به نقل از «ایرنا»

علامه مجلسی؛ فقیه و محدث نامدار تشیع

تاریخ انتشار: ۳۰ مرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۸۶۷۰۵۸

سی‌ام مرداد، روز بزرگداشت علّامه محمدباقر مجلسی یکی از برترین چهره‌های علمیِ شیعه است که خدمت بزرگی در حفظ گنجینه معارف تشیع و احادیث و روایات اهل بیت(ع) کرد و کتاب «بحارالانوار» از او که نام کامل آن «بحار الانوار الجامعه لِدُرَر اخبار الائمة الاطهار» است، نوعی دایره المعارف حدیثی شیعه محسوب می شود.

تولد و خانواده

علامه محمد باقر مجلسی در ۱۰۳۷ هجری در اصفهان به دنیا آمد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ولادت او با آخرین سال سلطنت شاه عباس اول صفوی مصادف است. پدرش محمد تقی مجلسی مشهور به مجلسی اول از بزرگان و مجتهدان سرشناس عصر خود و از شاگردان شیخ بهایی، ملا عبدالله شوشتری و میرداماد به شمار می رفت و مادرش، دختر صدرالدین محمد عاشوری قمی بود که از خاندان علم و فضیلت به شمار می‌رفتند.

درس و تحصیل

هوش سرشار و شگفت آور علامه مجلسی به حدی بود که در ۱۴ سالگی از فیلسوف بزرگ اسلام ملاصدرا، اجازه روایت گرفت. علامه مجلسی که به دانستن عشق می‌ورزید، در اندک زمانی در علوم گوناگون حوزه درسی آن زمان، مثل صرف و نحو، معانی و بیان، لغت و ریاضی، تاریخ و فلسفه، حدیث و رجال، درایه و اصول و نیز فقه و کلام، به درجه استادی رسید و در برخی از این دانش‌ها کتاب‌های سودمندی به رشته تحریر در آورد. وی در دوران جوانی خود از محضر دانشمندان و عالمانی عالیقدر همچون ملاعبدالله شوشتری، شیخ عبدالله بن جابر آملی، شیخ علی جبل عاملی و دیگر بزرگان دین به ویژه فقیه و حکیم و محدث نامی ملا محسن فیض کاشانی بهره‌های کافی برد.

شیخ الاسلام صفوی

علامه مجلسی از ۱۰۹۸ هجری در زمان شاه سلیمان صفوی و در حالی که ۶۱ ساله بود به منصب شیخ الاسلامی رسید. بعد از مرگ این پادشاه و جانشینی سلطان حسین، مجلسی از طرف پادشاه جدید بر منصب شیخ الاسلامی ابقا شد. شیخ الاسلام در دوران صفویان علاوه بر دریافت وجوهات شرعی به نظارت بر اجرای احکام شرعی و دستگاه قضاوت، اداره امور مدارس و مساجد و زیارتگاه‌ها و تعیین ائمه جمعه و دیگر مسایل مذهبی کشور می‌پرداخت.

گرایش به علم حدیث و نقد عقل گرایی فلسفی

علامه مجلسی در دورانی زندگی می‌کرد که گرایش به حدیث و نیز گرایش‌های اخباری‌گری نزد علمای شیعه رواج بسیاری داشت. وی نیز بیش از هر چیز دلبسته علوم نقلی و بخصوص حدیث بود و حدیث امامان شیعه را مهم‌ترین منبع دریافت معارف دینی و فرامین شرعی می‌دانست و بر دیگر علوم اسلامی به خصوص علوم فلسفی و عقلانی برتری می‌داد. در اندیشه علامه مجلسی و بسیاری از دیگر محدثان عصر او، حدیث امامان نه تنها یگانه منبع دریافت دانش های مورد نیاز برای سعادت اخروی و هدایت انسان محسوب می شد، بلکه منبع معتبر و مهمی در همه زمینه‌های علم و دانش بشری نیز به شمار می‌رفت.

علامه مجلسی مخالف عقل گرایی فلسفی بود و در آثار خود به برخی از آرای فلاسفه اعتراض کرد. او فلاسفه مسلمان را به دلیل پیروی از یونانیان و رها کردن قرآن و روایات اسلامی سرزنش می‌کرد. علامه مجلسی کاربرد عقل را تنها در صورتی مجاز می‌دانست که دستاوردهای عقل با مبانی دینی سازگار باشند.

آثار و تالیفات

علامه مجلسی در عمر ۷۳ ساله خویش، بیش از یکصد کتاب به زبان فارسی و عربی نوشت که تنها یک عنوان آن بحار الأنوار با ۱۱۰ جلد و عنوان دیگر مرآة العقول با ۲۶ جلد است. حدود ۴۰ کتاب نیز به او نسبت داده شده‌است.

کتاب بهارالانوار: یک مجموعه بزرگ روایی و تاریخی است و در ضمن آن، تفسیر بسیاری از آیات قرآن کریم هم آمده‌است. مجلسی در مقدمه کتاب از انگیزه نوشتن خود می گوید و می نویسد: هنگامی که دیدم زمانه در منتهای فساد غوطه ور است و بیشتر مردم هم از آنچه موجب ترقی معنوی آنهاست، روی گرداندند، عزم خود را جزم کردم که یک کتاب بزرگ را که فصول و ابواب آن، منظم و مقاصد و مطالب آن مضبوط است، جمع  کنم.

این محدث بزرگ همچنین کتاب هایی همچون «حلیة المتّقین» (درباره آداب شئون مختلف زندگی بر اساس تعالیم اسلام و اخلاق اسلامی)، «تحفة الزّائر» (در زیارت معصومان(ع))، «ترجمه توحید مفضّل»، «آداب الصّلاة»، «عین الحیات» (ترجمه و شرح سفارش‌ها و توصیه‌های اخلاقی حضرت پیغامبر اکرم (ص) به جناب ابوذر غفاری) و «حیاة القلوب» (در سرگذشت درباره پیامبران و اوصیا)» را نیز به رشته تحریر درآورده است.

اهمیت کتاب‌های فارسی

علامه مجلسی کتاب‌ها و رساله های متعددی به زبان فارسی نگاشت، که تعداد آن را تا ۴۹ کتاب و رساله شمارده‌اند. نگارش رساله های فارسی با هدف ترویج علوم دینی میان مردم عادی انجام می‌شد و رویه‌ای بود که مدتی پیش از علامه مجلسی آغاز شده بود، اما آثار مجلسی از شهرت بیشتری برخوردار شد و با استقبال بسیاری از فارسی زبانان همراه گشت.

اهمیت کتاب های فارسی علامه مجلسی سادگی و گستردگی موضوعی آن است. ادوارد براون درباره خدمت علمای شیعی، به ویژه علامه مجلسی می گوید: دستاوردهای بزرگ حکمای شیعه در اواخر دوران صفویه، چون ملا محمدتقی و ملا محمدباقر مجلسی، همان ترویج آیین تشیع و تعمیم اخبار و احادیث در زبان رایج مردم بود. آنها می دانستند که برای دست یافتن به مردم باید از زبان مردم سود جویند و ساده نویسی کنند.

علامه مجلسی در جایگاه شیخ الاسلامی و امام جمعه دارالسلطنه صفوی به خوبی فرایند مخاطب شناسی را در آثار خود انبار کرد و برای هر گروه از مخاطبان خود، ساختار ویژه ای برای پیامش طراحی کرد. او این روش، ساده نویسی را از پدر آموخته بود. محمدتقی مجلسی نیز بسیاری از کتاب هایش را به زبان فارسی و برای خواننده ایرانی می نوشت. در همین ارتباط ملک الشعرای بهار می نویسد: مهمترین کاری که علامه مجلسی کرد، بعد از تألیف بحار الانوار که دایره المعارف شیعه اثنی عشریه است، تألیف مجموع کتب دینی و اخلاقی شیعه به فارسی ساده عوام فهم بود که تا آن روز، اهل علم چنان کاری نکرده بودند.

وفات

سرانجام این فقیه نامدار اسلام در روز دوشنبه ۲۷ رمضان ۱۱۱۰ هجری در اصفهان چشم از جهان فروبست. پیکر علّامه مجلسی را طبق وصیتِ خودِ او در کنار آرامگاه پدر بزرگوارش به خاک سپردند. آرامگاه هر ۲ علامه امروز در بقعه مجاور مسجد جامع عتیق اصفهان، زیارتگاه مشتاقان علم و عرفان است.

منابع

۱-رجبی، محمدحسین، «آراء فقیهان عصر صفوی درباره تعامل با حکومت‌ها»، در مجله تاریخ و تمدن اسلامی، ‌ تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، شماره ۹، بهار و تابستان ۱۳۸۸.

۲-روضاتی، محمدعلی، دوگفتار پیرامون گوشه‌هایی از احوال و آثار علماء بزرگ خوانسار مهاجر به اصفهان و سیری در اجازه‌نامه‌ها، قم ۱۳۷۸ش.

۳-فقهی‌زاده، عبدالهادی، علامه مجلسی و فهم حدیث (مبانی و روش‌های فقه‌الحدیثی علامه مجلسی در بحارالانوار) ‌‫، قم، بوستان کتاب، چاپ دوم، ۱۳۹۳ش.

۴-قریشی کرین، سیدحسن، «خدمات علامه مجلسی»، در مجله درسهایی از مکتب اسلام، سال ۴۷، شماره ۷، مهر ۱۳۸۶.

برچسب‌ها شیعه قم سلسله صفویه قرآن کریم تاریخ ایران

منبع: ایرنا

کلیدواژه: شیعه قم سلسله صفویه شیعه قم سلسله صفویه قرآن کریم تاریخ ایران علامه مجلسی کتاب ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۸۶۷۰۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

برپایی نمایشگاه نقاشی «افکار» در نقش جهان

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی این رویداد، آیین گشایش نمایشگاه انفرادی «افکار» شامل نقاشی‌های مریم نامدار، ساعت ۱۶ روز جمعه ۱۴ اردیبهشت‌ در نگارخانه «نقش جهان» برگزار می‌شود.

مریم نامدار متولد ۱۳۶۱ و فارغ‌التحصیل رشته هنرهای تجسمی است. او پیش از این آثارش را در برخی نمایشگاه‌های گروهی نظیر منتخب آثار گالری اکنون (اصفهان)، منتخب آثار گالری آرتیبیشن، گالری هفتا، داوودی و زرنا به نمایش گذاشته بود.

این هنرمند درباره آثار به نمایش‌درآمده در نمایشگاه «افکار» گفت: قطعاً به عنوان یک نقاش انتزاعی، خود را در دنیایی از رنگ‌ها و فرم‌های غیرطبیعی می‌بینم. داستان‌ها در ذهنم با استفاده از این عناصر و رنگ‌ها تداعی می‌شوند. بوم نقاشی من به صحنه‌ای تبدیل می‌شود که در آن احساسات، تجربیات و افکار آشکار می‌شوند و من به دنبال انتقال این مناظر درونی از طریق کارم هستم. دغدغه همیشگی من نپذیرفتنِ آثارم در جامعه‌ای‌ است که گالری‌دارها هنر را کالایی برای کسب درآمد می‌دانند و عملاً نقاشی انتزاعی یا آبستره جایی در این روند ندارد. تمایل گالری‌دارها به هنر روایتی باعث به انزوا کشیده‌شدن این‌گونه سبک‌ها شده است. با امید به روزهایی که هنر در کلیه سبک‌ها پذیرفته شود.

همچنین نامدار در بخشی از استیتمنت نمایشگاه انفرادی خود نوشته است: «افکار» به تفکر دعوتت می‌کند. یک قدم نزدیک‌تر شوید و صدای تپش رنگ‌ها را بشنوید؛ صدای نبض وجود. رنگ‌ها شما را وادار به حرف‌زدن می‌کنند و در عین حال به درون‌نگری دعوتت می‌کند. چه چیزی فراتر از شکل نهفته رنگ‌ها است؟ آیا آشفتگی می‌تواند هماهنگی داشته باشد؟ آیا در انتزاع آرامش وجود دارد؟ این تفسیر شما را به چالش می‌کشاند.

۲۰ تابلو در این نمایشگاه به نمایش درمی‌آیند که با تکنیک اکلرولیک روی بوم و در سبک آبستره (انتزاعی) اجرا شده‌اند.

آثار نقاشی مریم نامدار در نمایشگاه انفرادی «افکار»، از روز ۱۴ تا ۱۹ اردیبهشت‌ در نگارخانه نقش جهان روی دیوار قرار خواهند داشت.

علاقه‌مندان به تماشای این آثار تجسمی می‌توانند طی روزهای یادشده از ساعت ۱۶ تا ۱۹ به نگارخانه «نقش جهان» به نشانی خیابان نیاوران، خیابان باهنر، همایونفر، کوچه سعدی، خیابان محمودی ۲، پلاک ۹ مراجعه کنند. گالری شنبه‌ها تعطیل است.

کد خبر 6094368