رفتن هستند و بیشتر این انقراض‌ها به خاطر فعالیت‌های انسان‌هاست و حدود هر ۲۰ دقیقه یک گونه منقرض می‌شود که سرعت ازبین رفتن گونه ها امروزه هزار تا ۱۰ هزار برابر بیشتر از سرعت انقراض طبیعی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حسن اکبری در گفت‌وگو با ایسنا گفت: در سال جاری یک خردادماه به عنوان روز جهانی تنوع زیستی با شعار ما بخشی از راه حل برای طبیعت هستیم نامگذاری شده است.

وی افزود: از بیابان‌های خشک و سوزان در آفریقا تا جنگل‌های بارانی سرسبز آمازون، از اعماق اقیانوس‌ها تا تپه‌های مرجانی درخشان، طبیعت جهان ما آمیزه‌ای است شگفت از چشم اندازها، مواد، رنگ‌ها و بافت‌های مختلف، زمین، هوا، دریاها و سیاره‌ها، خانه ریزترین حشرات و بزرگترین حیوانات است و این یعنی مجموعه غنی از نیروهای وابسته به هم و مرتبط که تنوع زیستی نام دارد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: تنوع زیستی امروزی محصول میلیاردها سال تکامل موجودات است که به وسیله فرآیندهای طبیعی و البته به‌ طور فزاینده‌ای تحت تأثیر انسان به وجود آمده است بنابراین ما بخش جدایی‌ناپذیر از این تنوع زیستی و به طور کامل وابسته به آن هستیم.

ما بخشی از راه حل برای طبیعت هستیم

اکبری افزود: در حالی‌که در عصر حاضر نسبت به این موضوع مهم که تنوع زیستی یک سرمایه‌ همگانی است و ارزش فوق‌العاده‌ای برای نسل‌ امروز و نسل‌های آینده دارد، اما متاسفانه، تعداد زیادی از گونه‌ها با پیامدهای ناشی از فعالیت‌های انسانی، در حال کاهش است و انسان تاثیر گذارترین نقش را در حفظ تنوع زیستی دارد.

وی با اشاره به شعار روز جهانی تنوع زیستی که تحت عنوان  ما بخشی از راه حل برای طبیعت هستیم، گفت: حفاظت از تنوع زیستی، در واقع حفاظت از منافع انسان و دیگر موجودات حیات است و راه حل اکثر مشکلات در حفظ تنوع زیستی در دست انسان بوده و به او مرتبط می‌شود، منابع زیستی ستون‌هایی هستند که تمدن‌ها بر روی آنها بنا شده‌اند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: تامین کننده‌ اصلی مواد اولیه در صنایع مختلف مانند کشاورزی، داروسازی، لوازم بهداشتی، ساخت و ساز و  منابع طبیعی و زیستی هستند که از دست دادن تنوع زیستی، مواد غذایی مورد نیاز ما، دارو، انرژی و فرصت‌های تفریحی و گردشگری ما را( به دلیل ازبین رفتن بوم‌سازگان‌ها) تهدید می‌کند.

اکبری تصریح کرد: افزون بر این، مجموعه‌ وسیعی از تعاملات میان اجزای مختلف تنوع زیستی، این سیاره را برای همه‌ گونه‌ها، از جمله انسان، قابل سکونت ساخته است و سلامت شخصی ما و سلامت اقتصاد و جامعه‌ی انسانی ما، به عرضه‌ مداوم خدمات مختلف از سوی محیط زیست وابسته است که جایگزین دیگری برای آنها وجود ندارد؛ به عنوان مثال، اتفاقی که در طبیعت برای کنترل آفات توسط موجودات مختلف با تغذیه از یکدیگر می‌افتد، قابل جایگزینی حتی با صرف هزینه‌های هنگفت از سوی انسان نیستند یا تکثیر گیاهان مختلف و زادآوری که به هنگام گرده‌افشانی، توسط حشرات و پرندگان انجام می‌شود، با هیچ روش دیگری امکان پذیر نیست.

تنوع زیستی و امنیت غذائی

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به تنوع زیستی و نقش آن در امنیت غذایی و سلامت انسان، گفت: تنوع زیستی که امروز برروی کره زمین داریم از میلیون‌ها گونه زیستی مشخص تشکیل شده است و این نتیجه چهار میلیارد سال تکامل برروی این کره است.

وی افزود: با این وجود واژه تنوع زیستی نسبتا جدید بوده و اولین بار در سال ۱۹۸۵ ابداع شده است؛ تنوع زیستی یعنی گوناگونی حیات بروی زمین، یعنی تمام جانداران، گونه‌ها، جمعیت‌ها، تفاوت‌های ژنی بین آن‌ها و زیست بوم‌ها و اجتماعات پیچیده آن‌ها، تنوع زیستی به این مطلب نیز اشاره دارد که ژن‌ها، گونه‌ها و زیست بوم‌ها از یک طرف وابسته به هم و از طرف دیگر در تعامل با محیط زیست هستند.

اکبری یادآور شد: معمولا سه سطح از تنوع زیستی از جمله تنوع ژن‌ها، گونه‌ها و زیست بوم‌ها مورد بحث قرار می‌گیرد که تنوع ژنی یعنی تمام ژن‌های مختلفی که در تمام گونه‌های زنده وجود دارند از جمله گیاهان، حیوانات، میکروارگانیسم‌ها، تنوع گونه‌ها، یعنی تمام گونه‌های مختلف و تفاوت‌های بین آن‌ها و تنوع زیست بوم‌ها شامل تمام زیستگاه‌ها، جوامع زیستی و فرآیندهای بوم شناختی به علاوه تفاوت بین هریک از زیست بوم ها از جمله این موارد هستند.

وی خاطرنشان کرد: امنیت غذایی از جمله مباحث جهانی است که بر مفهوم دسترسی به غذای کافی برای همه مردم در تمامی اوقات به منظور زندگی سالم و فعال اشاره دارد این در حالی است که مفهوم تنوع زیستی پایدار در این راستا به عنوان یک هدف مطلوب مطرح می‌شود و دلالت بر حفظ تنوع گیاهی و دامی موجود و یا بهبود آن دارد.

اکبری تصریح کرد: تقاضا برای موادغذایی هم از طریق اصلاح نژاد دام‌ها و نباتات و هم از طریق برداشت بیشتر از زمین‌های زراعی ضمن افزودن حاصلخیزکننده‌های بیشتر به این زمین‌ها تأمین می‌شود؛ لذا حفظ ذخایر ژنی و محیط زیست از اهمیت خاصی در امنیت غذایی و حفظ سلامت انسان برخوردار است.

وی افزود: تخریب و ازدست رفتن زیستگاه‌های طبیعی به عنوان یکی از مهم ترین عوامل تهدیدکننده تنوع زیستی به شمار می‌رود به طوریکه فشارهایی که انسان بر زمین وارد می‌کند تاثیر مستقیمی بر نابودی زیستگاه‌ها دارد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: معرفی گونه‌های غیربومی که جایگزین گونه‌های بومی و محلی می‌شوند از عوامل نابودی تنوع زیستی است؛ گونه‌های مهاجم و بیگانه جایگزین گونه‌های بومی شده و اغلب باعث انقراض آن‌ها می‌شوند؛ معرفی گونه‌های مهاجم جانوری و گیاهی سالانه در حدود ۱.۴ تریلیون دلار زیان اقتصادی به همراه دارد.

اکبری اظهار کرد: بهره برداری بی رویه از طبیعت از دیگر عوامل تهیدکننده طبیعت بوده و شکار، صید و نگه داری بی رویه یک گونه می‌تواند به سرعت باعث کاهش آن شود؛ تغییر الگوی مصرف انسان‌ها اغلب اصلی‌ترین علت این بهره برداری ناپایدار از منابع طبیعی است.

وی تصریح کرد: تغییر اقلیم نیز به عنوان دیگر عامل تهدیدکننده بوده و تغییرپذیری و تغییر اقلیم منجر به نابودی تنوع زیستی می‌شود چرا که اگر گونه‌ها و جمعیت‌ها زمان کافی برای سازگارشدن با تغییر شرایط اقلیمی نداشته باشند ممکن است برای همیشه از بین بروند.

اکبری تصریح کرد: گونه‌ها با آهنگی بسیار سریع که در تاریخ زمین شناسی بی سابقه است در حال از بین رفتن هستند و بیشتر این انقراض‌ها به خاطر فعالیت‌های انسان‌هاست و حدود هر ۲۰ دقیقه یک گونه منقرض می‌شود که سرعت ازبین رفتن گونه ها امروزه هزار تا ۱۰ هزار برابر بیشتر از سرعت انقراض طبیعی است.

وضعیت تنوع زیستی خراسان جنوبی

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: اقلیم استان از نوع خشک و بیابانی است، اما با توجه به موقعیت قرارگیری مناطق پست یا مرتفع، به دو دسته خشک و گرم و خشک و ملایم تقسیم می‌شود؛ شرایط توپوگرافیک و تشکیلات زمین شناسی منجر به پیدایش تنوع بیولوژیک بی نظیر و متنوعی در استان شده است.

اکبری اظهار کرد: در زیست گاه‌های استان، بیش از هزار گونه گیاهی، حدود ۳۱۰ گونه جانوری شامل ۶۰ گونه از رده پستانداران، ۱۹۷ گونه پرنده، ۵۰ گونه از رده خزندگان و سه دوزیست شناسایی شده‌اند؛ از جمله گونه‌های شاخص استان می‌توان به یوزپلنگ ایرانی، پلنگ، آهو، قوچ و میش، کل و بز، جبیر، انواع گربه سانان کوچک، روباه شنی، خرگوش، روباه معمولی، گرگ، کفتار، هوبره، زاغ بور، انواع پرندگان شکاری، آگامای سر وزغی ایرانی، انواع مارها، لاک پشت آسیایی و لاک پشت مهمیزدار اشاره کرد.

اکبری افزود: اگرچه اغلب مناطق استان دارای اقلیم بسیار خشک است، اما تالاب‌ها و آبگیرهای استان از جمله پناه گاه حیات وحش تالاب کجی نمکزار نهبندان علاوه بر پرندگان ساکن همه ساله میزبان جمعیت‌های بزرگ از پرندگان مهاجر از قبیل انواع آبچلیک، انواع حواصیل، آنقوت، خوتکا و انواع اردک، فالاروپ، پاشلک، سنقر، دم جنبانک ابلق، انواع کشیم و ... هستند که در میسر خود به طرف مناطق زمستان گذرانیشان در قاره آفریقا و شبه قاره هند، در تالابهای استان مستقر می‌شوند.

عواملی که مرگ تنوع زیستی را رقم می‌زند 

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار کرد: متاسفانه عوامل متعددی مانند بهره برداری ناپایدار از منابع پایه و فعالیت‌های انسانی مخرب به ویژه در نواحی روستایی، چرای بی رویه در برخی مراتع، دفع نامناسبت پسماندها و شکار غیرمجاز تنوع زیستی استان را به شدت تهدید می‌کند.

اکبری ادامه داد: تداوم خشکسالی و برداشت بی رویه از سفره آب‌های زیرزمینی موجب خشک کردن منابع محدود آبی استان است؛ شکار بی رویه وتخریب و تبدیل زیستگاه‌ها بسیاری از گونه‌ها را در فهرست گونه‌های در معرض خطر قرارداده است؛ زیست بوم‌های طبیعی استان با بحران‌ها و تهدیدهای متعددی روبه رو شده است به طوری که بر اساس فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN)، تعداد پنج گونه پستاندار (یوزپلنگ، قوچ و میش، کل و بز، آهو، زرده بر)، شش گونه پرنده (بالابان، کرکس کوچک، عقاب تالابی، عقاب شاهی، هوبره، اردک سرسفید)، سه گونه خزنده (لاک پشت آسیایی، لاک پشت مهمیز دار و آگامای سروزغی ایرانی) در زمره گونه‌های در معرض تهدید قرار گرفته‌اند؛ اگرچه فعالیت‌هایی برای جلوگیری از تخریب تنوع زیستی و احیای منابع طبیعی آسیب دیده صورت گرفته است، اما عوامل مختلفی مانند وقوع دوره‌های خشکسالی‌های طولانی و مکرر و بهره برداری بی رویه از منابع آبی، خاک و پوشش گیاهی، زوال تنوع زیستی را شدت بخشیده است.

راه‌های حفاظت از تنوع زیستی استان و بهره برداری پایدار از آن

 مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: به منظور حفاظت از تنوع زیستی موجود، نمونه‌هایی شاخص از طبیعت و زیستگاه‌های استان در قالب سه پناهگاه حیات وحش و هفت منطقه حفاظت شده و نیز شش منطقه شکار ممنوع حفاظت می‌شوند.

وی در خصوص راه‌های حفاظت از تنوع زیستی و بهره برداری موثر از آنها با توجه به این موارد، انجام اقداماتی در راستای حفاظت مؤثر از تنوع زیستی و بهره برداری پایدار از آن‌ها ضروری دانست و اظها کرد: لحاظ کردن شاخص‌های تنوع زیستی، اهداف و استراتژی‌های ویژه برای عملی کردن اولویت‌های کنوانسیون تنوع زیستی،  ارتقای سطح آگاهی اجتماعی و فرهنگ سازی در مورد حفاظت و بهره برداری پایدار از منابع و اجزای تنوع زیستی با همکاری فعال رسانه ها، اجرای طرح آمایش سرزمین و بهره برداری از نتایج حاصل از مطالعات آمایش سرزمین و توان اکولوژیک و پایداری منابع طبیعی،  انجام مطالعات میدانی بر روی گونه‌ها و اکوسیستم‌های منتخب برای درک بهتر از وضعیت تنوع زیستی و به کارگیری روش‌های صحیح حفاظت و احیای گونه‌های اندمیک در معرض خطر، حمایت از پروژه‌های حفاظتی با مشارکت جوامع و آحاد مردم در خصوص مدیریت منابع طبیعی، بهره برداری پایدار و حفاظت از تنوع زیستی از جمله این اقدامات است.

مشارکت عمومی در راستای حفاظت از تنوع زیستی

اکبری گفت: باید تنوع زیستی را به نیازهای روزمره مردم پیوند دهیم تا احساس مسئولیت برای حفظ تنوع زیستی و پیشگیری از نابودی آن در میان آن‌ها گسترش یابد.

وی افزود: مراقب باشیم که علم و سیاست نقش برابری را در تصمیم گیری‌ها داشته باشند، دلایل اقتصادی زیادی برای حفظ تنوع زیستی وجود دارد، اما این دلایل باید به صورت اقدامات داخلی و بین المللی درآیند تا بتوان ظرفیت‌های تنوع زیستی را بهتر شناخت، در انتخاب‌ها و سبک زندگی خود تجدیدنظر کنیم تا زمینه برای زندگی گونه‌هایی که بر روی این زمین زندگی می‌کنند فراهم شود که این به زندگی همه ما مربوط می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: یک دستگاه و یا نهادی به تنهایی نمی‌تواند از تنوع زیستی  حفاظت و حراست کنند و در این راستا، همکاری تمامی دستگاه‌های اجرایی و مسئولان، آحاد جامعه، دوستداران و علاقمندان به محیط زیست، سمن‌ها و تشکل‌های زیست محیطی  می‌تواند در حفاظت از تنوع زیستی و رعایت ملاحظات زیست محیطی، نقشی مهم و موثری داشته باشند.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی اجتماعی گونه هاي جانوري گونه هاي گياهي تنوع زيستي مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی حفاظت از تنوع زیستی بهره برداری پایدار فعالیت های انسان تنوع زیستی حفظ تنوع زیستی تنوع زیستی بهره برداری منابع طبیعی زیست بوم ها زیستگاه ها گونه ها بین رفتن یک گونه بی رویه لاک پشت راه حل

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۹۸۰۸۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پارک های جنگلی، اکوسیستمی ارزشمند اما بحرانی

همشهری آنلاین - الهام مصدقی راد

پارک های جنگلی یکی از مهمترین بخش های فضای سبز در اطراف شهرها محسوب میشوند که تاثیرات زیست محیطی مثبتی دارند. تلطیف هوای آلوده شهرهای بزرگ، جلوگیری ازساخت و سازهای بی رویه در ارتفاعات یاحاشیه شهرها، ذخیره منابع آبی و بارندگی ها و همچینین کارکرد تفریحی و تفرج گاهی از جمله این تاثیرات است. ایران دارای حدودا ۳۲۰ پارک جنگلی است که تنها ۳۰ مورد آن طبیعی و مابقی دست کاشت هستند. اهمیت و تاثیرات مثبت زیست محیطی این پارک ها چه از نوع طبیعی و چه از نوع انسان ساخت، توجه به احداث و نگهداری آنها را بسیار مضاعف می‌کند. بی توجهی به گونه های گیاهی انتخابی، عدم نگهداشت درست گونه ها و حتی عدم رعایت ظرفیت های گردشگری و همچنین در نظرنگرفتن نیازهای گردشگران، می تواند کارکردهای پارک های جنگلی را دچار خدشه وآسیب کند. پریسا پناهی، دانش آموخته دکترای جنگل و عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در گفت و گو با همشهری به اهمیت این پارک ها و سابقه احداث آنها در دنیا پرداخته و ضمن اشاره به وضعیت پارک های موجود کشور معتقد است آموزش و فرهنگ سازی به مردم و گردشگران، ضمن پاسخ گویی به کارکرد تفریحی، نقش موثری در حفاظت از این پارک ها و گونه های گیاهی موجود در آنها ایفا خواهد کرد.

فضای سبز شهری شامل چه مواردیست؟

فضای سبز شهری به تمام پوشش گیاهی درون و حاشیه شهرها گفته می‌شود که به طور عمده شامل پارک‌های جنگلی، پارک‌های شهری، باغ‌ها، درختان خیابانی و حتی فضاهای سبز داخل منازل است. فضاهای سبز به‌عنوان یکی از مهمترین عناصر شهری شناخته شده که ضمن تلطیف هوا و حفظ تنوع زیستی، با جذب آلاینده‌ها باعث بهبود کیفیت هوا و بهبود شرایط زیستی شهروندان می‌شوند. تنوع زیستی شامل حیوانات، گیاهان و میکروارگانیسمها می باشد که نتیجه میلیاردها سال تکامل موجودات است.

تخریب این گونه‌ها چه پیامدهایی دارد؟

وقتی یک زیستگاه یا پارک جنگلی طبیعی یا دست‌کاشت تخریب شده و از بین می‌رود، برخی از گونه‌های گیاهی موجود در آن زیستگاه نیز از بین رفته یا در معرض انقراض قرار می‌گیرند. برگرداندن این گونه‌های گیاهی به شرایط قبل، ‌ کار ساده‌ای نیست. طی ۵۰ تا ۶۰ سال گذشته شاهد نابودی مساحت وسیعی از جنگل‌ها، فرسایش خاک، ‌کاهش ذخایر آب‌های زیرزمینی و. . بوده ایم. خشک شدن تالاب‌ها، چشمه‌ها و ... موجب می‌شوند ما گونه‌های گیاهی را از دست بدهیم و این باعث کاهش تنوع زیستی می‌شود. اگر زیستگاه‌ها از بین بروند، رویشگاه‌های طبیعی نابود می‌شوند، گونه‌های بومی و انحصاری در نقاط مختلف دنیا را از دست خواهیم داد و زندگی برای انسان هم سخت خواهد شد. این یک چرخه است. انسان ها برای داشتن محیط زیست خوب باید در کنار زندگی شهری، به گیاهان هم توجه کنند.

اهمیت این موضوع در شهرهای بزرگ قطعاً بیشتر خواهد بود.

بله. در شهرهای بزرگ، جمعیت زیاد و تعدد منابع آلاینده به‌ویژه وسایل نقلیه و کارخانجات و صنایع، باعث افزایش گازهای گلخانه‌ای و افزایش گرمای زمین می‌شوند. بنابراین، تردیدی نیست که در شهرهای بزرگ و پرجمعیت، فضاهای سبز شهری به‌ویژه پارک‌های جنگلی به‌عنوان منابع جذب دی‌اکسید کربن و عامل کاهش دما نقش زیادی در بهبود شرایط زیستی و ارتقا کمی و کیفی زندگی شهری ایجاد می‌کنند. به همین دلیل، امروزه اهمیت حفظ و توسعه فضاهای سبز شهری در کلان‌شهرها ملموس‌تر شده است. از سوی دیگر، فضاهای سبز شهری به‌دلیل برخورداری از گونه‌های گیاهی متنوع، کارکردها و عملکردهای متنوعی دارند که مجموعه آنها به بهبود شاخص‌های سلامت شهروندان کمک می‌کنند. این شاخص ها فاکتورهایی هستند که برای سنجش سطح سلامت جامعه و شهروندان به کار می‌روند. شاخص‌هایی همچون میانگین عمر، نرخ مرگ و میر، نرخ بیماری و نرخ باروری.

در میان فضاهای سبز شهری، پارک‌های جنگلی چه مزایا و کارکردهایی دارند؟

پارک‌های جنگلی یک بوم‌سازگان جنگلی هستند که منشا آنها می‌تواند طبیعی، نیمه طبیعی یا انسان‌ساخت باشد. هدف اولیه احداث آنها هم تفرج و هم حفظ طبیعت بوده است. این پارک‌ها توده‌های فشرده و غنی از درختان و درختچه‌ها بوده و مزایای محیط‌ زیستی، اجتماعی و اقتصادی بی‌شماری دارند. ازجمله مزایای محیط زیستی پارک های جنگلی می توان به کاهش آلودگی هوا، انتشار گازهای گلخانه‌ای، افزایش سطح تنوع زیستی و کاهش دمای هوا اشاره کرد. ایجاد هویت ملی و انسجام اجتماعی و بهبود سلامت روانی و جسمی جامعه نیز ازجمله مزایای اجتماعی است. در خصوص مزایای اقتصادی هم می‌توان به کاهش هزینه‌های انرژی، کاهش هزینه‌های حوزه سلامت و افزایش ارزش املاک اشاره کرد.

ایجاد این پارک‌ها از چه زمانی در ایران رواج پیدا کرد؟

بعد از ملی شدن جنگل‌ها و مراتع. هدف از احداث شان هم بهبود وضعیت اکولوژیک و محیط زیست شهری و در عین حال پاسخ به نیازهای تفریحی و تفرجی شهروندان بود و عموماَ در حومه شهرها ایجاد شدند.

پارک های جنگلی ایران عمدتاً از نوع طبیعی هستند یا انسان ساخت؟

عمده پارک های جنگلی ایران دست کاشت هستند. بالغ بر ۳۰ پارک جنگلی طبیعی و حدود ۲۹۰ پارک جنگلی دست کاشت در کشور وجود دارند. در چند استان مانند استان های شمالی و غربی کشور به دلیل وجود عرصه های جنگلی، پارک های جنگلی به طور عمده طبیعی هستند. به عنوان نمونه، دراستان کردستان که در دل جنگل های زاگرس واقع شده، ۱۱ پارک جنگلی وجود دارد که ۵ مورد آن طبیعی و ۶ مورد انسان ساخت است. استان چهارمحال و بختیاری نیز دارای ۱۵ پارک جنگلی است که ۶ مورد آن طبیعی و ۹ مورد آن انسان ساخت است. در نقطه مقابل، به عنوان مثال، استان قزوین تنها یک پارک جنگلی دارد که دست کاشت است.

وضعیت استان تهران از نظر پارک های جنگلی چگونه است؟

طبق آماری که سال ۱۴۰۱ منتشر شد، تهران ۲۴ پارک جنگلی دارد که همه آنها دست کاشت هستند. برخی از این پارک ها مانند خرگوش دره، لویزان، ‌ سرخه حصار و چیتگر ازجمله شاخص ترین و بزرگ ترین پارک های جنگلی تهران هستند. البته، با توجه به گسترش تهران و افزایش بی رویه جمعیت، به شرط مهیا بودن فضا باید تعداد پارک های جنگلی را افزایش داد.

به جز تعداد، آیا پارک های جنگلی ایران شرایط و وضعیت مناسبی دارند؟

در حال حاضر، عمده پارک های جنگلی کشور به دلیل عدم برنامه ریزی و طراحی مناسب، پاسخگوی کامل نیازهای محیط زیستی و بوم شناختی شهری نیستند و نقش اجتماعی و تفرجگاهی آنها کمرنگ شده است. وقتی جاذبه پارک ها کم شود، کارکرد تفرجگاهی شان نیز کم می‌شود.

این لبه تیغ است! اگر جنبه تفرجگاهی هم تقویت شود، این پارک ها از نظر محیط زیستی و نگه داشت گونه های گیاهی و جانوری وابسته، آسیب می‌بینند. چه عناصری باید اضافه شود که هم جنبه اکولوژیک حفظ شود و هم جنبه تفرجگاهی ارتقا یابد؟

درست است. اما با بازطراحی مناسب و دقیق می‌توان این پارک ها را از آسیب به گونه ها محفوظ نگه داشت و در عین حال، جنبه تفرجگاهی‌شان را هم تقویت کرد. در طراحی چنین پارک هایی باید به نیازهای ساکنان آن منطقه توجه داشت تا جنبه اکولوژیک پارک آسیب نبیند. همچنین، زیبایی بصری باید با بهره مندی از عناصر طبیعی ایجاد شود. مثلاً در نقاطی که شرایط فراهم است، ‌مسیرهای پیاده روی ایجاد کرد. مبلمان مورد نیاز پارک را با توجه به شرایط، کاملاً تجهیز کرد و از سازه های همخوان و سازگار با طبیعت بهره گرفت. با این اقدامات، آسیب های کمتری به گیاهان و جنبه اکولوژیکی پارک وارد می‌شود. از طرفی این پارک ها نیازمند نگه داشت هستند و طبیعتاً باید هزینه این نگهداشت فراهم شود.

تجربه کشورهای دیگر درخصوص پارک های جنگلی چگونه است؟

بزرگ ترین پارک جنگلی اروپا که در انگلیس واقع شده است، ‌ پارکی است به نام Afan که در دهکده ای به همین نام قرار دارد. این مکان، پارکی طبیعی است که احداث آن به اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ برمی‌گردد. مردم روستا در همین مکان پیش از تبدیل شدن به پارک جنگلی، به کار استخراج زغال سنگ و مس از معادن موجود مشغول بودند، اما از اوایل قرن بیستم که توجه به تنوع زیستی و باغ شهرها و باغ های گیاه شناسی در سرتاسر اروپا و ایالات متحده پس از گذشت ۴ قرن دوباره رونق گرفت، مقامات محلی به این نتیجه رسیدند که پارک جنگلی را احیا کنند. سال ۱۹۹۲ نیز سازمان ملل، کنوانسیون تنوع زیستی را تشکیل داد و از این طریق جامعه جهانی بیشتر متوجه اثرات منفی فقدان تنوع زیستی بر کره زمین شد. پارک Afan در سال ۲۰۰۲ به عنوان مرکز نمونه گردشگری در اروپا شناخته شد و هم اکنون اقتصاد این روستا از همین پارک می‌گذرد.

آموزش و فرهنگ سازی، رکن اصلی حفاظت از جنگل ها و باغ ها

باغ گیاه شناسی ملی ایران، ۵۶ سال پیش به منظور انجام فعالیت های علمی و پژوهشی راه اندازی شد. این باغ شامل ۲۲ رویشگاه و کلکسیون و ۴ هزار گونه گیاهی است که از رویشگاه های طبیعی ایران و دنیا جمع آوری شده اند. درتمام دنیا باغ های گیاه شناسی به روی عموم باز است، اما باغ گیاه شناسی ملی ایران از حدود یک دهه پیش برای بازدید عمومی استفاده شد. نگرانی از آسیب دیدن گونه های گیاهی، دلیل اصلی ممنوعیت بازدید عمومی از این باغ بوده است، اما مسئولان این مجموعه ده سال پیش به این نتیجه رسیدند که پذیرای همه علاقه مندان باشند. بنابراین، در بدو ورود و هنگام بازدید آموزش های لازم را به بازدیدکنندگان داده و ضمن تعیین مسیرهای مشخصی برای تردد بازدیدکنندگان، مقررات ویژه ای برای تردد وضع کردند. در اولین سال ها، بخشی از گیاهان آسیب دیدند، برخی بازدیدکنندگان گل ها را می چیدند و به راحتی از مسیر بازدید خارج شده و وارد بخش های دیگر باغ می‌شدند. اما مراقبت ها و آموزش ها ادامه یافت تا جایی که امروز و پس از ۱۰ سال، نه سرپرستی با گروه های بازدیدکننده در باغ همراه می شود و نه به گیاهان مجموعه آسیب جدی می رسد. اگر امکانات پارک های جنگلی نیز براساس پتانسیل های موجود تعریف شده و به مردم به صورت پیوسته آموزش داده شود، میزان تخریب این پارک ها نیز کاهش خواهد یافت.

بیشتر بدانید :

تصاویر | زیباترین پارک‌های جنگلی ایران؛ بکر و دلنشین زیباترین گل‌های جهان، در این نقطه از تهران جمع‌اند!

کد خبر 847419 برچسب‌ها گیاهان و درختان محیط زیست جنگل محیط زیست سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور