روابط عربستان و امارات؛ از همکاری تا تضاد

کشورهای کوچک خلیج فارس بدلیل محدودیت‌های جغرافیایی، جمعیتی و استراتژیکی نسبت به عربستان، همواره مجبور به مدیریت روابط پیچیده خود با ریاض هستند تا با استفاده از ابزارهای متعدد اقتصادی، سیاسی و نظامی، بتوانند استقلال عمل خود را در برابر عربستان حفظ کنند. عربستان همواره یک بازیگر غالب نسبت به امارت، بحرین، قطر، کویت و عمان است، اما هیچ یک از پنج کشور دیگر شورای همکاری خلیج فارس نمی‌توانند ریاض را بیش از حد غالب بر خود مسلط فرض کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این امر مستلزم اتخاذ سیاست‌های کلانی است تا ضمن روابط دوستانه با عربستان بتوانند سیاست‌های سلطه طلبانه ریاض را متعادل کنند.

در میان پنج کشور جنوب خلیج فارس، امارات بیشترین رقابت و تلاش برای حفظ استقلال را با عربستان دارد. گرچه ابوظبی و ریاض در زمینه‌های زیادی مانند یمن، سوریه و عراق همکاری‌های تنگاتنگی کردند، اما همیشه به طور کامل با یکدیگر هماهنگ نشدند و امارات همواره تلاش دارد با سیاست‌های متفاوت مسیر خود را از عربستان جدا کند، اما با اینحال بدلیل وابستگی‌های تنگاتنگ جغرافیایی و اقتصادی قابل تصور نیست که اختلافات عربستان و امارات در آینده به تقابل اساسی و قابل توجهی بیانجامد. در حقیقت، تنش بین ریاض و ابوظبی چیز جدیدی نیست و سالهاست وجود دارد، اما در سالهای اخیر این واگرایی‌ها سیاسی بین ریاض و ابوظبی شدیدتر از گذشته شده و این برای تحلیلگران جالب توجه است. لیست این اختلافات شامل نگرش مختلف به جنگ یمن، سرعت آشتی با قطر پس از سه سال و نیم محاصره، عادی‌سازی روابط با اسرائیل، مدیریت روابط با ترکیه، سهمیه تولید اوپک، مسئله ایران، تجارت فرامرزی، رقابت بر سر تبدیل شدن به قطب گردشگری، انرژی‌های تجدیدپذیر و... است.  اکنون باید برخی از این تنش‌ها، تضادها و همکاری‌های دو کشور، مورد واکاوی دقیق قرار گیرد:

 

جایگاه عربستان در صادرات کالا‌های اماراتی سوم است، این یعنی سهم ۷.۲۲ درصدی از کل صادرات امارات که مبلغی در حدود ۱۷.۹ میلیارد دلار می‌شود، توسط صادرات امارات به عربستان انجام می‌گیرد. اما واردات امارات از عربستان به مراتب کمتر است و امارات تنها ۲.۳۷ درصد از واردات خود را از عربستان انجام می‌دهد، که این مبلغی در حدود ۶.۸۴ میلیارد دلار می‌شود. دلیل اصلی این عدم تعادل تجاری بین عربستان و امارات، موقعیت برتر امارات متحده عربی به عنوان قطب منطقه‌ای برای شرکت‌های بین‌المللی و منطقه‌ای است که همین مسئله موجب ناخشنودی عربستان شده است.

 

عربستان سعودی در ۱۶ فوریه ۲۰۲۱ اعلام کرد که اگر دفاتر شرکت‌های عربستانی از امارات به ریاض منتقل نشوند، دولت مجبور است دسترسی به قرارداد‌های سودآور دولت عربستان را برای آن‌ها قطع کند، اقدامی که تلاشی برای کاهش سلطه امارات متحده عربی به عنوان قطب تجاری منطقه بر شرکت‌های اماراتی دارد.

 

دولت سعودی ۱ سپتامبر ۲۰۲۱ به کانال‌های تلویزیونی عربستان دستور داد تا شبکه‌های تلویزیونی خود را از دبی به ریاض انتقال دهند. این کار در چارچوب تلاش محمد بن سلمان ولیعهد سعودی برای تبدیل پایتخت عربستان به یک قطب تجاری مهم برای رقابت با امارات است. اکنون دفاتر و کارکنان شبکه‌های ماهواره‌ای العربیه، الحدث و ام‌بی‌سی که از شبکه‌های مهم سعودی است در دبی مدیا سیتی هستند که به شهر غول رسانه‌ای غرب آسیا تبدیل شده است و عربستان از این مسئله خشنود نیست.

 

آنچه به طور فزاینده ای بین عربستان و امارات آشکار است، این است که در منطقه‌ای که بدنبال رهایی از وابستگی به نفت است و دولت‌ها به سمت آینده بدون منابع هیدروکربن حرکت می‌کند، طرح‌های متعدد متنوع سازی اقتصادی باعث رقابت اقتصادی بیشتری بین دو کشور مهم جنوب خلیج فارس می‌شود. در حقیقت هر دو کشور به دنبال فرار از چارچوب اقتصاد رانتی به آینده‌ای پس از هیدروکربن هستند. عربستان سعودی و امارات متحده عربی از لحاظ تاریخی دارای روابطی نزدیک، اما با رقابت و اختلاف نظر همراه بوده است. این اختلاف‌ها همزمان با تلاش دو کشور برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود و رهایی از منابع هیدروکربنی در آینده، به طور فزاینده‌ای عربستان و امارات را در بخش‌هایی مانند گردشگری و دفاع وارد رقابت کرده است.

 

از اشتراکات عربستان و امارات این است که هر دو کشور تحت سلطه شخصیت‌های قدرتمند سلطنتی هستند، ولیعهد محمدبن سلمان در عربستان و محمدبن زاید ولیعهد در ابوظبی، هر دو معتقدند اصلاحات منطقه‌ای و اقتصادی، شامل آزادسازی سیاسی نمی‌شود. این اشتراکات باعث ایجاد رابطه‌ای نزدیک بین دو حاکم، ولیعهد اماراتی و همتای جوانتر سعودی خود و سیاست‌های داخلی کشورهای آنها شده است.

 

بیشترین اختلاف عربستان و امارات سال گذشته در نشست اوپک به منصه ظهور گذاشته شد. عربستان بخاطر مخالفت امارات با دیدگاه ریاض برای کاهش عرضه نفت، در بازارهای جهانی سرخورده شد و به همین دلیل از کمیته نظارت مشترک در سازمان کشورهای صادر کننده نفت کنار کشید.

 

از نظر استراتژیک ، سعودی‌ها و اماراتی‌ها مشترکات زیادی باهم دارند، امارات و عربستان گرچه ایران را تهدیدی برای رژیم‌های سنتی منطقه می‌دانند و هر دو روابط تیره‌ای هم با ترکیه دارند، اما با اینحال ایران از اولویت یکسانی برای دو طرف برخوردار نیست و اهمیتی که تقابلات ژئوپلیتیکی منطقه با ایران برای عربستان دارد، برای امارات چندان اهمیتی ندارد، اما در مورد برنامه هسته‌ای ایران هر دو کشور سیاست‌های یکسان و نگران کننده‌ای دارند.

 

در مسئله لیبی نیز دیدگاه‌های عربستان و امارات یکسان نیست. اماراتی‌ها در لیبی جسورانه دخالت کرده و از خلیفه حفتر، فرمانده جنگ داخلی حمایت می‌کنند، در حالی که سعودی­ها تا حد زیادی این درگیری را کنار گذاشته و در آن دخالت نمی‌کنند.

 

در بحران محاصره قطر، سعودی‌ها جداگانه از اماراتی‌ها برای حل و فصل و پایان محاصره دوحه تلاش کردند، در حالی که امارات منفعلانه با این مسئله برخورد کرد، اما ابوظبی با عادی سازی روابط با اسرائیل معادلات را با عربستان به نفع خود تغییر داد.

 

یکی از مهم‌ترین مولفه‌های رقابتی بین عربستان و امارات مسئله گردشگری است، به ویژه در بخش غیر حج و زیارت، جایی که گردشگران با درآمد متوسط ر​و به بالا به دنبال سواحل، استراحتگاه‌ها و ماجراجویی‌های عربی هستند و امارات تاکنون موفق شده عربستان را کنار بزند و به قطب گردشگری تبدیل شود. با اینحال عربستان سعودی با طرح‌های متعدد گردشگری در دریای سرخ و شهر جده، به دنبال ربودن گوی گردشگری از امارات در آینده است. شهر گردشگری المملکه جده و ساخت بلندترین برج ۱۰۰۰ متری جهان با هزینه ۱٫۲۳ میلیارد دلاری، تنها فاز نخست از پروژه‌ای ۲۰ میلیارد دلاری است که تحت عنوان شهر گردشگری المملکه جده قرار است در بخش شمالی جده و در کرانه دریای سرخ ساخته شود. عربستان سعی می‌کند گردشگران را از امارات دور کرده و به سمت نام تجاری گردشگری لوکس خود بکشد.

 

اﺧﯿﺮاً ﻧﺨﺴــﺘﯿﻦ ﻣﺠﻤﻊ ﺳــﻌﻮدی درﺑﺎره اﻧﻘﻼب ﭼﻬﺎرم ﺻـﻨﻌﺘﯽ در اﯾﻦ ﮐﺸـﻮر ﺑﺮﮔﺰار ﺷـﺪ. در اﯾﻦ اﺟﻼس ﮐﻪ مشترکاً ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻊ ﺟﻬﺎﻧﯽ اقتصاد ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ، ﻣﺮﮐﺰ اﻧﻘﻼب ﭼﻬﺎرم ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﺷﻬﺮ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوری ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ ﮐﻪ ﻧﻤﺎد ﮐﻮﺷﺶﻫﺎی اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﺮای ﻧﻘﺶ آﻓﺮﯾﻨﯽ در ﺣﻮزهﻫﺎی ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ اﻓﺘﺘﺎح ﺷﺪ. در ﺳﺎل ۲۰۱۶ نخستین ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ اﻧﻘﻼب ﭼﻬﺎرم ﺻﻨﻌﺘﯽ از ﺳﻮی ﻣﺠﻤﻊ ﺟﻬﺎﻧﯽ اقتصاد در سانفراسیسکو ﺗﺎﺳﯿﺲ ﺷﺪ. ﺗﺎﮐﻨﻮن در ۱۳ ﮐﺸﻮر اﯾﻦ ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺎﺳﯿﺲ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدی ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎﺳﺖ. ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدی ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﻧﻘﺶ ﻓﻨﺎوریﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﭼﻬﺎرم ﺻﻨﻌﺘﯽ را در اﻗﺘﺼﺎد ﺧﻮد و در اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ و ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻏﯿﺮﻧﻔﺘﯽ اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ. در ﻫﻤﯿﻦ راﺳــﺘﺎ اﯾﻦ ﮐﺸــﻮر ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاریﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ در دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﮐﺮدن و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺳﺎزی ﺷﻬﺮﻫﺎ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ، ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ­ای ﮐﻪ ۶۰ درﺻﺪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮی اﯾﻦ ﮐﺸﻮر زﯾﺮ ﭘﻮﺷﺶ G۵ ﻗﺮار دارﻧﺪ. اﯾﻦ ﮐﺸﻮر اﺧﯿﺮاً از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ۱۴۷ ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻری در زﯾﺮ ﺳﺎﺧﺖﻫﺎ ﺗﺎ ﺳـﺎل ۲۰۳۰ ﺑﺮای ارﺗﻘﺎی ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼـﺎدی و ﺗﺒﺪﯾﻞ رﯾﺎض ﺑﻪ ﻫﺎب ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﺴـﺐوﮐﺎر و ﺟﺬب ۱۰۰ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻮرﯾﺴﺖ در ﺳﺎل را اﻋﻼم ﮐﺮد. ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از اﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری در ارﺗﻘﺎی زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎی اﯾﻦ ﮐﺸﻮر و ﻫﻤﮕﺎم ﮐﺮدن آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﭼﻬﺎرم ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد.

ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدی اﺧﯿﺮاً اﻋﻼم ﮐﺮده ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ آزاد ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻋﻀﻮ ﺷﻮرای ﻫﻤﮑﺎری ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﺎرﮔﺮان ﺧﺎرﺟﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد را از اﯾﻦ ﺗﻮاﻓﻖ ﺗﺠﺎری ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ.

ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﻬﻢ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ﻣﺤﻠﯽ در ﺗﻮﻟﯿﺪ آﻧﻬﺎ ﺳﻬﻢ ﮐﻤﺘﺮ از ۲۵ درﺻﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ۴۰ درﺻﺪ از ارزش اﻓﺰوده آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻮرای ﻫﻤﮑﺎری ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ﺑﺎﺷﺪ در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪ ﺗﺠﺎرت آزاد ﻗﺮار ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﻧﺪ. ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدی واردات ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی رژﯾﻢ اﺷﻐﺎﻟﮕﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ را ﻣﻤﻨﻮع ﮐﺮده اﺳﺖ.

فلذا با توجه به موارد فوق ضروری است کشورمان با درک این ناهماهنگی‌­ها حداکثر بهره‌برداری را در راستای توسعه منافع خویش نموده و با اتخاذ دیپلماسی فعال اقتصادی با پیشبرد روابط با اولویت راهبرد اقتصادی با هر دو کشور، درک دقیقی از اوضاع اقتصادی جهان بویژه پس از همه­ گیری کوید ۱۹ داشته باشد.

 

*رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات

 

مرجع مطالب:

مرکز مطالعات خلیج فارس

مرکز پژوهش های اتاق ایران

منبع: تابناک

کلیدواژه: اربعین 1400 اعمال ماه صفر سازمان همکاری شانگهای هفته دفاع مقدس اربعین عربستان امارات اربعین 1400 اعمال ماه صفر سازمان همکاری شانگهای هفته دفاع مقدس اربعین اﻧﻘﻼب ﭼﻬﺎرم ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدی عربستان و امارات دو کشور خلیج فارس منطقه ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۲۰۳۰۳۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نگاهی به توافق امنیتی جدید عربستان و آمریکا/ واشنگتن و ریاض در انتظار چراغ سبز اسرائیل

به گزارش خبرآنلاین ، جماران به نقل از سی ان ان نوشت:

یک معاهده دفاعی، ائتلاف امنیتی هفت دهه ای بین عربستان سعودی و ایالات متحده را مستحکم و آنها را هر چه بیشتر به یکدیگر نزدیک می کند، زیرا دشمنان ایالات متحده مانند ایران، روسیه و چین به دنبال گسترش نفوذ خود در خاورمیانه هستند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، مدت‌هاست که به دنبال روابط با عربستان سعودی است، زیرا این اقدام می‌تواند در سراسر جهان اسلام تاثیر خود را بگذارد.

متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز پنجشنبه گفت که ایالات متحده در حال مذاکره برای یک قرارداد بزرگ شامل سه جزء است.

مولفه اول شامل بسته ای از توافقات بین آمریکا و عربستان سعودی، مولفه دیگر عادی سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل و مولفه سوم تشکیل کشور فلسطین است.

به گفته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا این سه با هم مرتبط هستند و هیچ کدام بدون دیگران جلو نمی روند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، در یک میزگرد در کنفرانس اقتصادی این هفته در ریاض گفت: برای اینکه عادی سازی بین عربستان سعودی و اسرائیل محقق شود، باید مسیری برای تشکیل کشور فلسطین و «آرامش در غزه» وجود داشته باشد. به نظر من کاری که عربستان سعودی و ایالات متحده با هم در زمینه توافقات خود انجام داده اند، به طور بالقوه به اتمام نزدیک است، اما برای پیشبرد عادی سازی دو چیز لازم است: آرامش در غزه و مسیری معتبر به سوی یک کشور فلسطینی.

وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد، در حاشیه این مجمع، بلینکن با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی (MBS) دیدار کرد تا در مورد این توافق گفتگو کند. کارشناسان، پیمان عربستان و آمریکا را «مجموعه ای جامع از تفاهمات» توصیف می کنند که شامل تضمین های امنیتی، اقتصادی و فناوری برای سعودی و همچنین حمایت از برنامه هسته ای غیرنظامی این کشور می شود.

انتظار می‌رود این توافق عادی‌سازی از توافق‌نامه ابراهیم، مجموعه‌ای از معاهده‌هایی که چهار کشور عربی اسرائیل را در سال ۲۰۲۰ به رسمیت شناختند و تقاضای دیرینه اعراب برای تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی به عنوان پیش‌شرط به رسمیت شناختن اسرائیل را نادیده گرفتند الگوبرداری شود.

محمد بن سلمان پیشتر گفته بود که توافق با اسرائیل «بزرگترین توافق تاریخی از زمان جنگ سرد» خواهد بود. در سال ۲۰۲۱، نتانیاهو این توافق را اینگونه توصیف کرد که اسرائیل را قادر می‌سازد «دکترین قدیمی و خطرناک سرزمین‌ در ازای صلح را جایگزین کند و صلح را در ازای صلح به ارمغان آورد، بدون اینکه اسرائیل حتی یک سانتی‌متر از دست بدهد».

از آن زمان، دولت بایدن عادی سازی اسرائیل و عربستان را در مرکز سیاست خاورمیانه ای خود قرار داده است. ایالات متحده و عربستان سعودی در سال ۲۰۲۳ به گفتگوها درباره این پیمان ادامه دادند و انتظار می‌رفت که بلینکن در ۱۰ اکتبر سال گذشته به ریاض برود تا درباره جزئیات آن صحبت کند، این تاریخ درست سه روز قبل از حمله حماس به اسرائیل بود که عملا این توافق را به تاخیر انداخت.

تحلیلگران می گویند که حمله بعدی اسرائیل به غزه که این منطقه را ویران کرده و بیش از ۳۴۰۰۰ فلسطینی را کشته، ممکن است پارامترهای توافق را برای عربستان سعودی تغییر داده باشد. اکنون پذیرش بخشی که خواستار مسیری «غیرقابل بازگشت» به سوی تشکیل یک کشور فلسطینی است، کلید اصلی بخش عادی سازی توافق گسترده تر خواهد بود.

نتانیاهو بارها چشم انداز تشکیل کشور مستقل فلسطینی را رد کرده و استدلال می کند که این امر به امنیت اسرائیل آسیب می زند و بر ادامه جنگ غزه تا زمانی که حماس از بین برود، مصمم است.

تحلیلگران می گویند که این موانع ممکن است منجر به تلاش عربستان برای بستن توافق دوجانبه بدون جزء عادی سازی توافق شود. اما چنین رویکردی با موانع بزرگی روبرو خواهد شد. سناتور جمهوری خواه لیندسی گراهام در این باره می گوید: توافقی که تعهد نظامی قاطعانه ایالات متحده به امنیت عربستان سعودی را بدون مولفه عادی سازی ایجاد می کند، بعید است از کنگره آمریکا عبور کند.

اگر توافقنامه دفاعی متقابل در قالب یک معاهده مورد مذاکره قرار گیرد، برای الزام آور شدن نیاز به ۶۷ رأی در سنا دارد. گراهام در پاسخ به گزارش‌هایی مبنی بر تصمیم عربستان سعودی گفت: بدون عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان و اطمینان از تامین نیازهای امنیتی اسرائیل در مورد پرونده فلسطین، رای بسیار کمی برای توافق دفاعی متقابل بین ایالات متحده و عربستان سعودی وجود خواهد داشت.

کارشناسان می گویند که شاید بایدن بتواند با الگوبرداری از توافقنامه امنیتی دیگری که سال گذشته با بحرین امضا کرد، کنگره را برای رسیدن به توافق دور بزند. به گفته فراس مکساد، کارشناس ارشد و مدیر توسعه استراتژیک در موسسه خاورمیانه در واشنگتن دی سی، مسیر دیگری وجود دارد که حول توافقنامه یکپارچگی و رفاه امنیت جامع که دولت بایدن در سپتامبر ۲۰۲۳ با بحرین امضاء کرد، الگوبرداری شده است. متن این پیمان صراحتاً بیان می‌کند که ممکن است از طرف های دیگر برای پیوستن دعوت شود.

با این حال، هیچ نشانه ای مبنی بر اینکه دولت بایدن برای تصویب توافق دوجانبه با عربستان سعودی، کنگره را دور بزند، وجود ندارد. برای عربستان سعودی، توافق دوجانبه با ایالات متحده یک پیروزی بزرگ خواهد بود، که نشان دهنده پایان دورانی است که بایدن به دنبال تضعیف محمد بن سلمان به اتهام دست داشتن در قتل جمال خاشقجی، ستون نویس واشنگتن پست در کنسولگری سعودی در استانبول بود.

برخی کارشناسان معتقدند که این توافق همچنین «سلطه آمریکا را در خاورمیانه برای نسل‌ها تثبیت می‌کند و چالش رو به رشد چین و روسیه را کمرنگ می‌کند.» محمد بن سلمان مشتاق تقویت سیستم دفاعی عربستان و تنوع بخشیدن به اقتصاد عربستان به دور از هیدروکربن است، زیرا او یک سیاست اقتصادی بلندپروازانه به نام چشم انداز ۲۰۳۰ را دنبال می کند. پادشاهی سعودی دارای یک برنامه هسته ای غیرنظامی نوپا است که ولیعهد مایل به توسعه آن با حمایت ایالات متحده است.

به گفته کارن یانگ، محقق ارشد پژوهشی در مرکز دانشگاه کلمبیا، عربستان سعودی مایل است با ایالات متحده معامله کند و این احتمالاً بهترین زمان در دوران دولت بایدن برای کمک به برخی از مسائل مهم در کنگره نظیر سیاست جهانی انرژی است.

یکی دیگر از نقاط سخت در حمایت ایالات متحده از چنین برنامه ای، مخالفت آمریکا با غنی سازی محلی اورانیوم در داخل خاک کشورها است، غنی سازی یک جزء کلیدی برای تولید انرژی هسته ای است که می تواند برای تولید سلاح های هسته ای نیز استفاده شود. عربستان سعودی از نظر ذخایر اورانیوم غنی است و اصرار دارد که بتواند آن را در داخل غنی سازی کند . در صورت تحقق چنین مسئله ای این برای یک کشور عربی برای اولین بار خواهد بود. برای مثال، امارات متحده عربی همسایه، اورانیوم غنی شده را برای نیروگاه های هسته ای خود وارد می کند.

روز چهارشنبه، سناتور دموکرات، اد مارکی، رئیس مشترک گروه کاری تسلیحات هسته‌ای و کنترل تسلیحات، از دولت بایدن خواست اطمینان حاصل کند که ریاض از غنی‌سازی و بازفرآوری مواد هسته‌ای خودداری می‌کند . او در بخش هایی از سخنان خود به اظهارات قبلی محمد بن سلمان استناد کرد که گفته بود عربستان سعودی در صورت حرکت تهران به سمت سلاح هسته ای در این مسیر گام خواهد گذاشت. وی گفت: مسیر صلح خاورمیانه نباید شامل چشم انداز عربستان سعودی مجهز به سلاح هسته ای باشد که منافع آمریکا، متحدان و شرکای خود را در سراسر منطقه تضعیف کند.

پیمان عربستان سعودی و آمریکا دو کشور را موظف می کند که برای بازدارندگی و مقابله با هرگونه تجاوز خارجی با یکدیگر همکاری کنند، اما به این تعهد جنبه معاهده رسمی نمی دهد.

زمانی که شرایط سیاسی اجازه دهد، هنوز جایی برای یک توافق امنیتی چندجانبه که در نهایت شامل اسرائیل، بحرین، ایالات متحده و دیگران باشد، وجود خواهد داشت. انتخاب با اسرائیل خواهد بود که چه زمانی آماده پاس دادن توپ به سمت تشکیل کشور مستقل فلسطین باشد.

۳۱۱۳۱۱

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1902948