کرونا تا چه حد مردم را کتابخوان کرد؟

برخی از کتابفروش‌ها می‌گویند با شیوع ویروس کرونا آمار فروش کتاب افزایش یافته، اما نمی‌توان گفت آمار‌ها را جابه جا کرده است.

خبرگزاری میزان _ تسنیم نوشت: وضعیت کتاب و کتابخوانی در ایران امروز وضعیتی عجیب است، سال‌هاست که دیگر خبری از شمارگان ۱۰ هزار تایی کتاب و چند صد هزار تایی مطبوعات نیست و مخاطب چندان رغبتی به خرید کتاب ندارد، آمار‌های سرانه مطالعه در ایران راضی کننده نیست و به نظر می‌رسد نسبت میان مخاطب و کتاب رفته رفته با افزایش قیمت این کالا کمتر و کمتر می‌شود تا جاییکه کتاب و مصرف کننده هر دو نیازمند یارانه‌های دولتی شده‌اند تا این پیوند را هر چند نا مستحکم، ولی زنده نگاه دارند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وضعیت کتاب و کتابخوانی در ایران امروز وضعیتی عجیبی است؛ زیرا از یک سو با ناشران و فعالان این بازار مواجه هستیم که از کمبود فروش و اقتصاد نامناسب این بازار گلایه دارند و برخی نیز فریاد سر داده و راه خروج از این بازار را در پیش گرفته‌اند و از سوی دیگر با آمار‌های عجیب و غریب انتشار کتاب در شبکه‌های زیرزمینی و گردش مالی میلیاردی آن در سال روبرو هستیم، آمار‌هایی که به یمن کشف و ضبط قانونی انبار‌های قاچاق کتاب به دست آمد و باور‌های نشر را به چالش کشید.

اینکه کدام یک از دو روی این سکه روی واقعی بازار نشر در ایران است، سؤالی سخت است و شاید نتوان پاسخ مناسبی برای آن پیدا کرد و شاید هم هر دوی این موقعیت‌ها واقعیت بازار نشر ایران را نشان می‌دهد.

به هر حال ویترین رسمی فروش کتاب در ایران یعنی کتابفروشی‌ها سال‌هاست که در رقابت با دیگر صنوف خود را بازنده احساس می‌کنند بازندگانی که یا به یمن عشق و علاقه‌شان هنوز پشت دخل مغازه‌ها نشسته‌اند و کتاب می‌فروشند و یا در کنار کتاب به فروش کالا‌هایی دیگر از جمله لوازم التحریر، اکسسوری و ... می‌‍‌پردازند تا حال خوش بازار این کالا‌ها ناخوش احوالی کتاب را پنهان کند.

با این حال در دو سال گذشته به نظر می‌رسد که پاندمی کرونا و فراغت پیش آمده در سایه قرنطینه‌های خانگی فروش کتاب را ببیشتر کرده و مخاطبان بیشتری به خوانش کتاب روی آورده‌اند. این را می‌توان در آمار‌های فروش طرح‌های فصلی خانه کتاب نیز دید. البته برخی از کتابفروشان معتقدند که این افزایش فروش بیشتر شامل حوزه کتاب‌های عمومی است و در دیگر حوزه‌ها این آمار و ارقام کمتر به چشم می‌خورد.

مجتبی طالقانی، مدیر کتابفروشی سیمای دانش، از جمله این افراد است، وی گفت: فروش کتاب‌های دانشگاهی کاهش داشته است، دو سال است که دانشگاه‌ها مجازی برگزار می‌شوند و کتابفروشی‌هایی، چون ما که تخصصی هستند، با کاهش قابل توجه مخاطب روبرو بوده‌اند.

مدیر کتابفروشی سیمای دانش: کاهش ۴۰ درصدی فروش کتب‌های دانشگاهی

وی ادامه داد: فروش کتاب‌های دانشگاهی در دو سال گذشته بیشتر از ۴۰ درصد کاهش داشته است. از سوی دیگر در حوزه تولید نیز با ریزش مواجه بوده‌ایم. هم در حوزه تالیف و هم در حوزه تجدید چاپ.

طالقانی البته همه این موارد را مختص به شیوع کرونا ندانست و گفت: ۳۰ درصد از این اتفاقات به علت کرونا و مسائل ناشی از آن است، مابقی به تورم و عدم توانایی در خرید کتاب باز می‌گردد، کتاب‌های دانشگاهی بیش از ۵۵ درصد و در مواردی ۱۰۰ درصد گران شده‌اند، طبیعی است که دانشجویان توانایی خرید کتاب را نداشته باشند.

این کتابفروش گفت: البته کل بازار از این قاعده پیروی نمی‌کند، در حوزه کتاب‌های عمومی همکاران ما از رونق خوبی بهره‌مند شده‌اند. نمایشگاه کتاب مجازی هم فروش خوبی را برایشان رقم زد.

اما فرشته سنگری، مدیر کتابفروشی «افرا کتاب»، نظری متفاوت دارد، او که در حوزه کتاب‌های عمومی فعالیت می‌کند، گفت: طی دو سال گذشته متوجه رشد مشهودی در زمینه فروش کتاب نشده است.

مدیر افراکتاب: نمی‌توان ادعا کرد کرونا مردم را کتابخوان کرده است

وی ادامه داد: فروش کتاب به مانند گذشته است، چندان بر تعداد آن افزوده نشده است، اینگونه نیست که بتوان ادعا کرد کرونا موجب شده تا مردم کتابخوان شوند. اتفاقا ًدر دو سال متغیرهایی، چون افزایش قیمت موجب شده است تا تعداد کتاب‌های فروخته شده کاهش پیدا کند.

سنگری همچنین با اشاره به تعطیلاتی که ستاد کرونا کتابفروشی‌ها را نیز مشمول آن کرده است، یادآور شد: در این ایام که چندبار در سال تکرار شد، فروش ما به یک‌سوم رسید؛ حتی در برخی ایام نزدیک به صفر بود؛ چون ما تنها از طریق مجازی می‌توانستیم کتاب بفروشیم. این برای من جبران‌ناپذیر است. بسیاری از چک‌های ما که روی درآمدزایی برای آن حساب کرده بودیم، پاس نشد. از سوی دولت نیز هیچ حمایتی نشدیم.

طرح‌های فصلی بیشتر فریب‌دهنده است

سنگری طرح‌های فصلی حمایت از کتابفروشی‌ها را نیز نوعی گول زدن کتابفروشی‌ها دانست و ادامه داد: فروش یک ماه یک کتابفروشی را با سه میلیون تومان یارانه‌ای که می‌دهند، چگونه می‌توان حمایت کرد؟ این بیشتر فریب دادن است. ما تنها برای رضایت مشتریانمان از این طرح‌ها استفاده می‌کنیم. نمایشگاه مجازی کتاب نیز که ضربه نهایی را به کتابفروشان زده است؛ چون ناشران کتاب را با تخفیف می‌فروختند، اما مشتریان ترجیح می‌دادند از نمایشگاه خرید کنند.

با وجود اینکه مدیر کتابفروشی افرا معتقد است که کرونا و خانه‌نشینی‌های اجباری تأثیری روی فروش کتاب و مطالعه مردم نگذاشته است، عبدالکریم جربزه‌دار، مدیر کتابفروشی اساطیر که عمری را در این راه صرف کرده معتقد است که چنین نیست.

مدیر کتابفروشی اساطیر: مطالعه در حوزه عمومی رمان و ادبیات افزایش داشته است

جربزه‌دار گفت: در حوزه کتاب‌های عمومی، سرگرمی، زبان و ... فروش بیشتر شده است، اما در حوزه کتاب‌های متون و پژوهشی فروش کتاب کاهش یافته و مطالعه نیز در این زمینه کاهش داشته است.

وی اضافه کرد: البته اینکه مردم بیشتر به سمت مطالعه کتاب آمده‌اند، کتمان‌پذیر نیست، ولی اینگونه نبوده که آمار‌ها را جابه جا کند، چرا که فعالیت چاپخانه‌ها و لیتوگرافان تغییر چندانی نداشته است.

به گفته جربزه‌دار؛ کتابفروشی ما در حوزه رمان، شعر نو، کتاب‌های روان‌شناسی و علوم اجتماعی با افزایش فروش مواجه بوده است، اما در حوزه متون و تاریخ چندان تغییری نداشتیم، زیرا مطالعه این حوزه نیازمند آرامش است که در دوران کرونا مقدور نیست.

مدیر کتابفروشی قدیانی: رشد رو به جلوی کتاب کودک و نوجوان در کرونا

به نظر می‌رسد علاوه بر افزایش فروش و مطالعه در حوزه کتاب‌های عمومی، کتاب‌های کودک و نوجوان نیز با توجه به تعطیلی مدارس، فرصت بیشتر برای فراغت و ... با فروش بیشتری مواجه شده باشند. نادر قدیانی، مدیر انتشارات و کتابفروشی قدیانی در این زمینه گفت: پاسخ به این سوال که آیا کتاب‌های کودک و نوجوان در دوران کرونا با افزایش فروش مواجه شده است، در یک کلمه بله است.

قدیانی: حذف ناشر نما‌ها به یمن حضور کرونا از بازار نشر

وی افزود:، اما در توصیف شرایط باید گفت، در دو سال گذشته رشد رو به جلویی را درحوزه کتاب‌های عمومی و کودک و نوجوان شاهد بوده‌ایم. اما این رشد به معنای رشد مثبت شدن روند و آمار مطالعه نیست.

قدیانی در توضیح بیشتر تصریح کرد: در دو سال گذشته کرونا، تورم و گرانی لحظه به لحظه کاغذ گلاسه و تحریر موجب شده است که نشر نسبت به چندسال گذشته به سمت و سوی حرفه‌ای بودن حرکت کند. تعداد بسیاری که نشر را به عنوان یک شغل سرگرم‌کننده و تفریحی برای خود انتخاب کرده بودند و شغل اصلی‌شان این نبود، از دنیای نشر بیرون رفته‌اند. تعداد ناشران بسیار اندکی که شاید در کل کشور به ۷۰ ناشر هم نرسند، فعالیت جدی‌تری پیدا کرده‌اند و فروش کتاب‌هایشان نیز بیشتر شده این دلیلی بر بالاتر رفتن مطالعه در حوزه کودک و نوجوان شده‌است.

وی ادامه داد: بنابراین اگر بپذیریم که مثلا ۲۰ درصد فروش کتاب‌های کودک و نوجوان افزایش داشته است، از این ۲۰ درصد، ۵۰ درصد تحت شرایط کرونا بوده و ۴۵ درصد نیز به دلیل نبود ناشرنما‌ها در بازار و ویترین مناسب برای کتاب‌های ناشران حرفه‌ای است.

قدیانی گفت: از آنجا که ما چند هزار ناشر نما در حوزه نشر داشته و داریم، وقتی این ناشرنما‌ها آثارشان در بازار نباشد، و تخفیف‌های بالا وجود نداشته باشد، فضا برای مشاهده و انتخاب آثار قابل توجه باز می‌شود. به نظر من اکنون در آغاز کتابخوانی در حوزه کودک و نوجوان قرار داریم دولت و وزرات آموزش و پرورش با تبیین سیاست‌های صحیح می‌تواند مطالعه در حوزه کودک و نوجوان را افزایش دهد.

بیشتر بخوانید: کاهش خرید کتاب از سوی مخاطب و ورود حوزه نشر به یک بحران!

انتهای پیام/
خبرگزاری میزان: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.

برچسب ها: کتابخوانی کتاب

منبع: خبرگزاری میزان

کلیدواژه: کتابخوانی کتاب حوزه کتاب های عمومی دو سال گذشته مدیر کتابفروشی مطالعه در حوزه فروش کتاب کودک و نوجوان کتابفروشی ها افزایش فروش ما در حوزه خرید کتاب آمار ها طرح ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mizan.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری میزان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۶۷۷۳۶۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ارگان‌زدگی؛ گریبان‌گیر نمایشگاه کتاب است

محمدحسن شاهنگی، دبیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نویسنده و پژوهشگر درباره آفت‌هایی که هر ساله دامن نمایشگاه کتاب تهران را می‌گیرد، گفت: اولین آسیب دولتی‌زدگی یا ارگان‌زدگی نمایشگاه کتاب است. اهتمام بیش از حد به نهاد‌ها و ناشران دولتی آفتی است که گریبان‌گیر نمایشگاه کتاب می‌شود. اینکه مکان، متراژ و موقعیت جغرافیایی غرفه در کجا قرار گیرد و ارگان‌ها و انتشارات دولتی در اولویتِ بهره‌مندی از تسهیلات قرار می‌گیرند؛ در حالی باید سایر ناشرانی که در وادی گفتمان انقلاب اسلامی هستند، از تسهیلات برخوردار باشند.

شاهنگی ادامه داد: اگر قرار است تسهیلاتی به ناشران داده شود، باید تمام غرفه‌داران و ناشران از تسهیلات یکسانی بهره‌مند شوند. اگر در موارد تخلف بنا به اجرا شدن قوانین است، باید با تمام ناشران یکسان رفتار شود. اینگونه نباشد که اگر غرفه‌ای منتصب به یک نهاد ارگانی است، از مجازات و اعمال قوانین معاف شود. در مقابل ناشرانی که وابستگی دولتی ندارند، حداکثر مجازات در قبالشان اعمال شود. 

دبیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عدم انتفاع قابل قبول به فعالان مردمی، جوانان، ناشر - مولفان، ناشران جوان یا نوپا و استارتاپ‌های فعال در حوزه تعویض، تبادل و امانت کتاب را دومین آسیب نمایشگاه کتاب دانست و افزود: چقدر فعالان این حوزه برای مردم شناخته شده هستند؟ نشر‌های الکترونیک آنطور که باید در جامعه ایرانی شناخته شده نیستند و نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌تواند به عنوان بزرگترین رویداد فرهنگی کشور عناویت ویژه‌ای را به آن حوزه داشته باشد.

وی با بیان اینکه سومین آسیب غفلت از گردشگری فرهنگی است، توضیح داد: کتاب ذیل صنایع خلاق فرهنگی می‌گنجد. بر اساس جایگاه کتاب پیرامون فعالیت‌های فرهنگسازی و گفتمان‌سازی، باید مباحثی همچون اقتصاد نشر، فرهنگ نشر، سیاست نشر و رسانه نشر را برای مخاطب باز کنیم. نمایشگاه کتاب تهران یک فرصت فرهنگی و تبلیغی ایده‌آل است، که از بُعد بین‌المللی و از منظر دیپلماسی عمومی و فرهنگی می‌توانیم فرهنگ خودمان را به ملل دیگر معرفی کنیم و از این ظرفیت مهم گردشگری فرهنگی در چارچوب برگزاری نمایشگاه کتاب حداکثر استفاده را بکنیم. 

شاهنگی چهارمین آسیب نمایشگاه کتاب تهران را عدم برنامه‌ریزی برای طیف‌های مرتبط با نشر دانست و بیان کرد: قرار نیست نمایشگاه کتاب فقط برای ناشران برگزار شود. در همه جای دنیا برای نویسندگان، ویراستاران، صفحه‌آرایان، طراحان جلد و فعالان حوزه نشر از جمله چاپخانه‌داران، کتابداران و ... جشنواره سالانه‌ای برگزار می‌شود و در نمایشگاه کتاب به آنها بها می‌دهند. از آنها دعوت می‌شود و در قالب دورهمی علاوه‌بر اینکه همدیگر را می‌شناسند، به مردم هم معرفی می‌شوند و از ظرفیت جشنواره‌ای نهایت استفاده را می‌کنند.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات