شکایت مهریزی‌ها از خان یزد برای آب قنات دولت‌آباد
تاریخ انتشار: ۱۷ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۱۴۶۰۸۲
ایسنا/یزد باغ دولت آباد یزد که از مشهورترین باغات ایرانی است و بلندترین بادگیر جهان را در دل خود جای داده، قناتی دارد که ماجرای شکایت‌کشی مردم مهریز از محمدتقی خان بافقی در پس آن نهفته است.
باغ دولت آباد که یکی از آثار فاخر استان یزد و از پردیس‌های ایرانی ارزشمند کشورمان به شمار می‌رود، دست مایه تلاش «محمدتقی خان بافقی» حاکم یزد است که این باغ ایرانی را از حیث زیبایی و شکوه در رده‌ی باغات معتبر ایرانی قرار داده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
شاید یکی از جالب‌ترین بخش‌های این باغ، علاوه بر معماری و شاهکارهای دیگر آن، داستان مربوط به قناتش باشد که در این گزارش به ماجرای این قنات موسوم به قنات باغ دولت آباد که مایه‌ی سبزی و نشاط این باغ در دل کویر شده، می‌پردازیم.
قنات دولت آباد به همراه باغ‌ها و کشتخوان‌هایی که از آن سیراب می‌شدند و سازه‌هایی مانند آسیاب، یخچال و آب انبار که حیات خود را مدیون این قنات بودند، نقش مهمی در شکل دادن به چهره‌ی «دوره» یا «حومه شهر» و همچنین اقتصاد و زندگی ساکنان یزد در دوره خوانین و پس از آن داشته است.
این مسئله چنان مهم بوده که جامع جعفری این قنات را مایه‌ی آبادانی یزد می‌دانسته و تاکید کرده که معادل ۵۰۰ درب باغ و مساوی دو هزار جریب زمین، از آن آب شاداب است.
منبع این قنات در بلوک مهریجرد یا همان مهریز امروزی قرار دارد و خان بزرگ برای رساندن این آب به یزد، ۹ فرسنگ ممر آب در دل خاک حفر کرد.
قنات دولت آباد شامل رشته‌هایی گوناگون است و به عبارتی حاصل پیوند رشته قنات‌هایی است که منبع همگی آنها نیز در مهریز واقع شده و چهار رشته قنات کم‌آب شامل قنوات باقرآباد، مهدی آباد، تقی‌آباد و قنات قدیمه بغدادآباد که با قنات امروزی آن متفاوت است را شامل می‌شود.
البته در وقف‌نامه‌ی این باغ، صحبت از پنج قنات شده که علاوه بر چهار رشته قنات نامبرده، از رشته‌ای جداگانه به نام دولت‌آباد نیز سیراب می‌شده است و در مجموع نیز خان بزرگ این ظرفیت‌ها را در قالب قنات دولت آباد به کار گرفته است.
از این قنوات تنها دو رشته را محمدتقی خان بافقی ایجاد کرده و بقیه را به مالکیت گرفته است اما این که چطور این ماکلیت را از آن خود کرده نیز تامل برانگیز است چرا که قنوات در گذشته، از حیث اهمیت اقتصادی و نقش حیاتی در بین مردم جایگاه قابل توجهی داشته است.
در خصوص گلایه‌ها و شکایت مالکان این قنوات که گاه در ردیف شاکیان آن، افراد مهریزی نیز حضور داشته‌اند، این چنین نقل شده است که براساس فرضیه‌های مطرح شده قنات آبشاهی یا نعیم‌آباد، یکی از رشته‌قنات‌های دولت آباد بوده که در سده هشتم هجری شکل گرفته است، به طوری که بخشی از آب آن جدا و صرف کشتزارها و مزارع نعیم‌آباد می‌شده که البته در وقف‌نامه نیز بدون نام بردن از آبشاهی، از تفکیک قنوات یاد شده است.
البته یکی از این ماجراها نیز مربوط به گلایه مردم خورمیز مهریز است چرا که محمد تقی خان برای پر آب کردن قنات گسرش که همان قنات باقر آباد و از رشته‌های اصلی قنات دولت آباد است، مادر چاه جدیدی حفر کرده بود که امروز به حوض جوش شهرت دارد. حفر این چاه، آبدهی قنوات خورمیز را به شدت کاهش داد و مردم از این مسئله گلایه‌مند شدند، لذا اسباب و اثاثیه خود را جمع کرده و با تمام دارایی خود نزد شاه رفتند و خواستند برای آنها خانه دیگری پیدا کند.
محمد تقی خان هم در این خصوص پذیرفت که بخشی از آب حوض جوش را به روستای خورمیز اختصاص دهد و برای تحقق وعده‌اش در فاصله هزار متری از حوض جوش و در دل زمین، مقسمی بر سر آبی که از حوض جوش جریان دارد، تعبیه شد که همچنان هم باقی مانده است.
آب قنات دولت‌آباد اول از حوض جوش جاری شده و در محله بغداد آباد جریان یافته و پس از چرخاندن آسیاب محمدآباد به سمت یزد روان می‌شد که در این میان از محله آبشاهی نیز عبور می‌کرد و محلاتی مانند خرمشاه و پشت باغ نیز جزو محلاتی بودند که در مسیر این قنات ایجاد شدند. خلاصه پس از این جریان، آب دولت آباد به باغ می‌رسید و باغ دولت آباد را مشروب می‌کرد.
برگرفته از کتاب «یزد در عهد خوانین»
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری میراث فرهنگی باغ جهاني دولت آباد يزد باغ ایرانی باغ دولت آباد رشته قنات
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۱۴۶۰۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ایجاد حفره ۸ متری در بافت تاریخی یزد/ اتصال فاضلاب به قنات ممنوع
علیرضا نقوی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به عبور هزار کیلومتر قنات از زیر شهر یزد از اتصال فاضلاب خانه های محدوده به قنات انتقاد کرد و افزود: برخی از مقنی ها برای سود بیشتر درصدد اتصال فاضلاب منزل به قنات هستند که هم جرم است و هم مشکلات فراوانی را به همراه دارد.
وی با تاکید بر اینکه این مساله سبب نشت فاضلاب می‌شود که در روزهای اخیر شاهد ایجاد حفره‌ای به عمق هشت متر بودیم که با تلاش ۲۴ ساعته کارکنان شهرداری برطرف شد، اظهار کرد: همچنین برای چاه‌های دفع فاضلاب باید در داخل همان مکان و نه در داخل کوچه انجام شود.
کد خبر 6092287
استرداد ۸۵ میلیون ریال به حساب زائران حج تمتع ۱۴۰۲