آسباد؛ مهندسی باد!
تاریخ انتشار: ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۲۲۵۸۳۷
محمد بلبلی-همشهری آنلاین:
استفاده از انرژیهای طبیعی در معماری ایرانی همواره مورد توجه ویژه معماران بوده است. به دلیل کمبود آب در مناطق شرقی ایران و وجود بادهای ۱۲۰ روزه مردم برای ساخت آسیابها به جای استفاده از آب با استفاده از باد، آسبادها را راهاندازی و غلات را در آن آسیاب میکردند.در کتاب ماتیکان سیستان آمده است که یکی از صنایع خطه سیستان، آسیابهای بادی هستند که جغرافینگاران عرب به اتفاق از آن سخن به میان آوردهاند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
معماری ساده
مدیر پایگاه آسبادهای میراث فرهنگی خراسان جنوبی با بیان اینکه آسبادها معماری ساده و مردمساختی دارند که آنها را از بناهای دیگر متمایز میکند به همشهری میگوید: در ساخت آسبادها بیشتر به عملکرد فنی آنها توجه شده است و معمولا طرحشان از سبک و شیوه معماری دوره خاصی پیروی نمیکند.
محمدعلی بزرگمهر با بیان اینکه آسبادها در ۲ بخش اصلی ساخته میشدند، میافزاید: اتاق آسخانه محل قرار گرفتن سنگهای آسیاب و قسمت بالایی یا پَرخانه جایگاه نصب چرخپرها بود. وی با بیان اینکه بیشترین آسبادهای کشور در مناطق مختلف خراسان جنوبی با ساختارهای ویژه هر منطقه ساخته شده است، اظهار میکند: آسبادهای محدوده دشت نهبندان در روستاهای چهارفرسخ، خوانشرف، خونیک اولیا و سفلی قرار دارند.
تکنیک هزارساله
مدیر پایگاه آسبادهای میراث فرهنگی خراسانجنوبی با اشاره به وزش بادهای ۱۲۰ روزه و دسترسی به انرژی باد برای تهیه آرد گندم میگوید: تکنیک ساخت آسبادها در حوزه نهبندان حداقل از هزار سال پیش رواج داشته و وزش بادهای ۱۲۰ روزه موجب فرسایش شدید و ویرانی تدریجی این سازهها شده است. از این رو آسبادهای پابرجا در منطقه نهبندان بیشتر متعلق به سدههای اخیر به ویژه از اواخر صفویه تا قاجار هستند.
این مقام مسئول با بیان اینکه از دیدگاه فنی ۲ دیوار موازی به ارتفاع ۱۰متر که به فاصله ۴متری هم قرار دارند، ساختمان عمومی آسبادها را تشکیل میدهند، میافزاید: در قسمت شمالی این محفظه پرههای بزرگی وجود دارد که با کمک نیروی باد میچرخند. چرخش پرهها اهرم بزرگ و سنگ زیرین را به حرکت درآورده و عملیات آسیاب کردن شروع میشود.
تفاوت آسبادها در شهرهای مختلف
مدیر پایگاه آسبادهای میراث فرهنگی خراسانجنوبی با بیان اینکه آسبادهای خوانشرف تفاوتهایی با باقی آسبادهای این منطقه دارند، میافزاید: این آسبادها در ۲ طبقه ساخته شدهاند، فضای بالایی آن مکانی است که بزرگترین قطعههای آسیاب در آن کار گذاشته شده و از ۳ طرف محصور و جهت باز آن در معرض وزش باد است.
بزرگمهر با اشاره به اینکه آسبادهای شهرستان درمیان، سربیشه و بیرجند نیز با یکدیگر تفاوتهایی دارند، اظهار میکند: در آسبادهای دشت نهبندان پرهها از نیهای آب شور که حالت چوبپنبهای و سبک دارند، ساخته میشدند. این نیها به دلیل استحکام پایین در فصول سرد و با شروع بارندگیها دچار آسیب میشدند.
در طبس مسینا و درمیان پرهها از نیهای آب شیرین (نی قلم خوشنویسی) که استحکام بیشتری دارند، ساخته و در منطقه بیرجند پرههای آسبادها از تخته که دوام بسیار زیادی دارد، ساخته میشدند.
وی یکی از دلایل تعدد بالای آسبادها در نهبندان را نزدیک بودن به «کوه سنگآس» در شرق روستای خونیک سفلی میداند و میگوید: نام این کوه برگرفته از معادن سنگی است که از آن برای ساخت سنگ آسیاب استفاده میشد. سنگ آسیاب ساخته شده از این معدن استحکام بسیار بالایی داشت و تا ۴۰ سال در آسبادها قابل استفاده بود.
اعتبار کم مرمت
مدیر پایگاه آسبادهای میراث فرهنگی خراسان جنوبی با بیان اینکه پرونده ثبت جهانی آسبادهای ایران به عنوان اثر پیشنهادی در سال ۲۰۱۷ به سازمان یونسکو ارائه شد، میگوید: آسبادها هنوز به ثبت جهانی نرسیدهاند، اما اکثر آسبادهای مناطق مهم از جمله آسبادهای منطقه خوانشرف به ثبت ملی رسیدهاند.
بزرگمهر با بیان اینکه اعتباری که برای مرمت و نگهداری آسبادهای خراسان جنوبی تعیین شده از استانهای سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی بسیار کمتر است، میافزاید: این در حالی است که ۷۵ درصد آسبادهای کشور در خراسان جنوبی قرار دارد و با این مقدار اعتبار نمیتوان تمامی آسبادهای استان را حفظ و نگهداری کرد.
وی با بیان اینکه مهمترین بخش در نگهداری آسبادها مرمت معماری این بناهاست، اظهار میکند: تا امروز ۵۰ درصد از مرمت معماری آسبادهای نهبندان انجام و در بخش راهاندازی و بازسازی تاسیسات مکانیکی نیز فقط ۲ آسباد در این منطقه راهاندازی شده است.
بزرگمهر با بیان اینکه آسبادهای شهرستان نهبندان به دلیل قرار داشتن در مسیر گردشگری شهر بیرجند، سیستان و بیابان لوت بیشتر از آسبادهای مناطق دیگر مورد بازدید گردشگران قرار میگیرند، میگوید: اگر آسبادهای خراسانی جنوبی به ثبت جهانی برسند به عنوان مقاصد گردشگری در جهان معرفی خواهند شد و بعداز آن میتوان برای جذب گردشگر برنامهریزی کرد.
با در نظر گرفتن قدمت آسبادها و تامین اعتبار کافی میتوان این نشانه تاریخی فنآوری ایران را حفظ و نگهداری کرد. همچنین با ایجاد شرایط لازم برای تسریع در ثبت جهانی این میراث کهن ملی میشود وضعیت گردشگری را در استان خراسان جنوبی بهبود بخشید. خراسان جنوبی جاذبههای بسیاری برای جذب گردشگر دارد، توجه ویژه مسئولان در این زمینه موجب ایجاد اشتغال و رونق کسب و کار خواهد بود.
منبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: فرهنگ میراث فرهنگی استان خراسان جنوبی معماری خراسان جنوبی ساخته می شدند ثبت جهانی پره ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۲۲۵۸۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
راه اندازی ۵۰ خانه محیط زیست در خراسان جنوبی
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی از راهاندازی ۵۰ خانه محیط زیست در استان خبر داد و گفت: راهاندازی این خانهها تجربهای موفق و کارآمد در دولت سیزدهم و در کنار سازمان حفاظت محیط زیست در رسیدن به اهداف سازمان نقش بسزا و پر رنگی را ایفا میکند. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، اسدالله حاتمی با اعلام این خبر در جمع خبرنگاران اظهار داشت: محیط زیست در شرایط کنونی به یک موضوع پر چالش اجتماعی با ماهیت پیچیده و چند وجهی و دارای دامنه تاثیرات وسیع مبدل شده و مدیریت آن به مشارکت گسترده و همه جانبه همه اقشار و گروههای مختلف اجتماعی و در نهایت به مردمیسازی محیط زیست نیاز دارد.
وی افزود: قطعا بدون جلب مشارکت، همراهی و همدلی هدفمند و اثربخش مردمی، دولتها امکان مدیریت مطلوب امور محیط زیستی را ندارند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی فراهم کردن بسترهای قانونی، حمایتهای حقوقی، آموزش و توانمندسازی، تأمین حداقل امکانات کالبدی و سخت افزاری و ساماندهی فعالیتها را از جمله الزامات اساسی برای جلب مشارکت مردم عنوان کرد و گفت: در این مسیر باید در عموم اقشار مختلف ایجاد انگیزه نمود و در یک کلام در جهت تقویت هویتهای محلی برای رسیدن به اهداف عالیه کوشید.
وی، محیط زیست را با مفهوم محل حضور مردم به دنبال تحقق شعار متعالی، محیط زیست مردم پایه، هوشمندانه و فناورانه عنوان کرد که میتواند با ایجاد فضایی فرهنگی و پرنشاط، موجبات حضور آگاهانه، داوطلبانه و موثر مردم در عرصه محیط زیست را فراهم کرده و به ایجاد زمینه مدیریت محلی حفاظت و بهسازی محیط زیست کمک کند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار داشت: سازمان حفاظت محیط زیست برای تحقق و دستیابی به این اهداف، پیشنهاد راهاندازی خانههای محیط زیست در سراسر کشور را ارائه داد که خوشبختانه استان خراسان جنوبی به عنوان اولین استان، اقدام به راهاندازی این خانه در محل اداره کل حفاظت محیط زیست کرد.
حاتمی گفت: خوشبختانه با بهرهگیری و تجمیع ظرفیتهای فرهنگی ادارات کل حفاظت محیط زیست استانها و شهرستان نظیر مراکز بازدید کنندگان، بخش نمایشگاهی موزههای تاریخ طبیعی، کتابخانهها، مراکز تشکلهای محیط زیست و همچنین با حضور و مشارکت سایر دستگاههای اجرایی، آموزش و پرورش، شهرداریها، دهیاریها و... این مراکز گسترش یافته و به تدریج با کنشگری شهروندان، تشکلها، فعالان محیط زیست و به ویژه نیروهای تسهیلگر محلی تربیت شده، مدیریت اجرایی این خانهها نیز به مردم واگذار شده و درحال فعالیت در حوزه محیط زیست است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی زمینه فعالیت این خانهها را آموزش و افزایش سطح دانش محیط زیستی عمومی، اجرای فعالیتهای مشارکت محور، جلب مشارکت خیرین و ترویج فرهنگ وقف محیط زیستی، زمینهسازی، ترویج و ایجاد بستر مناسب برای توسعه کمی و کیفی تشکلهای مردم نهاد محیط زیست و ترویج مسئولیت پذیری اجتماعی محیط زیست، تشکیل کمیتههای تخصصی حسب موضوعات و چالشهای محیط زیستی هر منطقه و بهره گیری از مشاوره و نظرات کارشناسی فعالان و صاحبنظران عرصه محیط زیست و... عنوان و اظهار امیدواری کرد با مشارکت فعال همه دغدغهمندان محیط زیستی در استان به رفع و یا کاهش چالشهای زیست محیطی استان کمک کنیم.
وی بیان کرد: از ابتدای راهاندازی این طرح در کشور، خوشبختانه تاکنون 50 خانه محیط زیست در استان راهاندازی شده و علاقمندان و دغدغهمندان محیط زیست میتوانند به مراجعه به این خانهها ، علاوه بر دیدار با مسئولین و کارشناسان حوزه محیط زیست به ارائه پیشنهادات، نظرات و راهکارهای خود در جهت حفاظت هرچه بهتر از محیط زیست بپردازند.
انتهای پیام/257/