ضعف جامعه مدنی و طبقه متوسط عامل زیر بنایی ناکارامدی احزاب است

"ضعف جامعه مدنی و طبقه متوسط عامل زیر بنایی ناکارامدی احزاب است" عنوان یادداشتی است که محمد مهدی مظاهری استاد دانشگاه در آن با واکاوی عوامل موثر بر تقویت احزاب کارکردهای این تشکل ها را در رشد و توسعه کشور مورد بررسی قرار دادهاست.

به گزارش ایسنا متن این یادداشت به شرح ذیل است: احزاب سیاسی در علم سیاست مدرن، یکی از مهم ترین ارکان توسعه سیاسی هستند؛ به گونه ای که از طریق آنها راه های کسب  قدرت سیاسی به صورت نهادمند پیگیری می شود و درنتیجه ثبات سیاسی به همراه توسعه سیاسی پدید می آید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بدین ترتیب مشخص است که احزاب کارکردهای مهم و مختلفی دارند که از جمله آنها می توان به انتقال خواسته های مردم به حاکمیت، تربیت مدیر و کادر سیاسی برای اداره کشور و نهادمند کردن رقابتهای سیاسی اشاره کرد.

در کشورهایی که نظام حزبی جاافتاده ای دارند، احزاب سیاسی، درجایگاه حلقه پیوند میان منافع اجتماعی و نهادهای تصمیم گیری سیاسی عمل می کنند و به دلیل آنکه رابط میان دولت و ملت هستند، نقشی بسزا در حفظ امنیت ملی دارند. احزاب در صورت برخورداری از استقلال عمل نسبی می‌توانند در تعدیل قدرت میان دولت و جامعه سهم بسزایی داشته باشند و با ممانعت از انباشت قدرت، زمینه را برای توزیع مجدد آن فراهم کند.

به این ترتیب می توان گفت نهادهای غیر حکومتی همچون احزاب از زیرمجموعه‌های جامعه مدنی هستند و ظهور و حضور آنها در فرآیند نوسازی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هر کشور امری ضروری است. این در حالی است که در پیشینه تاریخی ایرانیان، به دلایل مختلفی مانند وجود نظام سیاسی مستبد و مطلقه، تمرکزگرایی و دولت‌سالاری، و وجود دوره‌های طولانی بحران و ناامنی، ساختار اجتماعی و اقتصادی ناهمگون و توسعه‌نیافته، احزاب مستقل و نیرومند، فرصت ظهور و تمرین دموکراسی نیافته‌اند و  در چنین فضایی، جامعه نیز تجربه مشارکت‌های سیاسی فعالانه در نظام‌های قبل از انقلاب اسلامی را نداشته است.

روند شکل گیری و کار احزاب در تاریخ ایران به این صورت بوده است که دولت‌ها، بدون واسطه نهادهای برخاسته از متن جامعه تشکل‌هایی مانند احزاب را تشکیل می دادند، به کنترل، هدایت، سازمان‌دهی و به‌کارگیری نیروهای اجتماعی در جهت منافع خود اقدام می کردند و هرگونه داعیه مخالفت و دگراندیشی را بر نمی‌تافتند و با سرکوب مواجه می‌ساختند. متأسفانه چنین پیشینه‌ای  سبب کم‌تجربگی احزاب و مردم در تحقق مشارکت سیاسی فعال و باعث کم‌توانی و ضعف تاریخی آنها در دوره کنونی شده است.

در حال حاضر یکی از اصلی‌ترین مشکلات احزاب در جامعه ما این است که هر چند شمار و تنوع آنها زیاد است، اما بسیاری از آنها به صورت نابالغ و توده ‌وار باقی مانده اند و قدرت جذب مردم و افزایش مشارکت سیاسی را ندارند. البته دولت بنیادبودن برخی از احزاب نیز از مشکلات اساسی برخی احزاب ایرانی است که سبب بی اعتمادی جامعه به آنها می شود و این امر  در کنار پایین بودن سطح تحمل، مدارا و گفت وگو خود عاملی برای ضعف این نهادهای مدنی در ایران است.

اصولا در همه جوامع طبقه متوسط پرچمدار عقلانیت و اعتدال در جامعه است و بار توسعه، مشارکت سیاسی و ایجاد تحول و دگرگونی بیشتر بر عهده این طبقه است، این در حالی است که در سالهای اخیر به دلایل متعدد سیاسی و اقتصادی، طبقه متوسط و جامعه مدنی در ایران تا حد زیادی تضعیف شده اند و از انجام کارکردهای خود بازمانده اند. یکی از نهادهایی که به طور جدی از این وضعیت لطمه دیده، احزاب هستند که در جذب مشارکت سیاسی مقهور می شوند و توانایی انجام کارکردهای واقعی خود را از دست می دهند. در ادامه، این سیکل معیوب در کوتاه مدت کاهش اعتماد عمومی را به دنبال دارد و در بلند مدت سبب تأثیرات نابهنجار بر کارایی ساختار سیاسی، مشروعیت و مطلوبیت نظام فرهنگی و اجتماعی می شود و در نهایت رابطه دولت و مردم را به سمت افول پیش می برد.

از این رو به نظر می رسد برای دستیابی به توسعه سیاسی، ترمیم رابطه دولت و ملت، تقویت جایگاه احزاب در ایران و کمک به عملیاتی شدن کارکردهای آنها، بیش و پیش از هر چیز باید فضای سیاسی و اقتصادی کشور به سمت شکوفایی، اعتدال و آزادی برود و تقویت جامعه مدنی و قشر متوسط جامعه و فضای ظهور و حضور دادن به آنها مورد توجه قرار بگیرد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: احزاب يادداشت مشارکت سیاسی جامعه مدنی طبقه متوسط

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۱۱۹۵۰۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مسیر اجرایی با انتخاب نماینده اصلح ترسیم می‌شود/نمایش نشاط عمومی با مشارکت مردم

فعال سیاسی با بیان اینکه انتخابات دور دوم مجلس به لحاظ اهمیت تفاوتی با انتخابات دور اول ندارد، گفت: مشارکت بالای مردم در این دوره نشاط عمومی را به نمایش می‌گذارد.

به گزارش مشرق، مهدی فضائلی درباره اهمیت حضور مردم در دور دوم انتخابات مجلس اظهار داشت: انتخابات دور دوم مجلس شورای اسلامی از نظر اهمیت تفاوتی با انتخابات دور اول آن ندارد و همه آن مواردی که باعث اهمیت حضور و مشارکت در انتخابات دور اول مجلس بود، در این دوره نیز به همان اندازه تاثیرگذار است.

وی افزود: مشارکت و حضور در انتخابات مجلس شورای اسلامی به دلیل جایگاه مجلس و نقشی که نمایندگان مردم می‌توانند به واسطه بهبود روند قانونگذاری در کشور و نیز نظارت بهتر و دقیق‌تر بر اجرای قوانین داشته باشند، بسیار حائز اهمیت است و این موارد در دور دوم انتخابات نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم مانند دور اول انتخابات نمایندگان وجود دارد.

این فعال سیاسی بیان کرد: البته نمایندگان بسیاری از حوزه‌های انتخاباتی در همان دور اول با کسب اکثریت آرا، مشخص شدند اما در تعدادی از حوزه‌ها از جمله در تهران، انتخابات به دور دوم کشیده شد که امید است مردم در این دور از انتخابات نیز مشارکت جدی داشته باشند.

هر چقدر مجلس در امر قانونگذاری بهتر عمل کند دستگاه‌ها مسیر دقیق‌تری خواهند داشت

فضائلی یادآور شد: باید امیدوار باشیم که در شهرهایی که انتخابات مجلس به دور دوم کشیده شده است، مردم انقلابی، فهیم و همیشه در صحنه با درک بالای خود و با اهتمام لازم و مشارکت بالا پای صندوق‌های اخذ رأی حاضر شوند.

وی با اشاره به اینکه مشارکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی از دو بُعد حائز اهمیت است، عنوان کرد: در بُعد اول، این اهمیت مربوط به مجلس شورای اسلامی و جایگاه اصلی آن در حوزه قانونگذاری است که وظیفه تقنین قوانین کشور و ریل‌گذاری را بر عهده دارد و در حقیقت این مجلس است که مسیر اجرایی و آینده کشور را ترسیم می‌کند.

این فعال رسانه‌ای تاکید کرد: بنابراین هر چقدر مجلس شورای اسلامی در امر قانونگذاری بهتر عمل کند و قوانین مصوب آن دقیق‌تر و ناظر بر اولویت‌های کشور باشد، به طور طبیعی می‌توانیم امیدوار باشیم مسیری که دستگاه‌های اجرایی در آینده بر اساس آن قوانین طی می‌کنند، دقیق‌تر و معطوف به اهداف جامعه باشد.

فضائلی گفت: در بُعد دوم، اهمیت مجلس شورای اسلامی به بحث نظارت آن بر اجرای صحیح قوانین بازمی‌گردد که این امر توسط نمایندگان مجلس انجام می‌شود و این نظارت هر چه دقیق‌تر و سالم‌تر انجام شود، می‌تواند در اجرای قوانین و در اینکه دستگاه‌های اجرایی وظایف‌شان را بهتر و دقیق‌تر انجام دهند، بسیار موثر باشد.

قانونگذاری و نظارت بر اجرای قوانین در راس وظایف نمایندگان است

وی افزود: البته نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حوزه‌های دیگر هم نقش‌آفرینی دارند اما قانونگذاری و نظارت بر اجرای قوانین، در رأس اموری است که باید در آن نقش‌آفرینی داشته باشند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر مشارکت مردم در دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی یک پیام بسیار مهم به همراه خواهد داشت و آن پیام این است که نشاط اجتماعی و سیاسی در جامعه ایران وجود دارد.

تحلیلگر سیاسی بیان کرد: ابراز و به نمایش گذاشتن این نشاط اجتماعی و سیاسی هم می‌تواند برای مردم ایران و هم برای کسانی که از بیرون مسائل کشور ما را تحلیل می‌کنند و بر اساس آن تحلیل‌ها، تصمیم‌هایی در خصوص نحوه تعامل با جمهوری اسلامی اتخاذ می‌کنند، موثر باشد.

فضائلی یادآورشد: این نشاط اجتماعی و سیاسی می‌تواند یک پیام به همراه داشته باشد و در مقابل کسانی که نگاه منفی به کشور ما داشته و رفتارهای خصمانه از خود بروز می‌دهند، نقش بازدارندگی خواهد داشت.

انتخاب هیات رئیسه مجلس دوازدهم در انحصار نمایندگان تهرانی نخواهد بود

فضائلی گفت: مشارکت بالای مردم در انتخابات دور دوم مجلس شورای اسلامی برای دوستان کشور ما در سراسر دنیا هم یک پیام امیدوارکننده و خوشحال‌کننده را به همراه خواهد داشت و نشاط اجتماعی و سیاسی مردم ایران را در مقابل چشمان آنها به نمایش خواهد گذاشت.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا با توجه به تعداد بیشتر نمایندگان تهرانی نسبت به نمایندگان شهرستانی، آنها هیات رئیسه مجلس دوازدهم را تعیین خواهند کرد، گفت: به عقیده من انتخاب هیات رئیسه مجلس دوازدهم در انحصار نمایندگان تهرانی نخواهد بود.

این فعال سیاسی خاطرنشان کرد: البته نمایندگان تهران به لحاظ تعداد، در مجلس دوازدهم تعیین‌کننده هستند و تاثیرگذاری‌شان زیاد است ولی این طور نخواهد بود که مجلس دوازدهم و انتخاب هیات رئیسه آن، در انحصار آنها باشد.

انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ برگزار شد و از میان نامزدهای حاضر در عرصه رقابت، ۲۴۵ نفر به مجلس راه یافتند و سرنوشت ۴۵ کرسی باقی مانده در دور دوم انتخابات که در ۲۱ اردیبهشت برگزار می‌شود، روشن خواهد شد.

تبلیغات دور دوم انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی از بامداد ۱۳ اردیبهشت آغاز شد و تا ساعت هشت صبح پنجشنبه ۲۰ اردیبهشت ادامه دارد.

طبق اعلام وزارت کشور تعداد رأی صحیح مأخوذه در حوزه انتخابیه تهران یک میلیون و ۵۶۹ هزار و ۸۵۷ رأی بود و از بین نامزدها ۱۴ نفر به طور مستقیم وارد مجلس شدند و ۳۲ نفر دیگر نیز به مرحله دوم انتخابات راه یافتند که برای تصدی ۱۶ کرسی باقی مانده بهارستان در ۲۱ اردیبهشت به رقابت خواهند پرداخت.

حوزه‌های انتخابیه تبریز، شبستان، میانه، پارس‌آباد، سمیرم، لنجان، کرج، تهران، ورامین، بیرجند، مشهد، آبادان، رامهرمز، خدابنده، زنجان، شیراز، مرودشت، خرم‌آباد، قائمشهر، ملایر، کرمانشاه و گنبدکاووس، ۲۲ حوزه انتخابیه‌ای هستند که انتخابات در آنها به دور دوم کشیده شده است.

انتخابات در مرحله دوم نیز در ۸ حوزه انتخابیه تبریز، تهران، آبادان، شیراز، کرمانشاه، خرم‌آباد، قائم‌شهر و ملایر به صورت تمام الکترونیکی برگزار می‌شود.

در تهران برای هر شعبه ۴ صندوق الکترونیکی و در باقی حوزه‌های انتخابیه برای هر شعبه، ۳ صندوق الکترونیکی در نظر گرفته شده است تا ازدحامی در شعب شکل نگیرد و رأی‌دهندگان به راحتی و سهولت رأی خود را به صندوق بیندازند.

منبع: ایرنا