ارزشیابی معتبر در آموزش و پرورش اولین اقدام دولت سیزدهم
تاریخ انتشار: ۲۲ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۵۰۶۲۱۵
نیما غفاری
پژوهشگر سیاستگذاری تعلیم وتربیت
طرح مساله
وزارت آموزش و پرورش به عنوان متولی تعلیم و تربیت اسلامی نقش بی بدیلی در تمدن سازی و تحقق حیات طیبه اجتماعی دارد. در آستانه تشکیل دولت سیزدهم این وزارتخانه می‌بایست کانون توجه باشد، چرا که امید به آینده کشور مگر با اصلاح آموزش و پرورش محقق نمی‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اقتضاء حکمرانی مطلوب در آموزش و پرورش، چرخه‌ای دائمی از تجویز سیاست، اجرای سیاست، بررسی نتایج اجرا و بازبینی در سیاست‌ها است. در صورت فقدان ارزشیابی معتبر امکان «بررسی نتایج اجرای سیاست» سلب خواهد شد. نبود این امکان یعنی اثربخشی یا ناکارآمدی سیاست‌های اجرایی قابل تشخیص نیست و نتیجۀ قهری این شرایط، سیاستگذاری و حکمرانی کور است.
در ساختار کنونی، کنشگران اعم از معلمان، مدیران و حتی وزیر آموزش و پرورش، از یک‌سو «مجری» فرآیند تعلیم و تربیت یا به تعبیر بهتر مجری تحقق اهداف تعیین شده در این نهاد بوده و از سوی دیگر «ارزیاب» میزان تحقق اهداف نیز هستند. یکسان بودن مجری و ارزیاب، شرایط «تعارض منافع» ایجاد کرده و عملاً اعتبار نتایج ارزیابی را مخدوش می‌نماید.
یکسان بودن مجری و ارزیاب، شرایط «تعارض منافع» ایجاد کرده و عملاً اعتبار نتایج ارزیابی را مخدوش می‌نماید.
در ادامه این گزارش به بررسی وضعیت اعتبار نظام ارزشیابی فعلی در کشور برای توجه به یافتن راهکار بهبود نظام ارزشیابی نظام آموزشی کشور پرداخته می‌شود.
ارزیابی‌های نظام رسمی کنونی
از جمله ارزیابی‌های نظام رسمی کنونی که می‌توان به آن استناد کرد امتحانات نهایی می‌باشد که تعارض منافع ناظر و منظور در آن وجود ندارد. از طرفی به دلیل منتشر نشدن آمار نتایج این امتحان‌ها به صورت سالانه نمی‌توان تحلیلی از روند آموزشی کشور بر مبنای ارزیابی‌های داخلی به دست آورد. اما با توجه به اظهارات مسولین در چند سال اخیر معلوم می‌شود که میانگین نمرات امتحان نهایی در کشور عدد مطلوبی نیست. رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش در تیر 1397 در این باره گفته است: «میانگین نمره ورقه در امتحانات نهایی در کشور طی سال‌های اخیر 12 بوده است ». ایشان همچنین اذعان نموده‌اند: «مناطقی در کشور وجود دارد که میانگین نمره امتحان نهایی آن‌ها ۲.۷۵ است ». از طرفی محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش نیز در جلسه‌ای با نمایندگان مجلس یازدهم گفت: « میزان نرخ مردودی دانش آموزان در دوره ابتدایی ۱.۳۰ درصد است.»
میانگین نمرات امتحان نهایی در کشور عدد مطلوبی نیست. میانگین نمره ورقه در امتحانات نهایی در کشور طی سال‌های اخیر 12 بوده است.
هر ۴ سال‌یکبار آزمون‌های بین‌المللی در بین ۶۰ کشور دنیا، تحت عنوان آزمون‌های تیمز و پرلز برگزار می‌شود. این آزمون‌ها، به نوعی محک ارزیابی نظام‌های آموزشی در کشور‌ها و میزان موفقیت عملکرد آن است. بسیاری از دولت‌ها، رتبه کشور خود را در این آزمون‌ها به ضعف و قوت برنامه‌های آموزشی خود، تعبیر می‌کنند. حساسیت برخی کشورهای دنیا، مانند نروژ، نسبت به نتایج این دو آزمون بقدریست که نمرات پایین‌تر از حد استاندارد دانش آموزان آن‌ها، به عزل وزیر آموزش این کشور منتهی می‌شود.
آزمون «تیمز» روند آموزش ریاضی و علوم در پایه‌های چهارم و هشتم را می‌سنجد و آزمون «پرلز»، پیشرفت سواد خواندن ادبی و معلومات دانشی دانش‌آموزان را در پایه چهارم ارزیابی می‌کند. مقایسه نتایج آزمون‌های داخلی و آزمون‌های معتبر بین‌المللی می‌تواند اعتبار نظام ارزشیابی آموزشی ما را تعیین کند.
ارزیابی‌های بین‌المللی
در حال حاضر معتبرترین شاخص قابل اتکا برای سنجش میزان یادگیری دانش‌آموزان، نتایج «ارزیابی‌های بین‌المللی» است. آزمون‌های تیمز و پرلز نمونه‌ای از این ارزیابی‌ها است که ایران نیز در آن شرکت می‌نماید. نظام آموزشی ایران (دوره ابتدایی) در تیمز علوم 2015 رتبه 43 از 47، در تیمز ریاضی 2015 رتبه 42 از 49 و در پرلز (خواندن) 2016 نیز رتبه 45 از 50 را کسب کرده است. در تیمز ریاضی ۲۰۱۹ رتبه ۵۰ از ۵۸، در تیمز علوم ۲۰۱۹رتبه ۴۸ از ۵۸ را کسب کرده است. جایگاه ایران در میان 11 کشور منطقه که در آزمون شرکت‌کرده‌اند نیز به طور متوسط 7 بوده است . لازم به ذکر است که این رتبه‌ها در سال‌های متمادی از سال 1995 تا کنون تغییرات قابل توجهی نیز نداشته است.
عملکرد دانش‌آموزان ایران نشان می‌دهد که حدود یک سوم ایشان، حتی نقطۀ پایین این معیار را نیز کسب نکرده‌اند.
همچنین ارزیابی تیمز و پرلز به منظور نمایش بهتر وضعیت دانش‌آموزان، از چهار نقطۀ معیار عملکردی پایین، متوسط، بالا و پیشرفته نیز استفاده نموده‌است. عملکرد دانش‌آموزان ایران نشان می‌دهد که حدود یک سوم ایشان، حتی نقطۀ پایین این معیار را نیز کسب نکرده‌اند در حالی که به طور میانگین در کشورهای شرکت‌کننده در این ارزیابی، عملکرد تنها ۷ درصد از دانش‌آموزان در این سطح نازل بوده است. این نسبت‌ها در آزمون‌های سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۹ که در زمان دولت یازدهم و دوازدهم برگذار شده تقریبا ثابت بوده‌است.
جزئیات این آمار در جدول زیر آمده است:
سطح عملکرد دانش‌آموزان پایۀ چهارم ایران در مقایسه با میانگین کشورهای شرکت‌کننده در ارزیابی سال۲۰۱۹
بررسی روند میانگین‌نمرات آزمون‌ها بین المللی
فارغ از وضع نامناسب نظام آموزشی ایران در مقایسه با سایر کشورهای دنیا، از شاخص‌هایی که می‌توان برای سنجش کیفیت آموزشی در دولت یازدهم و دوازدهم اشاره کرد مقایسه روند میانگین نمرات در طول سال‌های گذشته می‌باشد.
بر اساس نمودار‌های زیر میانگین نمرات دانش‌اموزان پایه چهارم در درس ریاضی از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹ با افزایش همراه بوده است. علیرغم اینکه با متوسط نمره ریاضی آزمون فاصله بسیار دارد اما رشد نمره ریاضی ایران طی دولت یازدهم و دوازدهم شیب قابل قبولی را به همراه داشته‌است.
در درس علوم در پایه چهارم اما شرایط به گونه دیگری است و با کاهش معنا دار نمره این درس در سال ۲۰۱۵ همراه بوده که در آزمون سال ۲۰۱۹ مقداری از آن جبران شده است. در این درس نیز میانگین نمرات دانش‌آموزان ایران با نمره متوسط آزمون فاصله بسیاری وجود دارد.
در پایه هشتم مقطع متوسطه اول نیز شرایط به همین ترتیب است. سال‌های منتهی به دولت یازدهم و دوازدهم با روند رو به رشدی در نمره آزمون ریاضی و روند نزولی در آزمون علوم همراه بوده‌است. نمودار‌های زیر میانگین نمره ایران در طی سال‌های گذشته را نشان می‌دهد.
عدم اعتبار نظام ارزشیابی فعلی
وضعیت نامناسب یادگیری و آمار 32 درصدی دانش‌آموزان کلاس چهارم ابتدایی که فاقد حداقلی‌ترین مهارت‌ها در حوزۀ خواندن، ریاضیات و علوم هستند در حالی است که میانگین نرخ مردودی دورۀ ابتدایی 1.30 درصد است. اختلاف معنادار این دو آمار حکایت از آن دارد که ارزشیابی کنونی نظام آموزشی فاقد اعتبار لازم است. فقدان ارزشیابی معتبر در نظام آموزشی آثار متعددی برای ذینفعان، مجریان و حاکمیت خواهد داشت.
ناکامی نظام آموزشی در بهبود وضعیت یادگیری دانش‌آموزان را نباید صرفا یک اختلال تحصیلی تلقی نمود بلکه این پدیده تبعات گستردۀ اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی دارد.
لازم به ذکر است که ناکامی نظام آموزشی در بهبود وضعیت یادگیری دانش‌آموزان را نباید صرفا یک اختلال تحصیلی تلقی نمود بلکه این پدیده تبعات گستردۀ اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی دارد. به عنوان مثال سواد خواندن و درک مطلب که ظاهرا بسیار پیش پا افتاده به نظر می‌رسد، اساس بسیاری از تعاملات انسانی ما است؛ رفع اختلافات زوجین و یا رفع اختلافات حقوقی میان افراد نیازمند مفاهمه مشترک میان آن‌ها است و این مفاهمه نیازمند مهارت درک مطلب است، کنش‌های سیاسی نظیر شرکت در انتخابات نیازمند درک کامل برنامه‌ها و رویکردهای کاندیدای مورد نظر است و این امر نیاز به توانایی درک مطلب دارد، حفظ دین و مواجهۀ منطقی با شبهات و تهاجم‌های فکری متعدد در دنیای امروز نیازمند برخورداری از توانایی درک مطلب دارد. این مثال‌ها نشان می‌دهد که ابعاد گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی چگونه با مهارت خواندن و درک مطالب آمیخته است.
پنهان بودن وضعیت نامناسب یادگیری، یکی از دلایل این وضعیت نامناسب و استمرار طولانی مدت آن بوده است. از همین رو «ارزشیابی معتبر وضعیت یادگیری دانش‌آموزان»، باید اولین قدم دولت بعدی در مسیر بهبود شرایط باشد.
انتهای پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: شکست ارزیابی نظام ارزشیابی نظام آموزشی دولت یازدهم و دوازدهم برنامه دولت سیزدهم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۵۰۶۲۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شناسایی ۹۳ هزار معلم نمونه با ارزیابی‌های چندگانه
به گزارش خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، علی فرهادی، سخنگوی آموزش و پرورش در نشست خبری اظهار کرد: قریب به ۱۶ میلیون و ۵۰۰ دانش‌آموز و اولیا در کشور داریم و بخش اعظمی از جامعه متأثر از نظام تعلیم و تربیت است و این امر وظیفه خبرنگاران است.
سخنگوی آموزش و پرورش با بیان اینکه ریشه سربلندی ایران عزیزمان در تربیت و ریشه تربیت را می‌توانیم در معلمان جستجو کنیم، ضمن تبریک هفته معلم و گرامیداشت مرتضی مطهری، تصریح کرد: مرتضی مطهری معلم انقلاب بود و در سایه روشنگری بینش و قدرت معلمی و مفاهیم انقلاب در اختیار جوانان قرار گرفت و از آموزه‌های ایشان هنوز بهره‌مند می‌شویم.
وی معلمی را مسئولیت سنگینی دانست، ابراز کرد: این شغل را با سایر مشاغل نمی‌توان مقایسه کرد، معلمی عشق است، شغل نیست.
فرهادی ادامه داد: آموزش و پرورش ۹۸۰ هزار نفر پرسنل کنونی دارد که در نظام رتبه‌بندی شرکت کردند و در بخش آموزش فعال هستند و کانون و اجتماع معلمان است.
سخنگوی آموزش و پرورش ابراز کرد: اعتماد عمومی به معلمان و مدرسه سرمایه گرانی است که باید سعی در حفظ آن کنیم و در گرو این سرمایه امنیت برای کشورمان بیافرینم.
وی افزود: انتخاب معلم نمومنه یک حرکت نمادین است.این اتفاق یک قدر مطلق دقیق نیست، بلکه نسبی است و توانمندی‌هایی آن‌ها را شناسایی می‌کنیم.
سخنگوی آموزش و پرورش گفت: نحوه شناسایی معلم اینگونه نیست که خود را کاندیدا کنند بلکه از طریق نظرخواهی از سایر معلمان، دانش‌آموزان و اولیا طرح نویی راه‌اندازی شد، زیرا بسیاری از معلمان از این کار معذورند و توازن معلمی، آن‌ها را محدود می‌کند؛ اما امسال این شناسایی به شکلی رقم خورد و ما به ارزیابی‌های چندگانه معلم، دانش‌آموز و اولیا ۹۳ هزار معلم در سطح مدرسه به عنوان نمونه انتخاب می‌شود.
ادامه دارد...
انتهای پیام/
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»