چراغ رو به خاموشی/ جای خالی زور و بازوی جوانان برای احیای هنری هزار ساله
تاریخ انتشار: ۱۴ شهریور ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۰۱۳۷۳۷
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند، هنری جذاب که نقش و نقوش هندسی با حرکات دلنشین دست و پا جلوه‌ای زیبا به آن می‌بخشد و ترکیب آن با رنگ‌های شاد هر چشمی را شیفته خودش می کند.
صنعت نمدمالی از كهن‌ترین میراث صنایع دستی ایران است كه قدیمی‌ترین نشانه‌های هنرورزی كهن اقوام ایرانی را می‌توان در آن جست و جو كرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این بافته سنتی به طریقه بافتن انجام نمی‌گیرد، یعنی برای تهیه این بافته الیاف پشمی را با فشار در هم کوبیده و حاصل نهایی آن نمد است و شاید یکی از ابتدایی‌ترین شیوه‌های نساجی که بشر به آن دست یافته همین باشد.
نمد به دلیل فراوانی مواد اولیه آن در زندگی عشایر منطقه جایگاه وﯾﮋه دارد. روال زندگی عشایر بر اساس دامداری است و در کنار آن در زندگی عشایری از نمد به عنوان زیرانداز و کف پوش و تن پوش استفاده می‌کنند.
نمد، زیر اندازی گرم و نرم و رنگین که پیشینه چندین هزار ساله داشته و روزگاری در چند نقطه خراسان جنوبی نمد مالی حرفی برای گفتن داشت، اما حالا گرد و غبار فراموشی بر تار و پود آن نشسته و آخرین نسل از کارگاه‌های نمد مالی نیز منقرض شده است.
نمدمالی؛ میراثی برگرفته از رنج و زحمت
استاد نمد مال با عشق همراه با حرکات دلنشین دست و پا و خواندن شعر‌های لطیف خستگی ناشی از کار مداوم و عرق ریختن را از تن بیرون می‌کند.
بهتر ز هزار فرش اطلس، نَمَدُم | موی نَمَدُم به ملک عالم نَمِدُم
فردا که حساب بندگان را بکشند | من جز نَمَدُم حساب دیگر نَمِدُم
حسینی از پیشکسوتان نمدمالی در روستای سلم آباد از توابع شهرستان سربیشه است که حالا بر اثر کهولت سن دیگر دست به نمد نمی‌برد.
او از خاطرات دوران قدیم و شور و شوقش برای انجام کار گفت و افزود: ۸۳ سال سن دارم و از ۱۵ سالگی نمد مالی را همراه با پدرم شروع کردم، اما حالا چند سالی می‌شود که از این کار دست کشیده ام و خانه نشین شده ام.
این نمدمال پیشکسوت بیان کرد: سالیان پیش در سلم آباد چند کارگاه نمد مالی بود، اما به نبود حمایت‌ها از این حرفه وکمبود درآمد این کارگاه‌ها تعطیل شده اند و دیگر کسی درآن نمدمالی نمی‌کند.
بیشتر بخوانید
نقش خیال بر پیکر اجسام / هنری ظریف و ریز نقش که برای ۵۰ نفر اشتغالزایی کرده است بهره مندی ۱۶ هنرجوی قاینی از هنر چادرشب بافی سوزن دوزی، معجزه دست زنان بلوچ / روستایی که بانوان آن هم نان می‌آورند و هم نام + فیلمحسینی ادامه داد: ۳ سال پیش بود که از طریق اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان به من پیشنهاد شد تا کارآموزانی را برای یادگیری هنر نمد مالی آموزش دهم، تنها ۲ جوان از روستای سلم آباد را آموزش دادم، اما به دلیل عدم حمایت دوباره این اداره آموزش متوقف شد و این ۲ جوان به سمت و سوی گچ کاری سوق داده شدند و کمتر کار نمد مالی را انجام می‌دهند.
حسینی گفت: نمدمالی کاری پرزحمت و طاقت فرسا است که گا‌هی برای تولید برخی از محصولات آن مانند کپنک به ۴ یا ۵ نفر مرد ورزیده نیاز است.
این استاد کار هنرمند تصریح کرد: انواع نقشه‌های رایج در نمدهای منطقه عبارتند ازنقش سه گل، پنج گل، برگ گل، اشکال هندسی، خطوط، سطوح وعلائم که بعضاً نام نمدمال یا صاحب نمد و اسماء مذهبی هستند.
او ادامه داد: قالب نمد که بیشتر تخته حصیری مستطیل شکل است، پشم بُز، قالب بَند، کلک (چهارشاخ بلندی است که به وسیله آن پشم حلاجی شده را روی قالب ریخته و پهن می‌کنند، کمان حلاجی ومُشته کمان (جهت حلاجی کردن پشم) و صابون مخصوص از ابزار‌هایی است که ما برای نمد مالی استفاده می‌کنیم.
هنری که مرهم زخم و سوختگی است
حسینی گفت: نمد مالی کاری است مردانه که به قدرت بدنی احتیاج دارد و به دلیل اینکه از پشم طبیعی گوسفند تهیه می‌شود خواص سلامتی و پزشکی خوبی دارد.
او افزود: در طب عامیانه، وقتی کسی خراش و زخمی برمی داشت نمد را می‌سوزاندند و سوخته آن را روی زخم می‌گذاشتند که موجب انعقاد خون شود.
این هنرمند کارکشته عنوان کرد: نمد برای کمک به درمان کمردرد و درد‌های رماتیسم مفید است؛ همچنین درد‌های ناشی ازعمل جراحی مفاصل نیز با استفاده از نمد کاهش یافته و بهبود یافتن درد را تسریع می‌کند.
حسینی اظهار کرد: هنگام خوابیدن روی نمد گرمای حاصل از تماس بدن با نمد بیشترمی شود و به همین سبب گردش خون به راحتی انجام شده و هر گونه گرفتگی عضلات را تسکین می‌دهد؛ نمد روی بار‌های مثبت و منفی بدن تأثیرگذاشته و آن را در حالت نرمال نگه می‌دارد.
نمدمالی سنتی در کوچه پس کوچه‌های فراموشی
عباس زاده معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی گفت: در سال ۱۳۶۹ حدود ۲۰۰ نقطه روستایی به حرفه نمد مالی اشتغال داشته اند اما در حال حاضر این حرفه در شهر سرایان و بیرجند کماکان ادامه دارد و یک کارگاه نمدمالی فعال در استان داریم.
او افزود: انواع لباس برای چوپان‌ها با نام کپنک، زیرانداز، انواع کیف و کفش، انواع زیورآلات و تابلو از تولیداتی است که این هنرمندان خلق می‌کنند.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: نمد مالی روزگاری تنها کاربردش تن پوش‌های نمدی بوده و به نقاط دیگر هم فرستاده می شد.
عباس زاده معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: سفارشات نمدی به ویژه البسه مخصوص چوپانان یا همان کپنک به استان‌های سیستان وبلوچستان، خراسان رضوی و شمالی و برخی تولیدات نیز به کشور افغانستان ارسال می‌شود.
او افزود: مشاغلی همچون نمد مالی سخت و جان فرسا است ، لذا این رشته مورد علاقه جوانان جهت انتخاب به عنوان شغل نیست و فعالان محدود این رشته در استان را افراد مسن تشکیل می‌دهند.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی استان تصریح کرد: امروزه نمد مالی در منطقه رونق گذشته خود را از دست داده و استفاده از نمد به عنوان زیرانداز بسیار محدود است.
عباس زاده اظهار کرد: کار تولید نمد در استان ما صرفا محدود به ساخت لباس مخصوص چوپانان یعنی کپنک است که از پشم بهاره گوسفند تهیه می‌شود و در لفظ محلی به آن کرگوش گفته می‌شود، دلیل اطلاق واژه کرگوش، کوتاه بودن (کر بودن) آستین‌ها (گوش ها) است.
نمد به جلوه‌ای دیگر رخ عیان کرد
نمد تا چند دهه قبل نقش بسیار مهمی در جوامع شهری و روستایی استان داشت اما با گذر زمان و ورود فرش های ماشینی و موكت به خانه ها و به روز شدن پوشاك مردم، این نقش هم اكنون بسیار كمرنگ شده است.
دیگر از آن زیر اندازهای پر مهر و صفای سنتی خبری نیست و دست دوخته‌های نمدی سنتی جای خودشان را به نمدهای پر رنگ و نگار مدرن دادند، اما با تلفیق سنت و مدرنیته می‌توان شاهد رونق دوباره نمد مالی سنتی باشیم.
حالا بر تار و پود زیر اندازهای نمدی سنتی گرد و غبار فراموشی نشسته و در صندوچه های قدیمی خاک می خورد، با به روز شدن جوامع سلیقه افراد هم تغییر كرده، نمد سنتی كاربرد خود را از دست داده و چند سالی است كه نمدهای نوین جای آن را گرفته كه ضمن پاسخگویی به نیازهای داخلی زمینه را برای صادرات این محصول به كشورهای خارجی فراهم كرده است.
تولید نمدهای نوین به شرط این كه با مواد اولیه داخلی و با توجه به اصالت های این هنر صنعت تولید شود فرصت خوبی فراهم می كند تا از سویی بتوان این هنر روبه زوال را احیا كرد و از سوی دیگر با تدوین كاركردهای جدید و متناسب با زندگی امروزی بتوان در این رهگذر آن را در توسعه فعالیت های اقتصادی كشور به خدمت گرفت.
دیگر وقت آن رسیده تا فکری اساسی برای احیاء و رونق دوباره این هنر دیرینه در خراسان جنوبی اندیشیده و سیاست‌های حمایتی برای مانا ماندن نمد مالی سنتی در استان اعمال شود.
گزارش از فاطمه آریان پور
انتهای پیام/ک
منبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: میراث فرهنگی و گردشگری صنایع دستی و گردشگری اداره کل میراث فرهنگی معاون صنایع دستی خراسان جنوبی نمد مالی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۰۱۳۷۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
معرفی ۳۰ رشته صنایع دستی و هنرهای سنتی فارس در اکسپو تهران
ایسنا/فارس مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس از حضور قطعی ۲۶ هنرمند و معرفی ۳۰ رشته صنایع د ستی و هنرهای سنتی این استان در اکسپو تهران (نمایشگاه بین‌المللی توانمندی‌های صادراتی ایران) خبر داد.
محمد ثابت اقلیدی امروز ، ۸ اردیبهشت‌ماه بابیان اینکه نمایشگاه اکسپو تهران از امروز در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی پایتخت آغاز به کار می‌کند، گفت: این نمایشگاه بین‌المللی از ۸ تا ۱۲ اردیبهشت‌ماه برپاست و فارس تنها استان در کشور است که با مشارکت بخش خصوصی و در قالب غرفه‌ای ۱۰۲ متری و به‌صورت کاملاً تخصصی محصولات و تولیدات صنایع‌دستی و هنرهای سنتی خود را در معرض دید عموم قرار می‌دهد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس افزود: در راستای حمایت از توسعه و ترویج و فروش صنایع‌دستی استان، تفاهم‌نامه‌ای با یکی از شرکت‌های حوزه اقتصاد صنایع‌دستی کشور در فارس منعقد شده که در قالب آن زمین نمایشگاهی به وسعت ۱۰۲ متر در اختیار هنرمندان صنایع‌دستی قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه غرفه‌سازی، اسکان و ایاب و ذهاب هنرمندان به عهده این شرکت است، گفت: از ۲۶ هنرمندی که در این نمایشگاه حضور دارند ۶ هنرمند دارای مدرک درجه‌یک هنری هستند و طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده ۳۰ رشته تخصصی صنایع‌دستی فارس شامل دست بافته‌های داری، منبت، معرق، خاتم، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، مسگری، گره چینی و حصیربافی و ... در این نمایشگاه معرفی می‌شود.
به گفته ثابت اقلیدی، برای معرفی بیشتر داشته‌های فرهنگی و صنایع‌دستی این استان در نمایشگاه اکسپو تهران، کلیپ‌های مستند ۵ دقیقه‌ای و کاتالوگ دوزبانه و مترجمین به زبان‌های چینی، فرانسوی، عربی و انگلیسی و... پیش‌بینی‌شده است.
وی همچنین با اشاره به اینکه تجهیز قسمتی از پاویون جمهوری اسلامی هم در اکسپو تهران با المان‌های صنایع‌دستی استان فارس چون خاتم و منبت است، افزود: بی‌تردید برگزاری این رویداد بین‌المللی تأثیر بسزایی در معرفی و فروش محصولات صنایع‌دستی فارس و رونق گردشگری استان خواهد داشت.
انتهای پیام
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»