جلوه‌های اساطیری در آثار تقی مدرسی

تقی مدرسی، جزو نویسنده‌هایی است که توانست توانایی خود را در ادبیات داستانی، به خوبی نشان دهد. وی رمان‌های «یکلیا و تنهایی او»، «شریفجان، شریفجان»، «آداب زیارت» و «آدم‌های غایب» را به رشته تحریر درآورد.

به گزارش خبرنگار ایمنا، زبان توصیفی، محکم و زیبا و نیز روایتی منظم و منسجم در رمان‌های تقی مدرسی، موجب شهرت این نویسنده شد و نام او را به عنوان داستان‌نویسی توانا تثبیت کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مدرسی، به عنوان نویسنده‌ای روان‌پزشک و به‌رغمِ اینکه در میان مردم زیاد شناخته شده نیست، اما در بین نویسندگان ایران و خارج از کشور، جایگاهی بزرگ یافت.

رمان «یکلیا و تنهایی او» معروف‌ترین اثر مدرسی است که آن را در سال ۱۳۳۳ نوشت و توانست با کمک ابوالحسن نجفی منتشر کند. این رمان در سال ۱۳۳۵ از سوی مجله سخن به عنوان کتاب برگزیده سال انتخاب شد. این کتاب با نگاه و مستند به شخصیت و داستان‌های عهد عتیق نوشته شد و مدرسی در آن ارجاعات فراوانی به کتاب مقدس داده است. رمان یکلیا، در واقع واگویی سرخوردگی‌های شخصی و سیاسی پس از کودتای ۲۸ مرداد است..

تعریف اسطوره

اسطوره، داستان یا روایتی است که به عنوان جلوه‌هایی از فرهنگ، با خلاقیت قومی رابطه‌ای مستقیم دارد و منظور از این خلاقیت، چیزی در حدود آفرینش هنری است. اسطوره درباره نخستین‌ها صحبت می‌کند. همچنین وسیله‌ای برای توجیه پدیده‌های این جهان است و اینکه چرا انسان، برخی از رفتارها را انجام می‌دهد. در این گزارش، به بررسی اجمالی جلوه‌های اساطیری در آثار این نویسنده پرداخته می‌شود.

کارکرد اساطیر

اسطوره، کارکردهایی دارد که بر اساس آنها اهمیت می‌یابد. کارکردهایی مانند کشف سرچشمه‌های رفتارهای آدمی. «میرچا الیاده» می‌گوید: مهم‌ترین کارکرد اسطوره، کشف سرمشق‌های نمونه‌وارِ همه آئین‌ها و فعالیت‌های انسان است. اساطیر در مطالعات جامعه‌شناسی، باستان‌شناسی، روان‌شناختی و… کاربرد زیادی دارد. برای مثال، رسم مومیایی کردن از زمان باستان در مصر رواج داشته است و یک باستان‌شناس، با یافتن یک جسد مومیایی می‌تواند به این رسم پی ببرد.

رابطه اساطیر و ادبیات

اساطیر با وجود حضور در دانش‌های مختلف، در ادبیات بازتاب بیشتری دارد به طوری که نظریه‌پردازان مختلف ادبی ارتباط اسطوره و ادبیات را نوعی ارتباط دو سویه و موازی می‌دانند که در ادبیات سنتی و مدرن، ساری و جاری است. نوع رمان، به عنوان یکی از اصلی‌ترین زیرمجموعه‌های ادبیات معاصر در ایران، بستر مناسبی برای اسطوره‌سازی مدرن به شمار می‌آید.

جریان اسطوره‌گرایی در ادبیات داستانی معاصر با «بوف کور» آغاز می‌شود و در ادامه به علت دگرگونی‌های فکری و فرهنگی در پیوند پیچیده و متقابل با رویدادهای تاریخی و اجتماعی، نقطه اوج خود را در رمان اسطوره‌ای «یکلیا و تنهایی او» می‌پیماید. وجود عناصر برجسته اساطیری در محتوای این رمان کوتاه نشانگر نوآوری و ابتکار عمل نویسنده آن است.

کاربرد اساطیر در آثار تقی مدرسی

توجه به اسطوره و اسطوره‌پردازی، جزو موضوعاتی است که گاهی نویسندگان برای رسیدن به اهداف خود، از آن بهره برده‌اند. در آثار مدرسی نیز می‌توان جلوه‌های بارزی از اساطیر را پیدا کرد. وی با توجه به علاقه‌اش به میهن، آگاهانه و خردمندانه از اساطیر استفاده کرده است. در این بین، رمان مشهور «یکلیا و تنهایی او» سرشار از اساطیر کتاب مقدس است. اساطیر در آثار مدرسی، از نظر موضوعی به چند دسته تقسیم می‌شود:

اساطیر مذهبی

اساطیر مذهبی در رمان‌های مدرسی زیاد است؛ به ویژه بحث حلول و تناسخ که از زبان شخصیت‌های داستانی بیان می‌شود. اعتقاد به حلول و بقای روح، از اندیشه‌های مشترک میان ایران باستان و هند است. در اساطیر زرتشتی، زندگی انسان با مرگ او، در این دنیا پایان نمی‌پذیرد. در رمان «آدم‌های غایب» می‌خوانیم: خیال یادبودهای سال‌های گذشته زندگی‌ام و حتی خیال سال‌هایی که هنوز پا به دنیا نگذاشته بودم، مثل یک مرغ بی‌قرار و پرسه‌زن، دور سرم می‌چرخید. همچنین که روی آن خاک‌، سال‌ها و قرن‌ها پیش، در کسوت دیگری و به نام و شغل دیگری، زندگی کرده بودم.

اساطیر فلسفی

مبحث جبر و اختیار وحاکمیت سرنوشت، از نظریات ابوالحسن اشعری است. سرنوشت، به عنوان یک عنصر اسطوره‌ای در اساطیر جهان، بسیار به چشم می‌خورد. در آثار مدرسی نیز، سرنوشت‌گرایی نقشی پررنگ و برجسته دارد. به عقیده مدرسی، سرنوشت است که انسان را می‌سازد و تنها می‌تواند تماشاچی لحظه‌هایی باشد که فلک برای او می‌آفریند.

در قسمتی از رمان «آداب زیارت» می‌خوانیم: «دل هادی بشارت گرفت و خیال کرد که ورق برگشته و سرنوشت نحسی در انتظار اوست.» عنصر «سرنوشت» در رمان‌های این نویسنده، بسیار دیده می‌شود.

اساطیر آئینی

این اساطیر عبارت است از جشن‌ها، مراسم و… که اسطوره‌ای خاص را بازسازی می‌کنند. اسطوره و آئین، پیوندی تنگاتنگ دارد؛ چراکه با استفاده از آئین‌ها، انسان به زمان قدسی و اسطوره‌ای پیوند می‌خورد. مثلاً جشن عید نوروز، یادآور روزی است که جمشید (پادشاه اسطوره‌ای ایران)، بر تخت نشست.

در رمان «آداب زیارت»، مراسم و آئین‌های مربوط به «مانی» ذکر شده است: نماز عشای ربانی ماندایی‌ها را برام بخون.

اساطیر مربوط به حیوانات

مدرسی از بین حیوانات، به سگ توجه بیشتری نشان داده است. شاید به دلیل اینکه سگ در ایران باستان، احترام زیادی داشته است. در رمان «شریفجان، شریفجان» سگ حضور پر رنگ و مثبتی دارد: سرهنگ با دست چپ به سرش دست می‌کشید و در دست راستش گیلاس بود.

موجودات اساطیری

یکی از موجودات اساطیری در رمان‌های مدرسی، فرشته است. فرشته در بسیاری از ادیان، موجودی روحانی و مجرد محسوب می‌شود. در برابر فرشتگان، دیوها وجود دارند. در رمان «آداب زیارت» نامی از فرشته ذکر شده است: «من فرشته دمه‌ام؛ فرشته سکوت و تأمل.» البته فرشته، انواع و نام‌هایی دارد همچون جبرئیل، میکائیل، عزرائیل.

کد خبر 508436

منبع: ایمنا

کلیدواژه: تقی مدرسی نویسنده نویسنده های مشهور نویسنده ایرانی كتاب و كتاب خواني کتاب کتاب بخوانیم شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق آداب زیارت اسطوره ای تقی مدرسی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۵۷۷۳۹۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

انتصاب دبیر اجرایی و دبیر هنری هشتمین جشنواره ملی تئاتر ایثار

به گزارش خبرگزاری مهر، محمد کرم‌الهی دبیر هشتمین جشنواره ملی تئاتر ایثار در احکامی جداگانه دبیر اجرایی و دبیر هنری این دوره از جشنواره تئاتر ایثار را منصوب کرد.

بر این اساس، حمید ساروخانی به عنوان دبیر اجرایی هشتمین جشنواره ملی تئاتر ایثار منصوب شد.

همچنین محمد لارتی به عنوان دبیر هنری هشتمین جشنواره ملی تئاتر ایثار منصوب شد.

حمید ساروخانی و محمد لارتی از هنرمندان و فعالان عرصه هنرهای تجسمی و هنرهای نمایشی و از جمله مدیران با سابقه اداره‌کل امور هنری بنیاد شهید و امور ایثارگران هستند.

هشتمین جشنواره ملی تئاتر ایثار با حضور هنرمندانی از سراسر کشور و به همت اداره‌کل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان گلستان و همکاری و همراهی دستگاه‌های اجرایی استان، با هدف تبیین ارزش‌های والای انسانی و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت برگزار می‌شود.

«جلوه‌های ایثار و شهادت در دوران انقلاب و دفاع مقدس»، «جلوه‌های ایثار و شهادت در زندگینامه شهدا، ایثارگران، شهدای محور مقاومت (شهدای مدافع حرم)، شهدای امنیت، سبک زندگی ایثارگرانه و ایثار اجتماعی در دوران معاصر»، «جلوه‌های ایثار و از خودگذشتگی همسران معظم جانبازان، آزادگان و خانواده‌های معظم شهدا در دوره معاصر» و «جلوه‌های ایثار و شهادت در مقاطع مختلف تاریخی به خصوص تاریخ معاصر انقلاب» از مهمترین موضوعات این دوره از جشنواره است.

هشتمین جشنواره ملی تئاتر ایثار با دبیری محمد کرم‌الهی در ۲ بخش صحنه ای و خیابانی از روز سه‌شنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ به مدت ۴ روز در تالار فخرالدین اسعد گرگانی برگزار خواهد شد.

کد خبر 6098087 فریبرز دارایی