جزایر مرجانی در معرض تهدید/ نشت نفت خلیج فارس را آزار میدهد
تاریخ انتشار: ۲۰ شهریور ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۰۷۵۱۷۳
نشت نفت در دریا از کشتیها، چاههای نفت، تأسیسات ساحلی و… خسارات زیست محیطی و اقتصادی زیادی به دنبال دارد و جزایر مرجانی خلیج فارس را تهدید میکند.
به گزارش قدس آنلاین، اکوسیستم جغرافیایی غنی جزیره خارگ از پیشینه بسیار قدیمی برخوردار است، آبسنگهای مرجانی جزایر خارگ و خارگو با بیش از ۲۰۰ میلیون سال قدمت، متنوعترین و غنیترین زیست بومهای دریایی محسوب میشوند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
تأثیرات آلودگی نفتی بر روی جوامع گیاهی و جانوری در خلیج فارس بسیار زیاد بوده و طی سالهای اخیر به دنبال افزایش الودگیهای نفتی ناشی از نفت مواد نفتی شاهد افزایش اثرات هستیم.
جزایر خلیج فارس از جمله جزیره خارگ و خارگو در استان بوشهر به شدت از این آلودگیها تأثیر گرفته و در معرض تهدیدات جدی قرار دارند.
صید غیرمجاز یکی دیگر از مسائل و عوامل تخریب محیط زیست دریایی است که باعث شده تا بسیاری از گونههای آبزی در خلیج فارس با تهدید جدی روبرو باشند.
لزوم صیانت از اکوسیستم مرجانی خلیج فارس
طاهره برزگر از فعالین اجتماعی جزیره خارگ اظهار داشت: جزیره خارگ زیستگاه آبسنگهای مرجانی و یک اکوسیستم با ارزش زیستی است که آلودگیهای نفتی از مهمترین تهدید کنندگان این اکوسیستم به شمار میروند. حضور بیش از ۵۰۰ گونه موجود زنده در میان آب سنگهای مرجانی خلیج فارس گزارش شده است که آلودگیهای زیست محیطی میتواند حیات آنها را تهدید کند.
وی افزود: ورود نفت به محیط آبی باعث تغییرات فیزیکی، شیمیایی و فرایندهای زیستی شده و همچنین خطرات زیادی از جمله به مخاطره افتادن حیات دریایی، کاهش اکسیژن، آلودگی غذایی، اختلالات عصبی، بیماری ریوی، خطرات برای زنان باردار، و یا تشدید بیماریهای موجود و بروز بیماری در کارگران تمیز کننده لکه نفتی را در بر دارد.
برزگر تصریح کرد: از آنجا که وقتی نفت به دریا وارد شد، خسارات بسیار زیادی در بردارد انجام اقداماتی که مانع از اتفاق افتادن این مسئله میشود بسیار ارزشمند است. حوادث آلودگی نفتی دریا ناشی از نشت نفت از خطوط انتقال از مهمترین علت آلودگیهای نفتی در خلیج فارس در سالهای اخیر بوده که نیاز است شرکتهای نفتی اقدامات پیشگیرانه را در جهت جلوگیری از اینگونه آلودگیها انجام دهند.
وی تاکید کرد: با توجه به اینکه جزیره خارگ بزرگترین پایانه صادرات نفت ایران است و لولههای دریایی انتقال نفت در اطراف این جزیره به وفور وجود دارند، صیانت از اکوسیستم مرجانی و ارزشمند خلیج فارس در این منطقه بسیار ضروری است.
خارگ دارای گونههای خاص مرجانی و آبزیان
علی جوکار از غواصان جزیره خارگ اظهار داشت: جزیره خارگ با توجه شرایط موقعیت بسیار خاص سواحل و پوشش مرجانی بی نظیرش همواره یکی از بکرترین نقاط کشورمان از حیث گونههای مرجانی و آبزیان است.
وی افزود: آنچه این سالها بیشتر به چشم آمده تخریب و از بین رفتن این بستر است. روشهای مخرب صید (تورهای رکسی) و تخریب زیستگاهها از یک طرف و آلودگیهای نفتی از طرف دیگر باعث شده آن تنوع زیست محیطی در مرجانهای اطراف جزیره خارگ رو به انقراض باشد.
جوکار تصریح کرد: این بحران نیازمند ورود تمام ارگانهای مسئول است و بی شک سازمان محیط زیست با توجه به محدودیتهای مالی امکان کنترل این وضع را ندارد و مجموعه نفت و حتی تعاونی صیادی و شیلات با یک هم افزایی خیلی خوب میتوانند از روشهای پیشگیری و ترمیم بستر دریا و مرجانها استفاده کنند و به دنبال آن شاهد رشد زندگی آبزیان مثل قبل باشیم.
وی خاطر نشان کرد: البته جا دارد تلاش اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر رو برای مهار لکههای نفتی ارج نهاد که با اولین گزارشها با تمام قوا در محل حاضر شده و تلاشهای خوبی انجام میدهد ولی آنها هم از نظر امکانات به روز و به اندازه با کمبود روبرو هستند.
مقابله با آلودگیهای دریایی
مدیرکل دفتر بررسی و مقابله با آلودگیهای دریایی سازمان محیط زیست کشور اظهار داشت: جایگاه بین المللی و منطقهای خلیج فارس به دلیل قرار گرفتن در موقعیت حساس جغرافیایی، سیاسی و زمین شناختی و از همه مهمتر وجود ذخایر عظیم نفت و گاز واجد اهمیت ویژه بوده و همواره نقش تعیین کنندهای در تأمین انرژی مورد نیاز جامعه جهانی و تجارت بین المللی داشته است.
محمود رضایی افزود: سهم قابل توجه خلیج فارس در استخراج و تولید مواد نفتی و حجم فعالیتهای مرتبط با حمل و نقل دریایی در این منطقه اعم از فعالیتهای تجاری، خدماتی و نقل و انتقال مواد نفتی به سایر نقاط جهان باعث شده تا از این آبراه به عنوان یکی از کریدورهای مهم و حساس تجاری دنیا و اثرگذار بر اقتصاد جهان یاد شود.
وی تصریح کرد: دفتر بررسی و مقابله با آلودگیهای دریایی ضمن آگاهی از رسالت حاکمیتی خویش در راستای نظارت بر نحوه اجرای الزامات و قوانین محیط زیستی، همواره تلاش دارد تا ضمن رصد و پایش مستمر شرایط موجود و در راستای حرکت به سمت ایجاد و تقویت بسترهای قانونی لازم، نسبت به ارتقای روز افزون کمی و کیفی وظایف محوله همت گمارد.
رضایی خاطرنشان کرد: از این رو با درک شرایط حساس اکوسیستمی خلیج فارس و همچنین دریافت گزارشات مکرر وقوع آلودگی مواد نفتی در میادین نفتی و فعالیتهای مستقر در حوزه استحفاظی استانهای خوزستان، بوشهر و هرمزگان، تصمیم به اجرای پروژههای مطالعاتی و تشکیل کارگروههای تخصصی متشکل از نمایندگان دستگاههای ذی ربط جهت تقویت مشارکت در امر مقابله با آلودگی و تقویت زیرساختهای قانونی از طریق تهیه استانداردها، ضوابط و دستورالعملها گرفته شد.
تقویت زیرساختهای پایش لحظهای
وی گفت: در این خصوص برای جلوگیری از تشدید اثرات مخرب این آلودگیها بر پیکرهی زیستی و غنای گونهای مناطق ساحلی – دریایی، ضرورتهای قانونی لازم در برخورد با تخلفات از طریق تهیه و ابلاغ استانداردهای کیفیت آبهای محیطی دریا، استاندارد تخلیه پساب به دریا و استاندارد امکانات و تأسیسات دریافت فضولات نفتی از کشتیها و نفت کشها فراهم گردیده و سلسله عملیات بازرسی دورهای محیط زیستی از عملکرد مدیریت محیط زیستی صنایع مستقر در مناطق ساحلی – فراساحل به اجرا گذارده شده است.
مدیرکل دفتر بررسی و مقابله با آلودگیهای دریایی سازمان محیط زیست کشور افزود: همچنین تهیه دستورالعملها و راهنمای لازم در نحوه اجرای فعالیتهای پاکسازی آلودگی نفتی و برآورد خسارات ناشی از این آلودگیها بر اکوسیستمهای منطقه مد نظر قرار گرفته و به انجام رسیده است.
رضایی یادآور شد: در تکمیل اقدامات صادره هدفگذاری بر اجرای سلسله مطالعات پژوهشی جهت تهیه و ترسیم نقشههای پهنه بندی آلودگی به مواد نفتی در بستر دریا در دست اجرا است که نتایج آن در کنترل شرایط موجود و شناسایی به هنگام متخلفان اثرگذاری مستقیم دارد.
وی ادامه داد: شکی نیست که اقدامات صورت پذیرفته به همراه پیش بینیهای صورت گرفته در تقویت زیرساختهای پایش لحظهای این دفتر را قادر خواهد ساخت تا ضمن حرکت به سمت توسعه فراگیر و پایدار در مناطق ساحلی – دریایی، به تدریج شرایط بهتری را در زمینه رصد به هنگام رخدادهای آلودگی، تسریع در صدور اقدامات لازم در عملیات مقابله با آلودگیها و دستیابی به کاهش صدمات وارده به اکوسیستمهای مذکور شاهد باشیم.
اکوسیستم دریا در خطر است
حسن مژده از فعالین حوزه گردشگری جزیره خارگ نیز اظهار داشت: نشت نفت در دریا از کشتیها، چاههای نفت، تأسیسات ساحلی و … خسارات زیست محیطی و اقتصادی فراوانی به دنبال دارد.
وی افزود: نتایج مطالعات در مورد سرنوشت آلودگی نفتی دریاها و روند خود پالایی دریا نشان میدهد مواد سبک نفتی تبخیر شده و مواد آروماتیک تا حدی به صورت محلول در می آیند و ترکیبات سنگین به صورت گلولههای نفتی به ساحل آمده یا در بستر دریا ته نشین میشود و سایر ترکیبات به صورت ذرات معلق در آب دریا مخلوط میشوند.
این فعال حوزه گردشگری تصریح کرد: آلودگی نفتی در دریاها و جوامع گیاهی و جانوری و اکوسیستم دریاها اثرات مخربی را میگذراند و در این میان بیشترین آسیب به ماهیان دریاهای آلوده به نفت وارد آمده که بر اقتصاد آسیب میرساند، سوالی که مطرح است چگونه خسارتهای وارد شده به دریا، صید و صیادی، اکوسیستم باید جبران شود؟
ورود آلودگی نفتی به دریا
مدیرکل بنادر و دریانوردی استان بوشهر از ارائه خدمات متنوع برای پاکسازی دریا خبر داد و اظهار داشت: استان بوشهر بیشترین میدانهای نفتی را در بین سواحل کشور دارا است و نقش مهمی در این عرصه دارد.
سیاوش ارجمند زاده بیان کرد: استان بوشهر بیشترین میدانهای نفتی را در بین سواحل کشور دارا است و در شرایط طبیعی روزانه بیش از ۶۰۰ هزار بشکه تولید میدانهای واقع در آبهای این استان و به طور متناوب نیز آلودگیهایی در این محدوده دریایی ایجاد میشود.
وی افزود: شناور دریا پاک مجهز به سیستم رانش دیزل الکترونیک است که قادر است با سرعت ۱۶ گره دریایی برای عملیاتهای ساحلی و فراساحلی خلیج فارس در زمینه پاکسازی و مقابله با آلودگی نفتی در دریا فعالیت میکند.
مدیرکل بنادر و دریانوردی استان بوشهر افزود: این کشتی به عنوان شناور ویژه مقابله با آلودگی نفتی دارای سیستم جمع آوری، جداسازی، ذخیره و حمل مواد نفتی ریخته شده در دریا است.
بیشترین منابع آلودگی چاههای نفتی، دکلها و سکوهای بهره برداری نفت هستند و نشت نفت در دریا از کشتیها، چاههای نفت، تأسیسات ساحلی و… خسارات زیست محیطی و اقتصادی زیادی به دنبال دارد.
به این ترتیب سمیت نفت یا گذشت زمان و تغییرات فیزیکی و شیمیایی اعمال شده بر آن کاهش پیدا میکند. همه باید مراقب بافت غنی محیط زیستی جزایر خارگ و خارگو باشیم.
منبع: مهر
انتهای خبر/
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: خلیج فارس مقابله با آلودگی های دریایی مقابله با آلودگی ها مقابله با آلودگی آلودگی نفتی خلیج فارس استان بوشهر چاه های نفت جزیره خارگ محیط زیستی زیست محیطی کشتی ها مواد نفتی محیط زیست نشت نفت
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۰۷۵۱۷۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شرنگ شیرابه در کام خزر/ میلیونها مسافر به شوق شنا از راه میرسند
خبرگزاری مهر، گروه استانها: قضاوت درباره منشأ آلودگی دریای خزر اگر فقط سواحل شمالی ایران را بینیم یک جانبه و دور از واقعیت است چرا که حال و روز دریاچه در حاشیه شمالی و شرقی و غربی آن و دیگر کشورهای همسایه به دلیل ورود انواع آلایندههای صنعتی و نفتی بدتر از کرانه خزر در ایران است.
با این حال ورود ۷۰ درصد پساب فاضلابهای تصفیه نشده از یک سو و پایین بودن توان پالایش دریای خزر نسبت به دریاهای نیمه بسته مانند خلیج فارس و یا دریاهای باز مانند دریای عمان اوضاع آلودگی در این دریاچه را تشدید کرده است.
سرمنشا آلودگی دریای خزر در استانهای شمالی به چندین کیلومتر بالا دست و از دامنه جنگل ریشه میگیرد. آنجایی که جنگل دفن گاه زباله شده و شیرابههای ناشی از آن از طریق رودها و کانالهای انتقال آب مستقیم به دریا سرازیر میشود.
آمارها حکایت از تولید روزانه ۳۰۰۰ تن زباله در مازندران دارد شیرابههای این طلای کثیف دشتها و جنگل در بالا دست، میان دست و دریای خزر را در پایین دست آلوده و رنگ آبی این دریاچه زیبا در حاشیه ساحل کدر و تار کرده است.
آمارهای تأیید نشده نشان میدهد که روزانه حجم وسیعی از شیرآبهها پسابهای صنعتی و کشاورزی و خانگی در مناطق مختلف استان مازندران مستقیم به رودخانهها و دریا سرریز میشود آمارهای تأیید نشده نشان میدهد که روزانه حجم وسیعی از شیرآبهها پسابهای صنعتی و کشاورزی و خانگی در مناطق مختلف استان مازندران مستقیم به رودخانهها و دریا سرریز میشود و چرخه اکوسیستم را در این مناطق دچار اختلال کرده است.
به هر گوشه از مازندران سر بزنید شاهد آن هستید که پسابهای خانگی و کشاورزی مستقیم به رودخانه میریزد و از آنجا نیز روانه دریا میشود. این وضعیت سبب شده تا نه تنها رودخانههای مازندران حال خوشی نداشته باشد بلکه دریا نیز روز به روز آلوده میشود.
اوضاع آلودگی دریا را میتوان از زبان صیادی شنید که به بیماری پوستی دچار شده و آن را محصول ورود آلایندهها به دریا میداند. سرتاسر پاییز و زمستان فصل صیادی است و ورود ماهیگیران به آب عموماً به عنوان بخشی از شیوه صید گریز ناپذیر. اکبر حقیقی ماهیگیر مازندرانی با بیان اینکه بیشتر مواقع در فصل صیادی در تور ماهیگیران زبالههای دیده میشود که از طریق رودخانه به دریا منتقل شده است، گفت: این زبالهها سلامت صیادان و همچنین آبزیان را به خطر انداخته است.
وی ادامه داد: روند آلودگیهای خانگی و سموم کشاورزی به دریا سبب شده تا برخی از گونههای ماهی از سبد صیادی حذف شود و یا به اعماق دریا کوچ کنند و نسل برخی از ماهیها نیز منقرض شده است.
مازندران بیش از ۴۷۰ کیلومتر ساحل دارد و این سواحل مقصد بسیاری از مسافرانی است که از گوشه و کنار کشور برای دریاگردی به استان سفر میکند و طبق آمارها ۹۰ درصد مسافران برای جاذبههای دریا مهمان استانهای شمالی و از جمله مازندران میشوند.
به گفته حسین ایزدی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران این استان در بهار و تابستان پارسال (۱۴۰۲)، که بخش عمده آن فصل شنا است میزبان بیش از ۹۰ میلیون نفر شب مسافر بوده است.
ساحل فریدونکنار در محاصره زباله و پسماند
ساحل فریدون کنار از جمله مناطق مورد علاقه مسافران و گردشگران بویژه در بهار و تابستان به شمار میرود اما شاهد آن هستیم که از رودخانه اصلی شهر و زهکش ها حجم وسیعی از پسابها و فاضلاب خانگی و کشاورزی روانه دریا میشود.
اسلامی یک شهروند فریدون کناری با بیان اینکه در طول رودخانه اصلی شهر شاهد آن هستیم که فاضلابها از طریق لولهها به رودخانه منتقل میشود، ادامه داد: در نتیجه رودخانه نیز این پسابها را به دریا منتقل میکند.
وی با اظهار اینکه در فصل شنا طرحهای سالمسازی در ساحل فریدون کنار اجرا میشود، گفت: به دلیل ورود آالایندهها در برخی قسمتها شاهد تغییر رنگ آب دریا هستیم و این مسئله سلامت شهروندان و شناگران را به خطر میاندازد.
وی با بیان اینکه بارها مشکلات ناشی از فاضلابها و آلایندهها را به دستگاههای مسؤول گزارش کرده ایم، افزود: با این حال همچنان روند ورود آلایندهها به رودخانه و دریا ادامه دارد.
آلودگی رودخانه و دریا فقط مختص فریدونکنار نیست بلکه در تمامی مناطق ساحلی رودخانهای استان میتوان ردی از زباله دید که وضعیت ساحل را نازیبا و بد کرده است.
رودخانههای شیلاتی هم اسیر زباله
اوضاع نکارود در شرق مازندران، تجن و تالار و بابلرود در شهرهای مرکزی و رودخانههای خیرود و چالوس و چشمه کیله و صفارود در غرب مازندران نیز چندان خوش نیست و با اینکه همه این رودخانهها شیلاتی محسوب میشود باز با معضل با معضل زباله و پساب دست و پنجه نرم میکنند.
ورود آلایندههای معدنی نیز به رودخانههای هراز در آمل و چالوس در غرب مازندران همواره حاشیه و دردسرساز است بیشتر اوقات رنگ آب در این مناطق قهوهای و کدر است و این پسابهای معدنی بدون تصفیه به دریا وارد میشود.
در نوشهر علاوه بر پسابهای خانگی و کشاورزی شیرابههای تصفیه نشده کارخانه زباله سوز مشکلات زیست محیطی زیادی ایجاد کرده است و روزانه تا ۶۰ مترمکعب شیرابه از طریق رودخانه ماشلک به دریا میریزد و سرطان انواع بیماریها از جمله سرطان را ارمغان میآورد.
ورود فلزات سنگین نظیر «روی» و «جیوه» یکی از اساسیترین معضلات زیستمحیطی استان مازندران و بالاخص زباله سوز در شهر نوشهر است
شبنم دلفان آذری محقق محیط زیست و استاد دانشگاه با بیان اینکه دپوی غیربهداشتی پسماندهای شهری، عفونی و پزشکی و شیرابه ناشی از آنها و ورود فلزات سنگین نظیر «روی» و «جیوه» یکی از اساسیترین معضلات زیستمحیطی استان مازندران و بالاخص زباله سوز در شهر نوشهر است، افزود: فاجعه بارتر این است که همچنان شیرابههای حاصله به رودخانه و دریا میرود.
سفیر سبز زیست محیطی خاورمیانه با اظهار اینکه بررسیهای میدانی و علمی نشان میدهد که شیرابه ناشی از این پسماندها قادر به حل تایر کامیون به طور کامل است، افزود: این به این معناست که شیرابه حاصل از زبالهها بسیار سمی و خطرناک با قدرت انحلال بسیار بالایی است.
دلفان آذری ادامه داد: فاضلابهای شهرکهای صنعتی اطراف هم یکی از منابع بزرگ و مهم آلودگی رودخانهها و دریای خزر است، به طور کلی تمام استان مازندران در فاجعه مدیریت پسماندهای شهری، عفونی، پزشکی و صنعتی و کشاورزی غرق شده است، به عنوان مثال فاضلاب شهرک صنعتیهای نوشهر در غرب مازندران، امام زاده عبدالله یا بابلکنار یکی از نمونههایی است که فاضلاب آن پس از تصفیه در تصفیهخانه، وارد دریای خزر میشود، هر چند این فاضلاب باید در مکانی تخلیه شود اما نکته اینجا است زمانی باید این اتفاق صورت بگیرد که کار تصفیه به درستی انجام شده باشد.
آلایندگی واحدهای بلندمرتبه در فریدونکنار
صمد کیانی رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان فریدونکنار نیز با بیان آنکه نافی اینکه رودخانههای ما دچار آلودگی هستند، نیستیم، افزود: بخشی از آلایندهها از طریق رودخانه شهری وارد میشود که پاکسازی آن باید در دستور کار شهرداری قرار گیرد.
وی در گفت و گو با خبرنگار مهر با بیان اینکه یکی از مشکلات اساسی که در فریدونکنار داریم، بلندمرتبه سازی است، ادامه داد: آلودگی این واحدها بارزتر از بقیه موارد است و فاضلابهای خانگی واحدهای بلندمرتبه سرریز میشود و زیر سطح آبی منطقه بالا است.
وی گفت: در فریدونکنار منفی ۲۰ تا ۲۴ متر پایینتر سطح از دریای آزاد هستیم و سطح ایستایی فاضلاب بالا است و از سوی دیگر واحدهای بلندمرتبه نیز فاقد سپتینک و تصفیه فاضلاب مناسب هستند و از سوی دیگر محیط زیست در زمینه احداث واحدهای مسکونی در محدوده شهری عملاً نقشی ندارد.
کیانی ادامه داد: پروانه ساخت واحدهای بلندمرتبه توسط شهرداری و نظارت آن برعهده نظام مهندسی است اما وقتی بحث آلودگی پیش میآید محیط زیست و شبکه بهداشت و درمان درگیر میشوند و در دستور کار قرار میگیرد.
وی با اظهار اینکه شمار پروندههای مرتبط با آلودگی در شهرستان فریدونکنار کم نیست، افزود: تشخیص آلودگی نیازمند ارزیابی آزمایشگاهی است و همچنین شاهد تخلیه پسابها و تخلیه فاضلابها، کارواشها و غیره هستیم.
کیانی مشکل اصلی آلودگی رودخانهها و سواحل را ناشی از نبود سیستم اگو و تصفیه خانه فاضلاب بهداشتی دانست و گفت: وقتی این تصفیه خانه وجود نداشته باشد شاهد آلودگی خواهیم بود و فاضلابها در ساعات پایانی شب در مناطق مختلف تخلیه میشود.
معضل آلودگی رودخانهها و سواحل در گوشه و کنار مازندران به چشم دیده میشود و تلاشهای متولیان امر برای پاکسازی چندان چشمگیر نیست. در استان مازندران ۴۷۰ کیلومتر ساحل و هفت هزار کیلومتر رودخانه وجود دارد و در حاشیه آن مراکز خدماتی، اراضی کشاورزی و باغی و واحدهای دامداری وجود دارد که به آلودگی دامن میزنند.
کد خبر 6089356