ضرورت نگاه تحولی به کرسی های نظریه پردازی
تاریخ انتشار: ۹ شهریور ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۹۷۳۲۸۴
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه ظرفیتهای بزرگتری برای بروز نظریهها و نوآوریها به ویژه در علوم انسانی و اجتماعی فراهم شود، گفت: این فرایند نباید آن قدر پیچیده باشد که افراد به دلیل پیچیدگیها، علاقهای به آن نشان ندهند.
به گزارش ایسنا، دکتر سعیدرضا عاملی در جلسه طرح تحول ساختاری و محتوایی «هیأت حمایت از کرسیهای نظریهپردازی، نقد و مناظره» با بیان اینکه رویکرد تحولی به کرسیهای نظریه پردازی به این معناست که ظرفیتهای بزرگتری برای بروز نظریهها و نوآوریها به ویژه در علوم انسانی و اجتماعی فراهم شود، اظهار کرد: این فرایند نباید آن قدر پیچیده باشد که افراد به دلیل پیچیدگیها، علاقهای به آن نشان ندهند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی با تأکید بر اینکه نظریه باید هدف مشخصی را دنبال کند، ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران محصول انقلاب اسلامی است و انقلاب اسلامی یک الگوی متمایز در میان انقلابهای جهان و در میان مدلهای حکمرانی در جهان را دنبال میکند. البته نقدهای جدی در صحنه عمل وجود دارد ولی نظام حکمرانی اسلامی الهی در دوره فراگیر سکولاریزم و نظامهای لیبرال که بطور عمده تحت تاثیر نظامهای مدرن و لائیک هستند، یک الگوی متفاوت است. دشمنیها با انقلاب اسلامی ایران هم به سطح تلاش گسترده برای ایجاد اختلال و انحراف تا سطح جنگ فرهنگی برای براندازی نظام جلو رفته است. در چنین شرایطی نظریه پردازی و نوآوری برای استقرار دولت و جامعه اسلامی کار بزرگی است.
دکتر عاملی اضافه کرد: در بیانیه گام دوم نیز اهداف آرمانی طرح شده که میتواند بستر بسیاری از نظریهپردازیها و چراغ راه باشد. تأکیدی که رهبر معظم انقلاب، طی سالهای متمادی بر موضوعاتی همچون جنگ نرم و جنگ فرهنگی داشتهاند، یک واقعیت است. دشمن دائما تلاش میکند ناامیدی و تشویش به وجود بیاورد و باورها را سست کند و از هر بزنگاهی برای کاهش سرمایه اجتماعی سوء استفاده میکند. در همین موضوع واردات واکسن از آمریکا و انگلیس، بر اساس رصد دادههای موجود درتوئیتر، اینستاگرام و تلگرام، ۷۸ درصد اخبار تولید شده که به نوعی نگاه مردم را نسبت به حکیم انقلاب اسلامی نشانه میگرفت، متعلق به جریان برانداز با محوریت منافقین و سلطنت طلبها و با معاضدت نظام صهیونیزم جهانی بود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: یک مسیر طبیعی و البته مهندسی شده هم در این رویارویی وجود دارد و آن مواجهه فرهنگها با یکدیگر است که در بستر فضای مجازی فراهم شده است و یک نوع فرامحلی شدن محقق شده است. در مواجهه با انواع ایدهها و فرهنگها خصوصا در فضای غلبه دادههای جعلی و ساختگی، فضای تردید و عدم قطعیت توسعه پیدا میکند. لذا پژوهشهای اجتماعی نشان میدهد "جامعه نمیدانم" در پاسخ به پیمایشهای اجتماعی گسترش پیدا کرده است. به همین دلیل است که میگوییم نظریهپردازی و نوآوری اگر ناظر بر مسائل اجتماعی و خصوصا چالشهای جدید باشد، میتواند مسائل جدی را حل کند و یک نوع گره گشائی اجتماعی رخ میدهد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی: نوآوری عمومی هم یک دایره مهم نوآوری در سطح خردتر و جزئیتر است که جامعه بزرگی را به مشارکت در میآورد. در ژاپن نزدیک به ۲۰۰ هزار انجمن مربوط به "نوآوری عمومی" وجود دارد و نیاز است به این حوزه نیز توجه بیشتری داشته باشیم.
دکتر عاملی افزود: جامعه کنونی ایران با مسائل اقتصادی پیچیدهای روبرو شده است و این مسائل بیش از آنکه راهحل اقتصادی داشته باشد، نیاز به راهحل فرهنگی دارد. در موضوعاتی همچون آلودگی محیط زیست، الگوی مصرف، احترام به دیگری و ... راهحلهایی باید اتخاذ گردد که منجر به تأمین آرامش اجتماعی شود، بدون اینکه مستلزم مصارف مالی باشد. از سوی دیگر اصلاح فرایندها و فراهم کردن زمینه برای دیده شدن نظریه پردازان و استادان در این مسیر ضروری به نظر میرسد.
به گفته دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ یکی از ظرفیتهای بزرگ فضای مجازی، منبع شدن انبوه کاربران (Crowd Sourcing) است و همه افراد به عنوان کاربران این عرصه، ظرفیت فعالیت و تولید دارند و به جای آنکه تولید محدود به یک جمع کوچکی شود، گستردگی پیدا کرده است. نخبگان البته همواره درصد کمی از جامعه را شامل میشوند و جامعه بزرگی نیستند، اما منبع شدن کاربران در فضای مجازی، نشان از این ظرفیت است که دانشمندان، نخبگان و شخصیتهای بیشتری نیز امکان حضور در این عرصه را دارند. البته نوآوری عمومی هم یک دایره مهم نوآوری در سطح خردتر و جزئیتر است که جامعه بزرگی را به مشارکت در میآورد. در ژاپن نزدیک به ۲۰۰ هزار انجمن مربوط به "نوآوری عمومی" وجود دارد و نیاز است به این حوزه نیز توجه بیشتری داشته باشیم.
دکتر عاملی ادامه داد: درباره طب جایگزین و مکمل نیز متاسفانه بدفهمی در این حوزه کم نیست، به فرهنگستان علوم پزشکی توصیه داریم که به این عرصه ورود کند و مرجعی برای ابهام زدایی و بهرهگیری بهینه از این عرصه بزرگ پزشکی، بعنوان پزشکی مکمل باشد.
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه باید از سایر دانشگاهها در هیأت و دبیرخانه کرسیهای نظریهپردازی استفاده کنیم، اظهار کرد: درباره طب جایگزین و مکمل نیز متاسفانه بدفهمی در این حوزه کم نیست. دانشکدههایی در این زمینه تأسیس شده و افراد ابتدا دوره عمومی را میگذرانند و سپس به این حوزه بهعنوان یک گرایش و تخصص ورود میکنند. به فرهنگستان علوم پزشکی توصیه داریم که به این عرصه ورود کند و مرجعی برای ابهام زدایی و بهرهگیری بهینه از این عرصه بزرگ پزشکی، به عنوان پزشکی مکمل باشد.
وی با تأکید بر اینکه نظریه را نباید محدود کرد، گفت: نظریه کشف قواعد و پیدا کردن قاعدههای قابل تعمیم است. نظریات کلانی وجود دارد که به لحاظ هستیشناسی به موضوعات کلان میپردازد و نظریاتی هم وجود دارد که ناظر به مسائل جزئی و زمینی است. نظریهها برای حل مسئله و بیان قاعده جدید طرح میشوند. البته حل مسئله هم جنبه نظری دارد و هم جنبه عمل و امور مرتبه با زندگی روزمره. در عین حال اهمیت نظریه به دایره عملکردی آن بستگی دارد. نظریههای پایهای وجود دارد که تأثیر آن در بسیاری از بخشها علوم نیز مشاهده میشود. البته نظریه میتواند چالشهای نظری را هم حل کند. اینکه نظریه در برخی علوم وجود داشته باشد و در برخی دیگر نه، خود به نوعی مقابله با نظریه است.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، آیتالله علیاکبر رشاد، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس هیأت حمایت از کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره نیز در این جلسه در سخنانی اظهار کرد: در صدد هستیم که پس از ۱۸ سال که از فعالیت هیأت کرسیهای نظریهپردازی میگذرد، یک کار بنیادی انجام دهیم. نقش هیأت پسینی است و نظریهها، پس از تأیید به اینجا میآیند و مورد واکاوی قرار میگیرند. ایده خوبی است که اعلام نیاز و اولویت کنیم و نظریه پردازان از این طریق موضع فعالی اتخاذ کنند و هیأت و دبیرخانه منتظر فرارسیدن نظریهها نماند و از جامعه نخبگانی تقاضای ارائه نظریه داشته باشد. ایده نوآوری عمومی هم که آقای دکتر عاملی ذکر کردند، بسیار مهم است و میتوان از این ایده استفاده کرد و دایره نوآوری را توسعه داد.
همچنین دکتر حسین سلیمی رییس دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: بسیاری از کسانی که نظریه مشخصی دارند و میخواهند کرسیهای سه گانه نقد، نوآوری و اصیل را برگزار کنند، شاید تمایلی به شرکت در فرایند مطول برگزاری این کرسیها نداشته باشند. باید شرایطی فراهم شود که این افراد نیز شناخته شوند و بدون آنکه مجبور باشند در جلسات طولانی شرکت کنند، نظریات آنها طرح و بیان شود. این امر لازم است که کمیتههای دستگاهی شوراهای تخصصی این قابلیت را دارا باشند که نظریه پردازان را شناسایی و آثار آنها را به متخصصان برای مطالعه بدهند و جلسات مطول و خستهکننده را حذف کنند.
وی ادامه داد: تعداد ۲۴۰ کرسی ترویجی در طول این سالها در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شده است، اما بعضی از این کرسیها در حد مقاله علمی پژوهشی بودهاند. لذا نباید اینگونه باشد که هر ایده و نظری در قالب کرسی ترویجی طرح شود.
دکتر سلیمی: در بین سه گانه نوآوری، نظریه و نقد، شاید بتوان نقد را جدا در نظر گرفت، اما جدا کردن نظریه و نوآوری امکانپذیر نیست. هر امر نوآورانهای میتواند نظریه محسوب شود و نمیتوان خط جدی میان این دو کشید.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی افزود: در بین سه گانه نوآوری، نظریه و نقد، شاید بتوان نقد را جدا در نظر گرفت، اما جدا کردن نظریه و نوآوری امکانپذیر نیست. هر امر نوآورانهای میتواند نظریه محسوب شود و نمیتوان خط جدی میان این دو کشید. بر همین اساس، باید بتوانیم در دانشگاههای جامع، میان رشتهها و متخصصان و گرایشها ارتباط برقرار کنیم و اینکه بتوانیم نگاهی به حوزههای بین رشتهای داشته باشیم. شاید این امکان بتواند فراهم شود که استاد فلسفهای با استادی از رشته فیزیک به طرح یک نظریه جامع قابل ارائه بپردازند که به تبیین مسائل جهان مربوط است، یا اینکه یک استاد هوش مصنوعی با استاد دیگری از روابط بینالملل در حوزه امنیت ملی بتوانند به نظریهای درباره هوش مصنوعی و امنیت ملی برسند. این حوزه مغفول است که میتوان به آن توجه بیشتری داشت.
دکتر سلیمی گفت: یکی از نکات در طرح پیشنهادی این است که هیأت کرسیهای نظریهپردازی، از دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی جدا شود که این امر صحیح نیست، به دلیل آنکه هر چه بروکراسی بیشتر میشود، کارها کندتر پیش میرود. ضمن آنکه خود شورای عالی انقلاب فرهنگی به نظریهها ارزش میدهد.
وی خاطر نشان کرد: نکته دیگر تأملات دانشجویی و بهرهمندی از آنهاست که بنده با آن موافق نیستم، به دلیل آنکه این موضوع با طرح نقد و نوآوری در معاونتهای فرهنگی دانشگاهها پیگیری میشود و ورود دانشجویان به عرصه کرسیهای نظریهپردازی صحیح نیست.
حجتالاسلام والمسلمین مصطفی رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها نیز در این جلسه در سخنانی بیان کرد: پیش از این، به نوعی دچار سانسور در نظریهپردازی شدهایم و جسارت از این حوزه گرفته شده است. هنوز هم دعوای طب سنتی و مدرن حل نشده است و باید یکبار به صورت علمی به این موضوع بپردازیم که آیا غیر از جنبه فیزیولوژیک مربوط به اجزای ظاهری بدن، این علم در فرایند سلامت دخیل هست یا خیر؟ بر اساس جریان عمومی در پزشکی نوین اجازه ورود به حوزههای دیگر وجود ندارد، اما آیا به نظریههای جدید به عنوان ایده و نوآوری پرداخته میشود و در آییننامه ارتقا نقشی دارد.
وی افزود: برای مجموعه نظام ارزشگذاری دانشگاهها و برای اینکه جسارت پرداختن به نظریه و طرح جدید وجود داشته باشد، باید راهکاری اندیشیده شود. همچنین میتوان از ظرفیت جشنوارههای معتبر بهره برد به جای آنکه جشنواره جدیدی راهاندازی شود. به این صورت که بخشی در جشنوارههای معتبر تعریف شود و از دانشگاهیان استفاده شود و نظریهپردازی نیز مانند اختراع و کتاب و ... ارزشگذاری شود.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: شورای عالی انقلاب فرهنگی کرسی های نظریه پردازی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی کرسی های نظریه پردازی انقلاب اسلامی نوآوری عمومی دکتر عاملی دانشگاه ها فراهم شود نظریه ها کرسی ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۹۷۳۲۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تأملاتی در بومینبودن نظریههای جامعهشناسی کشور
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، بیشتر پژوهشهایی که در اجتماع علمی ایران صورت گرفته و میگیرد، مبتنی بر دستاوردهای دانشمندان غربی است و این دستآوردها چه در نظریهها و چه در روشها و فنون پژوهشهای تجربی، دارای دقت و اعتبار بالایی هستند.
سیدحسین نبوی (استادیار جامعهشناسی دانشگاه خوارزمی) در مقالهای به عنوان «بومی نبودن نظریههای غربی و مدرننبودن تفکرات اجتماعی ایرانی و اسلامی» به این موضوع میپردازد که تئوریها و روشها با دقت تقریباً وسواسگونهای توسط دانشمندان و پژوهشگران غربی، ابداع و ساخته و برخی از آنها به وفور در جامعۀ خودشان به کار گرفته میشوند.
* دلایل خطای شناختی در پژوهشهای تجربی جامعهشناختی
به زعم این پژوهشگر مفاهیم و تبیینها و اِسنادهای آن نظریهها، برای جامعهشناسی و پژوهشهای تجربی جامعهشناختی در جامعۀ ایران ممکن است نوعی خطای شناختی شکل بدهد و احتمالا داده است، از آنجا که جامعۀ آمریکا، آلمان، فرانسه و دیگر جوامع غربی که نظریهپردازان در آن زمینه و مبتنی بر آن جوامع، به برساختن نظریههای خود اقدام کردهاند و میکنند.
این استاد جامعهشناسی در ادامه مینویسد؛ بهرغم شباهتهای انسانی ما آدمیان، از نظر دین و اعتقادات، از نظر ارزشها و هنجارها و رمزگان تفسیر معنا، از نظر شیوه توزیع قدرت، از نظر کمّوکیف وقایع و رویدادهایی که در دورههای تاریخی گذشته در جوامع آنها روی داده و اثرات و پیامدهای آن باقی است، از نظر رشد و توسعۀ اقتصادی، از نظر محیط طبیعی و جغرافیایی و نیز از نظر برخی عوامل دیگر، با جامعۀ ایران بطور معناداری متفاوت است واین خطای شناختی شکل میگیرد.
نظریههای برساختهشده در جوامع مدرن غربی برای جامعهای که در برخی بخشها کاملا و اساساً متفاوت است، موجب فهم و تبیین اشتباه میشود* عواقب حل مسائل با مفاهیم عاریتی
این پژوهش توضیح میدهد که کاربست نظریههای برساختهشده در جوامع مدرن غربی برای جامعهای که در برخی بخشها کاملا و اساساً متفاوت است، موجب فهم و تبیین اشتباه میشود. گرچه به عنوان جامعهشناس موظف هستیم - به قول گیدنز- به فرازبان جامعهشناسی سخن بگوییم، اما نگرانی این است که اطمینانی نیست که مفاهیم عاریتی، بتوانند شناخت دقیق و صحیحی را برای ما شکل دهند و ما را در حل برخی از مسائلمان، اجتماعی یا فرهنگی بهطور مؤثری یاری دهند.
نبوی ادامه میدهد که احتمالا بسیاری از پژوهشگران مفاهیم و نظریهها را فقط برای هدفی کارفرماپسند یا داورپسند، به کار میگیرند، و به ژرفاندیشی و بازاندیشی در مفاهیم و نظریههای رایج نمیپردازند. تعداد بیشتری از پژوهشگران نیز به علت آشنایی ضعیف با نظریهها، اساساً در موقعیتی نیستند که بتوانند به نقد و بازاندیشی در نظریهها بپردازند.
* زمینهمند نبودن نظریههای جامعهشناختی
به زعم این پژوهشگر خطای شناختی به باور و یقین درستی و صحّت پژوهش انجام گرفته میانجامد و مانع از نقد و بازاندیشی و ساخت نظریهای جدید میشود. بماند از اینکه برخی از پژوهشگران بنا به دلایل اجرایی، فرهنگی یا بخش اقتصادی، حتی همان اصول علمی را در نقدنشدههای مختلف پژوهش خود رعایت نمیکنند.
خطای شناختی به باور و یقین درستی و صحّت پژوهش انجام گرفته میانجامد و مانع از نقد و بازاندیشی و ساخت نظریهای جدید میشودنبوی بیان میکند که زمینهمند نبودن نظریههای جامعهشناختی از دو سو مبدل به مسأله شده است:
نظریههای برساختهشده در جوامع غربی برای کاربست در پژوهشهای بومی، مناسبت کمتری دارند و ممکن است ما را دچار خطای شناختی کنند، اما ما از آن آگاه نیستیم یا اگر آگاه باشیم تلاش جدی برای اصلاح نظریهها و بومیسازی آن آنجام نمیدهیم. نظرهای ساخته وپرداخته شده توسط اندیشمندان بومی به علت ناآشنایی با فرازبان جامعهشناسی، دارای ماهیت جامعهشناختی نیستند و در اجتماع علمی جامعهشناختی به رسمیت شناخته نمیشوند.این پژوهشگر در نهایت اینگونه جمعبندی میکند که در میدان مطالعات جامعهشناسی کشور ما با مسأله و چالشی به نام مفاهیم و نظریههایی که برساختۀ پژوهشگران و جامعهشناسان بومی نیست مواجهایم و این وضعیت، آنقدر عادی و طبیعی شده است که مسألهبودن آن را درنمییابیم. چه بسا بخش قابل ملاحظهای از بحرانها و ابربحرانها، ناشی از سوءمدیریت نباشد و در اثر تشخیص نادرست یا نادقیق که به علت خطای شناختی روی میدهد، شکل گرفته باشد.
انتهای پیام/