مجید شیخ انصاری: سینمای تجربی تعریفگریز است/مطالعات بومی سینمای تجربهگرای ایران را توسعه دهیم
تاریخ انتشار: ۲ شهریور ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۹۰۲۴۴۵
مجید شیخ انصاری استاد دانشگاه و پژوهشگر سینما در جلسه پژوهش برخط سومین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران با موضوع «تحول زبان و تمهیدات بیانی در سینمای تجربهگرا» با اشاره به ویژگی تعریفگریزی سینمای تجربی گفت: انجام و توسعه مطالعات بومی سینمای تجربهگرای ایران برای پیدا کردن زبان ویژه سینمای کشورمان یک ضرورت است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
خبرگزاری میزان - طبق اعلام روابط عمومی انجمن سینمای جوانان ایران، جلسه پژوهش برخط سومین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران شب گذشته (دوشنبه یکم شهریور) در اینستاگرام معاونت فرهنگی و آموزش انجمن سینمای جوانان ایران با شناسه کاربری @amoozesh.iycs برگزار شد. در این جلسه برخط رامتین شهبازی دبیر علمی نشستهای برخط میزبان دکتر مجید شیخ انصاری پژوهشگر و مدرس سینما بود و این نوبت به موضوع «تحول زبان و تمهیدات بیانی در سینمای تجربهگرا» اختصاص یافت.
شیخ انصاری در ابتدای این گفتگو درباره جایگاه سینمای تجربی و تحولات آن بیان کرد: پیش از هر چیز باید بررسی کنیم که آیا میتوانیم درباره تکنیکهای بیانی در سینمای تجربی فکر کنیم و به فرضیهسازی بپردازیم و نتایجی از بررسی سیر تاریخی آن بگیریم. در مقدمه باید بگویم که سینمای تجربهگرا آموختن سینما به واسطه تجربه نیست. سینمای تجربهگرا تعریفگریز است. اما وقتی ویژگی تاریخی مییابد میتوان درباره گذشته آن صحبت کرد.
بیشتر بخوانید: برای مشاهده آخرین اخبار از سینمای ایران اینجا کلیک کنیدوی افزود: در ابتدا این سوال پیش میآید که سینمای تجربی گونهای از فیلمسازی است یا تاریخ سینما را میتوانیم برابر با سینمای تجربی بدانیم. در واقع محور تحول سینما از دل سینمای تجربی گذشته است یا سینمای تجربی یک شاخه است که در همه این سالها به فعالیت خود ادامه داده است. آنچه در تاریخ سینما زبان و تمهیدات بیانی است نتیجه تاریخی شدن تجربیاتی است که به شکل آگاهانه یا ناآگاهانه در تاریخ سینما رخ داده است و با تعریف کنونی، سینمای تجربهگرا نام گرفته است.
شیخانصاری با اشاره به قاعدهمندی سینما توضیح داد: این قاعدهمندی بر اساس محدودیتهای چهار حوزه شکل گرفته است. در واقع زبان سینما ناشی از چهار محدودیت است؛ بنابراین سینماگران تجربی تلاش کردهاند در برابر این محدودیتها راهکارهایی را پیدا کنند. شبیه آنچه در فلسفه علم وجود دارد که ابتدا پارادایمی شکل میگیرد، بعد مشکلاتی ایجاد میشود و امکانات پاسخگوی آن نیست. حال اگر بخواهیم این چرخه در سینما اعمال کنیم اینطور است که افرادی برای بیان مقصودی تلاش میکنند برخی از رمزها را در قالب مدیوم سینما به مخاطبان خود در مدلها ارائه کنند. حال این مدلها یا مطابق با تعریفهای مخاطبان هستند و وارد ساحت زبان و تمهیدات بیانی سینما میشوند و پیش فرض اول مبنی بر این که زبان و تمهیدات موجود بیانی در سینما نتیجه تجربیات طول تاریخ سینما هستند. اگر مورد اقبال واقع شوند وارد حیطه زبان کلاسیک سینما شده و اگر نه موضع تاریخی خود را حفظ کردهاند؛ بنابراین فیلمی که امروز ساخته میشود و طراوت و تازگی خود را دارد یا تجربه تجربهگرا در ما ایجاد میکند یا اگر برایمان عادی باشد به ساحت زبان و بیان مورد استفاده وارد شده است. شاید مشخصترین آن استفاده از جامپ کاتها باشد که اولین بار یک فعالیت تجربهگرایانه در سینما بود، اما اکنون استفاده از آن مرسومتر است.
وی ادامه داد: سینمای تجربی مهم است، زیرا لابراتوار رشد و رفع محدودیتهای بیانی سینما در آینده فیلم تجربی است که یا آگاهانه یا به طور اتفاقی سینماگران به سراغش میروند. در اینجا اثر هنری خود مهم نیست بلکه تاثیر و تجربهاش مهم است و برای مخاطب ناآشنا تاثیر تجربهگرایانه مشابهی با بقیه ایجاد میکند.
در ادامه شهبازی خواست تا زبان سینما دقیقتر تعریف شود و بیان کرد: زبان سینما بحث پرمناقشهای از دهه ۱۹۲۰ به بعد بوده است و با بحثهای زبان شناسی ابتدا همنشینی داشته است و بعد از آن سینما را بیشتر امر بیانی دانستهاند.
شیخانصاری با یک مثال زبان سینما را توضیح داد و گفت: کادرها و نماها در سینما برای اولین بار یک تاثیر تجربهگرا داشتهاند، اما اکنون به الگوهای تبیینی گفتگو تبدیل شدهاند و این ناشی از محدودیت در نحوه نمایش کاراکترها بوده و امکانات برش این فرصت را فراهم کرده است. آنها تمهیداتی بیانی هستند که به مرور قواعد سینما را تشکیل دادهاند که ثابت نیستند و پیوسته خود را گسترش میدهند. این تمهیدات بیانی در همه گونههای مستند، انیمیشن، داستانی و... نیز به کار میرود.
وی تحولات بیانی در سینما را بعضا رویدادهای تقدیری یا جبری دانست و خاطر نشان کرد:به مثال جامپ کات برمیگردم که یک روزی در سینما یک رویکرد تجربهگرا بوده است، اما امروز در بهترین فیلمهای آمریکایی یا آگهیهای تبلیغاتی بسیار مورد استفاده است؛ بنابراین وارد ساحت سینما میشود.
سینمای تجربهگرا شکلپذیر نیست. البته موضوعات زیادی هستند که تعریفگریزند بنابراین میتوانیم بگوییم که سینمای تجربهگرا چه نیست و حدود و ثغوری برای آن تعیین کنیم. تجربه منحصر به فرد هر مخاطب در مواجهه با فیلم را باید به رسمیت بشناسیم و نباید آن را تحریف کنیم؛ بنابراین اگر ما یک فیلم تجربهگرا دیدهایم نمیتوانیم اصرار کنیم که دیگری هم آن را تجربهگرا بداند. اما میتوان گفت تمهید پناه بردن به فرم که وجهه تاریخی نیز یافته اولین بار توسط چه فیلمسازی در تاریخ سینما استفاده شد و آدرس تاریخی بدهیم. ولی اصرار بر این که آن اقدام حتما تجربهگراست، اشتباه است.
وی در بخش دیگری از صحبتهایش درباره نقاط کانونی سینمای تجربی که به تمهید بیانی جدید کمک میکنند، بیان کرد: در اینجا به ۴ حوزه میتوان اشاره کرد. اول مواد خام است که تعریف میکند یک رسانه چیست مثلا سینما را ترکیبی از نور و شیمی و... میدانستند. نظریه دوم که فربهتر است ادعا میکند مواد خام به خودی خود مهم نیستند بلکه ترکیب آنها و سازوکاری که کنار هم قرار میگیرند آن را به اثر هنری تبدیل میکند. این نگره مثل نظرات ساختارگرایان سالها حیات داشت. مباحث نظری گروه سوم به پدیدآورندگان هنر توجه کردند و گروه چهارم اثر هنری را زمانی که به تجربه مخاطبان میرسد تعریف کرد. زیرا هر مخاطب به دلیل تفاوت با دیگری میاز اثر تواند درک متفاوتی هم داشته باشد.
شیخ انصاری خاطر نشان کرد: این تقسیم بندی به این دلیل است که تنها توجهمان به قواعد شکلدهنده فرم سینمای تجربی نباشد؛ بنابراین بازنگری تاریخی آنچه در فیلم تجربی گذشته است ما را به سرفصلهای پژوهشی جدیدی میتواند برساند.
وی در بخش دیگری به سوالات حاضران در جلسه آنلاین پاسخ داد و گفت: رابطه وسیع بین ابزار و مسائل فنی سینما و تحول زبان سینما به خوبی نشان میدهد یک تمهید فنی مثل تراولینگ بعد از چه مدتی امکانات بیانی پیدا کرد. سرعت فناوری به قدری است که اتفاق بزرگتری را در سینما رقم زده و مباحث ذیل آن را تغییر داده است. زیرا همان محدودیتهایی که پیش از این سینما را تعریف میکردند در حال رفع شدن هستند. فناوری دارد رسانههای بدیل معرفی میکند و دهههای آینده متعلق به این رسانهها هستند. مثلا واقعیت مجازی دیگر ادامه تجربه سینمایی نیست و نقطه گریز از سینما جایی است که یک تجربه جمعی واحد ایجاد نمیکند فارغ از این که احساسات تماشاگران هریک چه بوده است. این رسانههای بدیل نیز زبان و تمهیدات بیانی خود را نیز شکل خواهند داد و تکنولوژی الگوهای بیانی مخصوص خود را نیز ایجاد میکنند مثل صحنههایی که کات ندارند، اما همان تنش لازم را به واسطه جلوههای ویژه و... ایجاد میکنند. حرکت ما از الگوهای تبییینی به سمت میزانسنهای مجازی به کمک فناوری رفته است و الگوهای بیانی آینده تماشاگران را در معرض پیچیدگیهای عجیب قرار خواهند داد.
شیخ انصاری در پایان با اشاره به یک ضرورت بیان کرد: مطالعات بومی سینمای تجربهگرای ایران را باید برای پیدا کردن زبان ویژه سینمای ایران آغاز کرد و توسعه داد. چراکه هنوز آثار فیلمسازانی نظیر عباس کیارستمی از این منظر مورد بررسی قرار نگرفتهاند و قابلیتهای زیادی برای رسیدن به تاریخ سینمای تجربی در ایران دارند.
سومین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران به دبیری سعید پوراسماعیلی و دبیری علمی احمد الستی ۲۴ آذر ماه ۱۴۰۰ در بخشهای مقالات پژوهشی، جستارهای آزاد و ترجمه با محوریت سینمای تجربی برگزار میشود. آخرین مهلت ارسال چکیده مقالات به این رویداد ۱۰ شهریور ۱۴۰۰ است. متن کامل فراخوان در سایت انجمن سینمای جوانان ایران به نشانی www.iycs.ir آمده است.
انتهای پیام/
برچسب ها: اخبار سینما سینمای ایرانمنبع: خبرگزاری میزان
کلیدواژه: اینجا اخبار سینما سینمای ایران سینمای تجربه گرا سینمای تجربی تاریخ سینما زبان سینما شیخ انصاری محدودیت ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mizan.news دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری میزان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۹۰۲۴۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عاشقانه شمس و مولانا رکورد کمدیها را زد/تغییر ناگهانی دبیر اقوام
به گزارش خبرنگار مهر، «سینما» یکی از هنرهای هفتگانه پرطرفدار در میان عموم مردم است که روزانه اخبار بسیاری را در سرویسها و گروههای خبری رسانهها به خود اختصاص میدهد و هنرمندان این رشته به ویژه بازیگران سینما، به نوعی زیر ذرهبین جامعه هستند و به همین دلیل به محلی برای ایجاد حواشی تبدیل میشوند. در ادامه درصدد هستیم تا اخبار هفتگی این هنر پرطرفدار و پرحاشیه را به صورتی کوتاه و خلاصه در قالب یک گزارش، پیشروی مخاطبان همراه خبرگزاری مهر قرار دهیم.
صدور مجوزهای غیرسینمایی و انتصاب مجدد دبیر جایزه پژوهش سال سینما
تولید فیلم مهمترین بخش چرخه سینما است که با صدور مجوز ساخت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز میشود و پس از آن فیلمنامهای که مجوز ساخت گرفته، میتواند در قالب فیلم تولید شود. در ابتدای هفته گذشته، شورای صدور پروانه ساخت آثار غیرسینمایی با ساخت ۴ عنوان فیلم کوتاه داستانی غیرسینمایی شامل فیلمهای کوتاه داستانی «خاک» به تهیهکنندگی ایمان ایرانمنش و نویسندگی و کارگردانی فرهاد قربانپور، «دستبند» به تهیهکنندگی، نویسندگی و کارگردانی محمدعلی حسینیفر، «سمیه» به تهیهکنندگی، نویسندگی و کارگردانی عادل شکوری، «دو دوره گرد» به تهیهکنندگی اصغر صادقی، نویسندگی مصطفی رستگاری و کارگردانی اکبر صادقی موافقت کرد.
همچنین، در هفته گذشته قادر آشنا که معاون مطالعات و فناوریهای نوین سازمان سینمایی است، به دبیری هفتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران منصوب شد. از هدف جایزه پژوهش سال سینمای ایران، بهبود روابط سینمای ایران با سایر حوزههای هنر نام برده شده است.
برگزاری پاتوق فیلم کوتاه/ فیلمسازی با یک ذهن فاجعهساز!
ششمین جلسه فصل نهم پاتوق فیلم کوتاه روز یکشنبه ۲ اردیبهشت ماه در پردیس سینمایی بهمن برگزار شد و در این جلسه ۴ فیلم کوتاه «زوزه» به کارگردانی امیر نجفی، «پَر ویز» به کارگردانی پیمان فخرایی، «کورتیزول» ساخته دانیال نوروَش و «فلس» به کارگردانی هومن نادری به نمایش درآمدند و سپس مرتضیعلی عباسمیرزایی کارگردان و منتقد سینما بهعنوان کارشناس با حضور عوامل فیلمها به نقد این آثار پرداختند.
پیمان فخرایی کارگردان فیلم کوتاه «پر ویز» درباره تجربه ساخت این فیلم گفت: «پر ویز» فیلم اول من است، ما ابتدا کار را با تئاتر شروع کردیم. فیلمنامه «پر ویز» را چند سالی در ذهنم داشتم و در اولین فرصت آن را ساختم. این تجربه از چند وجه خیلی به من کمک کرد که رهایی در تفکر از آن جمله بود. ایده فیلم از آن جایی آمد که در زمان دانشجویی در کافه کار میکردم و مدیر کافه روی بهداشت حساس بود اما من میگفتم مثلاً اگر مگسی روی غذا بنشیند، غذایش را بخورد و برود، چه کسی میبیند و اصلاً مگر چه میشود؟ با توجه به اینکه ذهن فاجعهسازی هم دارم همیشه وقتی در آنجا سالاد درست میکردم و مگسی در آنجا بود، به این فکر میکردم که مدیر کافه الان سر میرسد! همانجا بود که فکر کردم چقدر زندگی مگسها سخت است، چقدر استرس دارند. این استرس مگسها برای من مهم بود و آن را زمینی کردم.
عباسمیرزایی درباره مواجههاش با فیلمکوتاه «پر ویز» گفت: یک فیلم کمدی یا یک فیلم فانتزی موفق به نظرم ناشی از این است که فیلمسازش ذهن خلاق و موفقی داشته و در این فیلم از همه نمادها استفاده شده است و به نظر میرسد کارگردانش هم آدم بامزهای است. من حس میکنم آدمهایی سراغ کمدی و فانتزی میروند که جهان آنها با جهان ما خیلی متفاوت است.
تغییر ناگهانی دبیر جشنواره اقوام!
در حالی که دبیر جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی، کمال تبریزی بود اما در روز دوشنبه سوم اردیبهشت ماه که نشست خبری این جشنواره برگزار میشد، کمال تبریزی حضور نداشت و گفته شد که او به دلیل مشغله کاری و تغییراتی که در تاریخ برگزاری جشنواره پیش آمده، از این سمت کنارهگیری کرده است. البته دبیرخانه این جشنواره در ابتدای راه، با همراهی تعدادی از کارگردانان تبریزی همچون کمال تبریزی و برادران ارک آغاز به کار کرد اما با حواشی که درباره مالکیت این جشنواره (در سکوت خبری) پیش آمد، حالا در نشست خبری خبر کناره گیری کمال تبریزی رسانهای میشود. جالب اینجاست که تعداد بسیاری از هنرمندان به دلیل حضور تبریزی بود که به حضور ترغیب شده بودند.
حال در نشست خبری اعلام شد که با توافق شورای سیاستگذاری، در روزهای آینده نام دبیر افتخاری جشنواره را اعلام خواهد شد.
عاشقانه شمس و مولانا از کمدیهای سبقت گرفت
فیلم سینمایی «مست عشق» به کارگردانی حسن فتحی در هفتهای که گذشت، بالاخره به اکران سینماها رسید و این فیلم از روز چهارشنبه ۲۹ فروردین ماه روی پرده سینماها رفت که با فروشی جالب توجه همراه بود. این در حالی بود که پیش فروش روز نخست اکران این فیلم توانست رکوردی کم سابقه بزند و سبب شد تا محمدرضا صابری دبیر و سخنگوی انجمن سینماداران ایران با ابزار خرسندی از موفقیت فیلم «مست عشق» در جلب نظر مخاطبان سینما بیان کند: فیلم سینمایی «مست عشق» ساخته حسن فتحی که از امروز چهارشنبه ۵ اردیبهشت ماه در سینماهای سراسر کشور روی پرده رفته است در پیشفروش بلیتهایش توانست رکوردزنی کند که این اتفاق برای سینمای ایران اتفاق مهمی محسوب میشود.
همچنین، در حالی که «تمساح خونی» پرفروشترین فیلم دو هفته گذشته بود، از میانه هفته که «مست عشق» به اکران رسید، این رتبه به فیلم سینمایی «مست عشق» اختصاص یافت. میزان فروش این فیلم نیز قابل توجه است و با وجودی که این فیلم از روز چهارشنبه به چرخه فروش سینما راه پیدا کرد، تا عصر جمعه ساعت ۱۸، با فاصلهای یک میلیاردی از «تمساح خونی» (در هفته گذشتهاش)، ۱۴ میلیارد و ۴۵۵ میلیون و ۹۵۸ هزار و ۵۰۰ تومان فروخت.
در «مست عشق» که به نویسندگی فرهاد توحیدی و به تهیهکنندگی مهران برومند ساخته شده، بازیگران مطرح سینمای ایران و ترکیه در این اثر گرد هم جمع شده اند به شکلی که این فیلم یکی از پرستاره ترین آثار سینمایی چند سال محسوب میشود؛ پارسا پیروزفر بازیگر مطرح و محبوب سینمای ایران نقش مولانا را بازی میکند و شهاب حسینی نیز با گریمی متفاوت نقش شمس تبریزی را عهده دار شده است. همچنین هانده ارچل ستاره تلویزیون و سریالهای ترکیه است که نقش کیمیا خاتون (دختر خوانده مولانا) را بازی میکند.
حسام منظور در نقش حسامالدین چلبی (همنشین و شاگرد مولانا)، بوراک توزکوپاران بازیگر مطرح سینمای ترکیه در نقش سلطان ولد (پسر بزرگ مولانا)، بوران کوزوم دیگر بازیگر مطرح ترکیه نقش علاءالدین (پسر مولانا) را بازی میکند، بنسو سورال در نقش مریم، سلما ارگچ در نقش کِرا خاتون (همسر مولانا)، ابراهیم چلیککول در نقش اسکندر و خالد ارگنچ ستاره مطرح ترکیه و از بازیگران محوری سریال «حریم سلطان» در نقش پدر مولانا، از دیگر بازیگران ترکی این فیلم هستند.
فیلم پرویز دهداری راهی اکران آنلاین شد
علیرغم اینکه پیشبینی میشد فیلم سینمایی «پرویز خان» که به داستان مربی گری پرویز دهداری یکی از تاثیرگذارترین مربیهای تیم ملی فوتبال ایران میپردازد، در اکران موفق باشد، اینگونه نشد و در جایگاه پایینی در جدول فروش قرار گرفت. به همین دلیل هفته گذشته خبر رسید که فیلم سینمایی «پرویز خان» به نویسندگی و کارگردانی علی ثقفی و تهیه کنندگی عطا پناهی از جمعه ۷ اردیبهشت ماه ساعت ۸ صبح در بخش سینما آنلاین فیلم نت اکران خواهد شد.
فیلم جدید عادل تبریزی با بازی سحر دولتشاهی و حامد بهداد
عادل تبریزی دومین فیلم سینمایی خود را پس از «گیجگاه» براساس فیلمنامهای از نیما نافع و الهه سعادتی کارگردانی کرده است. فضای «مفت بر» کمدی و فانتزی است و پیشبینی میشود که به دلیل فضای متفاوت و مفرح از فیلم های پرمخاطب باشد. حامد بهداد در دومین همکاری خود با عادل تبریزی پس از «گیجگاه» نقش متفاوتی را ایفا کرده است.
سحر دولتشاهی بعد از ایفای نقش در فیلم «مستانه» به کارگردانی محمدحسین فرحبخش برای دومین بار با او همکاری کرده است. حامد بهداد، سحر دولتشاهی، بهرنگ علوی، فروغ قجابگلی، سیاوش چراغیپور، قدرتالله ایزدی، منوچهر آذری، گیتی معینی، بهزاد داوری، انوش معظمی، مریم شریف زاده، محمد نیکبخت، سیدمحمد موسوی و رضا بابک و شقایق فراهانی از بازیگران این فیلم هستند.
پخش «هفت» در فضایی نوستالژیک
روز پنجشنبه ۶ اردیبهشت ماه بود که خبر رسید سری جدید برنامه سینمایی «هفت» به تهیهکنندگی محمد تنکابنی و با اجرای بهروز افخمی که در ایام چهل و دومین جشنواره فجر روی آنتن رفته بود، با وقفهای کوتاه از جمعه شب ۷ اردیبهشت ساعت ۲۳ روی آنتن شبکه نمایش میرود.
در این دوره برنامه، میز «پرونده ویژه» با حضور بهروز افخمی و مهمان، میز «نقد سینمای ایران» با حضور امیر قادری و رضا صدیق و میز «نقد سینمای جهان» با حضور سید حمید قادری و آرش خوشخو و همچنین با پخش میانبرنامههای متنوع روی آنتن میرود. همچنین سری جدید برنامه «هفت» با دکوری متفاوت در فضایی نوستالژیک از سینمای قدیم ایران روی آنتن خواهد رفت.
کد خبر 6089286