به نقل از «انرژی امروز»

کار فرابخشی از نیازهای مدیریت مصرف آب و اصلاح الگوی مصرف

تاریخ انتشار: ۱۷ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۱۴۹۶۱۸

مدیریت مصرف آب یکی از شاخه‌های مدیریت انرژی محسوب می‌شود و می‌تواند در مجموعه‌ای وسیع، اقدامات موثری را در خصوص الگوی مصرف آب و بهینه‌سازی آن معمول دارد که نهایتا منجر به کاهش نیاز انرژی نیز خواهد شد. هدف از مطالعات مدیریت مصرف آب، شناسایی و معرفی روش‌های مناسب جهت تامین خواسته‌های مزبور است. در همین راستا و به منظور پیگیری این مسئله به سراغ بنفشه زهرایی، مدیر‌کل دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب و آبفا وزارت نیرو رفتیم تا پیرامون این موضوع به گفتگو بنشینیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به‌گزارش «انرژی امروز» از پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، با توجه به پذیرش تدریجی مواجهه با شرایط جدی، سیلاب‌های مکرر و بعضا خشکسالی‌های پی در پی و به دلیل کمبود ریزش‌های جوی و نامناسب بودن پراکنش زمانی و مکانی آن، کشور ایران در زمره کشورهای نیمه خشک و خشک جهان قرار دارد مضاف بر آن رشد روز افزون جمعیت و کاهش سرانه آب، گسترش شهر نشینی و توسعه بخش‌های کشاورزی و صنعت، پدیده‌های اکوسیستمی، کاهش منابع تجدید شونده آب و … باعث شده دست اندرکاران بخش آب توجه ویژه‌ای به کنترل مصرف آب و استفاده بهینه از منابع موجود معطوف دارند.

مدیریت مصرف آب یکی از شاخه‌های مدیریت انرژی محسوب می‌شود و می‌تواند در مجموعه‌ای وسیع، اقدامات موثری را در خصوص الگوی مصرف آب و بهینه‌سازی آن معمول دارد که نهایتا منجر به کاهش نیاز انرژی نیز خواهد شد. هدف از مطالعات مدیریت مصرف آب، شناسایی و معرفی روش‌های مناسب جهت تامین خواسته‌های مزبور است.

در همین راستا و به منظور پیگیری این مسئله به سراغ بنفشه زهرایی، مدیر‌کل دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب و آبفا وزارت نیرو رفتیم تا پیرامون این موضوع به گفتگو بنشینیم.

مشروح این گفتگو به شرح زیر است:

اقدامات وزارت نیرو و به طور کلی دولت تدبیر و امید در زمینه اصلاح الگوی مصرف بیشتر بر چه محورهایی متمرکز بوده و ارزیابی شما از اجرایی شدن این برنامه‌ها چیست؟

بطور خلاصه در اجرای این شعار موفق نبوده‌ایم. علت هم این است که مدیریت مصرف آب و اصلاح الگوی مصرف نیازمند کار فرابخشی است که ریل‌گذاری در این زمینه زمان‌بر است. اگرچه نهادهای فرابخشی همانند شورای عالی آب در سال‌های گذشته تشکیل شده است، ولی عملکرد آن‌ها در حوزه مدیریت مصرف چندان پررنگ نبوده است که البته قابل انتظار نیز بوده است. مدیریت مصرف و اصلاح الگوی مصرف نیازمند کار اجرایی در سطح شهر و روستا و اراضی کشاورزی است و نهادی مانند شورای عالی آب که قاعدتا وظیفه سیاست‌گذاری‌های کلان را بر عهده دارد نمی‌تواند در این زمینه ورود جدی داشته باشد.

یکی از تصمیمات مهم دولت دوازدهم در راستای اصلاح الگوی مصرف و پر کردن خلع ذکر شده، تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم آبی بود که به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی، کشور و صنعت، معدن، تجارت و سازمان‌های حفاظت از محیط‌زیست و برنامه بودجه کشور و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در جلسه مورخ 1396.12.6 به تصویب هیات وزیران رسید. هدف از تشکیل این کارگروه که متعاقباً سازمان هواشناسی کشور نیز به آن اضافه شد، هماهنگی و انسجام در برنامه‌های مدیریت مصرف آب در سطح کشور و متعادل سازی منابع و مصارف آب و احیا و تعادل بخشی آبخوان‌ها به استناد ماده 27 قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی منابع طبیعی مصوب 1389.4.23 بوده است.

استان‌ها چه نقشی در این کارگروه‌ها داشتند؟ وظایف کلی کارگروه ملی سازگاری با کم آبی در حوزه مدیریت مصرف آب چه بود؟

ذیل این کارگروه، در استان‌ها نیز کارگروه‌های سازگاری با کم آبی فعال شده تا بتوانند ضمن پیشنهاد برنامه‌های دستگاه‌های مختلف استان‌ها برای سازگاری با کم آبی، زمینه اجرای این برنامه‌ها را نیز فراهم کنند. وظایف کارگروه ملی سازگاری با کم آبی در حوزه مدیریت مصرف آب معطوف به انسجام و پیگیری اجرای قوانین و مقررات مؤثر در تحقق سازگاری با کم آبی و و ایجاد توازن بین منابع و مصارف آب در مناطق مختلف کشور و ارتقای آگاهی‌‌ دستگاه های دولتی استانی و ملی از وضعیت منابع و مصارف آب کشور و ناپایداری های موجود در منابع آب، تعیین چگونگی توزیع کمبود آب بین بخش‌های مختلف مصرف کننده آب و محدودیت کشت‌های با نیاز آبی بالا، تحویل حجمی آب به اراضی کشاورزی و اعمال محدودیت در اضافه برداشت‌ها و اصلاح تعرفه ها به منظور پیاده سازی الگوی مصرف آب شرب و کنترل اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی با افزایش تعرفه مصارف مازاد بوده است.

دستاوردهای مهم کارگروه ملی سازگاری با کم آبی چه بوده است؟ آیا این کارگروه توانست مشارکت استان‌ها و استانداران را جلب نماید؟

کارگروه ملی سازگاری با کم آبی از اسفند 1396 تا پایان سال گذشته، 25 جلسه و کمیته تخصصی ذیل آن نیز در سطح معاونین وزرا و سازمان‌ها، 67 جلسه برگزار کرده است. به منظور تحقق اهداف فوق، کارگروه‌های استانی سازگاری با کم آبی در کلیه استان‌های کشور به ریاست استانداران فعال شده تا برنامه‌های سازگاری با کم آبی استان‌ها را تدوین و پس از تصویب در سطح استان‌ها برای بررسی و تصویب به کارگروه ملی سازگاری با کم آبی ارائه کنند.

کارگروه ملی سازگاری با کم آبی، در 3 سال گذشته تلاش کرده است، با متقاعد کردن سیاست گذاران درباره واقعیت کم آبی، تولید دانش درباره معنا، ضرورت‌ها و روش‌های سازگاری با کم آبی و تبدیل آن به یک گفتمان فرابخشی در مدیریت منابع ومصارف آب، در هماهنگ سازی منافع بازیگران در مسیر سازگاری با کم آبی نقش آفرینی کند. حاصل بخش عمده‌ تلاش‌های انجام شده در این مدت 36 ماهه، در قالب برنامه‌های سازگاری با کم آبی استان‌ها مدون شده است. این مجموعه، حاصل بیش از 76 هزار نفر ساعت، تعامل و تبادل نظر کارشناسی و مدیریتی در سطح ملی در کارگروه ملی سازگاری با کم آبی، کمیته تخصصی و دبیرخانه آن و کارگروه‌های استانی سازگاری با کم آبی بوده است.

مجموعه برنامه‌های سازگاری با کم آبی تدوین و مصوب شده، در صورت اجرا، منجر به 9 میلیارد متر مکعب در سال، کاهش برداشت از منابع آب زیرزمینی خواهد شد. این میزان کاهش برداشت در صورت تحقق، منجر به تعادل بخشی و جلوگیری از افت بیشتر آبخوان‌ها تا سال 1404 خواهد شد. همچنین، در قالب برنامه‌های سازگاری با کم آبی استان‌ها، 3.2 میلیارد متر مکعب کاهش برداشت از منابع آب سطحی برنامه ریزی شده است که منجر به ارتقای پایداری زیست محیطی تالابها و رودخانه ها در تعدادی از استان‌های کشور خواهد شد. بنابراین در مجموع باید گفت که در دولت دوازدهم ریل گذاری و برنامه ریزی و نهادسازی لازم برای ترویج مدیریت مصرف آب صورت گرفته است ولی اجرای برنامه‌ها اگر چه تا حدی دنبال شده است ولی عمدتا باید در طی برنامه هفتم توسعه دنبال شود.

چه موضوعاتی مرتبط با پیاده سازی الگوی مصرف در این کارگروه دنبال شد؟

از جمله موارد دیگری که مرتبط با پیاده سازی الگوی مصرف، در کارگروه ملی سازگاری با کم آبی دنبال شد، محدودیت کشت برنج در خارج از استان‌های گیلان و مازندران بوده است. این موضوع پس از چند ماه بررسی در کارگروه ملی سازگاری با کم آبی مصوب شد و مقرر شد ضمن اعمال محدودیت کشت برنج در خارج از دو استان گیلان و مازندران طی سال‌های 1398 تا 1400، از سال 1401، ممنوعیت کشت اعمال شود.

این مصوبه البته به دلیل وقوع سال‌های پر بارش 1398 و 1399 و آب گرفتگی اراضی کشاورزی ناشی از سیل بخصوص در استان گلستان و استان‌های غربی و جنوب غربی کشور در اجرا با مشکلاتی مواجه شد. ادامه اجرای این مصوبه در سال‌جاری، مطابق بند الحاقی ۴ تبصره ۸ ماده واحده لایحه بودجه سال 1400 در چهارچوب سیاست‌های کلی نظام و با هماهنگی ‌دستگاه‌های ملی به تشخیص کارگروه سازگاری با کم‌آبی استان تعیین شده است که زمینه سازی استمرار اجرای محدودیت/ممنوعیت کشت این محصول با نیاز آبی بالا را بخصوص در سا‌ل‌های خشکی نظیر سال 1400 فراهم می‌کند.

تلاش دیگری که در راستای پیاده سازی الگوی مصرف در جریان بوده است، اصلاح و تعدیل پروانه‌های کشاورزی بوده است که از جمله طرح‌های اصلی مندرج در برنامه‌های سازگاری با کم آبی استان‌ها نیز هست. از 416 هزار چاه کشاورزی، حدود 280 هزار مشمول اصلاح و تعدیل پروانه بهره‌برداری هستند. اصلاح پروانه‌های بهره‌برداری از دهه‌ی 80 آغاز شده و تا کنون حدود 100 هزار پروانه بهره برداری اصلاح شده که از این میزان، 25 درصد آن در دولت دوازدهم صورت گرفته است. تعدیل پروانه‌های بهره برداری از چاه‌ها از سال 1395 آغاز شده که تا کنون حدود 36 درصد پیشرفت داشته است.

آخرین آمار مصرف مشترکان بخش‌های مختلف کشور در حوزه آب چیست؟ کدام بخش بیشترین و کمترین سهم را دارند؟

مطابق اطلاعات استخراج شده از برنامه های سازگاری با کم آبی استان‌ها، برداشت‌های آب برای مصارف در بخش‌های مختلف و به تفکیک منابع آب سطحی و زیرزمینی به شرح جدول زیر است:

نوع منبع       شرب و بهداشت       فضای سبز و خدمات شهری     صنعت        کشاورزی    مجموع
آب سطحی           2954                         92                             1432          45686      50164
اب زيرزمينی         4501                         432                            1402          41821      48156
کل                      7455                         524                            2834          87507      98320

براساس اطلاعات فوق، بخش کشاورزی با سهم 89 درصدی از برداشت‌های آب، بزرگترین مصرف کننده آب کشور است. «فضای سبز و خدمات شهری» و «شرب و بهداشت» مجموعاً با 8 درصد سهم، دومین مصرف کننده آب و بخش صنعت با 9/2 درصد از برداشت‌های آب، در رتبه سوم مصرف کنندگان آب در کشور قرار دارد.

برچسب هاایران بنفشه زهرایی پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو (پاون) معاونت آب و آبفای وزارت نیرو

منبع: انرژی امروز

کلیدواژه: ایران آسیا اروپا انرژی امروز ایران بین الملل تحریم خبرگزاری بین المللی خبرگزاری داخلی خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا ریاست جمهوری سازمان های بین المللی سازمان کشورهای صادر کننده نفت اوپک سایتهای اینترنتی شرکت ملی نفت ایران NIOC شرکت های بین المللی مجلس شورای اسلامی وزارت نفت وزارت نیرو برنامه های سازگاری با کم آبی استان ها کارگروه ملی سازگاری با کم آبی اصلاح الگوی مصرف مدیریت مصرف آب بهره برداری وزارت نیرو کارگروه ها برداشت ها برنامه ها مصرف آب منابع آب خواهد شد مصارف آب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت energytoday.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «انرژی امروز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۱۴۹۶۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

برگزاری اولین جلسه سازگاری با کم آبی در سال 1403

 

به گزارش جام جم آنلاین از گرگان در این جلسه بر حفاظت و صیانت از منابع آب و تعدیل و تطبیق مصارف آب استان برمبنای ظرفیت منابع آب و بویژه مدیریت منابع آب در فصل گرم سال تاکید شد.
به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه ای گلستان، سید مهدی مهیائی معاون امور هماهنگی عمرانی استانداری گلستان اظهار کرد:
 با توجه به بارش های مطلوب از ابتدای سال آبی جاری، شرایط منابع آب سطحی در مقایسه با 3 سال گذشته مناسب تر است و آب زیرزمینی استان نیز در فرودین 1403 نسبت به زمان مشابه سال گذشته تاحدی بهبود یافته است لکن با عنایت به عدم جبران اثرات منفی خشکسالی ها بر منابع آب استان و ناترازی منابع به مصارف آب، صرفه جویی و مدیریت مصرف و افزایش بهره وری آب بعنوان یک ضرورت همواره می بایست در سرلوحه کار باشد .
ایشان با عنایت به وقوع پدیده فرونشست در آبخوان ها، اجرای پروژه‌ های آبخیزداری و آبخوان داری را بعنوان یکی از اقدامات موثر در تقویت سفره های آب زیرزمینی و کاهش تلفات بارش نام بردند و بر تداوم اجرای پروژه مذکور در استان تأکید نمودند. و آن را بعنوان پروژه زودبازده مشترک با بخش آب و منابع طبیعی قلمداد نمودند.
وی بیان کرد: با هدف کاهش  چالش های حوزه تأمین آب استان، شیرین سازی آب دریا و تکمیل سد نرماب در دستور کار جدی استان و دولت است و پیگیری‌ها و اقدامات خوبی در این زمینه انجام شده است و با اخذ مجوز کمیسیون ماده 23 شیرین سازی آب دریا می توانیم کار را شروع کنیم.
مهیائی در رابطه با سد نرماب افزود: اگر اعتبار مورد نیاز در زمان مناسب تأمین شود آبگیری مرحله اول سد در موعد مقرر انجام خواهد شد.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گلستان، همکاری فرمانداری ها به عنوان مسئولان شورای حفاظت منابع آب شهرستانها، برای مسدود سازی چاه ها را از جمله مصوبات این جلسه عنوان کرد و در ادامه عنوان کرد: شرکت آب منطقه ای سهم بخش کشاورزی از منابع آب زیرزمینی برای کشت تابستان 1403 را با لحاظ وضعیت آب زیرزمینی استان در شهریور 1402 اعلام نماید و سازمان جهاد کشاورزی نیز براساس سهم آب اعلامی ،  برنامه اجرایی کشت تابستانه به لحاظ نوع کشت، الگوی کشت و سطح  اراضی و پراکنش جغرافیایی کشت را اعلام و اجرا نماید.  
ایرج حیدریان مدیر عامل شرکت آب منطقه ای نیز در این جلسه گفت: انسداد ۴۵۵ حلقه چاه غیر مجاز، جلوگيري از حفر210حلقه چاه غيرمجاز در حال حفاري و توقيف 28 دستگاه ادوات حفاري غيرمجاز در سطح استان، پيگيري جهت التزام مالکين چاه هاي غیرمجازی كه از اجرای احکام خود داری می نمایند، نصب ۱۳۵۸ کنتور هوشمند در سال 1402 بر روی چاه های استان از جمله اقداماتی برشمردند که در سال گذشته در حفظ و صیانت از منابع آبی در استان انجام گرفته است. و در راستای صیانت از منابع آب از طریق استفاده بیشتر از ظرفیت پلیس امنیت اقتصادی و دادستانی استان مذاکرات و هماهنگی های خوبی بعمل آمده است.
حیدریان بیان کرد:  برنامه سازگاری با کم آبی استان 5 ساله بوده و دارای بخش‌های مختلفی در حوزه آب‌های زیرزمینی است که انسداد چاه های غیر مجاز، تعیین تکلیف چاه فاقد پروانه، اصلاح و تعدیل پروانه چاه های آب کشاورزی، نصب کنتور هوشمند بر روی چاه‌های آب و جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های مجاز از جمله این برنامه هاست که در حال انجام است.
وی ادامه داد: استقرار 32 اکیپ گشت و بازرسی به صورت مستمر، انجام اقدامات فرهنگی و آموزشهای عمومی از دیگر برنامه‌های سازگاری با کم آبی در استان است. اولین جلسه شورای حفاظت از منابع آب کلاله در سال 1403 با حضور فرماندار شهرستان کلاله و سایر اعضا در محل فرمانداری شهرستان برگزار شد و در این جلسه، بر حفاظت و صیانت از منابع آبی به ویژه با توجه به نزدیک شدن فصل گرم سال تاکید شد.
به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه ای گلستان، فرهاد شیبک فرماندار کلاله و رئیس شورای حفاظت از منابع آب شهرستان با اشاره به بارشهای خوب سال آبی ۱۴۰۳_۱۴۰۲ ، بر برنامه ریزی جهت بهره برداری بهینه از منابع آب سطحی و زیر زمینی تاکید کرد.
 دکتر شیبک بر هوشمندسازی کامل چاههای همه مصارف ، استفاده از ماشین آلات دستگاههای اجرایی برای انسداد چاههای غیر مجاز، الگوی کشت مناسب کم آب طلب با نگاه درآمدی کشاورزان، اولویت بندی حرایم کمی و کیفی منابع آب شرب شهری و روستایی و اجرای همه برنامه های حفاظتی اعم از نصب کنتور هوشمند، انسداد چاههای غیر مجاز، مدیریت توامان آب و برق با اولویت چاههای شرب، اطلاع رسانی و اقناع سازی بموقع کشاورزان، و سایر بهره برداران مصارف دیگر در سال جاری تاکید کرد و خواستار تشکیل کمیته های فنی ذیل شورای حفاظت برای دستیابی  به تعادل بخشی و مدیریت بهینه منابع و ارایه گزارش روزانه و هفتگی توسط اعضا گردید.
 دکتر شیبک فرماندار و رییس شورای حفاظت از منابع آب به موضوع جهاد تببین که از تاکیدات مقام معظم رهبری هست اشاره کرد و از شرکتهای آب منطقه ای و آب فاضلاب استان درخواست کرد اطلاع رسانی اقدامات خوب طرح آبرسانی به کلاله و سایر اقدامات تامین و توزیع آب شهری و روستایی را در دستور کار بیشتر خود قرار دهند.
احمد پارسایی راد در این جلسه اظهار کرد: هرچند در آبخوان کم عمق و مخازن سدها که تابع نزولات جوی بوده شاهد افزایش حجم هستیم اما کماکان در آبخوان عمیق کاهش حجم را در مدت مشابه دراز مدت شاهد هستیم، که لزوم مدیریت بین منابع و مصارف را تاکید می نماید.
 دبیر شورای حفاطت از منابع آب شهرستانهای کلاله و مراوه تپه افزود: در راستای اهداف طرح تعادل بخشی منابع آب فعالیتهای همزمان شامل: شناسایی و پیگیری اخذ احکام انسداد چاههای غیر مجاز، جلوگیری از فعالیت دستگاههای حفاری غیر مجاز، برخورد قانونی با مالکین چاههای مجاز دارای اضافه برداشت، پیگیری و الزام به نصب کنتور هوشمند حجمی آب، اجرای مدیریت توامان آب و برق با همکاری شرکت توزیع برق استان، اطلاع رسانی شرایط منابع آبی به بهره برداران، کنترل بهره برداری چاههای صنعت و خدمات،تعیین تکلیف چاههای فاقد پروانه مشمول قانون تعیین تکلیف، از جمله فعالیتهای مهم این حوزه کاری در شهرستان کلاله بوده که بر این اساس  پیگیریهای انجام شده ۵۰ درصد چاههای کشاورزی مجاز کلاله مجهز به کنتور هوشمند حجمی بوده که بالغ بر ۵۰درصد این چاهها در دولت سیزدهم صورت پذیرفته است.سایر اعضای شورای حفاظت شهرستان کلاله هم به گزارشاتی در خصوص وضعیت کشت بهاره، کنتورهای فهام، نحوه دریافت سوخت ارایه نمودند.