به نقل از «ایسنا»

سینما رکس؛ یک روایت، بدون قضاوت

تاریخ انتشار: ۲۹ مرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۸۵۹۸۰۹

نویسندۀ این سطور البته به نتیجۀ مشخص و دقیقی نرسیده یا نمی‌تواند قضاوت و نتیجه‌گیری قطعی و قابل ارایه داشته باشد؛ هر چند پاسخ برخی از ابهامات روشن شده اما همین قدر می‌توان گفت که عامل اصلی فاجعه «حسین تکبعلی زاده» بوده؛ اگر چه مشخص نشد دقیقا از کجا خط می‌گرفته است.

به گزارش ایسنا، مهرداد خدیر در یادداشتی در عصر ایران نوشت: «آتش‌سوزی و در واقع آدم‌سوزی در سینما رکس آبادان از وقایع تکان‌دهنده در سال ۱۳۵۷ است؛ اتفاقی که در شامگاه ۲۸ مرداد ۱۳۵۷ در سینما رکس آبادان و حین نمایش فیلم «گوزن‌ها»‌ی مسعود کیمیایی رخ داد و صدها تن زنده‌زنده سوختند؛ بی‌ آن که امکان فرار داشته باشند و تنها یک نفر نجات یافت؛ آن هم تماشاگری که برای آرام‌کردن فرزند خود قبل‌تر از سالن بیرون آمده بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تا چندی پیش سینما رکس یک معمای حل‌نشده به نظر می‌رسید چون همه‌گونه ادعا دربارۀ آن مطرح شده است. از این که کار ساواک بوده تا مذهبی‌ها را بدنام کنند و بگویند اگر به قدرت برسند، سینما را برنمی‌تابند تا این ادعا که کار نیروهای انقلابی بوده تا مردم آبادان را بشورانند یا به خاطر آن که مجال برگزاری جشن‌های ۲۸ مرداد را به خاطر تقارن با این رخداد بگیرند و حتی نام هایی هم آورده شده است. یا این که عوامل نمی‌دانستند سئانس فوق‌العاده به نمایش فیلم در آخر شب اختصاص یافته و گمان می‌کردند سالن خالی است و برخی از سوء‌استفاده گروه‌های تجزیه‌طلب از فضای انقلابی سخن می‌گویند. اما مجموعۀ روایت‌ها در کنار هم ابهاماتی را کنار می‌زند و به حل معما کمک می‌کند.

نویسندۀ این سطور البته به نتیجۀ مشخص و دقیقی نرسیده یا نمی‌تواند قضاوت و نتیجه‌گیری قطعی و قابل ارایه داشته باشد؛ هر چند پاسخ برخی از ابهامات روشن شده اما همین قدر می‌توان گفت که عامل اصلی فاجعه «حسین تکبعلی زاده» بوده؛ اگر چه مشخص نشد دقیقا از کجا خط می‌گرفته است.

این توضیحات برای آن است که بگوییم کتاب «سینما رکس» نوشتۀ سیدحمیدرضا رئوفی می‌کوشد برخی نقاط مبهم را بی قضاوت و به صرف روایت روشن کند، زیرا نویسنده، مجموعه‌ای از روایت‌ها را کنار هم قرار داده و اگر چه تمام ویژگی‌های تحقیق حرفه‌ای را در آن نمی‌توان دید اما پس از خواندن کتاب بی‌تردید نگاه متفاوتی پیدا می‌کنیم.

او چندی پیش و در پی انتشار کتاب دربارۀ آن معما و کتاب خود به خبرگزاری کتاب ایران گفته بود:

- آن چه که از اسناد دولتی در کتاب آمده است به دادگاهی مربوط می‌شود که در شهریور ماه سال ۱۳۵۹ در سینما نفت آبادان برگزار شده است.

در زمان تدفین جانباختگان سینما رکس و پس از آن در قبرستان آبادان تجمعات مردمی زیادی صورت می‌گرفت و به عنوان نمونه من فردی به نام آقای جواد بی‌شتاب را در آنجا مشاهده کردم که رهبری بخشی از تظاهرات را بر عهده داشت. بعدتر متوجه شدم که ایشان برای عملیات نجات وارد سینما رکس شده است و با توجه با سابقه‌ای که از شهامت ایشان در قبرستان داشتم اعتباری برای حرف ایشان قائل شدم و با ایشان درباره واقعه گفت‌وگو کردم.

از جمله کسان دیگری که با آنها گفت‌وگو کردم یکی از بنگاهداران شهر آبادان بود که با ستوان یکمی که در دادگاه مرتبط با این واقعه به اعدام محکوم شد دوستی داشت. پژوهش‌های میدانی دیگری هم انجام دادم که می‌شود آنها را در کتاب مشاهده کرد.

- منظورم از تحلیلی که در مورد فاجعه سینما رکس در زیرعنوان کتاب آورده‌ام از اساس این بوده که به حل معماهای این فاجعه کمک کنم. کاری که من کرده‌ام این بوده که اسناد و روایت‌های مختلفی که گاهی با همدیگر در تضاد بوده‌اند در کنار هم در کتاب ارائه بدهم و در نهایت قضاوت را به خواننده بسپارم تا خود بر مبنای اسناد و با توجه به تناقض‌هایی که گاه در روایت‌ها مشاهده می‌شود، صحت و سقم سخنان را ارزیابی کند و به نتیجه برسد که چه کسی درست می‌گوید.

- من دادستان و قاضی نیستم. این موارد را گردآوری کرده‌ام تا خوانندگان و آیندگان امکانی برای قضاوت به دست بیاورند.

- آتش‌سوزی در افکار عمومی آبادان حالتی انفجاری داشت. مردم را بسیار عصبانی و خشمگین و جو شهر را بسیار سیاسی کرد. در سال‌های پس از فاجعه هم همه ساله در سالگرد فاجعه سینما رکس در آبادان مراسمی برگزار می‌شود و مردم شهر هم نسبت به این اتفاق حساس بوده و هستند. اما متاسفانه باید گفته شود که دیگر اثری از سینما رکس و پاساژ رکس باقی نمانده است.

- پاساژ جدیدی در یک طبقه به جای آن ساخته شده و کاسب‌ها در این پاساژ مشغول به کار هستند. تنها یادمانی که از سینما باقی مانده است صفحات فلزی مستطیل شکلی به ارتفاع دو و نیم متر است که روی پنج پله قرار گرفته و در کوچه پشت سینما استقرار پیدا کرده است. این یادبود هم سی و چند سال پس از حادثه درست شده است. شاید بهتر این بود که سینما رکس حتی به همان شکل مخروبه به صورت موزه حفظ شود تا یاد این جنایت همیشه پیش چشم مردم باشد. [پایان نقل قول از نویسندۀ کتاب]

روایت‌ها دربارۀ سینما رکس متفاوت و گاه متضاد است اما اکنون با قاطعیت می‌توان گفت این فرضیه که کار رژیم شاه و ساواک بوده رد شده است. زیرا:

- اگر هم می‌خواستند سینمایی را آتش بزنند تا احساسات مردم علیه نیروهای مذهبی را تحریک کنند باید سینمایی که فیلم دیگری را نمایش می‌داد انتخاب می‌شد نه فیلم «گوزن»‌های مسعود کیمیایی که فیلمفارسی نبود. یا این که شامگاه ۲۸ مرداد انتخاب شود که مادر شاه در تهران جشن نوزایی پهلوی می‌گرفت و سالروز کودتای ۲۸ مرداد بود. مهم‌تر از همه این که در فضای ملتهب بنزین به آتش می‌ریخت که ریخت. ضمن این که اگر اسناد و مدارک از دخالت ساواک حکایت می‌کرد پس از انقلاب تبلیغ بیشتری دربارۀ این روز صورت می‌پذیرفت نه آن که از تقویم رسمی هم حذف شود.

چون صحبت از یک کتاب در میان است از کتاب دیگر با عنوان «سینما جهنم» نمی‌توان نگفت که نوشتۀ دوستی روزنامه‌نگار است و سیدحمیدرضا رئوفی ادعا یا گله دارد که از منابع کتاب او بهره برده ولی به یک اشارۀ کوتاه بسنده کرده است.

نکتۀ پایانی این که کتاب را سه سال پیش خوانده‌ام و اگر چه ماجرا تکان‌دهنده و روایت‌ها قابل تأمل است اما هیچگاه نتوانستم دلیل اعدام صاحب و مالک سینما را هضم و درک کنم که در محل نبوده و مدیریت با دیگری بوده است.

مالک، هنگام حادثه در قطار و در مسیر خرمشهر بوده و چون درهای سینما پس از بسته‌شدن قفل شده و تماشاگران امکان فرار نداشتند مقصر شناخته و اعدام شد. همین یک فقره باید حس کنجکاوی را تحریک کند تا این کتاب را بخوانیم با این آگاهی که نویسنده تنها گردآوری کرده و به جای اشکالات فنی دربارۀ نوع ارایۀ اسناد، تلاش و همت او را باید ستود که دغدغه‌های خود را به صورت کتاب درآورده است.»

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: سینما رکس سینما رکس ۲۸ مرداد روایت ها اگر چه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۸۵۹۸۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

روایت خسروپناه از سجایای اخلاقی محمدرضا سنگری

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور در آیین نکوداشت دکتر محمدرضا سنگری گفت: تکریم از دکتر سنگری، تکریم علم و ادب است. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از دزفول، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه پنج‌شنبه شب در آیین نکوداشت ادیب دزفول دکترمحمدرضا سنگری، با تبریک هفته معلم و گرامیداشت معلمان شهید به‌ویژه علامه شهید مرتضی مطهری، اظهار داشت: قریب به یک‌سال‌واندی از دکتر سنگری تقاضا کردیم این مجلس تکریم را بپذیرند و ایشان نمی‌پذیرفت تا در نهایت با اصرار او را راضی کردیم و گفتیم این تکریم فقط تکریم شخص شما نیست، بلکه تکریم علم و ادب است. این‌ها کارهایی تمدنی است و نسل جوان و نوجوان در این مجالس می‌آیند و درس می‌گیرند و بهره می‌برند.

دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی گفت: خداوند را شاکرم که این نشست حکمت‌بنیان برگزار شد تا از اندیشمندی متفکر، ادیبی متخلق و فرزند دیار مقاومت تکریم شود.

وی افزود: دکتر سنگری بیش از نیم قرن در ترویج معارف اسلامی و عاشوراپژوهی تلاش کردند و مداحان و ذاکران کشور به‌ویژه استان خوزستان از آثار ادبی ایشان بهره برده‌اند. فرماندهان و رزمندگان جبهه و جنگ از دانش او درس می‌گرفتند. ایشان از پیش از انقلاب یک شخصیت فعال فرهنگی بوده و با گروه منصورون نیز ارتباط داشته است.

خسروپناه ادامه داد: دکتر سنگری معلم و مدرس آموزش‌وپرورش و دانشگاه های مختلف است. او مولف کتب درسی زبان و ادبیات فارسی و همینطور فعال مطبوعاتی است. او مولف ده‌ها کتاب است و عاشوراپژوهی و تبیین‌گر ادبیات انقلاب و ادبیات پایداری است و در راس همه کارنامه ارزشمند ایشان، ولایت‌مداری دکتر سنگری است. 

وی با بیان اینکه سوال مهمی که مطرح است این است که چه اتفاقی می‌افتد که استاد سنگری شکل می‌گیرد؛ اظهار کرد: 3 عامل مهم در ساخت هویت و شخصیت استاد سنگری موثر بوده و این 3 عامل می‌تواند برای همه ما نقش‌آفرین باشد.

دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه تربیت خانوادگی اصل و اساس است؛ تصریح کرد: عامل اول تربیت خانوادگی است. او انسانی است که بر سر سفره پدر و مادری متدین که حلال و حرام را رعایت می‌کرده‌اند بزرگ شده است و با عالمان زمانه خود ارتباط داشته است.

خسروپناه ادامه داد: عامل دوم تعالی مسجدی است. دکتر سنگری اهل مسجد بود و در مسجد رشد کرد. هم خودش در مسجد رشد و تعالی پیدا کرد و هم تعالی‌بخش اهل مسجد بود.

وی افزود: عامل سوم فضیلت‌یافتگی در ساحت اخلاق و ادب است. ادب یک مفهوم بسیار متعالی است. ادب یک رزق متعالی و یک نعمت الهی است. فرق اخلاق و ادب در این است که اخلاق ملکات فضیلت‌محور درونی است، اما انسانی که این فضیلت درونی را در ظاهر هم بروز می‌دهد، این انسانِ با ادبی است.

خسروپناه خاطرنشان کرد: از نظر بنده، دکتر سنگری در آثار عاشوراپژوهی خود به یک پیام اساسی اشاره دارد و آن هم این است که فضایل اخلاقی، انسان را یار امام و رذایل اخلاقی، انسان را بار امام می‌کند.

وی گفت: همسر بزرگوار استاد سنگری وصف خوبی درباره ایشان دارند و می‌گویند که او خوش‌خلق، گشاده‌رو و مثبت‌اندیش. کسی است که جهان را زیبا می‌بیند و به تحقیر دیگران نمی‌پردازد.

به گزارش تسنیم، رونمایی از آثار این نویسنده کشوری و تجلیل از وی از دیگر بخش های ایین نکوداشت محمدرضا سنگری بود.

همچنین در حاشیه این آیین که با حضور حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد،‌ نمایشگاهی از آثار تالیفی این مولف و استاد برجسته ادبیات کشور بر پا شد.

دکتر محمدرضا سنگری در اولین روز آبان 1333 هجری شمسی در خانواده ای اهل دین، ادب و معرفت در دزفول دیده به جهان گشود. وی تمام دوران کودکی، نوجوانی، جوانی و بسیاری از سال های پس از آن را در دزفول گذراند و از مبارزان جوان پیش از انقلاب و رزمنده و مبلغ موثر سال های دفاع مقدس است.

سنگری، پس از پایان تحصیل در مقطع کاردانی در سال 1354 به عنوان معلم ادبیات به استخدام آموزش پرورش درآمد و پس از آن در سال 1373 با گذراندن مراتب عالی علمی موفق به اخذ درجه دکتری در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران شد.

دکتر سنگری یکی از پژوهشگران عاشورایی برجسته کشور است که سوابقی نظیر عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، عضو شورای نویسندگان کتاب مطالعات اجتماعی، مدیر دفتر هنر و ادبیات عاشورایی حوزه هنری، عضو گروه ادبیات انقلاب اسلامی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مدیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، عضو شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی و دبیر علمی کتاب سال عاشورا را دارد.

عضو شورای مشاوران تربیتی سازمان پژوهش و برنامه ریزی، عضو شورای فرهنگی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، عضو گروه پژوهشی ادبیات پژوهشگاه بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، عضو هیات مدیره کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، رئیس شورای علمی بنیاد دعبل خزاعی، عضو هیات امنای دانشگاه علوم پزشکی دزفول، دبیر علمی جشنواره شعر غدیر بنیاد بین المللی غدیر، دبیر علمی کتاب ربع قرن دفاع مقدس، دبیر علمی جشنواره کتاب سال دفاع مقدس، عضو هیات امنای بسیج هنرمندان کشور و داور 10ها جشنواره و سوگواره شعر، داستان، تحقیق، پژوهش و مقاله نگاری نیز از دیگر سوابق اجرایی وی هستند.

این پژوهشگر برجسته، مولف بیش از 100 عنوان کتاب از جمله نظیر سوگ سرخ، سرچشمه امید، در قلمرو راز، نافله باغ، ادبیات معاصر، جاده سجاده و روزنه‌ای به دنیای نوجوانی است. وی همچنین در تألیف 30 جلد کتاب درسی ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان و کتاب‌های راهنمای معلم مشارکت داشته است.

انتهای پیام/735/.