به نقل از «فارس»

کتابی که بیانگر دیدگاه‌های شهید سیدمصطفی خمینی درباره ولایت فقیه است

تاریخ انتشار: ۲۲ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۵۱۵۴۸۴

به گزارش خبرگزاری فارس، کتاب «ولایت و حکمرانی فقیه» ترجمه‌ای خواندنی از رساله ولایت فقیه شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی است که به همت آقایان سهراب مقدمی شهیدانی و ابوالقاسم کریمی از پژوهشگران بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی به نگارش درآمده است.

مباحث ولایت فقیه آیت‌الله شهید سیدمصطفی خمینی در کوران مبارزات امام خمینی در نجف و در لبیک به دعوت نخبگانی و همگانی امام پیرامون تئوری‌پردازی در زمینه حکمرانی دینی نوشته شده که نمادی از حضور فعال آیت‌الله سیدمصطفی خمینی در عرصه مبارزات سیاسی و تکاپوی تئوریک در جهت تحقق حکومت دینی به‌شمار می‌رود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شوربختانه باید گفت تاکنون در زمینه استفاده محافل علمی حوزوی و دانشگاهی از این اثر گرانسگ، توجه شایانی صورت نگرفته و بسیاری از علاقه‌مندان از وجود چنین کتابی اطلاع ندارند.

در این کتاب، با تکیه بر ادله محکم عقلی و فقهی، ضمن اثبات مساله ولایت فقیه به رفع برخی شبهات در مورد آن‌ به تفصیل بیان شده است. با توجه به دقت‌نظر شهید در بیان ادله ولایت فقیه که در این کتاب به آن اشاره شده به خوبی پاسخگوی بسیاری از سوالاتی است که امروزه در مورد مساله ولایت فقیه از سوی برخی شبهه‌افکنان در سطح عمومی جامعه مطرح می‌شود.

نویسندگان کتاب «ولایت و حکمرانی فقیه» علاوه بر ترجمه دقیق متن اصلی رساله ولایت فقیه آیت‌الله شهید سید مصطفی خمینی، به تطبیق این رساله با سایر رساله‌های ولایت فقیه پرداخته و تعلیقه‌های مفصلی بر این اثر نگاشته‌اند. با مطالعه این اثر، علاوه بر آشنایی با نظرات مختلف، به شبهات مرتبط با ولایت فقیه و حکومت دینی پاسخ دقیق داده شده است.

این اثر شامل هشت فصل با عناوین ذیل است: «ادله لفظی ولایت فقیه»، «اجماع منقول و محصل در مساله ولایت فقیه»، «تشکیل حکومت، لازمه وضع قوانین مالیاتی اسلام»، «اقسام ولایت اعتباری و محدوده اختیارات ولی فقیه»، « دلالت برخی روایات بر اختصاص وظیفه تشکیل حکومت به امام معصوم»، «شرائط حاکم اسلامی»، «امور تردید در محدوده اختیارات ولی فقیه»، «شروط تصدی امر رهبری» و «ممنوعیت مخالفت فقهای غیر حاکم با ولی فقیه.»

 مترجمان سه ضمیمه مهم به کتاب افزوده‌اند که هر کدام حاوی نکاتی خواندنی است؛ ضمیمه نخست با عنوان «مروری بر زندگانی آیت‌الله شهید سید مصطفی خمینی»، به بازخوانی زندگانی آیت‌الله شهید خمینی پرداخته، ضمیمه دوم با عنوان «پیشینه بحث ولایت فقیه در نهضت امام خمینی» است که اجمالاً روند تحولات مربوط به درس‌های ولایت فقیه امام و پیامدهای آن را بررسی می‌کند و نهایتاً ضمیمه سوم با عنوان «بررسی تطبیقی نوشتار حاضر با سایر رسائل ولایت فقیه»، رساله حاضر را با 20 رساله مهم دیگر در باب ولایت فقیه مقایسه و تطبیق کرده و به تبیین و تحلیل نقاط افتراق و اشتراک پرداخته است.

رساله ولایت فقیه آیت‌الله سید مصطفی خمینی دارای از ویژگی‌ها و امتیازاتی است که از آن جمله می‌توان به نکاتی به شرح ذیل اشاره کرد:

1. مؤلف تمام اهتمام خویش را به کار گرفته تا هر آنچه از منابع چهارگانه استنباط (کتاب، سنت، عقل و اجماع)[1] که امکان استدلال به آن در اثبات ولایت فقیه وجود دارد را در سلسله‌بحث‌های خویش به کار بندد. لذا این رساله به رغم ایجاز و اختصار، دربرگیرنده شمار زیادی از ادله قرآنی، روایی، عقلی و عقلایی برای اثبات ولایت فقیه و ضرورت تشکیل حکومت توسط ولی فقیه است.

2. نویسنده با وسعت مشربی مثال‌زدنی و ستودنی، بهترین تقریر را از ادله و شبهات مخالفان ولایت سیاسی فقها، ارایه کرده و در ضمن مباحث خویش بدان پاسخ گفته و البته در موارد معدودی، از اظهار نظر قطعی خودداری کرده و مخاطب را به تدبر و تفکر در آن مسئله دعوت نموده است.

3. تقسیم‌بندی رتبی ادله و باب‌بندی مباحث و عنوان‌گذاری‌های ابتکاری، از جمله امتیازات این اثر است که شاکله تازه‌ای به مباحث مربوط به «ولایت فقیه» داده است. بیان اقسام ولایت اعتباری (ولایت اختیاری، ولایت غیر اختیاری، ولایت عامه مطلقه و ولایت عامه مقیده) و همچنین بازشماری وظایف و اختیارات فقهی حاکم شرعی (ولی فقیه)، از جمله نکات ممتاز این رساله است.

4. مؤلف با نگاهی تیزبینانه و کلان‌نگر به همه ابواب فقه از یک‌سو و نیز با تحلیلی جامع و عمیق به مناسبات اجتماعی و ملزومات حیات بشری، تلاش کرده ضرورت حکومت و لزوم تصدی‌گری سیاسی- حاکمیتی فقیهان را اثبات نماید و از همین حیث، او با نگاهی فراتر از منتقدان ولایت فقیه، تلاش کرده ساحت بحث خویش را در ادله لفظی منحصر ننماید. گرچه در هنگامه بحث روایی به صورت کاملاً فنی، جهات صدوری، سندی، درایه‌ای و دلالی روایات شریفه (در موافقت یا مخالفت با ولایت فقیه) را بررسی کرده است.

5. آیت‌الله سید مصطفی خمینی از جمله فقهایی است که به نحو نسبتاً تفصیلی به تبیین مسئله «تزاحم فقها با ولی فقیه» پرداخته‌ و بر این باور است که بعد از تشکیل حکومت و بر عهده گرفتن رهبری و تصدی اداره کشور، در مصالح و مفاسد فقط باید از ولی فقیه تبعیت کرد. ایشان حق دخالت در امور- به صورتی که موجب تضعیف حکومت اسلامی شود- را بر سایر فقیهان جایز نمی‌داند. به نظر وی، اجرای حدود و گرفتن مالیات هم برای آنها جایز نیست؛ چون این امور از اختیارات حاکم و والی است و مراد از حاکم در اینجا، حاکم در «مقبوله عمر بن حنظله» نیست؛ چون در این روایت، موضوع تعیین تکلیف حکم کردن بین دو فرد در یک نزاع شخصی و جزئی است ولی در بحث مالیاتی و حدود، مراد حاکم مبسوط‌الید است نه حاکم بدون قدرت.

همچنین در موضوع قضاوت-‌ در فرض تشکیل حکومت‌- نیز ایشان بر این باور است که دلیلی بر اعتبار حکم او وجود ندارد. لذا عدم جواز تزاحم فقیه غیر حاکم با ولی فقیه، نسبت به موضوع قضاوت و پایان بخشیدن به نزاع‌ها هم جاری است؛ چون در فرض تشکیل حکومت، دلیلی بر اعتبار حکم او وجود ندارد. پس بر دیگران نیز واجب است که در نظر و عقیده از او تبعیت کنند؛ مگر در اموری که به تخلف از حکومت و تضعیف آن منجر نشود. ایشان برای این مدعا دو دلیل ذکر می‌کند:

1. دلیلی نداریم که به اطلاق آن برای جواز تصدی فقیه غیر حاکم، در صورت وجود ولی فقیه، دلالت داشته باشد.

2. در حکومت‌های عرفی نیز چنین است که با وجود حاکم مبسوط‌الید، در حکومت مرکزی، در عرض او کسی در امور حکومتی دخالت نمی‌کند. بله؛ در صورتی که ولی فقیه از وظایف خود تخلف کند، ناگزیر از ولایت ساقط است و در صورت امکان بر دیگران لازم است که او را از حکومت منع کرده و دیگری را نصب یا خودشان مسئولیت را برعهده بگیرند.

6. مرحوم شهید سید مصطفی خمینی اجتهاد، عدالت، سیاستمداری، آگاهی به اوضاع زمانه و توانمندی در تشخیص مصالح و تنظیم امور را از جمله شرایط حاکم اسلامی برشمرده است؛ گرچه همه فقها در خلال بحث «ولایت فقیه» متعرض این بحث نشده‌اند.

7. مؤلف شهید در بخش ادله لفظی، مجموعاً به 22 روایت استدلال کرده است که 15 روایت آن با کتاب عوائد‌الأیام مرحوم نراقی مشترک است؛ با این تفاوت که مرحوم نراقی بر خلاف مرحوم سید مصطفی خمینی به بررسی دلالی و سندی روایات نپرداخته است.

8. از جمله امتیازات رساله «ولایت فقیه» سید مصطفی خمینی، استدلال به آیات قرآن کریم برای اثبات ولایت فقیه است؛ حال آن که در سایر آثار متقدم و متأخر، چنین رویه‌ای مشاهده نمی‌شود و اکثر قریب به اتفاق فقها، در مقام طرح ادله نقلی ولایت فقیه، به تمسک به آیات قرآن نپرداخته‌اند لذا از این جهت رساله حاضر اثری ممتاز است.  

گفتنی آن که گرچه برخی از فقهای دیگر نیز مانند آیت‌الله سید مصطفی خمینی مستقیماً و به عنوان دلیل مستقل، به برخی آیات استدلال کرده‌اند و برخی دیگر نیز به نحو استطرادی و غیر مستقیم، گاه از آیات قرآنی نیز استفاده کرده‌اند، که بررسی تطبیقی و تفصیلی این بحث، در خلال ترجمه ولایت فقیه آمده است.

کتاب «ولایت و حکمرانی فقیه» در 241 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 65 هزار تومان از سوی بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی در بهار 1400 راهی بازار نشر شده است. مترجمان این اثر را به مرحوم صاحب جواهر تقدیم کرده‌ و در صفحه مربوطه نگاشته‌اند: «تقدیم به صاحب جواهر(ره) که منکران ولایت فقیه را بی‌بهره از فقه می‌دانست.»

علاقه‌مندان برای تهیه کتاب می‌توانند به آدرس‌های «تهران، خیابان دیباجی جنوبی، خیابان شهید تسلیمی، کوچه زاور، کوچه گل (سمت راست)، کوچه دادآفرین، پلاک۶؛ تلفن ۲۲۵۷۹۱۹۲_۰۲۱ و قم تلفن: ۳۲۹۰۴۲۳۱-۰۲۵» یا «قم، چهارراه شهدا به سمت درمانگاه قرآن و عترت، روبه‌روی مدرسه حجتیه، کتابفروشی مطبوعات کیهان» مراجعه کنند.

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: فقیه شهید کتاب انقلاب اسلامی شهید مصطفی خمینی ولایت فقیه آیت الله سید مصطفی خمینی آیت الله شهید تشکیل حکومت ولایت فقیه شهید سید ولی فقیه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۵۱۵۴۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ضرورت استحکام بخشیدن به اعتقادات و تفکرات اسلامی

نماینده ولی فقیه در استان کردستان گفت: مطالعه کردن، پشتوانه دادن و استحکام بخشیدن به عقیده یکی از کارهای مهم حوزه عقیدتی است. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از سنندج، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرضا پورذهبی ظهر امروز در نشست با مسئول و نیروهای حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه بیت‌المقدس استان کردستان که در دفتر نماینده ولی‌فقیه در کردستان برگزار شد، با تبریک هفته عقیدتی سیاسی و قدردانی از تلاش‌های مجموعه سپاه پاسداران اظهار داشت: رهبر معظم انقلاب اسلامی چند ماه گذشته در جمع نمایندگان ولی‌فقیه فرمودند مهم‌ترین وظیفه نمایندگانم ارتباط با مردم است که  سرلوحه همه برنامه‌ها و اقدامات است.

وی با بیان اینکه کار عقیدتی و ارتباط با بدنه بسیار ارزشمند و مهم است، گفت: ارتباط با مردم لزوماً ارتباط عرفانی و عام نیست بلکه ارتباط در دسترس قرار گرفتن است، در طول شبانه‌روز باید پاسخ‌گوی تماس‌ها و ارتباطات باشیم.

نماینده ولی فقیه در استان کردستان با اشاره به ضرورت  تقویت اعتقاد و ایمان تصریح کرد: به عنوان یکی از وظایف اصلی، «مطالعه، پشتوانه‌سازی و تقویت عقیده»، از جمله کارهای حیاتی، به ویژه در بخش‌های عقیدتی است.

وی برگزاری کلاس‌های عقیدتی را بسیار تأثیرگذار دانست و عنوان کرد: باید قدر کار را دانست چراکه هر کسی پاسبان عقیده دیگران و بیان‌کننده عقیده نیست، طبق روایتی (دوکار نباید انجام داد که هلاک مردان است)، نخست باطلی را به دین خدا نسبت داد و دوم اینکه هر چیزی را در قالب  حدیث و روایت تحویل مخاطب نداد.

پورذهبی بر ضرورت دوری از هر گونه اختلاف و سرقت فکری تأکید کرد و یادآور شد: مطالعه کردن، پشتوانه دادن و استحکام بخشیدن به عقیده یکی از کارهای مهم حوزه عقیدتی است.

شهید مطهری یک معلم به تمام معنا بود

حجت‌الاسلام طه توکلی، مسئول نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه بیت‌المقدس استان کردستان نیز در این دیدار ضمن قدردانی از حمایت‌های همیشگی نماینده ولی‌فقیه در کردستان اظهار داشت: نفس، نگاه، تواضع، جایگاه و حضور نماینده حضرت آقا در استان برای همه ما بسیجیان و سپاهیان درس و الگو‌ست و این فضل و علم در مأموریت‌ها استفاده خواهد شد.

وی گفت: به فرمایش آقا امیرالمومنین حضرت علی(ع) باید نقاط مثبت مردان بزرگ روزگار را بیان کرد، نگاه، تعامل، وحدت رویه و همراهی نماینده ولی فقیه در استان کردستان نسبت به مردم و‌ مسئولان و نیروهای نظامی و انتظامی بسیار بزرگ بوده و‌ باید از این خوبی‌ها تکریم شود.

مسئول نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه بیت‌المقدس استان کردستان با اشاره به فرموده رهبری افزود: «هدایت معنوی و سیاسی و خدمات اجتماعی» سه وظیفه عمده روحانیت است. یکی از مباحث محوری شهید مطهری؛ شهید این ایام به عنوان یک واقعیت در همه دوران و‌ عرصه‌ها درک صحیح روحانیونیت نسبت به وظایف خود است.

وی استاد شهید مطهری را عارف، فیلسوف و متکلم به تمام معنا خواند و اظهار کرد: این شهید والامقام یک معلم به تمام معنا بود که سراسر وجودش را در راه انقلاب تقدیم کرد، راه شهید مطهری امروز باید ادامه پیدا کند.

توکلی  تأکید کرد: امروز ادامه راه شهید مطهری که همان تبیین اسلام ناب محمدی(ص) است بایستی به جهانیان اعلام شود.

انتهای پیام/484/.