به نقل از «قدس آنلاین»

نمادگرایی در سیره تبلیغی حضرت رضا(ع)

تاریخ انتشار: ۱۱ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۴۱۳۸۰۲

قدس آنلاین/هدی احمدی: در مورد سیره تبلیغی حضرت رضا(ع) در خراسان و ایام حضور ایشان در تاریخ شیعه، موارد و نکات بسیار ارزنده‌ای مطرح شده ولی در میان آثار و برکات حضور ایشان و شیوه‌های تبلیغی اسلام، ‌توجه حضرت(ع) به نمادهای مختلف جایگاه ویژه‌ای دارد. در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام دکتر سید مصطفی محقق داماد، این جایگاه ویژه را واکاوی کردیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

دکتر محقق داماد در ابتدا و با بیان اینکه ‌بررسی زندگی حضرت رضا(ع) به خصوص در دوران حضورشان در ایران نشان می‌دهد که حضرت در سیره تبلیغی خود به بحث ایجاد نمادها هم توجه جدی داشته است، می‌گوید: بحث نمادشناسی و استفاده از نشانه‌ها در تبلیغ مختص دانش ارتباطات است که بسیار مورد توجه حضرت رضا(ع) بود. مسئله مهم، ‌ارتباطی است که گاهی اوقات بین این رمزها،‌ کدها و نمادها ایجاد می‌شود. همانطور که می‌دانید، ‌حضرت رضا(ع) در انتقال مفاهیم و دستورات دین با سایر سران ادیان از این نمادها بهره می‌بردند. ‌مخصوصاً‌ در مناظرات که با این برنامه‌ها بسیاری از سران ادیان و دانشمندان به اسلام گرایش پیدا می‌کردند البته ناگفته نماند که این نمادشناسی نیازمند جامعه‌شناسی و شناخت از جامعه است.

او تصریح می‌کند: در گستره دین هم می‌توان جایگاهی برای بحث نمادها قایل شد. ‌نمادها در گستره فرهنگ دینی در حد وسیعی کاربرد دارند و اگر ساحت فرهنگ و اندیشه را از هم جدا کنیم؛‌ در هر دو ساحت حضور نمادها را خواهیم دید. مراد از اندیشه دینی ‌آن مفاهیم و آموزه‌هایی است که از طریق وحی و سنت معصوم(ع) در اختیار ما قرار گرفته که از ثبات کاملی برخوردار است. مقصود از فرهنگ نیز آن تجربه‌ها و فهم مسلمانان از این اندیشه های دینی و چگونگی بهره‌برداری از آنهاست. در فرهنگ دینی می‌بینیم که اغلب پدیده‌ها در یک جامعه دینی حالت رمز و نمادین دارد.

این محقق و پژوهشگر سیره اهل بیت(ع) می‌افزاید: اگر به درستی و با دقت به زندگی حضرت توجه کنیم، ‌متوجه می‌شویم که پاره‌ای از اقدامات را جز از طریق توجه به این نمادها نمی‌ توان تفسیر کرد. یکی از مقاطع زندگی امام رضا(ع) حرکت ایشان از مدینه به مرو است. با ذکر فرازهایی از این حرکت و اقدامات ایشان در طول سفر می‌توان موضوع توجه به نمادها را در سیره زندگی ایشان دید. یکی از این موارد در جلد 49 بحارالانوار صفحه 121 آمده که بیانگر موضوع است. راوی حدیث محمد بن اسحاق نیشابوری است که می‌گوید از مادربزرگم خدیجه بنت حمدان شنیدم که امام رضا(ع) پس از ورود به نیشابور در محله غربی شهر و در ناحیه‌ای که به آن بلاش آباد می‌گفتند، ‌مستقر شد. در این محله هم پیرزنی به نام پسندیده زندگی می‌کرد که ایشان به منزل او رفته و درخت بادامی در حیاط او کاشتند که پس از خروج ایشان از نیشابور تبدیل به درختی شده، ‌ثمر داد و مردم بارها می‌آمدند و از میوه آن می‌بردند و در صورت بیماری با خوردن آن بهبود پیدا می‌کردند. به نظر می رسد این یک کار نمادین است و حضرت با گذر از هر شهری یکی از این نمادهای حضور را بر جای گذاشته‌اند یعنی با کاشت یک درخت بادام،‌ مردم را به اسلام متوجه کردند تا چراغی را که رسول اکرم(ص) برافروخته بود، ‌پس از او روشن نگه دارند.

حجت‌الاسلام محقق داماد با بیان نمونه‌هایی دیگر توضیح می‌دهد: هزاران هزار نمونه دیگر در زندگی آن حضرت وجود دارد و یکی از این موارد بارز مربوط به زمانی است که ایشان در نیشابور بودند. در عیون اخبارالرضا(ع) آمده که در محله‌ای از نیشابور حمامی وجود داشته که در میان آن چشمه‌ای بوده است. نوشته‌اند آب این چشمه بسیار کم شده بود. امام(ع) در آنجا توقف کرد و از آب چشمه کشیدند تا این که آن آب مجدداً‌ فوران کرد. حضرت در کنار چشمه حوضی بنا کرد و از آب چاه کشید و تن مبارک خویش را در آن آب شستشو داد، پس از آن وضو گرفت و نماز خواند. پس از رفتن ایشان همه مردم از آب حوض وضو می‌گرفتند و نماز می‌خواندند. باز این حرکت هم یک حرکت نمادین برای تبلیغ دین و نماز بود.

او در مورد برداشت از این روش‌های تبلیغی بیان می‌کند: یکی از برداشت‌هایی که می‌توان در این زمینه داشت، ‌این که ما برای مفاهیم عالی و والای دینی باید به سراغ نمادهایی برویم که برای عامه مردم قابل درک باشد. حتی طرح حدیث معروف سلسله الذهب برای اهل علم در نیشابور نشان دهنده این است که در میان اهل علم هم بودند کسانی که به فهم دین کاملاً ‌نرسیده بودند و این حدیث، ‌زمینه مناسبی برای آشنایی با دین اسلام و تبلیغ نهضت شیعه در این شهر بود.

دکتر محقق داماد در پایان می‌گوید: برداشت دیگر،‌ کار عالمانه و متواضانه در تبلیغ دین است. اگر قرار است که ما مفهوم نمادها را درک کنیم و ابعاد و اجزای آن را بشناسیم این کار باید با مهارت‌های علمی لازم همراه باشد. هر مفهوم دینی و هر ارزش مقدسی باید با نمادهای متناسب مطرح شود،‌ در این صورت می‌تواند تاثیرگذار و ماندگار باشد. درست مانند کاری که حضرت رضا(ع) در این زمینه انجام داد.

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: محقق داماد امام رضا ع محقق داماد حضرت رضا ع

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۴۱۳۸۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مترو حرم مطهرشاهچراغ (ع) مورد توجه مسئولان شهری باشد

آیت‌الله لطف‌الله دژکام در خطبه‌های نماز جمعه امروز شیراز، با اشاره به مسئله اقتصاد مقاومتی و انجام به عمل وظیفه خود در مقابل جبهه کفر، اظهارداشت: مسئله نبرد فرهنگی نیز باید به موازات جنگ نظامی و اقتصادی پیش برود.

او بیان کرد: یکی از موضوعاتی که رهبر معظم انقلاب بار‌ها به آن پرداختند و تلاش زیادی بر این سبک زندگی دارند، سبک زندگی اسلامی در مقابل سبک زندگی غیر اسلامی است که در تعبیر قرآن کریم به آن جاهلیت گفته می‌شود؛ اسلام سبک زندگی عاقلانه دارد و در غیر آن جاهلانه گفته می‌شود و برخی‌ها جاهلانه را غیرعلمی نیز قلمداد می‌کنند.

نماینده ولی فقیه در استان فارس ادامه داد: اگر می‌خواهیم سبک زندگی اسلامی را تقویت کنیم و رواج بیشتر دهیم، نیاز داریم که سبک زندگی غربی را خوب بشناسیم لذا نیاز است در مجامع مختلف که برگزار می‌شود موضوعات کتاب «جاهلیت قرن بیستم» نوشته یک دانشمند مصری بحث شود.

آیت‌الله دژکام خطاب به مدیران کشور، گفت: مسئولان بایستی در رده‌های مختلف برنامه‌ریزی داشته باشند و بنده می‌خواهم یادآور شوم قانون مجازات اسلامی مصوبه سال ۱۳۹۲ که در این خصوص تعیین تکلیف کرده است و مسئولان باید قانون را اجرا کنند و در شهر باید به قانون عمل شود لذا در خواست داریم که مسئولان به قانون عمل کنند و در فضای مجازی چیز‌هایی می‌بینیم که خارج از حد قانون است.

او با تصریح بر اینکه رسم اداره کشور اجرای عدالت در حدود الهی است و حاکمیت مقتدر بیش از این اعمال نمی‌کند و امیدارم همه ما در چهارچوب قانون شرعی و دینی اقدام کنیم و آنچه نتیجه می‌گیریم رضایت خداوند را به دنبال داشته باشد، افزود: ما انقلاب کردیم و شهدا برای رضایت خداوند شهید شدند، فراموش نکنیم که کار برای رضایت خداوند آغاز شده و باید برای رضای خداوند باشد.

امام جمعه شیراز در بخش دیگری از سخنان خود ضمن تسلیت شهادت رئیس مذهب جعفری، امام جعفر صادق (ع)، بیان کرد: امشب برای همه جهان اسلام و شیعیان اهل بیت (ع) عزای بزرگ است.

او با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری که فرمودند، حواسمان باشد که در فضای مجازی نسبت بیجا و دروغ رواج می‌دهند، گفت: فکر کنیم که نامه عمل ما در پیشگاه خداوند باز شده و حواسمان باشد که گناهانمان جمع شده، اما استغفاری از اعمال بد و گناهان وجود ندارد. اهل بیت (ع) خیر و صلاح بشریت را می‌خواستند تا انسان‌ها از خواب غفلت بیدار شوند.

آیت‌الله دژکام ادامه داد: به همان نسبت که خوب است انسان مخالف معصیت باشد، خوب نیست که به دلیل مخالفت با معصیت، آبروریزی کنیم بنابراین در شریعت ما مخالفت با معصیت نیز شرایط و روش خاصی دارد.

او اذعان داشت: رسمی به اسم مطالبه‌گری در برخی از افراد ایجاد شده که بدون حتی ذره‌ای تشکر از اقدامات صورت گرفته تنها به مطالبه می‌پردازند که مطالبه‌گری خوب و لازم است، اما باید ضمن تشکر از زحمات گذشته، مابقی مطالبات مطرح شود.

نماینده مردم فارس در مجلس خبرگان رهبری گفت: انسان ناسپاس مورد غضب خداوند قرار می‌گیرد بنابراین اگر می‌خواهیم در پیش پیامبر (ص) اکرام شویم، از کسی که برای ما کاری کرده، تشکر کنیم چرا که مایه دلگرمی خدمتگذار نیز می‌شود.

آیت‌الله دژکام با اشاره به روز ۱۵ اردیبهشت‌ماه، روز شیراز و نامگذاری این تاریخ برای نخستین بار در کشور گفت: بعد از شیراز شهر‌های دیگر نیز روز خود را معین کردند که این یکی از نوآوری‌های شورای شهر شیراز در کنار دیگر نوآوری‌ها بوده است. مسلما شیراز به عنوان وطن ما حق دارد و ما هم شهرمان را دوست داریم.

او خاطرنشان کرد: شیخ اجل سعدی در یکی از غزل‌های خود می‌گوید که "سعدیا حب وطن گرچه حدیثیست صحیح ... نتوان مرد به سختی که من این جا زادم"؛ بنابراین وطن عزیز است، اما اگر می‌خواهیم جای زندگی برای مردم درست کنیم، باید خیلی تلاش کنیم.

امام جمعه شیراز با تصریح بر اینکه حرکت خوبی در شهرداری و شورای شهر شیراز به نام محرومیت‌زدایی شکل گرفته که تاکنون در برخی از محلات شهر صورت گرفته و مردم آنجا نیز متشکر بودند که آبادی با انجام آسفالت معابر و یا فضاسازی درست شده و امیدواریم مدیران شهری توفیق پیدا کنند که برای همه محلات شیراز خدمات را توسعه دهند چرا که از محرومان فریاد‌رسی کردن کار بسیار پسندیده و نیکویی است، گفت: در عرصه خدمات شهری، محیط زیست و سلامت شهری مسلما تلاش‌های خوبی انجام شده که گزارش اقدامات صورت گرفته به مناسبت روز شیراز منتشر می‌شود.

آیت‌الله دژکام در پایان تاکید کرد که مترو حرم مطهر نیز باید مورد توجه مسئولان باشد که تاکنون اقدامات خوبی شکل گرفته، اما ما تا زمان رسیدن به نتیجه مطالبه خواهیم کرد تا عرض ادب مردم به ساحت مقدس حرمین، تسهیل شود.

باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیراز