عباس عبدی: نگاه سیاه و سفید کمانه می‌کند

عباس عبدی در روزنامه اعتماد نوشت: دکتر بیژن عبدالکریمی از نمونه روشنفکرانی است که جامعه ایران نیازمند آنان است. هر کس می تواند با او و با نگاهش مخالف یا موافق باشد، ولی بعید است که نسبت به انگیزه‌ها و رفتار او احترام نگذارد. دلسوزی او برای ایران و جامعه و مردم تردیدناپذیر است. رفتار او در تعامل سازنده و همدلانه با همه نحله‌های فکری و حتی حکومت، قابل احترام است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

    او از روشنفکرانی نیست که فرصت‌طلب باشد یا نان به نرخ روز بخورد. هر جا که دعوت می‌شد، می‌رفت ولی حرف خودش را با همان لحن جذاب و دلنشین می‌زد. چند سال پیش یک موسسه آموزشی وابسته به بیت مقام رهبری که محل آن نیز در همان خیابان آذربایجان بود مرا برای مناظره با یکی از روحانیون مشهور دعوت کرده بود. شنوندگان دانشجویان دکترا آن موسسه بودند. هنگامی که رفتم دیدم آقای عبدالکریمی در حال سخنرانی است. خیلی صریح و روشن سخن می‌گفت، چه چیزی از این بهتر. نه دعوت را رد می‌کرد و نه اگر می‌آمد خوشایند میزبان سخن می‌گفت.    یک بار دیگر در رمضان سال گذشته از تعدادی افراد از جمله بنده در دفترشان دعوت کردند که بلکه راهی برای تعامل فکری بیش‌تر با قدرت سیاسی پیدا شود، یک آقایی هم که ظاهراً دانشجوی دکترای ایشان بود و با آن طرف رابطه نزدیک داشت در جلسه حاضر بودند، و افطاری هم مهمانی آقای عبدالکریمی بودیم و البته و بطور طبیعی همان یک جلسه بود و تمام.    جالب این که عبدالکریمی به دلیل مواضع مستقلش نسبت به سیاست خارجی حکومت، حتی نزد مخالفان حکومت نیز مساله‌دار تلقی می‌شود. اینها را گفتم تا شناخت بهتری از ایشان به دست دهم و تجربه خودم از ایشان را تقدیم کرده باشم، حتماً کسان دیگری تجربیات بهتر و جذاب‌تری دارند. البته فیلم‌های کوتاه از اظهارات و مواضع ایشان در تلویزیون یا در سخنرانی‌ها آن قدر در دسترس هست که همه با آن آشنا باشند.    اکنون می‌شنویم که چنین استادی را با عذر بدتر از گناه از دانشگاه آزاد اخراج می‌کنند. اگر یک نظام آموزشی مستقل و معتبر می‌داشتیم، به طور قطع عبدالکریمی باید در بهترین دانشگاه تدریس می‌کرد. به گمانم مشکل اصلی در این اخراج چیز دیگری است. او را به اتهام دفاع از رژیم گذشته اخراج کرده‌اند! این اقدام مرا یاد لطیفه‌ای انداخت. دو نفر دعوا می‌کردند. اولی به دومی گفت که چرا فحش می‌دهد. دومی با ردیف کردن یک سری فحش دیگر گفت فلان فلان شده من کی فحش دادم.    قضیه این است که این اخراج بطور دقیق ترویج و تأیید چیزی است که از ترس رواج آن چیز او را اخراج کرده‌اند. در واقع هنگامی که در فضاهای رسانه‌ای غیر رسمی و در کف خیابان و کوچه و بازار گرایش به گذشته‌ای را می‌بینیم که از بسیاری جهات ارزش دفاع ندارد و باید محکوم شود، متوجه می‌شویم، یک علت آن سیاه و سفید کردن گذشته و منع دیگران از اظهار نظر و تأیید نقاط مثبت آن است.    این نگاه یک سویه موجب می‌شود که نظام آموزشی کشور در طول دبیرستان و دانشگاه در انتقال مفاهیم خود به دانش‌آموز و دانشجو با شکست مواجه شود. زیرا با اولین اندیشه‌ای که مخالف گزاره‌های رسمی است، تمامی آن بنای آموزش‌های داده شده فرو می‌ریزد و به نتایج عکس منجر می‌شود. نتیجه این است که مخاطبان حتی حاضر به دیدن ضعف‌های اساسی رژیم گذشته نیز نمی‌شوند.    ایراد نگاه سیاه و سفیدی این است که می‌کوشد خود را سفید مطلق و دیگری را سیاه مطلق نشان دهد، این منطق به لحاظ شکلی ترویج و‌پذیرفته می‌شود ولی به لحاظ محتوایی به راحتی می‌تواند جای سیاه و سفید عوض و نتیجه معکوس شود. منطق سیاه و سفید ره‌ بجایی ندارد.    هیچ فرد و گروه و حکومتی را نمی‌توان نشانه سفیدی یا سیاهی مطلق معرفی کرد. اگر چنین کنیم این منطق دیر یا زود کمانه می‌کند و صاحب آن را مصداق سیاهی معرفی می‌کند. روشنفکر واقعی برای شکستن این منطق هزینه می‌دهد. گمان نکنید با اخراج و قطع منابع مالی و زندگی آنها که اقدامی زشت و غیراخلاقی است می‌توان سیاهی را از تصویر خود پاک کرد اگر سیاه‌تر نشود.   اخراج عبدالکریمی در ذهنیت مخاطب و جامعه نتیجه‌ای جز تأیید گفتمان مخالفان رادیکال حکومت ندارد. حکومتی که مدعی بود، مارکسیست‌ها هم می‌توانند آزاد باشند و حرف بزنند، کارش به جایی رسیده که عبدالکریمی را در دانشگاه تحمل نمی‌کند. آیا منظور از کرسی‌های آزاداندیشی اخراج عبدالکریمی‌ها است؟

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: سیاه و سفید

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۰۴۲۱۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

خدشه‌دار شدن استقلال دانشگاه؛ «دخالت‌ها در دانشگاه زیاد شده است»

دبیر کانون صنفی استادان دانشگاه گفت: «متاسفانه دخالت‌های دولت در دانشگاه زیاد شده است، حتی اختیارات وزارت علوم کاهش پیدا کرده طوری‌که به‌نظر می‌رسد این وزارت کشور است که به دانشگاه دستور می‌دهد. مثلاً همین محدودیت‌های ایجاد شده و مسائل امنیتی که بر دانشگاه‌ها حاکم شده از طرف وزارت کشور و شورای امنیت کشور است، در این وضعیت می‌شود گفت وزارت علوم هیچ نقشی ندارد.»

به گزارش خبرآنلاین، دانشگاه حال و روز خوبی ندارد، استادان دانشگاه هم همین‌طور، موضوع اخراج اساتید مرداد ماه سال گذشته بود که در رسانه‌ها دست به دست شد، هر روز یک استاد اعلام می‌کرد که یا از دانشگاه اخراج شده یا این‌که با او قطع همکاری کرده‌اند، مسئله‌ای که تا آخرین روزهای سال ۱۴۰۲ هم ادامه داشت و منجر به برگزاری مناظره میان رئیس دانشگاه تهران و استادان اخراجی از این دانشگاه شد.

حالا کارن ابری‌نیا، دبیر کانون صنفی استادان دانشگاه می‌گوید: «سال ۱۴۰۲ برای دانشگاه سال خوبی نبود و برای اساتید انواع و اقسام محدودیت‌ها و محرومیت‌ها ایجاد شد. این محدودیت‌ها شامل حدود ۲۰۰ استاد دانشگاه شده است و نزدیک به ۲۵ استاد از دانشگاه اخراج شدند.»

متن کامل گفت‌وگو با دبیر کانون صنفی استادان دانشگاه در ادامه آمده است.

وضعیت استادان دانشگاه را در سال ۱۴۰۲ چه‌طور بررسی می‌کنید؟

سال ۱۴۰۲ برای دانشگاه سال خوبی نبود و برای اساتید انواع و اقسام محدودیت‌ها و محرومیت‌ها ایجاد شد.

چه محدودیت‌هایی برای استادان ایجاد شد؟

انواع مختلف دارد، این محدودیت‌ها شامل استادانی شد که در واکنش به حوادث سال ۱۴۰۱ بیانیه امضا کردند یا اعلام موضع کردند، مثلاً با تبدیل وضعیت آن‌ها از حالت پیمانی به رسمی‌آزمایشی و بعد وضعیت رسمی موافقت نکردند یا مراحل تغییر وضعیت آن‌ها را متوقف کردند. یا در موردی دیگر برای ترفیع سالانه استادان مشکل ایجاد کردند، یا ارتقا برخی استادان از دانشیاری به استادی را متوقف کردند. در این میان برخی استادان اخراج شدند و برخی دیگر هم علیرغم این‌که اخراج نشدند اما حقوق آن‌ها قطع شد.

چه تعداد استاد از دانشگاه‌ها اخراج شدند؟

انواع محدودیت‌ها شامل حدود ۲۰۰ استاد دانشگاه شده است و نزدیک به ۲۵ استاد از دانشگاه اخراج شدند.

همه این محدودیت‌ها به دلیل اعلام موضع درباره حوادث سال ۱۴۰۱ بود؟

بله، اما برخی هم به‌خاطر فعالیت صنفی در کانون صنفی استادان دانشگاهی ایران بود، برخی دانشگاه‌ها با فعالیت صنفی استادان مخالفت کردند درصورتی‌که این کانون از وزارت کشور مجوز فعالیت دارد.

این محدودیت‌ها چه آسیبی به نهاد دانشگاه وارد می‌کند؟

دانشگاه نهاد علم است و باید مستقل باشد، علم باید آزادی و استقلال داشته باشد، مثلاً اعضای هیات علمی بتوانند درباره مسائل علمی و دانشگاه خودشان تصمیم بگیرند و این‌که چگونه محیط علمی را اداره کنند. بنابراین آسیب جدی آن حذف استقلال از دانشگاه است.

به‌طور مشخص استقلال دانشگاه چه‌طور نقض شده است؟

متاسفانه دخالت‌های دولت در دانشگاه زیاد شده است، حتی اختیارات وزارت علوم کاهش پیدا کرده طوری‌که به‌نظر می‌رسد این وزارت کشور است که به دانشگاه دستور می‌دهد. مثلاً همین محدودیت‌های ایجاد شده و مسائل امنیتی که بر دانشگاه‌ها حاکم شده از طرف وزارت کشور و شورای امنیت کشور است، در این وضعیت می‌شود گفت وزارت علوم هیچ نقشی ندارد. فراتر از وزارت کشور نهادهای متعددی داریم که درباره دانشگاه تصمیم‌گیری می‌کنند و نقش وزارت علوم بسیار کمرنگ شده است.

نظرتان درباره ایده مهاجرت و مهاجرت استادان و دانشجویان چیست؟

اقداماتی که گفتم جوانان را نا امید می‌کند، آن‌هم استادان جوانی که با علاقه به کشورشان برگشتند و عضو هیات علمی شدند، درحالی‌که می‌توانستند در خارج از کشور بمانند.

این گروه در ایران با محدودیت و امر و نهی مواجه شدند، حتی برخی دانشگاه‌ها به استادان گفتند کسانی‌که درباره حوادث سال ۱۴۰۱ بیانه‌ای امضا کردند اگر می‌خواهند به‌کارشان ادامه دهند باید توبه نامه امضا کنند و اظهار پشیمانی کنند، در این شرایط استاد جوان نا امید می‌شود آن‌هم در وضعیتی که درآمد مناسب ندارد، با حقوقی که به یک استادیار می‌دهند نمی‌تواند یک خانه در تهران اجاره کند؛ درآمد استادان دانشگاه در ایران حتی قابل مقایسه با درآمد استادان در کشورهای همسایه نیست، خوب معلوم است اگر استادی در ایران محدودیت‌های زیادی دارد و درآمد کافی هم ندارد به‌فکر مهاجرت می‌افتد، آن‌هم نه به کشورهای اروپایی و آمریکا بلکه به‌همین کشورهای اطراف ایران. برای انجام کار علمی شما نباید دغدغه و پریشانی داشته باشید درحالی‌که دغدغه وضعیت اقتصادی و معیشتی، وضعیت دانشگاه و فرهنگ، وضعیت سیاست همگی بر روی دوش استاد دانشگاه افتاده است.

به‌نظرتان دانشگاهیان چقدر باید در مسائل سیاسی ورود کنند؟

اتفاقا من هم موافق نیستم دانشگاه سیاسی شود، اما به این معنی نیست که نسبت به همه مسائل بی‌تفاوت باشد. در خارج از ایران هم همه استادان غیر سیاسی هستند اما در همین جریان فلسطین و اسرائیل خیلی‌های‌شان اظهار نظر کردند و از منظر حقوق بشر گفتند اقدامات اسرائیل جنایت است، حتی به‌همین دلیل یکی از استادان مجبور به استعفا شد. نباید به استاد دانشگاه گفت تو حق اظهار نظر نداری، اگر گمان می‌کنند با امر و نهی بیشتر می‌توانند اوضاع را کنترل کنند باید گفت اینطور نیست، با این اقدامات نارضایتی‌ها بیشتر می‌شود و کمک می‌کند تا تعهد افراد به نظام کمتر شود.

با نشانه‌هایی که دریافت می‌کنید وضعیت دانشگاه در آینده چه‌طور خواهد بود؟

من شخصاً به نهاد دانشگاه امیدوار هستم و گمان می‌کنم بالاخره دانشگاه با عملکرد خودش می‌تواند موجب اصلاح در جامعه شود. ما شاهد هستیم وقتی دانشجو و استاد یک مدتی در محیط دانشگاه قرار می‌گیرند آن آزاد اندیشی و افکار مستقل خودشان را پیدا می‌کنند و به فرهنگ غنی کشورشان متکی می‌شوند طوری‌که دیگر حاضر نیستند هر ایده‌ای را بپذیرند.

اصولاً دانشگاه جایی هست که نقد می‌کند و با پشتوانه علمی هر حرفی را به سادگی نمی‌پذیرد، با این ایده من به دانشگاه امیدوار هستم، اگرچه این روزها استقلال دانشگاه خدشه‌دار شده اما در دراز مدت نمی‌شود دانشگاه را تحت سیطره قرار داد و آزادی آن را گرفت، اتفاقاً مردم ما به دانشگاه از هرجای دیگری بیشتر امید دارند. متاسفانه این روزها رویکرد کارشناسی، تخصصی و علمی کنار گذاشته شده اما بالاخره مجبور خواهند شد این رویکرد ضد کارشناسی را اصلاح کنند و به کار تخصصی روی بیاورند، به همین دلیل دانشگاه در آینده نقش موثرتری در کشور دارد.