به نقل از «جام جم آنلاین»

تصویربرداری از قرص اطراف یک سیاره فراخورشیدی

تاریخ انتشار: ۱۰ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۲۷۳۶۷۲

مراحل پیدایش آنها نیز بسیار پیچیده و اسرارآمیز است. احتمالا شبیه همان مراحلی است که منظومه شمسی نیز از سر گذرانده است و اکنون با مطالعه فراخورشیدی‌ها امیدواریم به گوشه‌ای از اسرار آنها دست یابیم. اما از آن عجیب‌تر، پیدایش قمرهای این سیاره‌هاست.

در همین منظومه شمسی هستند سیاره‌های غول‌پیکری مثل زحل با تعداد زیادی قمر که هنوز به درستی نمی‌دانیم چگونه به وجود آمده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما آیا ممکن است بتوانیم در سیاره‌های فراخورشیدی شاهد تولد و تکوین اقمار آنها باشیم؟!

به‌تازگی تحولی شایان توجه در این عرصه رخ داده است. اخترشناسان برای نخستین‌بار موفق شدند از یک قرص در اطراف یک سیاره فراخورشیدی جوان تصویربرداری کنند! به نظر می‌رسد در این قرص گازی و گرد و غباری قمرهایی تازه در حال تکوین هستند.

حدود سه سال پیش اخترشناسان در اطراف ستاره‌ای جوان به نام‌PDS 70‌ دو سیاره جوان کشف کردند که‌PDS 70b‌ و‌PDS 70c‌ نام گرفتند البته کشف سیاره‌ های فراخورشید معمولا با روش‌های پیچیده‌ای انجام می‌شود.

هنگام تولد ستاره‌های جوان معمولا قرصی از گاز و گرد و غبار در اطراف آنها حضور دارد. سیاره‌های فراخورشیدی در همین قرص‌ها به وجود می‌آیند.

در اطراف ستاره‌PDS 70‌ سیاره‌ها به وجود آمده‌اند. هر چند همچنان قرص گرد و غباری در اطراف آن می‌درخشد اما آنچه به‌تازگی اعلام شد کشف قرصی از گاز و گرد و غبار پیرامون سیاره‌PDS 70c‌ است. یعنی این سیاره فراخورشیدی یک قرص پیراسیاره‌ای دارد.

این کشف در طول موج‌های رادیویی صورت گرفت. در مرکز تصویری که می‌بینیم ستاره‌PDS 70‌ قرار دارد، قرصی از گرد و غبار در اطراف آن دیده می‌شود.

لکه درخشان دیگری نیز وجود دارد؛ این همان قرص گرد و غباری در اطراف سیاره‌PDS 70c‌ است. در همین قرص پیراسیاره‌ای است که احتمالا قمرهایی در حال شکل‌گیری‌اند.

این قرص از ذرات گرد و غبار و گاز تشکیل شده است. به دلیل برهمکنش ذرات گرد و غبار با مؤلفه گازی این امکان است که ذرات بزرگ‌تر به وجود بیایند.

از به هم پیوستن این ذرات به ‌تدریج می‌تواند یک قمر شکل بگیرد. محاسبات نشان می‌دهد این فرایند طی چند میلیون سال باید به سرانجام برسد البته هنوز هم اخترشناسان جزئیات فرایند به هم پیوستن ذرات کوچک‌تر و پیدایش ذرات بزرگ‌تر را به‌درستی نمی‌شناسند.

دقیقا به همین دلیل است که تصویربرداری مستقیم از یک قرص پیراسیاره‌ای می‌تواند بسیار مهم باشد. زیرا با مطالعه این سامانه می‌توان سازوکارهای پیدایش اقمار را شناخت.

نکته جالب اینجاست که در اطراف سیاره دیگر این سامانه یعنی‌PDS 70b‌ شواهدی مبنی بر حضور قرص گرد و غبار به دست نیامده است.

برخی از اخترشناسان معتقدند شاید در اطراف این سیاره قمرهایی به وجود آمده باشند؛ و قرص احتمالی آن اکنون از بین رفته است.

اگر چنین باشد، با ابزارهای رصدی فعلی نمی‌توان چنین قمرهایی را حتی در صورت وجود آشکارسازی کرد.

دکتر محسن شادمهری - دانشیار گروه فیزیک دانشگاه گلستان / روزنامه جام جم

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: منظومه شمسی سیاره فراخورشیدی گرد و غبار

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۲۷۳۶۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

میدان مغناطیسی زمین ۳.۷ میلیارد ساله است

پژوهشگران دانشگاه آکسفورد و موسسه فناوری ماساچوست (MIT) سابقه‌ای از میدان مغناطیسی زمین را کشف کرده‌اند که قدمت آن به ۳.۷ میلیارد سال قبل می‌رسد.

در مورد منشاء میدان مغناطیسی سیاره زمین که ساکنان خود را از بمباران بی‌امان ذرات باردار ساطع شده از خورشید محافظت می‌کند، بحث‌های مختلف و بلند مدتی وجود دارد.

بدون سپر محافظ زمین که همان میدان مغناطیسی آن است، ذرات باردار یا باد خورشیدی، جو زمین را از بین می‌بردند.

پژوهشگران برای تعیین زمان شکل‌گیری میدان مغناطیسی زمین، سنگ‌های باستانی حاوی آهن را در منطقه ایسوآ (Isua) واقع در گرینلند بررسی کردند.

یافتن شواهدی از منشاء میدان مغناطیسی

بازسازی میدان مغناطیسی زمین تا به امروز چالش برانگیز بوده است، زیرا فرآیند‌های مختلف زمین‌شناسی معمولا نشانه‌های حفظ شده را تغییر می‌دهند.

جالب اینجاست که کمربند بالاپوسته‌ای (Supracrustal Belt) ایسوآ استثنا‌هایی دارد. این کمربند بر پایه یک پوسته قاره‌ای قوی تشکیل شده است که سنگ‌ها را از فعالیت‌های زمین‌ساختی شدید و تغییر شکل محافظت می‌کند.

سنگ‌هایی که در این منطقه یافت می‌شوند راز‌هایی درباره استحکام و پایداری خود دارند. این به این دلیل است که ذرات آهن می‌توانند مانند آهنربا‌های ریز عمل کنند و شدت میدان مغناطیسی را در طول فرآیند تبلور سنگ حفظ کنند.

طبق بیانیه مطبوعاتی پژوهشگران، سنگ‌هایی که قدمت آنها به ۳.۷ میلیارد سال پیش بازمی‌گردد، قدرت میدان مغناطیسی حداقل ۱۵ میکروتسلا داشتند. جالب اینجاست که این میزان شدت در مقایسه با امروزه که قدرت میدان مغناطیسی سنگ‌های امروزی ۳۰ میکروتسلا است، قابل توجه است.این کشف اولین تخمین از شدت میدان مغناطیسی زمین را ایجاد می‌کند.

کلر نیکولز پژوهشگر ارشد دانشگاه آکسفورد می‌گوید: استخراج سوابق قابل اعتماد از سنگ‌هایی با این قدمت بسیار چالش برانگیز است و دیدن سیگنال‌های مغناطیسی اولیه هنگامی که این نمونه‌ها را در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل کردیم، واقعاً هیجان‌انگیز بود. این یک گام واقعاً مهم رو به جلو است، زیرا ما سعی می‌کنیم نقش میدان مغناطیسی باستانی را در زمان پیدایش حیات روی زمین تعیین کنیم.

احتمال محافظت از اشکال اولیه حیات

یافته‌ها نشان می‌دهند که میدان مغناطیسی زمین در طول میلیارد‌ها سال نسبتاً ثابت مانده است. این ثبات، نقش مهمی در پیدایش و تکامل حیات در سیاره ما داشته است.

این تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که باد خورشیدی احتمالاً در دوران باستان بسیار قوی‌تر بوده است. با گذشت زمان، تقویت میدان مغناطیسی زمین ممکن است سطح زمین را از باد خورشیدی محافظت کند.

در نتیجه، اشکال اولیه حیات می‌توانستند امنیت موجود در اقیانوس‌ها را رها کرده و به سطح مهاجرت کنند.علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است بر توسعه جو ما نیز تأثیر گذاشته باشد.

این امر توسط انجماد هسته آهنی مایع زمین هدایت می‌شود. با این حال، تخمین زده می‌شود که هسته زمین تنها یک میلیارد سال پیش شروع به سخت شدن کرده است که به این معنی است که فرآیند‌های مختلفی قبل از این مرحله وجود داشته است.

در بیانیه مطبوعاتی پژوهشگران آمده است: درک بهتر قدرت باستانی و تغییرپذیری میدان مغناطیسی زمین به ما کمک می‌کند تا تعیین کنیم که آیا میدان‌های مغناطیسی سیاره‌ای برای میزبانی حیات در سطح سیاره و نقش آنها در تکامل اتمسفر، حیاتی هستند یا خیر.

این یافته‌ها در مجله Geophysical Research منتشر شده است.

منبع: ایسنا 

باشگاه خبرنگاران جوان علمی پزشکی علوم فضایی و نجوم