به نقل از «مهر»

نشست علمی هنر ی مولانا و خواجه حافظ در شیراز برگزار شد

تاریخ انتشار: ۸ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۲۵۱۹۰۱

به گزارش خبرنگار مهر، نشست مشترک مرکز حافظ‌شناسی و مرکز پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز که به‌مناسبت روز بزرگداشت مولانا، ترتیب یافت، با عنوان «مولانا و خواجه حافظ: میناگران سلوک الهی» چهارشنبه شب برگزار شد.

در این نشست که سیصدوچهلمین نشست مرکز حافظ‌شناسی بود، محمدیوسف نیری شیرازی، استاد دانشگاه شیراز درباره اندیشه مشترک مولانا و حافظ در باب سلوک و زندگی جامع انسان سخن گفت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نیری در ابتدای سخنرانی خود به دو ساحت وجود انسان، یعنی واقعیت و حقیقت پرداخت.

به‌گفته وی بعد واقعی وجود انسان، همان بعد مادی و طبیعی است که زنجیرهای این عالم آن را به خود مقید می‌کند. اما حقیقت وجود انسان، آن چیزی است که انسان باید به سمتش حرکت کند. از دید دکتر نیری هرچقدر هم که عالم واقع انسان را در خود گرفتار کرده باشد، باز هم انسان لحظه‌هایی به وجود حقیقی خود می‌اندیشد و می‌کوشد به سمت آن عروج کند و این معنای سلوک است؛ یعنی سلوک همان حرکت از واقعیت به سمت حقیقت است.

وی ادامه داد: البته هستند کسانی‌که یا یک‌جهتی عالم ماده شده‌اند و یا با عزلت‌گزینی از زندگی واقعی دور شده‌اند. اما سلوک واقعی در جمع صورت و معنا و به اصطلاح در زندگی جامع است. زندگی‌ای که در پرتو مرابطه با انسان کامل برای انسان میسر می‌شود. طبق نظریه الحجاب، انسان کامل محل ظهور مطلق و تام خداوند است و انسان برای شناخت خود، راهی جز مرابطه با او ندارد.

نیری گفت: در رابطه با انسان کامل است که انسان می‌تواند صورت و معنا را با یکدیگر جمع کند. حافظ در غزلی با مطلع طالع اگر مدد دهد دامنش آورم به کف / گر بکشم زهی طرب ور بکشد زهی شرف، به مرابطه با انسان کامل اشاره می‌کند. طالع که در مطلع این غزل آمده به حساب ابجد ۱۱۰ است و علی نیز ۱۱۰. طرفه اینکه در بیت پایانی این غزل، می‌فرماید: حافظ اگر قدم زنی در ره خاندان به صدق / بدرقه رهت شود، همت شحنه نجف. در پرتو همین مرابطه است که حافظ در قرن هشتم خلاف غلبه تفکر بطلمیوسی درباره فلک، دست تصرف در عالم هستی دراز می‌کند و می‌خواهد فلک را سقف بشکافد و طرحی نو دراندازد و حماسی‌وار غلمان ز غرفه و حور ز جنت بیرون کشد. مولانا نیز در پایان بیشتر حکایت‌های مثنوی به همین مرابطه معنوی می‌پردازد. پس اولین میناگری، زندگی جامع، یعنی زندگی‌ای است که جمع ظاهر و باطن، صورت و معنا باشد.

این استاد ادبیات دانشگاه شیراز ادامه داد: دومین نکته‌ای که در میناگری سلوک باید از آن یاد کرد، عرفان کلام و کلام عرفان است. اول بار در کتاب صوم‌القلب بدلیسی با عبارت عارف کلامی روبه‌رو شدم. بدلیسی مهم‌ترین فایده روزه را عارف کلامی می‌داند. یعنی انسانی که از برکات روزه بهره‌مند شده، به مقام عرفان کلام می‌رسد. عارف کلامی یعنی اینکه ما با زبان به عنوان واسطه میان عالم مجردِ مجرد و عالم صورت، جهانمان را بسازیم.

وی ادامه داد: ما نظریه‌ای از پیامبر اکرم (ص) درباره زبان داریم که بزرگان ما با استفاده از این نظریه، جهان خودشان و زندگی بشری را سامان داده‌اند. آن نظریه این است: پیامبر (ص) می‌فرماید: هیچکس ایمانش به استقامت نمی‌رسد، مگر اینک دلش به استقامت برسد، و هیچکس دلش به استقامت نمی‌رسد، مگر اینکه زبانش به استقامت برسد و هیچکس زبانش به استقامت نمی‌رسد، مگر اینکه عملش استوار شود و این استقامت تعبیری از مقام اعتدال است و منظور از عمل، عالم واقعیت است و قلب جنبه مجرد وجود ماست، پس زبان، حقیقتی است که همزمان ظاهرالباطن و باطن‌الظاهر است؛ یعنی چیزی که ظهور دارد، در عین حال از بطون حکایت می‌کند.

نیری افزود: گذشتگان ما با کلام حافظ زدگی خودشان را می‌ساختند. خواندن حافظ به آن‌ها لذت می‌داده، آن لذت ایشان را تلطیف می‌کرده و اخلاق و رفتارشان را تغییر می‌داده است. چون کلام عارف، کلام فعلی مبدِل است. یعنی کلامی است که در بیرون وجود خودش، شنونده را تبدیل می‌کند. سخن عرفا به تبع تأثیری که از قرآن گرفته که کلامی مبدل و حیات‌بخش است، چنین ظرفیتی یافته است. کلام عرفا و ادبیات ما، توان و ظرفیت بسیاری برای مهندسی فرهنگ دارد و حتی می‌تواند برای ما آرمان‌شهر ترسیم کند. آرمان‌شهری که بیش از عرفای ما در کلام امام جعفر صادق (ع) در مصباح الشریعه ترسیم شده است. درنهایت میناگری دوم مولانا و حافظ در کلام ایشان است. یعنی با کلام خود برای ما جهانی ساخته‌اند که از آن اخلاق و زندگی و لذت عقلانی می‌گیریم و مجموعاً ما را تغییر می‌دهد.

این نشست که به‌عنوان سرآغاز برنامه‌های بیست‌وپنجمین یادروز حافظ برگزار شد، به‌صورت مجازی و با همکاری اداره کل فررهنگ و ارشاد اسلامی، مدیریت فرهنگی دانشگاه شیراز و شرکت دانش‌بنیان ابر دراک برگزار گردید.

کد خبر 5316880

منبع: مهر

کلیدواژه: حافظ شیرازی مرکز حافظ شناسی شیراز یادروز حافظ اربعین 1400 اربعین حسینی ویروس کرونا مرز مهران بوشهر هفته دفاع مقدس علامه حسن زاده آملی عکس استانها آمار کرونا واکسن کرونا گرگان دفاع مقدس جنگ تحمیلی ایلام خراسان رضوی دانشگاه شیراز انسان کامل

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۲۵۱۹۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دین اسلام بزرگترین حامی حقوق زن است

متن پیام حضرت آیت‌الله نوی همدانی به اختتامیه همایش ملی «هویت عصری زنان در آئینه قرآن و حدیث» به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله رب العالمین و الصلاه و السلام علی سیدنا و نبینا ابی القاسم المصطفی محمد و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین.

با سلام و تحیت به آن مجمع محترم؛

موضوع «جایگاه و موقعیت بانوان» از دیرباز مورد گفتمان اندیشمندان و صاحب نظران بوده و نویسندگان و نظریه پردازان در این زمین دیدگاه‌های گوناگونی ارائه داده و هر یک از آنان برداشت و تحلیلی داشته و طبق جهان بینی خود آن را ابراز داشته‌اند. که این موضوع مطالعه تاریخ اقوام و ملل روشن‌تر می‌شود.

در این میان مکتب حیات بخش اسلام که کامل‌ترین ادیان است با توجه به نظر واقع بینانه به انسان و وظایف و تکالیف او، موقعیت بانوان را به نحو اصولی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و با عنایت به ساختار زنان به تبیین حقوق آنها پرداخته است که با نگرش دقیق و خالی از اغراض باید گفت: در هیچ مکتب و گرایشی اینگونه حریم و حقوق زنان مورد حمایت قرار نگرفته و شأن و منزلت آنان مصونیت پیدا نکرده است.

مگر نه این است که پیش از ظهور اسلام با زنان در همه نقاط جهان به بدترین نوع برخورد می‌شده و از کمترین حقوق اجتماعی محرومشان داشته بودند.

که در آن فضای مسموم حضرت رسول اکرم (ص) رفعت مقام و شأن بالای بانوان را با کمال صراحت اعلام و قوانینی بر اساس فطرت انسان مقرر داشت.

و مگر نه این است که با استقبال از حضور زنان در عرصه‌های جهادی و آموزشی و پرورشی و اجتماعی سال‌های نخستین ظهور اسلام به عصر طلایی تبدیل شد و بر تارک جبین تاریخ اسلام درخشید.

انسانی در میان دو دیوار بلند تحجر و تمدن کاذب. محبوسی در اعماق دو زندان: زندان جاهلیت و زندان بردگی مدرن. اسیر دو کمند: کمند اوهام و خرافات و کمند تهمت و افترات. مقهور دو فرهنگ، فرهنگ جاهلی و فرهنگ کلمات فریبنده به نام آزادی و به عنوان علم و تمدن و تساوی حقوق. بالاخره فریادگری بدون فریادرس! و مجرمی بدون ارتکاب جرم، مظلومی به ظلم مضاعف و محروم از حقوق زندگی صحیح.

در روزگاری که در تمام فرهنگ‌های اقوام و ملل جهان «زن» به عنوان یک «موجود پست» و «طفیلی» و انسان درجه دوم مطرح بود و تلخی و محرومیت بر همه ابعاد و زندگی او چه سیاسی، چه فرهنگی و چه اقتصادی سایه افکنده و مورد بدبینی‌ها و آماج تهمت‌ها بود و از هیچ روزنه‌ای بر افق زندگی او روشنایی نمی‌تابید، و همه درها بر روی او بسته بود، خورشید اسلام طلوع کرد و افق زندگی او را از کران تا کران روشن نمود و ندای عطوفت آمیز پیغمبر رحمت، حضرت محمد (ص) روح نشاط و امید در کالبد او دمید و راه ترقی و تکامل را به روی او از همه جهت باز کرد.

حضرتش موقعیت مهم «زن» در اجتماع بشری و جایگاه بلند او و شایستگی‌ها و استعدادهای فراوانی را که دست آفرینش در وجود این موجود بدیع قرار داده است را گوش زد کرد و آیه‌هایی از قرآن مجید را در رابطه با معرفی مقام مهم زن و ارزش والای او برای مردم بیان نمود. «زن» را به عنوان اینکه مانند مرد یک انسان کامل است و شایسته همه کمالات و کرامت‌های انسانی است و شایستگی خلیفه الهی بودن را دارد معرفی کرد.

«من عمل صالحا من ذکر أو انثی و هو مومن فلنحیینه حیاة طیبة ولنجزینهم اجرهم بأحسن ما کانوا یعملون»

«ان المسلمین و المسلمات و المومنین والمومنات والقانتین والقانتات والصادقین والصادقات و الصابرین و الصابرات والخاشعین والخاشعات و المتصدقین و المتصدقات والصائمات والحافظین فروجهم والحافظات والذاکرین الله کثیرا و الذاکرات أعد الله لهم مغفرة و اجرا عظیما»

این نمونه‌ای از آیات قرآن در عظمت زنان است و بر همین اساس همانطور که نمونه‌ای از مردان برای الگوسازی ذکر نمود، از زنان شایسته یز به عنوان الگو معرفی می‌شود:

«ضرب الله مثلاً للذین کفروا امرأت نوح و امرأت لوط کانتا تحت عبدین من عبادنا صالحین فخانتاهما فلهم یغنیا عنهما من الله شیئا و قیل ادخلا النار مع الداخلین و ضرب الله مثلاً للذین آمنوا امرأت فرعون إذ قالت رب ابن لی عندک بیتا فی الجنه و نجنی من فرعون و عمله و نجنی من القوم الظالمین و مریم ابنت عمران التی احصنت فرجها فنفخنا فیه من روحنا و صدقت بکلمات ربها و کتبه و کانت من القانتین»

و در روایات ما نیز احادیث مختلف و متواتر درباره حقوق و جایگاه بانوان ذکر شده است که توصیه می‌شود به کتب حدیثی ما مراجعه کرده و با در نظر گرفتن سند احادیث بعضی از مطالب جعلی که با قرآن کریم مطابقت ندارد را استثنا نمود.

امروز نیز دنیای کفر با متهم ساختن اسلام نسبت به حقوق زن آنچه را که خود در عمل انجام می‌دهد به دین مقدس ما نسبت می‌دهد در حالی که با این عمل می خواهد پرده سیاه بر حقایق و موقعیت زن در اسلام بپوشاند و عمل ننگین خود را نسبت به بانوان توجیه نماید، اما باید با صدای رسا و بلند اعلام کرد که این دین بزرگترین حامی حقوق زن می‌باشد.

در پایان از همه حاضرین، خصوصاً از برگزارکنندگان این جلسه محترم و به ویژه نماینده معظم ولی فقیه آیت الله آقای نور مفیدی کمال سپاس و تشکر را دارم و و توفیق همگان را از خداوند متعال خواستارم و ملتمس دعای خیر می‌باشم.

و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته

قم مقدسه

حسین نوری همدانی