به نقل از «فارس»

چرا جبرئیل با پیامبر، بالا نرفت؟/ شعر بی‌نقطه علامه حسن‌زاده در وصف رسول‌الله(ص)

تاریخ انتشار: ۱۳ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۲۹۹۷۵۷

حجت‌الاسلام قاسم ترخان، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار قرآن و فعالیت‌های دینی خبرگزاری فارس با بیان فضایل پیامبر اکرم (ص) گفت: وقتی به قرآن کریم نگاه می‌کنید، می‌بینید خداوند از اوصاف خودش آنگاه که ۲ مورد را برای خودش اثبات می‌کند، یکی از آن را برای پیامبران اثبات می‌کند، ولی برای پیامبر اسلام همان ۲ وصفی که برای خودش آورده برای ایشان می‌آورد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

امتیاز خاصی که خدا به حضرت محمد (ص) داد

وی با اشاره به استناد اوصاف خود به پیامبر اسلام در قرآن کریم که ممتاز از سایر پیامبران است، افزود: مثلاً خدا برای حضرت نوح (ع) وصف «شکور»: «إِنَّهُ کانَ عَبْدًا شَکُورا» (إسراء، ۳) و برای خود «غفور و شکور»: «إِنَّ رَبَّنا لَغَفُورٌ شَکُورٌ» (فاطر،۳۴) و در حق حضرت ابراهیم یک وصف «حلیم»: «لَحَلیمٌ أَوّاهٌ مُنیبٌ» (هود، ۷۵) -«اوّاه» یعنى کسى که زیاد (آه) مى‏‌کشد و (منیب) یعنى رجوع‌کننده- در قرآن «اواه» وصف خداوند نیامده و همچنین «منیب» در وصف قلب و عبد آمده است و در مدح خود دو وصف «علیم و حلیم»: «إِنَّ اللّهَ لَعَلیمٌ حَلیمٌ» (حج، ۵۹) به کار برده‌اند.

ترخان بیان داشت: خداوند در قرآن کریم در حق حضرت موسی (ع) وصف «کریم»: «وَ جاءَهمْ رَسُولٌ کَریمٌ» (دخان،۱۷) و در حق خود وصف «غنی و کریم»: «فَإِنَّ رَبِّی غَنِیٌّ کَریمٌ» (نمل،۴۰)  را استفاده کرده است. اما نکته جالب اینکه وقتی خداوند به مدح پیامبر اسلام (ص) می‌پردازد، از ۲ وصفی که برای خود آورده «رؤف و رحیم»: «إِنَّ اللّهَ بِالنّاسِ لَرَوءُفٌ رَحیمٌ» (بقره،۱۴۳) استفاده کرده و می‌‌فرماید: «لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنینَ رَؤُفٌ رَحیمٌ». (توبه،۱۲۸) 

ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺍﯾﻨﮑﻪ «ﻋﺎﺑﺪ» ﺑﺎﺷﯽ، «ﻋﺒﺪ» ﺑﺎﺵ

وی این بیان قرآن کریم درباره حضرت محمد(ص) را در راستای الگو بودن حضرت برای جامعه بشری توصیف کرد و ادامه داد: یکی دیگر از ویژگی‌های منحصربفرد نبی خاتم (ص)، عبد مطلق بودن است. طبق فرمایش مرحوم علامه حسن‌زاده آملی که بیان می‌کند: ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺍﯾﻨﮑﻪ «ﻋﺎﺑﺪ» ﺑﺎﺷﯽ، «ﻋﺒﺪ» ﺑﺎﺵ! ﺷﯿﻄﺎﻥ ۶ هزار ﺳﺎﻝ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﮐﺮﺩ، ﻋﺎﺑﺪ ﺷﺪ، ﺍﻣﺎ «ﻋﺒﺪ» ﻧﺸﺪ. ﺗﺎ ﻋﺒﺪ ﻧﺸﻮﯼ، ﻋﺒﺎﺩﺗﺖ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ. منظور از عبد بودن این است که انسان ببیند خدا از او چه می‌خواهد، نه اینکه هر چه دلش خواست انجام دهد.

مدیرگروه تخصصی علوم انسانی قرآنی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه معراج پیامبر (ص) را ماحصل عبد بودن حضرت (ص) دانست و اظهار داشت: خدای متعال در آیه نخست سوره الإسراء اشاره دارد که «سُبْحانَ الَّذی أَسْرى‏ بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذی بارَکْنا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیاتِنا»؛ اگر پیامبر (ص) به معراج رفت، برای عبد بودن ایشان بود. عبدی که از خود اختیاری ندارد و این عبد به جایی رسید که کم‌ترین فاصله را با خدا داشت. مقامی که حتی جبرئیل هم به آن دست نیافت و از همراهی با پیامبر(ص) در آنجا باز ماند.

پیامبر اکرم(ص) برای تمام عالمیان رحمت است

وی با تأکید بر اینکه سبک زندگی بر مدار عبد بودن موجب سعادت انسان خواهد شد، گفت:  امام حسن مجتبی (ع) در این باره می‌فرماید:«مَنْ‏ عَبَدَ اللَّهَ‏ عَبَّدَ اللَّهُ لَهُ کُلَّ شَیْ‏ءٍ»؛ ﻫﺮ ﮐﺲ ﺧﺪا را ﺑﻨﺪﮔﯽ کند، ﺧﺪا ﮐﺎری می‌کند ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺗﺤﺖ ﺑﻨﺪﮔﯽ او ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد؛ یعنی ﻫﻤﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او اﺣﺘﺮام بگذارند. از این رو، حضرت آدم (ع)، پیامبران و معصومان در زیر لوای این عبد مطلق و محض هستند و پیامبر سیّدالأولین و الآخرین است که این سیادت مطلق  تنها به برکت عبودیت مطلق او است.

ترخان  با اشاره به رئوف بودن پیامبر اسلام (ص) خاطرنشان کرد: خداوند در قرآن کریم این گونه از حضرت رسول (ص) یاد می‌کند: «ما اَرْسَلْناکَ اِلّا رَحْمَةً لِلعالَمینَ» (انبیاء، ۱۰۷ ). (ای پیامبر) ما تو را فرستادیم تا رحمتى بر اهل عالم باشی یا «لَقَدْ جَآءَکُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنْفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَءُوفٌ رَّحِیمٌ»(توبه، ۱۲۸) همانا پیامبرى از خودتان به سوى شما آمده است که آنچه شما را برنجاند بر او سخت است، بر هدایت شما حریص و دلسوز و به مؤمنان رئوف و مهربان است.

وی ادامه داد: تفاوت رحیم و رحمان در این است که رحیم آن نعمت‌هایی است که اختصاص به مؤمنان دارد، اما  رحمان بودن نعمت‌هایی است که اختصاص به همگان دارد. طبق آیات قرآن کریم، پیامبر اکرم (ص) برای عالمیان رحمت و برای مؤمنان رحیم است. در این زمینه حضرت زهرا (س) می‌فرماید: «اَبَوا هذِهِ الْأُمَّةِ مُحَمَّدٌ وَ عَلِىٌّ یُقیمانِ اَوَدَهُمْ و َیُنْقِذانِهِمْ مِنَ الْعَذابِ الدّائِمِ؛ اِنْ اَطاعُوهُما وَیُبیحانِهِمُ النَّعیمَ الدّائِم اِنْ وافَقُوهُما»؛ محمد و على پدران این امت هستند. اگر از آن ۲ اطاعت کنند، کژى‌هاى آنان را اصلاح مى‌کنند و از عذاب دردناکشان نجات مى‌بخشند و اگر با آن ۲ همراهى کنند، ناز و نعمت همیشگی را ارزانیشان مى‌‌دارد.

شعری بدون نقطه از علامه حسن‌زاده در وصف حضرت محمد (ص)

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پایان اشاره‌ای به شعری بدون نقطه از علامه حسن‌زاده آملی در وصف رسول اکرم (ص) داشت که در ادامه می‌آید:

محمود مسلم ملائک
امار مطاع در ممالک

هم سالک و هم سلوک و مسلوک
او مالک و ماسواه مملوک

هر حکم که داد هر دل آگاه
سر لوحه حکم اسم الله

اسمی که در او دوای هر درد
اسمی که روای مرئه و مرد

اسمی که مراد آدم آمد
اسمی که سرود عالم آمد

سوداگر اگر در او دل آسود
سودا همه سود دارد و سود

مر همدم کردگار عالم
کی هول و هراس دارد و همّ

دل در حرم مطهر او
گل گردد و هم معطّر او

هر دل که ولای وصل دارد
همواره هوای وصل دارد

موسی که هوای طور دارد
کی دل سر وصل حور دارد

ای وای مر آدم هوس را
دل داده کام سگ مگس را

در وصل صمد رسد رصدگر
در اسم احد رود سراسر

درگاه سحر مراد سالک
دادار دهد علی مسالک

لوح دل آملی اوّاه\
دارد صور ملائک الله‬

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: حضرت محمد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی حسن زاده آملی علامه حسن زاده پیامبر اسلام قرآن کریم برای خود عبد بودن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۲۹۹۷۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چرا زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی برابر با زیارت امام حسین (ع) است؟

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی یعقوبی گیلانی، کارشناس مذهبی درمورد عظمت زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی رحمت الله علیه بیان کرد: مهم‏ترین نشانه عظمت معنوى و مقامات باطنى حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه، برابرى فضیلت زیارت مزار آن بزرگوار، با فضیلت زیارت سیّد الشهدا است.

شیخ المحدّثین، صدوق؛ از محمّد بن یحیى عطّار - که یکى از اهالى رى است - این‌گونه نقل کرده است که خدمت امام هادى علیه السلام رسیدم. ایشان فرمودند: «کجا بودى؟».

گفتم: حسین بن على علیه السلام را زیارت کردم. امام هادى علیه السلام فرمودند:

«أما إنَّک لَوزُرتَ قَبرَ عَبدِ العَظیمِ عِندَکُم کُنتَ کَمَن زارَ الحُسَینَ بنَ عَلِىٍّ.» «بدان که اگر قبر عبد العظیم را در شهر خودتان زیارت کنى، مانند کسى هستى که حسین بن على را زیارت کرده باشد.»

معنای برابرى زیارت حضرت عبد العظیم حسنی (ع) با زیارت حرم حضرت سید الشهدا (ع)

این کارشناس مذهبی تصریح کرد: مسئله این است که آیا بر اساس حدیثِ یاد شده، زیارت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه به طور مطلق مى‏تواند جایگزین زیارت امام حسین علیه السلام شود و یا در شرایط خاصى، از چنین فضیلتى برخوردار است؟ 

بى‏‌تردید، مقصود امام هادى علیه السلام در حدیث یاد شده، این نیست که از فضایل زیارت امام حسین علیه السلام بکاهند و یا در بیان فضیلت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه مبالغه نمایند.

بنابراین، در پاسخ به سؤالى که مطرح شد، مى‏توان گفت: برابرى فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه و امام حسین علیه السلام مقید است به فضاى سیاسى ویژه‏اى که پیروان اهل بیت علیه السلام در آن مقطع تاریخى زندگى مى‏کردند. زیرا زمانى بود که اختناق شدیدى جهان اسلام را فرا گرفته بود و جامعه تشیّع در دوران زمامدارى افرادى مانند: متوکّل، مُعتَز و معتمد عباسى، سخت‏ترین دوران‏هاى تاریخىِ خود را سپرى مى‏‌کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی گفت: در چنین شرایطى، امام هادى علیه السلام به منظور پیشگیرى از خطرهایى که از طرف حکومت‏هاى وقت، شیعیان را تهدید مى‏کرد، فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم حسنی علیه السلام را با زیارت امام حسین علیه السلام برابر دانسته اند. به تعبیرى روشن‏تر، زیارت حضرت عبد العظیم حسنی علیه السلام براى کسانى که آمادگى خطرپذیرى براى زیارت امام حسین علیه السلام را داشته باشند، پاداشى معادل زیارت آن حضرت علیه‌السلام را دارد و حرم حضرت عبد العظیم حسنی علیه السلام شعبه‏اى از حرم سید الشهدا علیه السلام است و این خود، فضیلتى بزرگ و حاکى از جایگاه بلند حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه نزد اهل بیت علیه السلام و عظمت معنوى ایشان است.

این کارشناس مذهبی ادامه داد: برابرى فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه با زیارت سید و سالار شهیدان علیه السلام هر چند در شرایط ویژه، بى‏تردید بدون حکمت نیست و شاید نتوان به حکمت آن پى برد؛ لیکن راز و رمز این فضیلت بزرگ را باید در شخصیت علمى، عملى و جهادى آن بزرگوار، جستجو کرد.

در میان امامزادگان، شخصیت‏هاى بزرگى وجود دارند؛ امّا در باره هیچ یک از آنها نقل نشده و حداقل به ما نرسیده است که زیارتش با زیارت حضرت سید الشهدا علیه السلام برابرى کند.

عرضه دین بر امام هادی علیه‌السلام 

حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی اظهار کرد: این احادیث بیانگر عظمت والای حضرت عبدالعظیم حسنی رحمت الله علیه است ولی نکته‌ای که در زندگی ایشان بسیار جای تأمل و دقت نظر دارد این است که روزی این «امام زاده مجتهد محدث کبیر» به محضر امام هادى علیه وآله رسید. 

وقتى نگاه ایشان افتاد، فرمودنذ: «مَرحَباً بِکَ یا أبَا القاسِمِ! أنتَ وَلِیُّنا حَقّاً» «خوش آمدى، اى ابوالقاسم! تو حقیقتاً دوست ما هستى».

گفتم: اى پسر رسول خدا! مایلم دینم را به شما عرضه کنم، اگر مورد پسند بود، بر آن ثابت باشم تا خداوند عزوجل را ملاقات کنم.

امام علیه السلام فرمودند: «اى ابو القاسم، عرضه کن»؛ و بعد حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام همچون طفلی که به مکتب رفته باشند به محضر امام علیه السلام نشستند و به عقاید خویش درباره اصول و فروع دین پرداختند. 

گفتارش که تمام شد. در این هنگام، امام هادى علیه السلام فرمودند «اى ابوالقاسم! به خدا سوگند، این [عقاید]، دین خداست که آن را براى بندگانش برگزیده است. پس بر آن، ثابت قدم باشید.

خداوند، تو را بر عقیده ثابت در زندگى دنیا و آخرت پایدار بدارند!». 

به کارشناس دینی مراجعه کنیم

این کارشناس مذهبی یادآور شد: ‏ این کار یعنى مراجعه به کارشناسان دین که ریشه قرآنى دارد. 

خداوند متعال در دو آیه، مردم را به آنان ارجاع فرموده اند: «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛» «اگر نمى‏دانید، از آگاهان بپرسید.»

حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه از نظر علمى، یکى از بزرگ‏ترین محدّثان و فقها بوده و از نظر سنّى، تقریباً دو برابر امام هادی علیه‌السلام سن داشته اند. اما می‌خواهند به ما بیاموزند که‌ای انسان به علم خود و به اصطلاح، به چند کلمه مغرور نشو. لذا، شایسته است وقتى انسان دیندار به محضر دین‏شناس بالاتر از خود مى‏رسد، براى تأیید و یا تکمیل معارف دینى خود اقدام نماید.

این بهره‏‌گیرى از نظریه کارشناسان دینى، زمینه‏ساز ثبات و پایدارى انسان در دیندارى است.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری قرآن و عترت