درباره شیخ محمود شبستری
تاریخ انتشار: ۱۶ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۴۶۵۱۳۷
با تعمق در ادبیات پر رمز و راز فارسی؛ چه نظم و چه نثر به این نکته می رسیم که غنای ادبیات فارسی بر دوش ۲ نوع عرفان (نظری که با دنیای عقل و استدلال سر و کار داشته) و عرفان عملی (که با دنیای ذوق و روح و شهود در ارتباط است) استوار است. در این میانه بزرگانی همچون خواجه عبدالله انصاری، عطار نیشابوری، جلال الدین مولانا، ابوسعید ابولخیر، بایزید بسطامی، منصور حلاج، سنایی غزنوی، سعدی، حافظ .
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
زندگینامه و تحصیلات
شیخ محمود شبستری در شبستر در نزدیکی تبریز دیده به جهان گشود، سال تولد وی به صورت دقیق مشخص نیست اما بنا به روایت بسیاری از مورخان وی در ۶۸۷ هجری به دنیا آمده است. در حقیقت در اوایل زندگی او، تبریز مورد هجوم مغول ها قرار گرفت و این امر سبب مهاجرت شبستری به کرمان شد. این شاعر نامدار دوران ابتدایی خود را در تبریز به پایان رساند. هر چند از شرح حال این شاعر بزرگ تفصیلی در دست نیست اما گفته می شود که وی در تبریز و در تصوف مرید و شاگرد "شیخ بهاءالدین یعقوب تبریزی" بوده و نزد وی، تربیت یافته است. همچنین از آثار به جا مانده، چنین نتیجه گرفته می‌شود که تحصیلات و رشد فکری او در آذربایجان بوده و سرانجام از عارفان بنام زمان خود به شمار می رفته و اوقات خود را در درس و بحث گذرانده است. شبستری بعد از مدتی به کشورها و شهرها مختلف برای کسب دانش سفر می‌کند، برای نمونه وی مدتی به مصر، شام، حجاز رفته و از علما و مشایخ این کشورها دانش توحید را فرا گرفت. شیخ محمود خود در این باره می گوید:
مدتی من زعمر خویش مدید صرف کردم به دانش توحید
در سفرها به مصر و شام و حجاز کردم ای دوست روز و شب تک و تاز
سال و مه هم چو دهر می گشتم ده ده و شهر شهر می گشتم
گاهی از مه چراغ می کردم گاه دور چراغ می خوردم
علما و مشایخ این من بس که دیدم به هر نواحی من
جمع کردم بسی کلام غریب کردم آنگه مصنفات عجیب
این ویژگی خستگی‌ناپذیر و تشنه وی در کسب دانش سبب شد تا بسیاری در تاریخ ادبیات و عرفان ایران اسلامی شبستری را شخصیتی بی نظیر بدانند که در ۳۳ سال عمر با برکت خود، به تمام مدارج علمی و دینی رسید و تا این حد جاودان ماند.
ورود به عرصه عرفان و ادبیات
شبستری از علمای مشهور متصوفه زمان خود بود و دانش پژوهان برای حل مسایل عرفانی خویش به او مراجعه می کردند و از وی به عنوان یکی از نوادر روزگار و مفاخر فلاسفه ایران یاد می شود. وی به خاطر جایگاه و اعتباری که در عرصه عرفان داشت، همواره مورد وثوق علما، شاعران، عارفان و فیلسوفان جهان قرار داشت و در بیشتر مجالس و محافل، پاسخگوی پرسش های دیگر اندیشمندان بود.
این عارف نامدار آثار مختلفی هم به نظم و نثر از خود برجای گذاشته که از جمله آنها می‌توان به گلشن راز و سعادت نامه، ترجمه منهاج العابدین، حقّ الیقین، مرآةالمحقّقین و شاهد نامه اشاره کرد. مثنوی سعادت نامه شامل سه هزار بیت است که حکایت ها و تمثیل های بسیار دارد و بر وزن حدیقه الحقیقه سنایی سروده شده است. این کتاب علاوه بر این به شرح حال و آثار پنج عارف مشهور تبریز در سده ۶ می پردازد. سعادت نامه به یاد بهشت در ۸ باب تنظیم شده است.
مهم ترین و مشهورترین اثر منظوم شبستری و از یادگارهای پرارزش و بلندنام ادبیات عرفانی کهن فارسی، مثنوی گلشن راز است که اندیشه های عرفانی و مفاهیم صوفیانه را با شور، شوق و روانی ویژه ای بیان کرده است. گلشن راز با وجود حجم اندکش، یکی از یادگارهای پرارزش و بلندنام ادبیات عرفانی کهن فارسی محسوب می شود. شیخ محمود، مثنوی گلشن را در پاسخ به ۱۷ پرسش امیر سید حسین حسینی هروی از صوفیان معروف در باب حکمت صوفیانه سرود که ۹۹۳ بیت دارد. این کتاب به زبان های ترکی، آلمانی، انگلیسی و اردو ترجمه شده است.
این کتاب از جمله مهم ترین کتاب های تعلیمی عرفانی فارسی به شمار می آید که در شکل گیری آثار و اندیشه های والای عرفانی بعد از خود تاثیر به سزایی داشته است. همچنین این کتاب در حوزه فلسفه اسلامی نیز از جایگاه قابل تاملی برخوردار بوده و کمک بسیاری به شناخت مبانی عرفان ایرانی در سده‌های هفتم و هشتم کرده است. شبستری در بیان افکار و عقاید خود به هر سه طریق یعنی فلسفه، علم کلام و عرفان، توجه دارد و می‌خواهد معقولات حکیمان را از یک طرف با منقولات اصحاب دین و از جهت دیگر با یافته های شهودی و معارف ذوقی اندیشندگان اشراقی و عارفان هماهنگ سازد و پالوده‌ای به نام «علم دقایق» فراهم آورد... عرفانی که محمود شبستری در گلشن راز مطرح می‌کند، عرفانی وجودمحور و تفکری در معنای سیر عروجی از جزئی به کل و مشاهده چگونگی ظهور کلِ مطلق در جزئی‌ها است، تفکری که شبستری از آن سخن می‌گوید، ادارک و توصیف عقلانی امور و اندیشیدن در محدوده صوَر ذهنی و مفاهیم انتزاعی و دست و پا زدن در پیچ و خم استدلال‌ها و اَشکال منطقی نیست، بلکه سفری معنوی و گذری از باطل سوی حق یا سیری از ظاهر به باطن و از صورت به معنی است.
خلق آثار بی‌بدیل توسط شبستری سبب شد تا صدها سال بعد آوازه شهرتش مرزهای ملی را درنوردد و دایره نفوذ اندیشه هایش موجب شد که یونسکو سال های ۲۰۱۷-۲۰۱۶ را به نام وی مفتخر کند. در واقع آوازه اندیشه و عرفان 'شیخ محمود' منحصر به زادگاه خود نبود، بلکه شعاع اندیشه ها و افکارش فراتر از مرزهای کشور رفته و شیفتگان حقیقت را به غور در اندیشه هایش وا داشته است.
از دیگر آثار وی می‌توان به حق‌الیقین اشاره کرد، این کتاب شامل ۸ باب و دربارۀ عرفان نظری است. با اینکه قدیمی‌ترین نسخه‌های حق‌الیقین متعلق به سده یازدهم است و در ابتدا و انتهای کتاب، مؤلف به نام خود اشاره نکرده و تنها در ابتدای کتاب، کاتب، آن را از تصنیفات شبستری شمرده است، اما زرین‌کوب و لویزن معتقدند که این اثر در صورت و محتوا شبیه گلشن‌راز است و نویسندۀ آن شبستری است.
خاموشی
این عارف و شاعر برجسته در حالی که تنها ۳۳ سال داشت در ۷۲۰ هجری دیده از جهان فروبست و بنا به وصیتش او را جوار مزار استادش بهاء الدین یعقوبی تبریزی و در شبستر به خاک سپردند.
در ادامه به گزیده‌ای از اشعار وی می‌پردازیم:
نخست از فکر خویشم در تحیر چه چیزاست آنکه گویندش تفکر؟
کدامین فکر ما را شرط راه است؟ چرا گه طاعت و گاهی گناه است؟
که باشم من؟ مرا از من خبر کن چه معنی دارد اندر خود سفر کن؟
مسافر چون بود؟ رهرو کدام است؟ که را گویم که او مرد تمام است؟
که شد از سر وحدت واقف آخر؟ شناسای چه آمد عارف آخر؟
اگر معروف و عارف ذات پاک است چه سودا بر سر این مشت خاک است؟
کدامین نقطه را نطق است، اناالحق؟ چه گویی هرزه‌ای بود آن مزبق؟
چرا مخلوق را گویند واصل؟ سلوک و سیر او چون گشت حاصل؟
وصال ممکن و واجب به هم چیست؟ حدیث قرب و بعد و بیش و کم چیست؟
چه بحر است آنکه نطقش ساحل آمد؟ ز قعر او چه گوهر حاصل آمد؟
چه جزواست آنکه اواز کل فزون است؟ طریق جستن آن جزو چون است؟
قدیم و محدث از هم چون جدا شد؟ که این، عالم شد آن‌دیگر خدا شد؟
برچسب‌ها زندگینامه تبریز حافظ شبستر سنایی غزنویمنبع: ایرنا
کلیدواژه: زندگینامه تبریز حافظ زندگینامه تبریز حافظ شبستر سنایی غزنوی شیخ محمود شبستری اندیشه ها گلشن راز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۴۶۵۱۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
فیلم سیاه مرد بدهکار از زن طلبکار | این زن خودش خواست صمیمی شویم
به گزارش همشهری آنلاین، یک سال قبل زنی به نام مریم با مراجعه به پلیس آگاهی از مردی به نام محمود به اتهام تعرض شکایت کرد.
وی در تشریح ماجرا به مأموران گفت: چند سالی است که در کارگاهی که دارم، مشغول کار هستم. یک سال قبل مردی به نام محمود با من همکار شد. از آنجا که به ظاهر مرد موجهی بود به او اعتماد کردم و یک روز سر صحبت را با من باز کرد و گفت سال قبل خانه‌ای را با ۱۰۰ میلیون تومان ودیعه رهن کرده‌ام و حالا صاحبخانه گفته که باید ۲۰۰ میلیون تومان دیگر به او پرداخت کنم تا قرارداد اجاره را تمدید کند. به من گفت اگر نتوانم پول را پرداخت کنم حتماً زندگی‌ام به هم می‌ریزد چون با پولی که دارم نمی‌توانم خانه‌ای اجاره کنم.
وی ادامه داد: محمود آن روز به قدری مظلومانه فریبم داد که دلم برایش سوخت و بدون مشورت و هماهنگی با همسرم ۲۰۰ میلیون تومان به او قرض دادم و قرار شد ظرف ۳ ماه وام بگیرد و پولم را پس بدهد. بعد از آن پیش خودم فکر می‌کردم که توانستم کار ثوابی انجام دهم و زندگی یک زوج را از نابودی نجات دهم. اما یک ماه بعد محمود به بهانه اینکه حقوقش پایین است از کارگاه من رفت اما به من گفت که به زودی وامم جور می‌شود و پول را پس می‌دهم.
شلکی اظهار کرد: ۳ ماه از این ماجرا گذشت، اما نه از محمود خبری شد و نه از پس دادن پول. چندباری با تلفنش تماس گرفتم اما جواب نداد تا اینکه به سختی توانستم او را پیدا کنم. برایش توضیح دادم که پول را بدون اطلاع همسرم به او داده بودم و اگر متوجه شود زندگی‌ام خراب می‌شود. محمود هم عذرخواهی کرد و گفت که فردا به کارگاهی که کار می‌کند بروم تا پولم را پس بدهد. من هم بعد از پایان کارم به کارگاهی که گفته بود، رفتم.
ویافزود: خودش در آنجا تنها بود بعد برایم آبمیوه‌ای آورد که به محض خوردن از هوش رفتم. چند ساعت بعد که به هوش آمدم متوجه شدم او به من تعرض کرده و فیلم سیاه از من گرفته است. وقتی اعتراض کردم با لحنی تهدیدآمیز گفت فیلم پیش من محفوظ است و اگر در این باره با کسی حرف نزنی و سراغ پولت را نگیری فیلم را کسی نمی‌بیند. اما من تصمیم گرفتم شکایت کنم.
پس از اظهارات شاکی مأموران به ردیابی متهم پرداختند و وی را در همان کارگاهی که کار می‌کرد بازداشت کردند. او بعد از انتقال به پلیس آگاهی منکر تعرض شد و اظهارات مریم را دروغ خواند.
در دادگاه چه گذشتبا تکمیل تحقیقات، پرونده برای رسیدگی به شعبه ۱۱ دادگاه کیفری یک استان تهران فرستاده شد. در ابتدای این جلسه شاکی با تشریح ماجرای تعرض، فیلم سیاه و بدهی ۲۰۰ میلیونی از قضات درخواست اشد مجازات برای متهم کرد.
سپس متهم به جایگاه رفت و با رد اتهامش به قضات گفت: وقتی در کارگاه این زن مشغول به کار شدم او از همان ابتدا خودش را به من نزدیک کرد. مدام از همسرش گلایه می‌کرد و از من خواست با هم صمیمی شویم. موضوع بدهی ۲۰۰ میلیون تومانی هم ربطی به رابطه من و او نداشت و نمی‌دانم که چرا این دو مسأله را به هم ربط داده است. من اتهام آزار و اذیت و تعرض را قبول ندارم.
پس از اظهارات متهم، قضات ختم جلسه را اعلام کردند و برای صدور رأی وارد شور شدند.
کد خبر 848869 منبع: ایران برچسب‌ها خبر مهم حوادث ایران
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند