به نقل از «خبرگزاری میزان»

کاهش جمعیت ناشی از قحطی

تاریخ انتشار: ۱۵ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۴۵۸۵۱۵

قحطی بزرگ ۱۹۱۹ - ۱۹۱۷، بی‌تردید بزرگ‌ترین فاجعه تاریخ ایران و بسیار فراتر از همه فجایع پیش از خود بوده است. کتاب «قحطی بزرگ» نشان می‌دهد ۸ تا ۱۰ میلیون ایرانی، ۴۰ تا ۵۰ درصد کل جمعیت ایران، در اثر گرسنگی و مرض‌های ناشی از آن و سوء تغذیه از میان رفته‌اند.

خبرگزاری میزان - با وجود بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول، در طول این جنگ به ضربات و خسارت جبران ناپذیری بر پیکره میهن و ملت ما وارد آمد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ورود بی‌محابای قوای بیگانه و نیروهای متخاصم به خاک ایران در فقدان یک دولت قوی و متمرکز و دارایی سامانه اداری کارآمد، هرج و مرج و ناامنی و پراکندگی و بی‌ثباتی را دامن زده و به تشدید ضعف دولت مرکزی و ضخامت حال و وضع اقتصادی و اجتماعی مردم ایران انجامید. در نتیجه ایران بی‌طرف که با هیچ کشوری در جنگ نبود، تقریباً به اندازه یک کشور در حال جنگ خسارات و خرابی تحمل کرد.

در میان آن همه نابسامانی و بدبختی، بروز قحطی بزرگ و فراگیر در ایران مزید بر علت شد. قحطی‌ای که علاوه بر خشکسالی چند ساله، حضور نیرو‌های بیگانه - به ویژه قوای انگلیس - در تشدید آن مؤثر و بلکه از علل اصلی آن بود؛ در نتیجه آن شمار زیادی از مردم ایران، در ابعادی باورنکردنی به ورطه مرگی هولناک افتادند.   کتاب «قحطی بزرگ» بازبینی و تکمیل شده کتاب نخست «محمدقلی مجد» درباره قحطی بزرگ ۱۹۱۹_۱۹۱۷ است که در ۲۰۰۳ منتشر شد. خبرگزاری میزان در سلسله برش‌هایی، به بازخوانی این کتاب می‌پردازد.   *** فصل چهارم

قتل عام تمام عیار: کاهش جمعیت ایران این فصل برای برآورد تلفات قحطی، جمعیت ایران را قبل و بعد از قحطی با هم قیاس می‌کند. نخستین سرشماری جمعیت ایران در ۱۹۵۶، ۳۵ سال بعد از آغاز حکومت پهلوی صورت گرفت. در نبود ارقام آماری در سال‌های قبل از این تاریخ، می‌باید بر تخمین‌های افراد معاصر آن دوره، اعم خارجی و ایرانی، گزارش‌های دیپلماتیک و مقالات بسیار معدود پژوهشی تکیه کرد که تلاش داشته‌اند جمعیت کشور در دو دهه نخست قرن بیستم را تخمین بزنند.   این فصل، نخست به مرور و نقد این مطالعات متاخر، از جمله افزایش شهرنشینی و افزایش مهاجرت به کشور‌های همسایه و فراتر خواهد پرداخت که کاملاً با گمانه‌های حاکی از یک جمعیت کمابیش ثابت در تناقض هستند و نیز این که جمعیت ایران در ۱۹۱۰ بسیار بیشتر از رقم مورد نظر این مطالعات مورد نقد و چالش واقع نشده است.   این فصل سپس با استفاده از ارقام جمعیتی که در اسناد وزارت خارجه ایالات متحده و منابع آمریکایی ذکر شده، میزان تلفات ایران را در اثر قحطی و بیماری در جنگ جهانی اول درمی یابد. این نتایج نشان می‌دهند در نگاهی محافظه کارانه بین ۸ تا ۱۰ میلیون ایرانی و شاید بیشتر، در طول قحطی جان باخته اند. قحطی ۱۹۱۹- ۱۹۱۷ احتمالاً بزرگترین فاجعه تاریخ ایران و شاید بزرگترین قتل عام قرن بیستم است. این که این امر نزدیک به یک قرن مکتوم مانده است آدمی را بدگمان می‌کند که فجایع پنهان دیگری نیز هست که هنوز کشف نشده است.   مروری بر مقالات پژوهشی درباره جمعیت ایران
جولیان باریر از «روش پس بینی» استفاده می‌کند تا جمعیت ایران را در فاصله ۱۹۰۰ تا ۱۹۶۶ دریابد. او نخست دو برآورد از جمعیت ایران در دوره ۱۹۶۶-۱۹۰۰ به دست می‌دهد. برآورد نخست از مهدی امانی، استاد جمعیت شناسی دانشگاه تهران، است که با روش «پس رونده» محاسبه شده است.   آمار جمعیت (۱۸.۹۷ میلیون) نقطه آغاز است. برای دوره ۱۹۵۶-۱۹۰۰، سه دوره مشخص را با سه نرخ رشد جمعیت سالانه مختلف فرض می‌گیرد: ۱۹۲۵-۱۹۰۰ (۰.۲%)، ۱۹۴۵-۱۹۲۶ (۱.۵%) و ۱۹۵۶-۱۹۴۵ (۲.۵%)، با استفاده از آمار جمعیت ۱۹۵۶ به عنوان پایه و اعمال نرخ رشد‌های مختلف برای دوره‌های مختلف، برآورد امانی برای جمعیت ایران در سال ۱۹۱۱، ۱۰.۹۴ میلیون است. برآورد دیگری که باریر ارائه کرده «سیاهه دائمی جمعیت» است که از شمار تخمینی تولد‌ها در طول پنج ساله محاسبه شده است و امید زندگی را ۳۰ سال فرض می‌کند.   بر اساس این روش، جمعیت ایران در سال ۱۹۱۱، ۱۲.۱۹ میلیون برآورد می‌شود ظاهراً باریر با مردود شمردن یافته‌های امانی و نتیجه حاصل از سیاهه دائمی جمعیت تخمین‌های خود را ارائه می‌دهد که مدعی است می‌توان نزدیکترین رقم به حقیقت دانست. تخمین او برای ۱۹۰۰، ۱۱.۱۰ میلیون است. او «روش پس بینی» را به کار می‌گیرد، اما از رقم «دقیق شده» سرشماری ۱۹۵۶ (۲۰.۳۸ میلیون) و نرخ رشد‌های مفروض برای دوره‌های مختلف استفاده می‌کند. برای مثال، او فرض می‌کند نرخ رشد جمعیت برای ۱۹۱۹-۱۹۰۰ سالانه ۰.۷۵% بوده است که وی مدعی است «بر اساس پس زمینه‌های تاریخی و جمعیت شناسانه قابل قبول است» توجیه اساسی این است که این رقم را «شیندلر که سفر‌های بسیاری داشته است برای ۱۹۱۰-۱۸۷۵ پیشنهاد کرده است» و متعاقباً در «کتابچه» محرمانه ۱۹۱۹ وزارت خارجه انگلیس درباره ایران استفاده شده است جای شگفتی نیست که چارلز عیسوی نیز با استفاده از روشی مشابه نتیجه گرفته است جمعیت ایران در ۱۹۱۰ حدود ۱۰ میلیون نفر بوده است.
اما این که جولیان باریر در تخمین جمعیت ایران مدعی است «این رقم نزدیکترین به واقع است» بسیار جالب توجه و افشاکننده است. زیرا در آن هیچ اشاره ای، حتی یک مورد، به قحطی بزرگ ۱۹۱۹-۱۹۱۷ نشده است به نظر می‌رسد که نویسنده به کلی از این رویداد آگاه نبوده است. بسیار روشن است که در «کتابچه» ۱۹۱۹ وزارت خارجه انگلیس درباره ایران نیز چیزی درباره قحطی بزرگ نیامده است. اگر چنین بود مطمئناً این امر در ملاحظات باریر بازتاب می‌یافت.   والس اسمیت ماری، شارژدافر آمریکا مدعی است این قحطی جان یک سوم جمعیت ایران را گرفته است. این قحطی حتی بر اساس منابع انگلیسی، چون ژنرال دنسترویل، سرگرد داناهو و ژنرال سایکس، جان شمار زیادی از این موضوع در بر ندارد. به طور مشابه، یادداشت بسیار محرمانه لرد جرج ان. کرزن، وزیر خارجه انگلیس، به چارلز ئی. هیوز وزیر خارجه ایالات متحده درباره ایران- جالب توجه‌ترین سندی که در آن به دولت آمریکا در قالب واژگانی متقن هشدار داده شده است: «ایران یکی از مهم‌ترین منافع بریتانیاست» - فاقد اشاره‌ای به این قحطی است. نادیده انگاشتن و اشاره نکردن باریر به قحطی بزرگ ۱۹۱۹-۱۹۱۷ به تنهایی دلیل مناسبی است برای آن که برآورد‌های ظاهراً علمی او درباره جمعیت ایران در ۱۹۱۸-۱۹۰۰ را کنار گذاشت.   اما برآورد‌های او برای سال‌های بعد کارآمد و مشابه ارقامی هستند که سفارت آمریکا ارائه کرده است. برای مثال رقم باریر برای جمعیت ایران در ۱۹۱۹، ۱۱ میلیون نفر و رقم کالدول و سایکس ۱۰ میلیون است. رقم باریر برای ۱۹۳۰، ۱۲.۵ میلیون نفر است که حدود رقم ۱۳ میلیون پیشنهادی چارلز سی، هارت، وزیر مختار آمریکا است؛ رقم باریر برای ۱۹۴۱، ۱۴.۸ میلیون است که نزدیک ۱۵ میلیون نفر لوئیس جی. دریفاس (پسر)، وزیر مختار آمریکا است.     بیشتر بخوانید: انتقال نیمی از کل غله‌ کشور به تهران     انتهای پیام/ برچسب ها: قحطی بزرگ قحطی ایران انگلیس

منبع: خبرگزاری میزان

کلیدواژه: قحطی بزرگ قحطی ایران انگلیس جمعیت ایران میلیون نفر ۱۰ میلیون نرخ رشد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mizan.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری میزان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۴۵۸۵۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

در قم مطرح شد: ضرورت توجه به عوامل کاهش‌دهنده جمعیت

رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه جمعیت و فرزندآوری در کشور و استان قم گفت: علاوه بر تلاش برای افزایش جمعیت، باید از اتفاقاتی همچون سوانح رانندگی و ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر که باعث کاهش جمعیت می‌شود نیز جلوگیری کرد. - اخبار استانها -

مهدی مصری به خبرنگار تسنیم در قم گفت: با توجه به اهمیتی که موضوع جوانی جمعیت در کشور دارد باید ابتدا فرهنگ‌سازی و نگرش همکاری در ما نهادینه شود.

وی با تاکید بر اصلاح رویکرد بازدارنده گذشته از نگاه دولت و وزارت بهداشت در زمینه‌ جوانی جمعیت افزود: جمعیتی که به سمت پیری می‌رود، پیشرفت و توانمندی خاصی نخواهد داشت؛ در سطح  جوانی جمعیت باید فرهنگ‌سازی صورت بگیرد و تاکنون مجلس توانسته قانون را اصلاح کند، قانون جوانی جمعیت را نهادینه کرده و نگاه دولت و وزارت بهداشت و مردم را به عواقب پیری جمعیت که شامل عدم پیشرفت کشور، مشکلات معیشتی، فرهنگی و... خواهد بود، جلب کند.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم با اشاره  به آمار بالای حوادث تصادفات جاده‌ای و نقش آن در کاهش جمعیت گفت: آمار بالای تصادفات، نشان دهنده لزوم اهمیت فرهنگ‌سازی انسانی و پیگیری دستگاه‌های نظارتی‌ است، ما باید علاوه بر فرهنگ سازی، بتوانیم زیرساخت ها و تسهیلات لازم در حوزه بیمارستانی، بهداشت و درمان را اصلاح کنیم و در بحث جاده سازی، فرهنگ ترافیک، خودروسازی و ... کارهایی در جهت رفع این مشکلات انجام دهیم.

وی عنوان کرد: پیشگیری قاعده‌مند از بیماری‌های غیرواگیر و اصلاح سبک زندگی، جمعیت موجود را حفظ و مانع از بین رفتن جمعیت جوان کشور می‌شود.

وی با اشاره به کارهای خوب دولت در حوزه حمایت از زوج‌های نابارور تصریح کرد: دولت با ایجاد صندوق صعب‌العلاج، درمان ناباروری را در دستور کار بیمه‌ها قرار داده است، ضمن اینکه خدمات سطح یک و دو و سه با فراهم آوردن نیروی انسانی و ملزومات در حال اجراست.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان قم تجهیز زیرساخت‌های استان در زمینه درمان مستقل را نیز مهم دانست و گفت: جذب نیروهای جدید انسانی و برگزاری دوره های تخصصی هیئت علمی، استقلال درمانی استان را بالا می‌برد.

وی با اشاره به افزایش فرزندآوری در قم با برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌های انجام شده توسط تیم‌های بهداشت و درمان و سلامت افزود: تعداد ولادت نوزادان در سال گذشته این استان در مقایسه با سال 1401، نیم درصد افزایش نشان می‌دهد.

مصری با بیان اینکه برای موضوع جوانی جمعیت و فرزندآوری در استان باید برنامه‌ریزی‌های بیشتری انجام داد، عنوان کرد: در راستای فرزندآوری اقداماتی توسط تیم‌های بهداشت و درمان در استان قم انجام‌ شده که می توان به برپایی میز خدمت ارائه مشاوره فرزندآوری در هر هفته در محل برگزاری نماز جمعه قم اشاره کرد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم تصریح کرد: کارشناسان مامایی و مراقبین سلامت در مناسبت‌ها و جشن های عمومی به مردم مشاوره فرزندآوری و باروری سالم ارائه می دهند.

به گزارش تسنیم، استان قم از نظر جمعیتی، رتبه بیستم کشور را به خود اختصاص داده است و از نظر توزیع سالمندان بالای 60 سال براساس سرشماری سال 1395 مرکز آمار در رتبه 26 قرار دارد.

انتهای پیام/