به نقل از «تابناک»

بحران آرام پايتخت

تاریخ انتشار: ۱۹ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۴۷۹۵۱۰

به گزارش تابناک، آرام‌آرام خاک تهران نشست کرده است. فرونشست بحران تازه‌ای نیست. از حدود چهل سال پیش در خصوص آن تحقیق شده و دو دهه است که در خصوص بحرانی شدن وضعیت نشست زمین هشدار داده شده است.

اعتماد در ادامه نوشت: این اتفاق آرام و بی‌صدا می‌افتد، روزی نیم تا یک میلیمتر از خاک برخی نقاط تهران نشست می‌کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اتفاقی که قابل بازگشت نیست. زمانی می‌گفتند اگر این رویه در تهران ادامه پیدا کند مجبور به تخلیه تهران می‌شویم، اما به این زودی‌ها این اتفاق نمی‌افتد برای همین است که بحران فرونشست زیاد جدی گرفته نمی‌شود و راهکار‌ها برای پیشگیری و کاهش روند آن به آرامی انجام می‌گیرد، به آرامی همان میلیمتر، میلیمتر خاکی که هر روز نشست می‌کند.

اما همه نهاد‌های پژوهشی درخصوص ریشه آن اتفاق نظر دارند. علت اصلی فرونشست زمین، استخراج بی‌رویه منابع آب زیرزمینی است.

فرونشست می‌تواند باعث تغییر ناهمسان در ارتفاع و شیب رودخانه‌ها، آبراهه‌ها و سازه‌های انتقال آب، شکست یا بیرون‌زدگی لوله جدار چاه‌ها، تنش‌های تراکمی ناشی از تراکم آبخوان‌ها، ایجاد اختلال در بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی، کاهش برگشت‌ناپذیر تمام یا بخشی از منابع مخازن آب زیرزمینی در نتیجه از بین رفتن یا کاهش تخلخل مفید نهشته‌ها، کاهش میزان نفوذپذیری سطحی و پیرو آن گسترش پهنه‌های بیابانی و سیلابی شده و در نهایت تخریب شریان‌های حیاتی، زیرساخت‌ها و سازه‌های مهم را موجب می‌شود.

فرونشست تهران به کدام بخش‌های تهران رسیده است
رصد‌های سازمان نقشه‌برداری از نقاطی که در تهران دچار فرونشست شده‌اند، نشان از گسترش قابل توجه نرخ فرونشست تهران در کمربندی آزادگان می‌دهد. همچنین گسترش فرونشست دشت شهریار به مناطق شهری ۹، ۱۰، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۱ نتایج دیگر این رصد است، حتی این آسیب‌ها به سازه‌های مسکونی هم وارد شده است. این در حالی است که برخی مسوولان معتقدند وضعیت فرونشست‌ها به گونه‌ای نیست که برای ساکنان خطرآفرین باشد.

سایت اقتصادنیوز هم بخش‌هایی از یک نامه محرمانه در خصوص نشست زمین در تهران را افشا کرده است. از راهرو‌های شورای شهر شنیده می‌شود که سازمان نقشه‌برداری کشور در نامه‌ای ابعاد بیشتری از این هشدار را توضیح داده است. در این نامه به دو محدوده که وضعیت فرونشست بحرانی شده و نسبت به سال ۹۵، ۳ برابر شده، اشاره شده است.

گفته می‌شود حجم فرونشست در بخش‌هایی از منطقه مسکونی جنوب غربی شهر تهران کمربندی آزادگان، مجتمع مسکونی مصطفی خمینی که در سال ۹۵ به کمتر از ۱۰ سانتیمتر بود به بیش از ۲۰ سانت در سال ۹۹ رسیده است. همچنین فرونشست در منطقه چهاردانگه نیز چنین وضعیتی دارد.

رضا کرمی‌محمدی، رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، هم درباره فرونشست در تهران به رسانه‌ها گفته است که نظر مشترک همه کارشناسان بر وجود و گسترش سریع فرونشست در تهران است؛ لذا فرونشست زمین در بخش‌هایی از تهران و حوالی آن یک پدیده واقعی است که بر اثر کاهش سطح آب‌های زیرزمینی در حال رخ دادن است. علت آن هم این است که لایه‌های سطحی خاک که قبلا داخل خلل و فرج آن آب بوده است با کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، آب خود را از دست داده و بر اثر وزن لایه‌های فوقانی به سمت پایین حرکت کرده و نشست رخ داده است.

فرونشست پدیده بحران‌زایی است، اما جای نگرانی نیست
به گفته او بر این اساس در نواحی جنوب غربی تهران سالانه از ۵ تا حتی ۳۰ سانتیمتر فرونشست گزارش شده است. پدیده فرونشست پدیده بحران‌زایی است که تاثیر عمده آن بر موضوع کشاورزی، فضای سبز و محیط زیست دشت تهران است.

او در خصوص خطر فرونشست بر سازه‌های ساختمانی هم توضیح می‌دهد: فرونشست روی سازه‌ها هم می‌تواند اثرگذار باشد ولی این تاثیر به نسبت بسیار محدود است و جای نگرانی در این خصوص نیست. سازه‌ها عموما زمانی دچار آسیب می‌شوند که بین دو بخش از سازه تغییر مکان نسبی بزرگی رخ دهد.

به گفته کرمی معمولا این شرایط در مقیاس بزرگی که فرونشست دارد فقط در مرز‌های نواحی دارای فرونشست رخ می‌دهد و ممکن است در این نواحی آسیب‌های سازه‌ای مشاهده شود که آن هم تاکنون در شهر تهران مشکل قابل توجهی ایجاد نکرده است.

اما به‌رغم اینکه خطر فرونشست برای سازه‌ها محدود است ولی از نظر زیست محیطی و کشاورزی فرونشست، تهران را با آسیب و بحران جدی مواجه می‌کند و لذا این موضوع باید هر چه سریع‌تر مورد توجه قرار گیرد. خطر جدی و اصلی فرونشست در درازمدت برای محیط زیست و کشاورزی وجود دارد.

نقش شبکه فاضلاب در فرونشست زمین
محمد سالاری، رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران ریشه اصلی فرونشست در تهران را ناشی از قرار گرفتن در منطقه‌ای خشک می‌داند، چالشی که کل کشور با آن درگیر است و از میزان سفره‌های آب زیرزمینی کاسته و سطح آن کاهش پیدا می‌کند.

او با اشاره به اینکه بخش قابل توجهی از فرونشست در شهر تهران مربوط می‌شود به شبکه فاضلاب شهر تهران توضیح می‌دهد: شبکه فاضلاب شهر تهران قطعا یکی از بهترین و ممتازترین پروژه‌های زیست محیطی کشور است، ولی واقعیت این است که شبکه فاضلاب شهر تهران به دلیل عدم ایجاد تصفیه‌خانه‌های محلی باعث شده کل آب‌هایی که به شبکه فاضلاب منتهی می‌شود به جنوب شهر و منطقه ری، ورامین و پاکدشت برود؛ در صورتی که این شبکه فاضلاب باید به صورت محله‌ای و منطقه‌ای منتقل می‌شد.

یعنی شیب لوله‌هایش به سمت تصفیه‌خانه‌هایی که در همان محله وجود دارد می‌رفت و در همانجا برای آبیاری پارک‌های شهری استفاده می‌شد و به عمق زمین می‌رفت و اگر قبلا در چاه‌های جذبی زیر خانه‌ها به سفره‌های زیرزمینی کمک می‌کرد حالا از طریق پارک‌ها و فضای سبز باز هم به عمق زمین می‌رفت.

این عضو شورای شهر تهران با اشاره به اینکه شبکه فاضلاب شهر تهران یک اشکال استراتژیک و اساسی داشت، می‌گوید: با این حجم از بارندگی، هنوز می‌بینیم آب باران‌ها در شبکه فاضلاب‌ها می‌رود در صورتی که این‌ها باید در چاه‌های جذبی برود. فاضلاب ناشی از استحمام، شست‌و‌شو و ... به جنوب منطقه کلانشهر تهران منتهی می‌شود.

اگر عکس‌های هوایی یک و نیم دهه گذشته را نگاه کنید و با هم مقایسه کنید، می‌بینید سبزینگی در شمال شهر تهران نسبت به پایین شهر در یک و نیم دهه گذشته به شدت بالا بوده، چون شمال شهر تهران در منطقه کوهپایه‌ای و پر قنات بوده، اما به تدریج در این یک و نیم دهه سبزینگی در مناطق جنوبی بالا رفته و دلیلش شبکه فاضلاب بوده است.

ما در این دوره تلاش کردیم که تصفیه‌خانه‌ها آغاز به کار کنند، قرارداد دو مورد را تنظیم کرده‌ایم، اما هنوز به سرانجام نرسیده و ساخته نشده است. این یکی از اشکالات اساسی شبکه فاضلاب است که کارشناسان وزارت نیرو به دنبالش هستند و این هم به میزان فرونشست کمک کرد. به گفته سالاری میزان فرونشست زمین در مناطق مختلف بر اساس وضعیت و جنس خاک متفاوت است.

معابر نفوذپذیر می‌شوند
اقبال شاکری، عضو کمیسیون عمران مجلس هم در خصوص فرونشست‌های تهران می‌گوید: دلیل اصلی فرونشست در تهران و سایر کلانشهر‌ها به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی است و همچنین عدم بازیافت آب با توجه به اینکه سامانه‌های فاضلاب شهری مکانیزه شده و فاضلاب خانگی و صنعتی را به تصفیه‌خانه‌های پایین‌تر منتقل می‌کنند برابر این جذب که از آن طریق در زمین صورت می‌گرفت نیز از بین رفته است و عدم جذب پساب در زمین و استفاده بی حد و حصر از منابع آب‌های زیرزمینی باعث شده سطح آب پایین برود و در نتیجه خاک فشرده زمین فرونشست کند.

او به دلیل دیگری نیز در خصوص فرونشست‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: به دلیل عدم جذب آب‌های سطحی در شهر‌ها با غیرقابل نفوذ کردن معابر، خیابان‌ها، انهار و حتی مسیل‌ها و روددره‌ها جلوی جذب طبیعی آب در زمین گرفته شده و به پایین‌دست و جا‌های مختلف منتقل شده است.

شاکری با اشاره به گزارش‌هایی که نشان می‌دهد روزی نیم تا یک میلیمتر دشت‌های تهران نشست می‌کند که بسیار خطرناک است، ادامه می‌دهد: ایجاد شبکه‌های خدماتی که در زیرسطح زمین برای معابر، انهار و ساختمان‌ها کار گذاشته شده و بارش‌های محدود از دیگر عواملی است که باعث شده میزان جذب آب بارشی در زمین‌ها کاهش پیدا کند. در دشت تهران و اطراف آن شکاف‌های ناشی از فرونشست زمین به خوبی مشهود است.

شاکری یادآور می‌شود: در شهر تهران نباید پیاده راه سازی، انهار و جداول سیمانی و طرح راه باید طوری اجرا شوند که غیر قابل نفوذ باشند. در شرایط کنونی باید حتی‌المقدور آب‌های بالادست در محل خود با ایجاد حوضچه‌هایی جذب شده تا به پایین‌دست منتقل نشوند تا سطح منعطفی در سطح شهر داشته باشیم.

رضا شهبازی، مدیر کل دفتر بررسی مخاطرات زمین‌شناسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور هم با تاکید بر اینکه بازه زمانی داده‌های ماهواره‌ای منتشر شده مشخص نیست، به ایسنا گفته است که سازمان زمین‌شناسی از ۴۰ سال پیش این مخاطره را مورد مطالعه قرار داده و آن را به جامعه معرفی کرده است، ضمن آنکه از دو دهه گذشته نیز هشدار‌های لازم نسبت به رخداد فرونشست زمین داده شده است.

به گفته او در یک تعریف ساده، فرونشست زمین، حرکت توده سطح زمین در محور قائم (به سمت پایین) است، معمولا آنچه ما به عنوان فرونشست زمین با آن مواجه هستیم، در دشت‌هایی که از رسوبات یا خاک ریز دانه تشکیل شده‌اند، رخ می‌دهد. رسوبات ریزدانه نیز بیشتر در زمین‌های کشاورزی واقع در حاشیه شهر‌ها و روستا‌ها قرار دارند.

از حدود ۲۵ سال قبل موضوع فرونشست زمین دشت‌ها و مناطق مختلف کشور از سوی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی هم مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته و هم نسبت به ثبت و معرفی آن اقدام و هشدار‌های لازم به مسوولان نیز داده شده است.

شهبازی «فرونشست زمین» را یک پدیده مهیب در کشور‌ها توصیف می‌کند و می‌گوید: کلانشهر‌هایی مانند تهران، اصفهان، کرج، مشهد و دشت‌هایی همچون «مرودشت» فارس و «رفسنجان» در استان کرمان با چالش فرونشست مواجه هستند.

مدیر کل دفتر بررسی مخاطرات زمین سازمان زمین‌شناسی، ایجاد فرونشست در زمین را به معنای مرگ آبخوان‌ها می‌داند و می‌گوید: مطالعات ما نشان می‌دهد که سطح درگیری زمین در پیرامون جنوب غرب شهر تهران با پدیده فرونشست طی یک دهه گذشته تقریبا دو تا سه برابر شده است.

بر اساس گفته کارشناسان بحران آرام تهران در این چند سال پرشتاب‌تر از همیشه شده است. خطری که حالا کم‌کم به داخل شهر‌ها هم نفوذ کرده و برخی ترک‌های ساختمانی ناشی از آن است. به نظر می‌رسد با وجود هشدار‌های پی در پی در خصوص بحرانی بودن وضعیت تهران مسوولان آن را چندان جدی نمی‌گیرند.

منبع: تابناک

کلیدواژه: کرونای دلتا محسنی اژه ای هور العظیم قطعی برق 1400 بحران آب خاک تهران فرونشست زمین انتقال آب تهران کرونای دلتا محسنی اژه ای هور العظیم قطعی برق 1400 بحران آب شبکه فاضلاب شهر تهران سازمان زمین شناسی فرونشست در تهران آب های زیرزمینی تصفیه خانه ها فرونشست زمین اصلی فرونشست آب زیرزمینی دهه گذشته نشست زمین منابع آب سازه ها دشت ها شهر ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۴۷۹۵۱۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پیشرفت ۹۵ درصدی پروژه آبرسانی به شهر جوانرود

مدیرعامل شرکت آبفا استان کرمانشاه گفت: پروژه آبرسانی تجهیز و تکمیل چاه و خط انتقال آب «تم تم» در شهرستان جوانرود با پیشرفت ۹۵ درصدی در حال تکمیل است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از کرمانشاه، رضا داودی امروز _ یکشنبه شانزدهم اردیبهشت _ در جمع خبرنگاران اظهار کرد: این پروژه با اعتبار اولیه ۱۰ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان در حال اجرا است.

وی با اشاره به پیشرفت فیزیکی قابل توجه این پروژه، افزود: تاکنون کارهای خوبی در پروژه از جمله اجرای ۱۲ کیلومتر لوله گذاری با لوله ۳۱۵ پلی اتیلن، متصل نمودن خط برق، تجهیز چاه و ساخت ۲۲ باب حوضچه تا مخزن صادق آباد، انجام شده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان کرمانشاه خاطرنشان کرد: با بهره‌برداری از این پروژه از تنش آبی شهر جوانرود کاسته و چندین روستای شهرستان روانسر هم از نعمت آب آشامیدنی سالم و پایدار بهره‌مند خواهند شد.

داودی اضافه کرد: عملیات اجرایی این پروژه از نیمه دوم سال گذشته توسط شرکت آبفا استان کرمانشاه آغاز و علی رقم وجود بارش‌ها به ویژه در ابتدای سال جاری پروژه به مراحل پایانی خود رسیده است.

وی در خصوص اقدامات انجام شده توسط شرکت آبفا در سال گذشته در این شهرستان تصریح کرد: ۳۸۸ فقره انشعاب آب شهری، ۳۶۰ فقره انشعاب آب روستایی و ۴۹۹ فقره انشعاب فاضلاب شهری واگذار شده و همچنین ۳۱۴ فقره کنتور خراب مشترکین در شهر و روستاهای جوانرود نیز تعویض شده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان کرمانشاه ادامه داد: در سال گذشته هزار و ۷۰۵ متر شبکه فاضلاب و ۳۵ هزار و ۱۲۵ متر لوله‌گذاری در سطح شهر جوانرود و روستاهای تابعه اجرا شده است.

داودی تاکید کرد: برای اجرای شبکه فاضلاب از لوله‌های پلی اتیلن در سایزهای ۲۰۰ و ۲۵۰ میلی‌متر استفاده شده که برای متصل کردن لوله‌ها به یکدیگر در جهت هدایت مسیر فاضلاب، ۲۹ باب منهول سایز ۱۰۰۰ میلی‌متری نیز ساخته شده است.

وی اضافه کرد: در راستای تأمین و حفظ بهداشت آب شرب شهری و روستایی در جوانرود، سال گذشته ۲۶ هزار و ۲۷۲ مورد کلرسنجی از منابع، مخازن و شبکه توزیع آب انجام و هزار و ۳۹۴ مورد آزمایشات میکروبیولوژی و ۳۶۱ مورد استانداردسازی انشعابات آب و فاضلاب هم انجام شده است.

داودی تصریح کرد: رفع حوادث و اتفاقات شبکه‌های آب و فاضلاب به تعداد هزار و ۹۲۶ مورد در سطح شهر جوانرود و شروینه، هزار و ۱۱۷ مورد رفع حوادث آب در سطح روستاهای تحت پوشش، شست و شو و لایروبی شبکه‌های مدرن و سنتی فاضلاب به طول ۵۵ کیلومتر و ۴۶۱ مورد احداث، لایروبی، هم سطح سازی و تعویض دریچه‌های منهول فاضلاب از دیگر اقدامات انجام شده توسط شرکت آب و فاضلاب در سال گذشته در شهرستان جوانرود بوده است.

وی با اشاره به شست‌وشو و گندزدایی ۳۳ باب مخزن و شست‌وشوی ۷۲ کیلومتر از شبکه‌های توزیع و خطوط انتقال آب در سطح شهرهای جوانرود، شروینه و روستاهای تحت پوشش، تاکید کرد: با توجه به ضرورت شستشوی سالانه مخازن ذخیره آب شرب و شبکه‌های توزیع و خطوط انتقال با هدف ارتقای کیفیت آب شرب، در زمان بندی‌های مشخص اقدامات لازم انجام شده است.

مدیرعامل شرکت آبفا استان کرمانشاه گفت: برای جلوگیری از هدررفت آب، ۸۷ هزار و ۹۳۰ متر از خطوط انتقال و شبکه‌های توزیع، ۴۲۹۰ فقره انشعاب نشت‌یابی انجام و ۷۰ مورد تعمیرات دوره‌ای و اضطراری در ایستگاه‌های پمپاژ و منابع تأمین آب در سطح شهرستان انجام شده است.

داودی عنوان کرد: طول خطوط انتقال آب در این شهرستان ۴۰ کیلومتر، طول شبکه توزیع آب در سطح شهرستان (جوانرود، شروینه و روستاهای تحت پوشش) ۲۸۸ کیلومتر، طول خطوط انتقال فاضلاب ۳/۸ کیلومتر و طول شبکه جمع آوری فاضلاب ۹۶ کیلومتر است.

تعداد کل مشترکان آب در شهر و روستاهای جوانرود ۲۴ هزار و ۶۷ مشترک و تعداد مشترکان فاضلاب ۲۰ هزار و ۲۱۱ مشترک است، به نحوی که ۱۰۰ درصد جمعیت شهر جوانرود تحت پوشش شبکه آب شرب و بیش از ۹۴ درصد نیز تحت پوشش شبکه فاضلاب هستند.

کد خبر 750734