موانع استقلال بانک مرکزی در کشور چیست؟
تاریخ انتشار: ۴ مرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۶۲۸۵۳۵
نقوی با بیان اینکه اصلی‌ترین مانع در مسیر استقلال بانک مرکزی، دولتی بودن اقتصاد ایران است، گفت: اقتصادی که همواره با فشار بر منابع بانک مرکزی، تبعات منفی بر جریان نقدینگی و ثبات اقتصادی داشته است، هرچند بانک مرکزی تمام تلاش خود را برای کنترل تورم و نقدینگی داشته و دارد اما مقاومت در برابر ساختار و فشارهای دولتی بر نظام بانکی کشور، کاری است سخت و دشوار.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بررسی تاریخ اقتصادی نشان می‌دهد تا قبل از ایجاد نهادی به نام بانك مركزی، دولت ها نقش انتشار پول را به عهده داشتند. دولتها با استفاده از امتیاز نشر پول هر زمان كه با كاهش درآمد یا كمبود نقدینگی در خزانه رو به رو می‌شدند با افزایش شدید حجم پول در گردش، به تورم دامن می‌زدند. دولت ها كه به دلیل تصدی قوه مجریه و تكفل هزینه‌های بودجه‌ای تمایل به خرج كردن منابع به میزان بیش از درآمدها دارند، همواره بر بانك‌های مركزی برای اخذ وام فشار وارد كرده و توجه زیادی به اثرات تورمی ناشی از این امر ندارند. در واقع علی‌رغم اینكه مطابق ملاحظات تجربی و نظری اقتصاد كلان، تنظیم سیاست های پولی از جمله حجم عرضه پول باید متناسب با اهدافی چون رشد اقتصادی و ثبات سطح عمومی قیمت ها انجام پذیرد، مشكلات مالی دولت ها بر این ملاحظات فایق آمده و در نتیجه كاركرد سیاست های پولی را با مخاطره جدی مواجه ساخته است. به همین دلیل تجربه تاریخی درباره روابط بین دولت و بانك مركزی منجر به شكل گیری نظریه استقلال پیرامون روابط بین دولت و بانك مركزی منجر شده است. این نظریه در قانون های پولی و بانكی بسیاری از كشورهای پیشرفته و یا در حال توسعه متجلی گردیده است و از سوی نهادهای اقتصادی و پولی و مالی بین المللی به صورت یك توصیه عمومی مورد تأكید قرار می‌گیرد.
بانك مركزی وقتی مستقل به شمار می‌رود كه بتواند وظایف خود را مستقل از هرگونه فشار سیاسی و یا روابط ویژه دولت بر اساس ضوابط و قوانین اقتصادی و نه سیاسی انجام دهد. اصولا استقلال در طبیعت بانك مركزی نهفته است زیرا لزوم استقلال نظام و مدیریت پولی یك كشور از نفوذ سیاستها و برنامه های دولت ها و منافع گروه های مختلف سیاسی از جمله مهمترین علل پیدایش بانك مركزی است. استقلال بانك مركزی بدان معنی نیست كه بانك مركزی آزادی مطلق دارد و نباید توجهی به سیاستهای دولت بكند، بلكه برعكس بانك مركزی باید با توجه به شرایط اقتصادی و مراحل توسعه ای كه كشور در آن قرار دارد، سیاست های پولی موثری به كار گیرد تا ضمن كنترل تورم باعث ركود و بیكاری نشود و در عین حال، بتواند انگیزه و تحرك لازم در اقتصاد كشور را به وجود آورد. دو سطح از استقلال برای بانك مركزی متصور است. این دو سطح عبارتند از: سطح اول استقلال در تعیین اهداف اقتصادی است، به این معنی كه بانك مركزی به تنهایی و مستقل از دولت به تعیین اهداف اقتصادی بپردازد. سطح دوم كه از حالت اول محدود‌تر است استقلال در استفاده از ابزارهای اقتصادی منتخب است. در این شكل از استقلال، اهداف كلان اقتصادی توسط دولت تعیین میشود و تعیین روش محقق ساختن اهداف انتخابی به بانك مركزی محول میشود.
در همین رابطه جواد نقوی کارشناس امور اقتصادی در کشور به خبرنگار پول نیوز گفت: اصلی‌ترین مانع در مسیر استقلال بانک مرکزی، دولتی بودن اقتصاد ایران است. اقتصادی که همواره با فشار بر منابع بانک مرکزی، تبعات منفی بر جریان نقدینگی و ثبات اقتصادی داشته است، هرچند بانک مرکزی تمام تلاش خود را برای کنترل تورم و نقدینگی داشته و دارد اما مقاومت در برابر ساختار و فشارهای دولتی بر نظام بانکی کشور، کاری است سخت و دشوار.
وی افزود: کشورهای توسعه یافته به استقلال مناسبی برای بانک‌های مرکزی خودشان رسیده‌اند و توانسته‌اند حجم نقدینگی را بدون ملاحظه دولتها، کنترل کنند. این بانک‌ها، بر اساس شرایط و استانداردهای اقتصادی توانسته‌اند حجم نقدینگی را کنترل کنند و اجازه ندهند دولت ریسک زیادی داشته باشد یا اسکناس بدون پشتوانه چاپ کند یا استقراض از بانک مرکزی داشته باشد.
نقوی عنوان کرد: هدف کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برای استقلال بانک مرکزی، کنترل حجم نقدینگی است. تا نقدینگی اضافی از اقتصاد حذف شود تا باعث تورم نشود. هرچند اهداف دیگری نیز مدنظر است. به عبارت دیگر بانک‌های مرکزی در دنیا، دو مسوولیت بزرگ دارند. یکی سیاست‌گذاری پولی و ارزی است، یکی هم نظارت بر فعالیت بانک‌ها.
این کارشناس ارشد بانکی در کشور گفت: در کشورهای در حال توسعه، صحبت از استقلال بانک مرکزی، زیاد شنیده میشود. ولی در عمل چون اقتصاد در این کشورها دولتی هست و بیشتر اعضای شورای پول و اعتبار و سیاست‌گذاران در کشورهای در حال توسعه، دولتی هستند، نهایتا بانک مرکزی این کشورها، به کارگزار دولت تبدیل میشود. به بیان دیگر صندوق دولت محسوب میشود.
وی مطرح کرد: وقتی که ۸۰ درصد اقتصاد کشورمان دولتی باشد، بانک مرکزی نمی‌تواند در برابر خواسته‌های دولت مقاومت کند. الان در شورای پول و اعتبار، اکثر اعضا، نماینده دولت هستند. به بیان دیگر، اقتصاد دولتی در هر کشوری، مانع اصلی در برابر استقلال بانک مرکزی است. در حقیقت وقتی اقتصاد کشور خصوصی باشد، موضوع برعکس میشود.
این کارشناس اقتصادی بیان کرد: وقتی ساختار اقتصادی درست باشد، رفتار بنگاه و بانک‌ها کاملا درست میشود و بانک مرکزی هم به راحتی می‌تواند نظارت کند. در دنیا معمولا، همه بانک‌های مرکزی که دولتی هستند، خوب عمل نمی‌کنند به جز ژاپن که بانک مرکزی دولتی آن خوب کار می‌کند؛ زیرا اقتصاد آن بخش خصوصی است. در آمریکا که بانک مرکزی از نمایندگان بانک‌های خصوصی تشکیل شده است، یعنی در واقع اعضای بانک مرکزی از بانک‌های خصوصی هستند ولی رئیس آن را دولت انتخاب می‌کند.
نقوی خاطر نشان کرد: اقتصاد ما به‌دلیل ساختاری که دارد، همواره با کسری بودجه قابل توجهی مواجه بوده است و در این شرایط به‌دلیل دولتی بودن اقتصاد، استقلال بانک مرکزی کارآیی مطلوبی ندارد. به عبارت دیگر در این شرایط و ساختار اقتصادی، بانک مرکزی نمی‌تواند بگوید من مستقل هستم و اجازه نمی‌دهم از نظام بانکی و بانک مرکزی استقراض کنید و پول بدون پشتوانه منتشر نمی‌کنم و همچنین بدهی‌ها و اوراق قبلی‌تان را هم که منتشر کرده‌اید باید برگردانید. اصلا چنین چیزی در این ساختار اقتصادی ایران، امکان‌پذیر نیست.
منبع: پول نیوز
کلیدواژه: عملکرد سیستم بانکی در سال 1400 بانک مرکزی شبکه بانکی اقتصاد ایران اقتصاد جهان پول نیوز استقلال بانک مرکزی سیاست های پولی حال توسعه بانک مرکزی دولت ها بانک ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.poolnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «پول نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۶۲۸۵۳۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بانک مرکزی: گشایش‌های جدید ارزی در راه است
معاون بین الملل بانک مرکزی گفت: خوشبختانه اتفاقات خوبی در خصوص گشایش‌هایی برای آزادسازی منابع مسدود شده ما در برخی کشورها که سال‌ها بود به کار گرفته نشده بود صورت پذیرفت که در آینده خبررسانی می شود. - اخبار اقتصادی -
به گزارش خبرگزاری تسنیم، کریمی معاون بین الملل بانک مرکزی درباره سفر رئیس کل بانک مرکزی به عربستان گفت: رئیس کل بانک مرکزی برای شرکت در پنجاهمین سالگرد تاسیس بانک توسعه اسلامی به دعوت رئیس این بانک به ریاض سفر کرد. بانک‌های مرکزی کشورهای عضو و مقامات بین المللی در این سفر حضور داشتند، که خوشبختانه در حاشیه اجلاس مذاکرات خوبی با مقامات سازمان‌های بین المللی و بانک‌های مرکزی کشور‌هایی که طرف کاری ما هستند صورت پذیرفت.
کریمی گفت: خوشبختانه اتفاقات خوبی در خصوص گشایش‌هایی برای آزادسازی منابع مسدود شده ما در برخی کشورها که سال‌ها بود به کار گرفته نشده بود صورت پذیرفت که در آینده خبررسانی میشود.
معاون بین الملل بانک مرکزی همچنین گفت: بانک مرکزی در طی ماه‌های گذشته 445 میلیون یورو از بدهی‌های سال گذشته ایران به بانک توسعه اسلامی را از محل منابع مسدود شده تامین کرد که این باعث شد فرصت‌های جدیدی برای تامین مالی‌های جدید این بانک صورت پذیرد. چون تا زمانی که ایران بدهی داشت عملا تامین مالی جدیدی صورت نمیگرفت.
کریمی خاطر نشان کرد: ما در ظرف چند روز گذشته توانستیم پرداخت حج عمره امسال را از محل منابع مسدودی خودمان به بانک‌های عربستانی منتقل کنیم و از این جهت یک نگرانی که وجود داشت برطرف شد. اما هدف اصلی در این سفر این بود که این پرداخت‌ها را تبدیل به یک رابطه پولی و بانکی با بانک‌های ذیربط در عربستان بکنیم که این بتواند برای پرداخت‌های عربستان به صورت پایدار در بیاید.
انتهای پیام/
اعلام محدودیت های ترافیکی پایان هفته در جاده های شمالی کشور