به نقل از «مهر»

رویایی ایران با حرکت پر قدرت بحران خاموش جمعیت

تاریخ انتشار: ۱ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۹۸۳۸۳۹

خبرگزاری مهر؛ گروه جامعه: بحران جمعیتی کشور حال به یک معضل بزرگ همه جانبه تبدیل شده و وضعیت خطرات ایران در مؤلفه‌های جمعیتی، تقریباً به گوش همه رسیده است.

هفته گذشته نیز هفته و روز ملی جمعیت را پشت سر گذاشتیم و شاهد ارائه آمارها و هشدارهای جدید از سوی مسئولین مربوطه و کارشناسان بودیم.

در همین راستا نیز اعظم کریمی مدیرکل دفتر توسعه اجتماعی جوانان در وزارت ورزش، در همین خصوص یادداشتی را در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

«کشوری را در نظر بگیرید با پارک‌های بازی خالی از کودکان کارخانه‌ها و مؤسسات اقتصادی خالی از نیروی فعال پویا مستعد و جوان و خانه‌های سالمندانی مملو از جمعیت سالمند که برای نگهداری از آنها نیز دچار کمبود نیروی کافی است و آنقدر هم توسعه یافته و ثروتمند نشده تا با ثروت و منابع مورد نیاز این اوضاع را سامان دهد.

تصویرپردازی این شرایط شاید کمی ترسناک و نگران کننده باشد، ولی این تصویری است که جمعیت شناسان برجسته داخلی و خارجی با توجه به آمار فعلی رشد جمعیت، برای آینده ایران متصور شده‌اند.

کاهش میزان موالید و کاهش رشد جمعیت در سالهای اخیر به یکی از مسائل اصلی کشور تبدیل شده است و علی رغم ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت هنوز بهبود قابل توجهی در این زمینه مشاهده نمی‌شود.

سقوط بی سابقه نرخ رشد جمعیت

رشد جمعیت کشور درحال حاضر به‌شدت کاهنده است. اگر بتوان در همین حد آن را تثبیت کرد می‌توانیم شاهد افزایش جمعیت در حد معقولی باشیم. اما نکته اینجاست که با توجه به اینکه نرخ باروری زیر حد جایگزینی است و روند آن نیز در چند سال اخیر کاهشی شده، نرخ رشد جمعیت در همین حد ثابت نمی‌ماند و خیلی دور نیست که نرخ‌های رشد صفر و منفی را تجربه کنیم. متعاقب آن با عدم تعادل ساختاری جمعیت و سالخوردگی جمعیت و کاهش افراد در سن کار مواجه خواهیم شد.

به عبارت دیگر اگر این وضعیت تغییر نکند این نرخ موالید نه تنها در طولانی مدت برای حفظ رشد جمعیت فعلی کشور کافی نیست بلکه در درازمدت به کاهش جمعیت ایران می‌انجامد.

دانشمندان بزرگ جمعیت شناس دنیا از این وضعیت ایران با عنوان «کاهش سریع و شدید» نام می‌برند. در حالی که در سه دهه گذشته کشورهای جهان کاهش جمعیت حدود ۳۳ درصدی را در نرخ باروری شاهد بوده‌اند، کشور ما هم بالاترین سرعت کاهش نرخ باروری را تجربه کرده است.

در سال ۱۳۹۸ نرخ رشد جمعیت کشور ما حدود ۰.۹۵ درصد بود و در سال ۱۳۹۹ به نرخ رشد جمعیت ۰.۶ درصد سقوط کردیم.

تأثیر کرونا با کاهش نرخ باروری

عوامل فراوانی از جمله عوامل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و رشد ارزشهای غربی در زندگی افراد و حتی افراد متأهل باعث ایجاد این حالت شده و در سال گذشته کرونا و ترس مادران از اقدام به بارداری به دلیل همه گیری کرونا باعث نرخ جمعیت ۰.۶ در سال گذشته شده است.

در سال ۱۳۹۹ همچنین شاهد بودیم که نرخ باروری کشورمان به کمتر از ۱.۶ فرزند به‌ازای هر زن رسیده است و ما در این موضوع هم در حال ثبت رکورد هستیم.

البته در حال حاضر ایران در مقایسه با بقیه دنیا و مقایسه با نمونه‌های جهانی ساختار جمعیت قوی و خوبی دارد و به عبارت جمعیت شناختی در پنجره جمعیتی به سر می بریم ولی سرعت کاهش نرخ باروری در ایران سبب می‌شود در چند سال آینده نه تنها فرصت پنجره جمعیتی را از دست بدهیم بلکه در ورطه کاهش جمعیت روزافزون قرار بگیریم.

مسأله‌ای که پژوهشگران بزرگ جمعیت شناس غربی آن را «بحران خاموش جمعیت در ایران» نامیده‌اند و به صراحت اذعان می‌کنند با تداوم روند کنونی، آینده جمعیت ایران تاریک و بحرانی خواهد بود.

وقتی برای نگهداری از سالمندان به نیروهای مهاجر متوسل خواهیم شد

درست است که این موضوع مختص ایران نیست و با افزایش امید به زندگی جهش در سلامتی و طول عمر به خاطر فناوری و پیشرفت در سلامت به نوعی جهش جمعیتی در افراد سالمند مواجه هستیم و همزمان میزان باروری بسیاری از کشورهای جهان زیر حد جایگزینی قرار گرفته است و از این رو طبق آخرین آمار برآوردهای علمی و بین‌المللی جمعیت جهان از سال ۲۰۶۵ وارد کهن‌سالی جمعیت می‌شود ولی این در حالی است که جمعیت ایران خیلی زودتر یعنی از سال ۲۰۴۰ وارد چرخه کاهش جمعیت و بحران جمعیتی می‌شود.

البته وجود افراد مسن در جامعه به خودی خود امری نامطلوب نیست چراکه ما نیاز داریم افراد سالمند ارزشهای جامعه را به نسل‌های بعد منتقل کنند ولی آنچه در مورد پیری جمعیت نامطلوب است، شکاف بزرگی ست که در قاعده هرم جمعیت ایجاد می‌شود.

به این معنی که تعداد جوانان کم می‌شود یعنی اگر به همراه این مسئله تعداد جمعیت جوانان افزایش نداشته باشیم، جمعیت کهنسال شده و این مسئله از جهت اقتصادی تبدیل به مشکلی بزرگ و فاجعه بار خواهد شد.

این موضوع معمولاً با اقبال کشورها مواجه نمی‌شود زیرا این کشورها برای اداره امور سالمندان نیاز به تعداد بیشتری نیروی جوان و با پتانسیل بالا دارند که از سالمندان مراقبت کنند.

این مشکل در ایران بسیار بیشتر احساس می‌گردد زیرا متأسفانه زیرساخت‌ها و امکانات لازم و حتی رشد اقتصادی و تولید ثروت کافی برای اداره کشور در چنین وضعیتی ایجاد نشده و ما در این شرایط به کشوری کهنسال تبدیل خواهیم شد.

در نهایت نیز آینده ایران به این شکل خواهد بود که باید جمعیت زیادی را برای خدمات به جمعیت کهنسال و همچنین به عنوان نیروی کار برای چرخیدن چرخ اقتصاد وارد کشور کنیم.»

کد خبر 5217600 ساناز باقری راد

منبع: مهر

کلیدواژه: وزارت ورزش و جوانان ایران کاهش جمعیت افزایش جمعیت نرخ باروری رشد جمعیت پیری جمعیت فرزند آوری خانواده اعظم کریمی شهرداری تهران شورای شهر تهران انتخابات 1400 واکسن کرونا قوه قضاییه میراث فرهنگی سازمان تامین اجتماعی پیش بینی وضعیت هوا ویروس کرونا تهران افزایش جمعیت کاهش جمعیت کیفیت هوای تهران سازمان بازرسی کل کشور نرخ رشد جمعیت کاهش جمعیت نرخ باروری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۹۸۳۸۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

باید الگوی یک خانواده کامل را ترسیم کنیم

به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم  و فناوری آنا، علی اکبر محزون عضو کمیته علمی دومین جایزه جوانی جمعیت گفت: شروع کاهش نرخ باروری در کشور ما به حدود دهه چهل بر میگردد. در اولین سرشماری کشور که سال ۱۳۳۵ اجرا شد و پس از آن در سال ۱۳۴۵ برای اولین بار در ایران نرخ رشد جمعیت محاسبه شد که آن زمان ۳.۱ درصد بود از همان سال‌ها هشدار‌های رشد جمعیت آغاز شد.

وی افزود: سال ۴۶ بیانیه تهران در خصوص تنظیم خانواده و ضرورت کنترل جمعیت تصویب شد و بعد از انقلاب هم در دهه شصت بحث جمعیت دوباره مطرح شد. در برنامه توسعه سال ۱۳۶۷ طرحی با عنوان سیاست تحدید موالید مطرح شد. هدف این طرح چنین بود که اگر در سال ۱۳۶۷ میانگین هر خانواده  ۶.۵ فرزند بود تا سال ۱۳۹۰ این عدد به ۴ فرزند کاهش یابد.

این مسئول اضافه کرد: سال ۷۲ قانون تنظیم جمعیت در مجلس شورای اسلامی تایید شد که طبق این طرح فرزند چهارم به بعد محروم از فعالیت اجتماعی شود. سال ۱۳۷۳ و به میلادی ۱۹۹۴ اجلاس بین المللی جمعیت و توسعه در قاهره با مشارکت ۱۷۹ کشور جهان از جمله ایران برگزار شد و مواحده طرح کنترل جمعیت در سطح بین الملل تحت عنوان International Conference on Population and Development تصویب شد. ریشه اصلی کاهش نرخ رشد جمعیت در دنیا و کشورما از اینجا آغاز شد.

وی افزود: علت شدت این کاهش در ایران به این دلیل بود که علاوه بر کنترل اجتماعی کنترل فردی نیز به وجود آمد. خانواده‌ها از دهه ۶۰ بنا به عوامل مختلف مانند کاهش مرگ و میر کودکان و شانس زنده ماندن بالا، تصمیم به فرزندآوری کم‌تر گرفتند چرا که قبلا پنج فرزند متولد می‌شد که لااقل سه نفر از آنها زنده بمانند. دیگر نیازی به چنین اقداماتی نبود پس همان سه فرزند متولد می‌شدند.

عضو کمیته علمی دومین جایزه جوانی جمعیت گفت: اما به تعبیر خودم این‌ها حاصل یک نگاه مالتوسی بود بحث تنگ دستی که ناشی از افزایش فرزند میشود. بحث دوم جریان اجتماعی بود. افراد با استمرار فرایند توسعه وارد مباحثی شدند که باعث پیشرفت فردی آنها شود و به تحرک اجتماعی پرداختند و فرزند آوری را مانع این پیشرفت دیدند. بحث فردگرایی در جامعه باعث شد تحرک اجتماعی و فرزند آوری در مقابل هم قرار گیرند؛ و در مرحله سوم جایگزینی برای نهاد خانواده و تغییر نهاد خانواده که حاصل تغییر نگرش‌ها در جوامعی مثل ایران شد روند رشد را به شدت کاهش داد.

وی تاکید کرد: روی مبانی فکری و نظری موضوع باید بیشتر تمرکز کرد و اقدامات اساسی صورت داد. در دنیا هم برای موضوعات مهم همینطور عمل می‌کنند. باید الگوی یک خانواده کامل را بسازیم، مبنی بر نظریه شهید مطهری از انسان کامل این قالب را در مبانی فکری خانواده جای دهیم و در ادامه به تعهد به خانواده بپردازیم. جامعه دانشگاهی و حوزه علمیه نیز می‌تواند در حوزه شناسایی مسائل و ترسیم وضع مطلوب کمک شایانی به این راهبرد داشته باشد.

عضو کمیته علمی دومین جایزه جوانی جمعیت افزود: نقش جایزه ملی جمعیت در مرحله اول ایجاد انگیزه است و برای اثرگزاری بهتر می‌تواند به اصطلاح، کف میدانی‌تر و در محله‌ها و مراکز عمومی باشد. تا انگیزه نخبگان را در جامعه عمومی بیشتر کند؛ چراکه بحث خانواده است و حتی می‌تواند الگویی شود تا هم محلی‌ها و خانواده هم به نخبگان رجوع کنند.

دومین جایزه ملی جوانی جمعیت به همت ستاد ملی جمعیت در بخش‌های خانواده، رسانه، سازمان‌های مردم نهاد، دستگا‌های اجرایی، شرکت‌ها و موسسات خصوصی، مدیران و نخبگان اردیبهشت سال جاری با شعار سهم من از جوانی ایران برگزار خواهد شد. علاقه‌مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند به سایت jameyat.ir مراجعه کنند.

انتهای پیام/