تاثیر طالبان بر مذاکرات برجام / بایدن با ایران سازش میکند؟
تاریخ انتشار: ۳ شهریور ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۹۱۵۶۰۰
آفتابنیوز :
چین از حضور طالبان در افغانستان استقبال کرده و ایران به طالبان سوخت فروخته است و بخشی از مبادلات تجاری ایران و افغانستان از سر گرفته شده است.
حالا امریکا نگرانیهای خاص خود را درباره حضور طالبان در افغانستان دارد. اما آیا ممکن است حضور طالبان و تهدیدی که دارند سبب شود امریکا زودتر به پای میز مذاکره بیاید و حتی به ایران امتیاز بدهد؟
جواب این سوال منفی است و برخی میگویند ماجرای افغانستان و خروج نیروهای آمریکایی اتفاقا سبب شده که وجهه دولت بایدن در میان مردم کشورش خراب شود و بایدن حاضر نشود هیچ نرمشی در این مذاکرات از خود نشان دهد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
بایدن حتی اگر «بخواهد»، «نمیتواند» به ایران باج بدهد
بایدن، چهارمین رییسجمهور آمریکا (پس از «بوش»، «اوباما» و «ترامپ») است که میراثدارِ حضور نظامی ارتش آمریکا در افغانستان بوده است. با این حساب، گناهِ خالیکردن افغانستان از نیروهای نظامی (به زعم آمریکاییها) حالا به گردن بایدن افتاده و این موقعیت سیاسیِ او و دموکراتها را در آمریکا تضعیف خواهد کرد.
همین چند روز پیش بود که دونالد ترامپ، در یک مصاحبه از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان انتقاد کرد و گفت که اگر او به جای بایدن بود، این کار را نمیکرد. میتوان حدس زد که در رقابتهای انتخاباتی بعدی در آمریکا (در صورتی که ترامپ از سوی جمهوریخواهان نامزد شود)، خالیکردن افغانستان و برآمدنِ بنیادگرایان طالبان، یکی از محورهای اساسیِ جدلهای انتخاباتی باشد.
به این ترتیب، به نظر میرسد که بایدن دیگر نمیتواند برای سایر موضوعات مهمی که باید در دوران ریاستجمهوریاش حلوفصل کند (از جمله برجام)، هیچگونه نرمشی از خود نشان بدهد. به عبارت سادهتر، اگر مذاکرات میان ایران و آمریکا در «وین» (یا هر جایِ دیگر) ادامه داشته باشد، سرسختی از سویِ طرفِ آمریکایی، دور از انتظار نخواهد بود.
این همان موضعی است که برخی تحلیلگران هم بر آن تاکید دارند. به عنوان نمونه، چند روز پیش، «مارک فیتزپاتریک»، مدیر اجرایی اندیشکده «انستیتو بینالمللی مطالعات استراتژیک» (IISS)، با انتشار یادداشتی در وبگاه «المانیتور»، به این موضوع اشاره کرد که بایدن آماده بوده در مذاکرات با ایران، امتیازهایی را به طرف ایرانی بدهد تا بتواند ایران را سرِ میز مذاکرات نگه دارد. (از جمله لغو تحریمهای حدود هزار فرد و نهاد ایرانی)
با این همه، به گفته «فیتزپاتریک»، «حتی اگر بایدن تمایل به انعطافپذیری بیشتری داشته باشد، پیشروی خیرهکننده طالبان در افغانستان، قدرت مانور او را محدود میکند. اکنون گناه از دستدادن افغانستان (با وجود مقصر بودن سه رئیسجمهور قبلی [در آمریکا]) به گردن بایدن افتاده است.»
به نوشته این تحلیلگرِ حوزه روابط بینالملل، تحریمشدن اعضای یک شبکه واسط نفت مرتبط با ایران که از طریق عمان فعالیت میکرد، یکی از سختگیری هایی است که نشان میدهد بایدن همزمان با اعطای «هویج»، «چماق» را هم بالای سرِ ایران نگه داشته است.
بر این اساس دولت بایدن و تیم امنیت ملی و سیاست خارجی او، تحت تاثیر شکست خود در افغانستان و با در نظر گرفتنِ دو انتخابات میان دورهای کنگره در سال ۲۰۲۲ و ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴، به هیچ عنوان قصد ندارند تا بهانه جدیدی به دست منتقدان خود بدهند و بیش از این از جانب آن ها متهم شوند که در مورد منافع ملی آمریکا، دست به سازشکاری زده اند.
از این رو انتظار می رود که فضای انعطاف پذیری برای دولت بایدن در جریان مذکرات هسته ای با دولت جدید ایران، تا حد زیادی محدود شده و تحت تاثیرِ تحولات افغانستان قرار گیرد.
این احتمالا یکی از تبعات حضور طالبان در همسایگی ایران باشد. اما تبعات دیگر روی کار آمدن این گروه چیست؟
تا این لحظه، ظاهرا طالبان حتی از آنچه که تصور میشد هم زیرکانهتر عمل کرده است. همین چند روز پیش بود که مجله آمریکایی «فارن پالسی» به نقل از برخی منابع گزارش داد که رهبران طالبان، قرار است یک شورای ۱۲ نفره برای اداره افغانستان تشکیل بدهند که برخی چهرههای دولت قبلی افغانستان هم در آن حضور خواهند داشت.
از آن سو، طی روزهای اخیر، «حامد کرزی»، «عبدالله عبدالله» و «گلبدین حکمتیار»، سه تن از سیاستمداران ملی افغانستان، مذاکراتی با طالبان داشتهاند که احتمال میرود از دلِ این دیدارها و مذاکرات، نوعی مصالحه و تقسیم قدرت بیرون بیاید که به ثبات افغانستان کمک میکند.
از طرف دیگر، طالبان حالا «ولایت پنجشیر»، جایی که تحت کنترل «احمد مسعود» قرار دارد را هم محاصره کرده و بعید است مقاومت طرفدارانِ «احمد مسعود» بتواند دوام زیادی داشته باشد. به این ترتیب، به نظر میرسد (اگر اتفاق غیرمنتظرهای رخ ندهد)، آینده سیاسی افغانستان، در شکلگیریِ نوعی مصالحه میان طالبان، چهرههای دولت سابق افغانستان و حتی طرفداران «احمد مسعود» خلاصه شده باشد.
این برای ایران خبر خوبی نیست. اگر ترکیب سیاسیِ آینده افغانستان همین چیزی باشد که پیشبینی میشود، احتمالا آمریکا نفوذ خود را در افغانستان حفظ میکند و از آن سو، نقش کشورهایی مانند پاکستان، عربستانسعودی و ترکیه هم در افغانستان افزایش پیدا میکند. این، به خودیِ خود یعنی کاهش نقش ایران در افغانستان.
ایران و طالبان، داستان یک جدایی
اما ایران باید با طالبان چه کند؟ نخست اینکه ایران و طالبان از مدتها پیش به صورت رسمی و غیررسمی با یکدیگر ارتباط داشته ند و آنچنان که پیام خداحافظیِ محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران نشان میدهد، قرار نبوده حضور رهبران طالبان در ایران و ملاقاتشان با طرف ایرانی رسانهای شود.
تا همین حالا، خبرهایی رسانهای شده که نشان میدهد ایران به طالبان سوخت تحویل داده و از آن سو، تضمین طالبان مبنی بر اینکه سفارتخانههای کشورهای خارجی در افغانستان امنیت خواهند داشت، یعنی طالبان میخواهد سطحِ کنونیِ روابط خارجی افغانستان با دولتهای خارجی را حفظ کنند. (تنها استثنا شاید آمریکا باشد).
در این میان اتفاقات دیگری هم به وقوع پیوسته که نشان میدهد تغییرات در منطقه بسیار سریع بوده است. به عنوان نمونه، قرار است در اجلاسِ قریبالوقوع «پیمان شانگهای» (موسوم به «ناتوی شرق»)، چین و روسیه از عضویت ایران در این پیمان حمایت کنند.
ایران ۱۵ سال پیش تقاضای عضویت در این پیمان را ارائه داده و خبر پذیرش ایران در «پیمان شانگهای»، نشان میدهد که تقابل میان غرب و شرق در حال تشدید شدن است. شاید بتوان این طور تحلیل کرد که آمریکا از واسپاریِ افغانستان به طالبان، دستکم چند هدف را دنبال میکند که میتوانند همزمان، هم برای ایران منفعت داشته باشند و هم ضرر.
نخست اینکه حالا آمریکا یکی از بزرگترین پایگاههای خود در غرب آسیا را تخلیه کرده و این یعنی قدرتگرفتن چین و روسیه (و احتمالا ایران). از آن سو اما طالبان یک جنبشِ اسلامگرایِ تندرو است که هم چین و هم روسیه از برآمدن آن در منطقه تحت نفوذ خود نگراناند. به عبارت ساده، ممکن است آمریکا به اصطلاح عامیانه، «پوست خربزه»ای زیر پای این دو کشور انداخته باشد.
از آن سو، این رخداد برای ایران هم به همین شکل قابل تفسیر است. طالبان از نظر عقیدتی و سازمانی به پاکستان نزدیک است و پاکستان (در کنار عربستان سعودی)، در طول دهههای گذشته از جنبشهای تروریستی همچون «طالبان»، «القاعده» و حتی گروه تروریستی «جندالله»، علیه ایران و کشورهای دیگر حمایت کرده است.
از آن سو، هر چند طالبان اعلام کرده که کشت تریاک در افغانستان را متوقف خواهد کرد، به نظر نمیرسد این گروهک بخواهد از اصلیترین منبع درآمد خود (که سالانه حدود ۴۰۰ میلیون دلار برایش درآمد دارد) دست بکشد.
واضح است که اگر کشت تریاک در افغانستان (که منبع تامین ۸۳ درصد از تریاک جهان است) سازمان یافته و یا غیرشفاف شود، ایران اصلیترین قربانیِ این ماجرا خواهد بود. در واقع، همین حالا هم ایران بالاترین میزان اکتشاف مواد مخدرِ در حال ترانزیت را در جهان دارد.
اما شاید بتوان وضعیت را از دریچهای دیگر هم مورد بررسی قرار داد. از میان قدرتهای جهانی، چین نخستین کشوری بود که اعلام کرد طالبان را به عنوان قدرت مسلط در افغانستان، به رسمیت میشناسد. اما چرا چینیها به این سرعت برای به رسمیت شناختن طالبان پا پیش گذاشتند؟
چین این را میداند که با نفوذ در افغانستان، سلطه خود در منطقه غرب آسیا (خاورمیانه) را تکمیل خواهد کرد. به این ترتیب، در حالی که روابط چین و پاکستان به مرحله راهبردی رسیده، حالا با پیوستن افغانستان به این حلقه، چین میتواند رقیب استراتژیکِ خود، یعنی هند را محاصره کند.
از آن سو، روسیه، ایران، عراق، سوریه، ترکیه و عربستان (در کنار تمام کشورهای منطقه «آسیای مرکزی») نیز سرزمینهای مهم دیگری هستند که از نظر سیاسی و اقتصادی نزدیک به چین در نظر گرفته میشوند.
بنابراین، با اضافه شدنِ افغانستان به این فهرستِ بلندبالا، از منظر جغرافیایی چین حالا به کل منطقه غرب آسیا و آسیای مرکزی دسترسیِ بدون مشکل خواهد داشت. از طرف دیگر، روابط خوب میان چین و افغانستان، میتواند به گشایش مرز «بدخشان» میان دو کشور ختم شود و به این ترتیب، چین یک کشورِ دیگر را هم به منظومه کشورهایی که در امتداد طرح «یک کمربند-یک جاده» (یا همان «جاده ابریشم جدید») قرار دارند، خواهد افزود.
در کنار این، در حالی که بررسیها نشان میدهند که درآمد اصلی طالبان در تمام سالهای گذشته، به ویژه از طریق قاچاق مواد مخدر، سنگهای قیمتی، اخذ مالیات و البته اخاذی تامین میشده، اکنون به راحتی میتوان تصور کرد که افغانستانِ تحت کنترل طالبان، به بازاری برای کالاهای ارزانقیمتِ تولید چین بدل شود که هم برای چینیها و هم برای طالبان درآمد به همراه خواهد داشت اما ممکن است ایران را کاملا از بازار این کشور کنار بزند.
منبع: تجارت نیوزمنبع: آفتاب
کلیدواژه: طالبان برجام حضور طالبان نشان می دهد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۹۱۵۶۰۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
انحراف آب هیرمند توسط طالبان به شوره زارهای افغانستان | افغانستانیها آب شیرین را تلخاب می کنند! | واکنش معاون رئیسجمهور به این اقدام عجیب طالبان
همشهری آنلاین - مجید جباری: هفته گذشته بود که با استناد به انتشار تصاویر ماهواره ای، روزنامه همشهری به انحراف آب رودخانه مرزی هیرمند به سمت شوره زار گودزره اشاره و آرزو اشرفی زاده،مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالابهای سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز در گفت و گو با همشهری آنلاین ضمن تائید این موضوع، از رها نکردن حقابه هامون از هیرمند و هدر دادن آب با انحراف به شوره زارهای آن کشور انتقاد کرد.
حالا علی سلاجقه، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هم انحراف آب سیلاب از حوضه آبریز هیرمند از سوی افغانستان به سمت گودزره را تائید و اعلام کرد:« با نگاهی به اطراف سازه سد کمالخان متوجه مسیرهایی برای انحراف به بیابان گودزره شدیم و امیدواریم انحراف گودزره را باتوافق هیأت حاکمه افعانستان مسدود کنیم؛ چرا که با این کار وضعیت تالابها و اکوسیستم های پایین دست در ایران بهتر خواهد شد.»
در همین زمینه بخوانید طالبان حاضر است آب را هدر بدهد اما آب به ایران نرسد | ماجرای تلخ انحراف عمدی بخش عمدهای از آبهای مشترک ایران و افغانستان به سمت شورهزارها!مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالابهای سازمان حفاظت محیطزیست کشور هفته گذشته به همشهری گفته بود:« متأسفانه با وجود بارشهای خوبی که در حوضه هیرمند و کل کشور افغانستان اتفاق افتاده است و رودخانههای ورودی تالاب هامون، وضعیت مناسب و سیلابی دارند، اما دستکاریهایی که در بالادست اتفاق افتاده و انحراف آبی که به وسیله بندهای انحرافی ایجاد شده، باعث شده است که آب از مسیر طبیعی خود منحرف شده و مسیر طبیعی را طی نکند.»
تصویر ماهواره ای از انحراف آب به بیابان های گودزره در افغانستاندر گفتوگوی همشهری آنلاین با اشرفیزاده اعلام شد: «مسیر طبیعی آب در این حوضه آبریز به این صورت است که آب باید از رودخانه هیرمند وارد ایران شده و تالاب هامون را سیراب کند. در ادامه از طریق رودخانه شیرین به افغانستان برگردد و وارد گودزره شود. اما متأسفانه دستکاری در مسیر طبیعی و تامین نشدن حقابه پاییندست، این مسیرطبیعی را منحرف کرده است.»
مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالابهای سازمان حفاظت محیطزیست، این اقدام افغانستان را نظر حقوق عرف بینالملل محکوم دانست و اعلام کرد:«در این زمینه اعتراض خود را اعلام کردهایم.»
این مدیر سازمان حفاظت محیط زیست همچنین از مکاتبه برای پیگیری سازمان محیط زیست از مراجع ذیربط (وزارت امور خارجه) برای پیگیری انحراف آب هیرمند به شورهزار گودزره خبر داد.
گودزره یک شورهزار است و از نظر اکولوژیکی هیچ ارزشی ندارد. این پهنه آبی بهدلیل واقع شدن در انتهای حوضه آبریز، ارزش اکولوژیکی ندارد و معیشت مردم منطقه هم هیچوقت وابسته به آن نبوده است. درمقابل، اما تالاب بینالمللی هامون به عنوان ذخیره زیست کره که در کنوانسیون رامسر ثبت شده، ارزش اکولوژیکی بسیار بالایی دارد و به لحاظ عرفی و قوانین بینالملل، انحراف مسیر طبیعی هیرمند محکوم شده است.
کد خبر 849162 منبع: همشهری آنلاین برچسبها ایران و افغانستان تالاب خبر ویژه افغانستان طالبان سازمان حفاظت محیط زیست محیط زیست ایران رود هيرمند