به نقل از «مهر»

انتخابات ۱۴۰۰؛ فضای مجازی و تاب‌آوری اجتماعی ایران

تاریخ انتشار: ۹ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۰۷۱۶۶۷

به گزارش خبرگزاری مهر، بررسی‌های پژوهشگاه فضای مجازی نشان می‌دهد که فضای مجازی با افزایش حضور همه‌جانبه خود در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی ایرانیان و شکل‌دهی به فضای فکری مخاطبان، عمدتاً با تأثیر بر مؤلفه‌های اجتماعی شناختی تاب‌آوری، بر سطح تاب‌آوری تأثیرگذار است. بر این اساس انتخابات پیش‌رو با در نظر گرفتن نقش پررنگ فضای مجازی در آن، می‌تواند فرصتی ارزشمند یا چالشی جدی در ارتقا یا کاهش سطح تاب‌آوری اجتماع ایرانی به همراه داشته باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بدیهی است که انتخابات توانایی ایفای نقشی پررنگ، چه سازنده و چه مخرب، در وضعیت شناختی و روانی مردم دارد. در این نوشته به عنوان نمونه و اختصار نقش احتمالی پیامدهای انتخابات بر تاب‌آوری شناختی اجتماع ایران را بررسی می‌کنیم.

مفهوم تاب‌آوری که ابتدا در علوم مهندسی مورد استفاده بود و سپس به جامعه‌شناسی و روان‌شناسی پای گشود، اشاره به توانایی اجتماع در حفظ توانایی کارکردی و بازیابی حالت طبیعی خود در مواجهه با تنش‌ها و تغییرات فشار آور دارد. به عنوان مثال جامعه ایرانی در طول ۸ سال جنگ تحمیلی، علیرغم تحمل فشار سنگین و رویارویی با مشکلات زیاد، توانایی‌های کارکردی خود را از دست نداد و حتی به مرور در بازیابی شرایط عادی خود قدم برداشت.

پژوهشگران دانشکده مطالعات خاورمیانه دانشگاه آریل متعلق به رژیم اشغالگر قدس، مدلی توصیفی در تبیین عوامل تاب‌آوری اجتماعی ایران در طول جنگ ایران و عراق ارائه کرده‌اند (کوهن و لوین ۲۰۱۹). پژوهش‌هایی از این دست تلاش در طراحی مدلی بومی برای توصیف تاب‌آوری جامعه ایرانی مبتنی بر مؤلفه‌های سیاسی اجتماعی و شناختی از ایران است.

به نظر می‌رسد امروزه تحلیل و برآورد از سطح تاب‌آوری اجتماع ایرانی، نقش مهمی در اقدامات و راهبردهای مورد استفاده توسط رقبای منطقه‌ای و بین‌المللی در رابطه با ایران دارد.

به عنوان مثال در طول ۴ سال کارزار فشار حداکثری و جنگ اقتصادی توسط دولت ترامپ، دولتِ وقتِ آمریکا بنا بر محاسبه خود از میزان تاب‌آوری جامعه ایران، معتقد بود که فشار سنگینی که در این کارزار بر جامعه و دولت ایران متحمل خواهد شد فراتر از سطح تاب‌آوری ایران خواهد بود. درنتیجه این فشارها منجر به اختلال کارکردی و ازکارافتادگی نهادهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ایران خواهد گشت و راه را برای تسلیم یا سرنگونی دولت ایران همراه خواهد کرد.

عوامل متعددی بر تاب‌آوری شناختی جوامع تأثیرگذار هستند و پژوهش‌های متعددی در طراحی مدل مفهومی و سنجش تاب‌آوری شناختی اجتماع انجام شده است. جدا از مؤلفه‌های زیرساختی و فیزیکی مؤثر بر تاب‌آوری همانند توسعه زیرساخت‌های اقتصادی و..، مؤلفه‌های شناختی و روانی هم نقش مؤثری در تاب‌آوری دارند.

در بسیاری از مدل‌های تاب‌آوری اجتماعی، مؤلفه‌های اصلی تاب‌آوری اجتماعی که ماهیت روان‌شناختی دارند، می‌توانند به صورت مستقیم و غیرمستقیم از کیفیت و نتایج برگزاری انتخابات تأثیرپذیر باشند.

به عنوان مثال در مدل مشهور «نوریس» تاب‌آوری اجتماعی با چهار مؤلفه اصلی توسعه اقتصادی، سرمایه اجتماعی، شایستگی اجتماعی و اطلاعات و ارتباطات تبیین می‌شود.

سرمایه اجتماعی شامل ریز مؤلفه‌هایی چون دلبستگی به مکان، مشارکت شهروندی و ارتباطات اجتماعی می‌شود. در جریان یک فرآیند انتخاباتی سالم، شهروندان نتیجه اراده خود را در تعیین سرنوشت کشور دخیل می‌بینند و لذا کشور را به مثابه خانه و خود را چون صاحب‌اختیار خانه می‌پندارند.

ایجاد تصور عاملیت در تغییر برای افراد اجتماع سبب افزایش حس تعلق و دل‌بستگی و همچنین افزایش مشارکت شهروندی به واسطه مشارکت در انتخابات می‌شود و نهایتاً سبب ارتقای تاب‌آوری خواهد شد.

از طرف دیگر فرآیند انتخابات با ایجاد بستری برای گروه‌های مختلف فکری و سیاسی در درون اجتماع از یک‌سو در صورت پذیرش تفاوت‌ها و مشارکت فعال در گفتگو می‌تواند منجر به گسترش ارتباطات اجتماعی و ارتقای تاب‌آوری اجتماع شود. ولی در صورت شکل‌گیری یک فضای ناسالم انتخاباتی به همان میزان می‌تواند سبب کاهش ارتباطات سالم اجتماعی میان گروه‌ها، حس مشارکت و درنتیجه سبب کاهش تاب‌آوری اجتماعی شود.

فضای مجازی با افزایش حضور همه‌جانبه خود در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی ایرانیان و شکل‌دهی به فضای فکری مخاطبان، عمدتاً با تأثیر بر مؤلفه‌های اجتماعی شناختیِ تاب‌آوری بر سطح تاب‌آوری تأثیرگذار است. به عنوان مثال مطالعات پیشین نشان داده‌اند که شبکه‌های اجتماعی هنگام وقوع بحران، با تغییر در حمایت اجتماعی یا همبستگی اجتماعی از جمله موارد تأثیرگذار بر تاب‌آوری اجتماعی هستند. به عنوان مثال طی همه‌گیری بیماری کرونا جریان‌های شکل‌گرفته در فضای مجازی به وضوح قدرت خود را در تغییر تاب‌آوری اجتماعی از طریق تأثیر بر زیر مؤلفه‌های روانی شناختی تاب‌آوری نشان داد.

از طرف دیگر داده‌های موجود در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی امکان بی‌سابقه‌ای در دسترسی به ادراکات، نظرات و عواطف اجتماع در هنگام بروز بحران‌ها را وجود آورده و بستری جدید برای سنجش و طراحی مدل‌های دقیق‌تر از تاب‌آوری اجتماعی فراهم کرده است.

گزارش تفصیلی درباره تاب‌آوری اجتماعی و ارتباط آن با فضای مجازی به‌زودی در پایگاه پژوهشگاه مرکز فضای مجازی در دسترس قرار می‌گیرد.

کد خبر 5223666 معصومه بخشی پور

منبع: مهر

کلیدواژه: فضای مجازی انتخابات 1400 تاب آوری شبکه های اجتماعی پژوهشگاه فضای مجازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شرکت دانش بنیان حاکمیت سایبری گوگل ایرانسل تحقیقات علمی اینترنت انتخابات 1400 خودروی خودران هوش مصنوعی هکرها روسیه شبکه اجتماعی تاب آوری اجتماعی اجتماعی ایران عنوان مثال سطح تاب آوری بر تاب آوری فضای مجازی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۰۷۱۶۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

وظیفه «هیئت»، مقابله با جنگ شناختی و عملیات روانی دشمن است

سردار نجات گفت: دستگاه اطلاعاتی دشمنان پس از ناکامی در بازطراحی اغتشاشات سال ۱۴۰۱ در سال ۱۴۰۲ با تمرکز بر کاهش مشارکت در انتخابات مجلس، قصد داشتند وانمود کنند نظام مشروعیتش را از دست داده است. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در دومین روز از همایش سالیانه مدیران هیات های رزمندگان اسلام از سراسر کشور، برادر نجات مسئول هیئت امنا هیئت رزمندگان اسلام سخنرانی کرد.

وی در مقدمه سخنان خود با اشاره به اغتشاشات سال 1401 گفت: در سال 1401 یک جنگ ترکیبی گسترده علیه جمهوری اسلامی ایران طراحی شد که علیرغم خسارت هایی که برای کشور به همراه داشت، اما در اهداف خودش ناموفق بود. با این حال، دشمنان قصد داشتند اتفاقات سال 1401 را در سالگرد آن در سال 1402 بازتولید و بازطراحی کنند. در این شرایط و با عنایات خداوند دستگاه های امنیتی و اطلاعاتی تلاش بسیاری کردند تا این توطئه را خنثی کنند. اخبار و اطلاعات دریافتی از دشمنان نشان می داد که پس از ناکامی در بازطراحی این اغتشاشات، تمرکز اصلی خود را روی انتخابات سال 1402 گذاشته بودند و معتقد بودند که اگر میزان مشارکت مردم در انتخابات به حداقل برسد، مشروعیت نظام زیر سوال می رود و می توانند اقدامات بعدی خود را انجام بدهند.

2 شاخصه مهم «هیئت» از نگاه رهبر انقلاب/ جمعیت ملاک سنجش نیست

وی ادامه داد: به همین دلیل بود که از 5 ماه قبل از انتخابات مجلس شورای اسلامی کلیدواژه تحریم انتخابات به شدت داغ شد. در این بین، متاسفانه برخی جریان های داخلی نیز همراهی هایی کردند و با اعلام اینکه نامزدی در این انتخابات ندارند به تحریم ها بیشتر دامن زدند. آنها این طور تبلیغ میکردند که مشارکت کمتر از 20 درصد خواهد بود، اما در نهایت، مردم به تبلیغات آنها پاسخ منفی دادند و مشارکت مردم در انتخابات به 41 درصد رسید. این سطح از مشارکت در شرایط نارضایتی اقتصادی و فضاسازی دشمن، آنها را در برنامه ریزی های خود دچار شکست سنگینی کرد. پس دشمنان جمهوری اسلامی بلافاصله پس از انتخابات دو خدشه به این میزان مشارکت وارد کردند؛ در ابتدا گفتند که این آمار غیرواقعی است اما وقتی دیدند با این خدشه راه به جایی نمی برند، سراغ این شبهه رفتند که این میزان مشارکت 41 درصدی حداقلی است و حدود 60 درصد مردم در انتخابات شرکت نکردند. در این بین باید به چند موضوع مهم دقت داشت.

تحلیل دو نظرسنجی مهم؛ آیا مشارکت در انتخابات ارتباط به مخالفت با نظام داشت؟

او ضمن پاسخ به برخی شبهات در خصوص مشارکت ضعیف مردم در انتخابات اخیر مجلس گفت: از یکسو در تاریخ جمهوری اسلامی ایران هیچ وقت همه مردم در انتخابات ها شرکت نکردند. و بیشترین مشارکت در انتخابات مجلس، در دوره پنجم رخ داده است. از سویی دیگر، میانگین میزان مشارکت در 11 دوره قبلی انتخابات مجلس 58.5 درصد است. بنابراین در انتخابات اخیر نسبت به میانگین دوره های قبلی، 17.5 درصد کاهش مشارکت داشتیم. البته باید پرسید آن افراد کجا رفتند؟ جالب است بدانید دو نظرسنجی مهم در ایام انتخابات انجام شد؛ اولی یک هفته قبل از انتخابات بود و در آن از مردمی که قصد نداشتند در انتخابات شرکت کنند، پرسیده شده بود: «چرا قصد شرکت در انتخابات را ندارید؟» نظرسنجی دوم نیز 24 ساعت پس از برگزاری انتخابات انجام شد و در آن از آنهایی که در انتخابات شرکت نکرده بودند، پرسیده شده بود: «چرا در انتخابات شرکت نکردید؟» با تجمیع درصدهای به دست آمده در این دو نظرسنجی به نکات قابل توجهی می رسیم.

سردار نجات خاطرنشان کرد: 35 تا 40 درصد شرکت کنندگان فشارهای اقتصادی را دلیل عدم شرکت خود در انتخابات عنوان کرده بودند و بین 20 تا 25 درصد نیز عدم عمل نمایندگان به وعده هایشان و بی تاثیری مجلس را دلیل عدم مشارکت دانستند. حدود 10 درصد به سلامت انتخابات اعتماد نداشتند، حدود 3.5 درصد به دلیل مخالفت با نظام در انتخابات شرکت نکردند و 2.5 درصد نیز غیررقابتی بودن و عدم تایید صلاحیت نمایندگان موردنظرشان را دلیل عدم حضور در انتخابات اخیر عنوان کردند. نکته جالب اینجاست که عمده افرادی که شرکت نکرده بودند به دلیل نارضایتی از وضعیت اقتصادی و نارضایتی از عملکرد نمایندگان مجلس و مسئولین اقتصادی بوده که به آن سرمایه اجتماعی می گویم. در نقطه مقابل درصد بسیار کمی مخالف نظام بودند. بنابراین باید تاکید کنم که در موضوع «سرمایه اجتماعی» دچار ضعف هایی هستیم که آنهم دو دلیل اصلی دارد: از یکسو دولت در مهار تورم و کنترل قیمت ها ناموفق بوده است و از سویی دیگر عملکرد رسانه های بیگانه دشمن در بدبین کردن مردم به مسئولین و سیاه نمایی آنها نسبت به وضع کشور بود.

مسئول هیئت امنا هیئت رزمندگان اسلام تاکید کرد: جریان رسانه ای دشمن می گوید مهم نیست واقعیت چیست، بلکه مهم این است که روایت ما از واقعیت چه باید باشد. هدف آنها این است که می گویند مردم ایران باید آن چیزی که ما می گوییم واقعیت است را بپذیرند. متاسفانه عده ای که از آن انتظار هم نداریم تحت تاثیر این رسانه ها قرار می گیرند و چشمشان را روی واقعیت ها می بندند.

سامانه های پدافندی پیشرفته جمهوری اسلامی از S300 و S400 هم قوی تر است

سردار نجات ضمن تاکید بر موفقیت های اقتصادی، علمی، صنعتی، فناوری، دفاعی و نظامی کشور گفت: در موضوعات اقتصادی، به جز گرانی و تورم در سایر سرفصل ها پیشرفت های بسیار خوبی بوده؛ برای مثال، ما کمبود کالا در فروشگاه ها نداریم و تنها قیمت آنها بالا است. همچنین در راه اندازی کارخانه جات و ایجاد زیرساخت های جدید اقتصادی آمارهای خوبی داریم. دیدید که رشد اقتصادی در سال 1401 و 1402 مثبت شد در حالی که در دولت قبلی، شاهد رشد اقتصادی منفی بودیم. از سویی دیگر، اکنون در تولید پهپاد دومین کشور دنیا هستیم و بعد از آمریکا در رتبه دوم هستیم. سامانه پدافندی که جمهوری اسلامی تولید کرده از سامانه های S300 و S400 روسیه نیز قوی تر و پیشرفته تر است. سوال اساسی اینجاست که چرا علیرغم این پیشرفت ها بعضی جوانان ما آنها را نمی بینند؟ چرا بعضی از دختران جوان ما تحت تاثیر فرهنگ مبتذل غرب حجاب اسلامی را برنمی تابند؟ علت این است که دشمنان ما یک جنگ ترکیبی مفصل علیه ما آغاز کردند. ابعاد آن جنگ شناختی، جنگ روانی، جنگ فرهنگی، جنگ اقتصادی و جنگ امنیتی است. وظیفه اصلی هیئت، مقابله با جنگ شناختی، عملیات روانی و جنگ فرهنگی است.

وی با اشاره به عملیات وعده صادق که برگ دیگری از پیشرفت های نظامی کشور را به جهان نشان داد، گفت: در این عملیات از موشک های هایپرسونیک استفاده نکردیم و به موشک های بالستیک خود بسنده کردیم. علاوه براین، دیدید که همه کشورهای اروپایی و هم پیمانان اسرائیل دست به دست هم داده بودند تا موشک ها را رهگیری کنند. هر موشکی که عبور کرد و وارد سرزمین های اشغالی شد، از همه پدافندهای دنیا عبور کرده بود.

او تصریح کرد: ما نتوانستیم چهره واقعی آمریکا و غرب را به جوان خود نشان بدهیم. دشمنان ما با راه اندازی جنگ شناختی دست به واقعیت سازی و صحنه سازی زدند. برای آنها مهم نیست که واقعیت چیست، بلکه فقط تلاش می کنند تا روایت خود را به عنوان واقعیت حقیقی به مردم ما غالب کنند. حال سوال اساسی این است که در این جنگ شناختی ما هیئتی ها چه باید بکنیم؟ برای پاسخ به این سوال، محورهای مهم فرمایشات رهبری در طی سال های اخیر در جلسات متعدد با هیئت ها را استخراج کرده ام و رهبری وظیفه هیئت ها را در این جنگ شناختی و جنگ فرهنگی مشخص کرده است.

هیئت محل تبیین و بیان مهم ترین معارف اسلامی و علوی است

سردار نجات ضمن ارائه تعریفی از هیئت در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب گفت: رهبر معظم انقلاب، هیئت را این چنین تعریف می کنند که یک واحد اجتماعی است که بر محور محبت اهل بیت شکل می گیرد. همچنین هیئت ساختاری است که هم دارای مغز و معناست و هم تحرک و پویایی در آن وجود دارد. باید دقت داشت که هیئت محل تبیین و بیان مهم ترین معارف اسلامی و علوی و فاطمی است. هیئت محل پاسخ به سوالات است؛ امروز جوانان ما سوالات زیادی دارند و راهش پاسخ دادن به سوالات آنان است. هیئت بهترین جایگاه برای پاسخ به این سوال است.

او درباره جهاد تبیین گفت: از منظومه فکری رهبر معظم انقلاب این چنین برداشت می شود که برای ایجاد تحرک و پویایی در هیئت باید از هنر استفاده کرد، باید حرف های دو طرفه با مخاطب زده شود، باید هیئت در جامعه حضور داشته باشد که نمونه آن را در راه اندازی دسته های عزاداری در سطح شهر می بینیم. نکته دیگر در باب هیئت، به مقوله جهاد تبیین برمی گردد. باید عرصه های جهاد تبیین را بشناسیم و بدانیم اهداف دشمن چیست؟ در رسانه هایش چه می کند و چه اهدافی را دنبال می کند؟ باید بدانیم که ما در کجا هستیم و چه باید بکنیم؟ دشمن با کار فرهنگی که به صورت مستمر انجام می دهد قصد دارد ابتذال را حاکم کند، جوانان را گمراه کند، فرهنگ دینی و سبک زندگی ایرانیان را تغییر بدهد و ... . در اینجاست که هیئت باید بداند چه بکند.

هیئت جایگاه جهاد تبیین است

او با اشاره به اینکه هیئت جایگاه جهاد تبیین است، گفت: رهبر انقلاب در جایی دیگری تاکید می کنند که جوانان ما باید به سلاح های جنگ نرم مجهز بشوند. این وظیفه مهم به دوش هیئت است. هیئت باید به انتقال مفاهیم و معارف اهل بیت بپردازد. هیئت باید سبک زندگی ائمه معصومین را به جوانان آموزش بدهد؛ برای مثال در تبیین سیره حضرت زهرا در ایام فاطمیه، هیئت باید به اهداف حرکت اجتماعی و فرهنگی حضرت زهرا نظیر حجاب، ایستادگی در برابر باطل و اثبات حق، دفاع از ولایت و کمک به دیگران تمرکز کند. هیئت باید برای اشتغال جوانان، ازدواج آنان و فرزندآوری برنامه داشته باشد. هیئت باید در موضوع سبک زندگی فرهنگسازی بکند و سخن نو به شیوه ای نو برای جوانان بیان کند.

سردار نجات در پایان سخنان خود با تاکید بر اینکه هیئت هسته سخت نظام است، گفت: براساس فرمایشات رهبر معظم انقلاب، هیئت هسته سخت نظام است و باید این هسته را گسترش داد. هسته سخت نظام کسانی اند که در گردنه های سخت پای نظام میایستند. اکنون وظیفه هیئت رزمندگان در سراسر کشور این است که هیئتی های موجود را حفظ کنند و ارتقا بدهند و با روش های نو، ابتکارات و هنر بر این افراد بیفزایند. هر جایی که واحد خواهران ندارد باید تشکیل بدهد و هر هیئتی که بخش نوجوانان و جوانان را راه اندازی نکرده باید راه اندازی کند. همه هیئت ها باید بخش مربوط به خانواده و کودکان داشته باشند، جلسه پرسش و پاسخ با حضور جوانان داشته باشند. فرد بی حجاب را نباید بی عفت و مخالف نظام بدانیم، چرا که با این تلقی دو قطبی با حجاب و بی حجاب راه می افتد که بسیار ضربه زننده است. کسی که بی حجاب است را فرد غافلی است که باید او را راهنمایی کرد. البته ممکن است افرادی دنبال گسترش بی بند و باری باشند که باید با آنها به شیوه دیگری برخورد کرد.

انتهای پیام/